Transcript J.van den Berg

NVFG Najaarscongres 2010
Kanker bij ouderen
Thema
Oncologische Revalidatie
Dr. J.P. van den Berg,
Revalidatiearts MMC Amersfoort
Oncologische Revalidatie
bij ouderen
•
•
•
•
•
•
•
Inleiding
Herstel en Balans
Richtlijn Oncologische Revalidatie
Signalering problematiek
Casus
De toekomst
Conclusie
NVFG Najaarscongres 2010
Kanker bij ouderen
Leeftijdsverdeling Kanker
incidentie
• 40% tussen 60 en 75 jaar oud; van deze
groep is 30% 75 jaar of ouder
• 9% jonger dan 45 jaar
• Kinderen <15 jaar vormen slechts 0,6%
van alle nieuwe kanker patiënten
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Vormen van Kanker
•
•
•
•
•
1. Borstkanker > 13.000 patiënten
2. Darmkanker > 12.000 patiënten
3. Longkanker > 10.800 patiënten
4. Huidkanker > 10.500 patiënten
5. Prostaatkanker > 9.500 patiënten
• 1 t/m 5: 2/3 van alle nieuwe
kankerpatiënten
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Inleiding
• Er kwamen vele signalen uit onderzoek en
praktijk dat patiënten na de behandeling voor
kanker, klachten overhouden, die hun kwaliteit
van leven en re-integratie in de maatschappij
belemmeren
• Het Integraal Kankercentrum Limburg heeft in
1996 het initiatief genomen om een
revalidatieprogramma te ontwikkelen voor
kankerpatiënten. (Herstel & Balans)
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Indicaties Herstel & Balans
• 18 jaar of ouder
• Patiënt heeft een vorm van kanker (gehad) en de primaire
behandelingen is afgerond
• Patiënt heeft last van beperkingen: lichamelijk, psychisch en/of
sociaal
Lichamelijke beperkingen: verminderde belastbaarheid,
vermoeidheid, activiteiten minder lang of niet meer kunnen
uitvoeren.
• Beperkingen op psychisch en sociaal gebied: emotionele
instabiliteit, angst, somberheid of depressiviteit, nervositeit of
onzekerheid, slecht slapen, moeite met concentreren, minder
evenwichtig sociaal functioneren.
• Patiënt moet aan een groepsprogramma deel kunnen nemen
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Contra-indicaties H&B
• Ernstige lichamelijke risico′s door kanker,
een andere ziekte of medicatie
• Ernstige stoornissen in geheugen,
aandacht, concentratie en/of psychisch
functioneren
• Beperkende bijwerkingen van behandeling
of medicatie
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Fysieke module
• Methodiek: individuele fysieke training en
groepsbeweging met sport- en spelactiviteiten,
ontspanningsoefeningen, oefenen van
basisvaardigheden, zo mogelijk bewegen in water
• Thema’s: conditionele vaardigheden,
uithoudingsvermogen, bewegingsangst,verdeling en
dosering van kracht, energie en uithoudingsvermogen,
plezier in bewegen,sportmogelijkheden, etc.
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Psycho-educatieve module
• Methodiek: voorlichting, gedragsgeoriënteerde
groepsgesprekken, gestructureerd
lotgenotencontact
• Thema’s:
stressreductie,verwerkingsstrategieën,
inspanningsfysiologie/trainingsleer,
toekomstperspectief,verwijsmogelijkheden, etc.
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
H&B locaties in Nederland
• Meer dan 60 locaties in Nederland
• www.herstelenbalans.nl
• Aan het eind van het programma rapporteren de
deelnemers een vermindering van vermoeidheid
en psychische klachten, en beter sociaal
functioneren. Zij geven aan de activiteiten in
werk, huis en vrije tijd beter te kunnen
oppakken. Deze positieve effecten zijn blijvend
op de langere termijn.
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
• Dankzij medische ontwikkelingen overleeft zo'n
50 % van de patiënten meer dan 5 jaar de
ziekte kanker. Daarmee wordt kanker steeds
meer als een chronische ziekte beschouwd.
