Transcript NMa Sjabloon - Dutch Hospital Data

Informatie-uitwisseling
Henk Don
Symposium ‘Zorg voor gegevens’
21 september 2011
Opzet presentatie

Rol NMa

Marktwerking in de ziekenhuissector

Hoe kijkt de NMa naar informatie-uitwisseling
tussen concurrenten?

Handvatten beoordeling informatie-uitwisseling

Handvatten in de praktijk: Toezeggingsbesluit
Ziekenhuiszorg Amsterdam
Rol NMa
Missie: “MARKTEN LATEN WERKEN”

Markt zoveel mogelijk zelf ‘t werk laten doen.

NMa: Bewaken dat spel goed wordt gespeeld.

Binnen alle sectoren, dus ook zorg.

Zorgmarkten laten werken: meer welvaart, innovatie,
zorgpatiënt plukt de vruchten
Marktwerking in ziekenhuissector (1)

Belangrijk segment van de zorg is de ziekenhuissector
(sinds 2005 marktwerking)

Al enige jaren expliciet op NMa-agenda

Kansen voor ziekenhuizen  door zich op de markt
onafhankelijk van elkaar op te stellen kunnen
ziekenhuizen zich ten opzichte van elkaar
onderscheiden

Van elkaar onderscheiden kan op kwaliteit maar
steeds meer ook op prijs  Per 1 januari 2012
verruiming van het B-segment naar 70%
Marktwerking in ziekenhuissector (2)

Maar marktwerking betekent ook risico’s indien regels
Mededingingswet worden overtreden

En goede zorg draait vaak ook om effectieve
samenwerking

De hoofdregel voor toezicht van de NMa in de zorg:
‘Samenwerking is toelaatbaar, tenzij…’

De NMa grijpt alleen dan in als de cliënt/afnemer
(bijvoorbeeld verzekeraars) de dupe is of dreigt te
worden  dan zijn vaak ook de publieke belangen juist
in gevaar!
Het mededingingstoezicht door de NMa
Drie wettelijke taken:
1)
Kartelverbod
2)
Verbod misbruik van economische machtspositie
3)
Fusiecontrole
Algemene regels gelden voor alle sectoren van de
Nederlandse economie waar concurrentie mogelijk is.
Het kartelverbod




Artikel 6 Mw:
“Een overeenkomst of onderlinge afgestemde gedraging tussen
ondernemingen die ertoe strekt of ten gevolge heeft dat de mededinging
wordt beperkt”
Onzekerheid is belangrijk voor concurrentie
Informatie-uitwisseling kan onzekerheid en verborgen concurrentie tussen
ondernemingen wegnemen
Afbakening
Informatie-uitwisseling ondersteunend aan een andere
mededingingsbeperkende gedraging, bijvoorbeeld een marktverdeling,
wordt samen met die andere gedraging beoordeeld.
Deze presentatie gaat over zuivere informatie-uitwisseling. Wanneer leidt
alleen het enkele feit dat concurrenten informatie met elkaar delen tot een
beperking van de mededinging?
Hoe kijkt de NMa naar informatie-uitwisseling
tussen concurrenten?

Positieve gevolgen: informatie-uitwisseling kan door bevordering
van de concurrentie bijdragen aan lagere prijzen, hogere kwaliteit en
daarmee aan meer welvaart (benchmark, best practices, uitwisselen
patiëntgegevens ten behoeve van kwaliteit van de zorg,
wetenschappelijk onderzoek)

Negatieve gevolgen: maar het kan er ook toe leiden dat
ziekenhuizen niet meer zelfstandig hun marktstrategie bepalen,
maar deze in overleg met elkaar afstemmen of, zonder te
overleggen, de uitgewisselde informatie in hun afwegingen over hun
eigen strategisch beleid gebruiken  risico op inefficiënties, gebrek
aan innovatie, kwaliteitsdaling, prijs/kosten verhoging
Wat mag wel en wat mag niet?

“Wat mag wel, en wat mag niet?”
 NMa kan geen “lijstjes” maken; beoordeling is
casusspecifiek

Maar NMa biedt wel handvatten zodat
ziekenhuizen zelf de afweging kunnen maken of
zij de gewenste informatie kunnen uitwisselen
zonder de Mededingingswet te overtreden.
Handvatten beoordeling informatie-uitwisseling (2)
Wel effect informatie-uitwisseling op de
mededinging heeft, hangt af van:
1.
Kenmerken van de markt
2.
Kenmerken van de informatie-uitwisseling
Kenmerken van de markt

Negatieve gevolgen van informatie-uitwisseling zijn
eerder te verwachten indien sprake is van:
 geconcentreerde markt met weinig aanbieders
waarbij (bijna) alle aanbieders meedoen aan de
uitwisseling
 hoge toetredingsdrempels
 stabiele of voorspelbare vraag- en aanbodsituatie
 markt met veel onderlinge samenwerkingsverbanden
 relatief intransparante markt zonder de uitwisseling
Kenmerken van de informatie-uitwisseling

Negatieve gevolgen te verwachten indien de uitwisseling
concurrentiegevoelige informatie betreft

Informatie is meer concurrentiegevoelig naarmate het gaat om:
 Strategische gegevens (prijs, gerealiseerde of voorgenomen
productie, afzet, herkomst patiënten, strategische plannen)
 Gedetailleerde informatie ipv ruime categorieën
 Naar de individuele onderneming herleidbaar (geen benchmark)
 Interne bedrijfsinformatie die niet openbaar beschikbaar is
 Niet in de openbaarheid uitgewisseld
 Actuele informatie
 Frequente uitwisseling
Centrale vraag
Stel jezelf als onderneming de vraag:
Leidt de beoogde informatie-uitwisseling tot het
wegnemen van onzekerheden bij mij over het
voorgenomen handelen en strategie van
individuele ziekenhuizen met wie de informatie
wordt gedeeld?
Ja  Niet Doen! Anders, mogelijk optreden NMa
Conclusie: wat mag wel?

Benchmark waarbij onderneming alleen geïnformeerd
wordt over de eigen positie en niet die van individuele
concurrenten

Geaggregeerde marktinformatie

Openbaar beschikbare informatie