• 73.000 nieuwe patiënten met kanker per jaar in
2003, verwachting: toename tot 95.000 NP per
jaar in 2015
• 366.000 patiënten leeft met (gevolgen van)
kanker in 2000, verwachting: toename tot
692.000 in 2015 (NKR 2010)
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
• Meer dan 60% van de patiënten heeft
klachten van verminderde fysieke en
mentale belastbaarheid (zonmw.nl)
• De Gezondheidsraad onderstreept belang
van oncologische revalidatie als onderdeel
van nazorgplan (rapport ‘Nacontrole in de
Oncologie’, maart 2007)
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
College voor zorgverzekeringen
2009
• “Oncologische revalidatie maakt
onderdeel uit van geneeskundige
zorg en valt daarmee aan te merken
als verzekerde zorg binnen het basis
Pakket”
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Doelstelling oncologische
revalidatie richtlijn
• VIKC doelstelling richtlijn: Elke
volwassen (ex)kankerpatiënt met
(rest)klachten door de ziekte en de
behandeling hiervan, krijgt tijdig en op
maat een oncologisch revalidatie
programma aangeboden
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Richtlijn ontwikkeling 2009-2010
 Richtlijn beschrijft signalering van klachten van
oncologische patiënten, het intakeproces
voorafgaand aan de oncologische revalidatie en
interventies binnen de revalidatie in de curatieve
en palliatieve fase. (evidence-based)
 Interventies bevatten tenminste een fysieke
training.
 Richtlijn wordt 11-11 2010 gepresenteerd.
 Implementatie 2011-2012
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
NVFG Voorjaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Lastmeter:
signaleringsinstrument
Praktische problemen
Gezins- / sociale problemen
Emotionele problemen
Religieuze/spirituele problemen
Lichamelijke problemen
Last thermometer
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Aanvullende signalering
• Depressie vragenlijst
• VAS vermoeidheid
• Patiënt specifieke klachtenlijst
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Inclusiecriteria oncologische
revalidatie
• Fysiek minder belastbaar dan voorheen;
verminderde kracht en conditie
• Vermoeidheidsklachten
• Psychische problemen (angst, depressie)
• Verstoring van het sociaal functioneren in
werk/relaties/ gezinsrol/hobbies
• Hulpvraag
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Verschillende vormen in
verschillende fasen
• 1. Revalidatie tijdens curatieve
behandeling
• 2. Revalidatie na afloop curatieve
behandeling
• 3. Revalidatie in palliatieve fase
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Casus Mevrouw B.
•
•
•
•
•
Geboren 1934, (76 jaar)
Weduwe, 4 kinderen
Senioren woning
Fiets of openbaar vervoer
Huishouden zelfstandig
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Casus mevr. B
• Juli 2009 hemicolectomie ivm
adenocarcinoom coecum.
• P.O. pyelonefritis en diverticulitis
• Geen chemotherapie of bestraling
• Ernstig vermoeid en emotioneel labiel
• Premorbide: actieve vrouw; fietste 20 km
en lopen > 1 uur; emotioneel stabiel
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Casus mevr. B
• Last thermometer 6: vrij veel last gehad in
afgelopen week van klachten op lichamelijk,
emotioneel, sociaal en praktisch gebied.
Verwijzing door internist naar Revalidatiearts
• Aanvullende signalering: geen depressie, wel
hoge VAS vermoeidheid en patiënt specifieke
klachten schaal
• Indicatie voor individueel oncologisch
revalidatieprogramma (Curatief)
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Casus mevr. B
• Doelstellingen:
• 1. Fysieke belastbaarheid verbeteren,
afname vermoeidheidsklachten
• 2. Goede energie verdeling over de dag
en week middels de “aktiviteitenweger”.
• 3. Begeleiding verwerking; hanteren
adequate copingstijl en inventarisatie
stresserende factoren.
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
Casus mevr. B
• Effect behandeling 3 maanden:
• Fysieke belastbaarheid is verbeterd: kan
weer 15 km fietsen en 1 uur wandelen
• Vermoeidheidsklachten afgenomen:
verdeelt energie goed over de dag
• Mentaal stabieler: geeft emoties de ruimte,
communiceert goed met de omgeving,
stelt grenzen,hanteert adequate copingstijl
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
De Toekomst
• Implementatie evidence-based Richtlijn
Oncologische Revalidatie door
netwerkvorming, regionaal en landelijk
(2011-2012).
• Ketenzorg met gerichte procesafspraken.
• Wetenschappelijk onderzoek
NVFG Najaarscongres 2010
Oncologische Revalidatie
CONCLUSIE
 Oncologische Revalidatie is onderdeel van het
gehele zorgtraject van de oncologische patiënt:
startend in de behandelfase, doorlopend in
herstelfase en palliatieve fase.
 Signalering van klachten op fysiek en psychosociaal terrein: o.a de Lastmeter
 Doorverwijzing voor uitgebreide intake voor
indicatie bepaling behandeling, zeker ook voor
de oudere kankerpatiënt (Zorg op maat)
NVFG Najaarscongres 2010
Dank voor Uw aandacht !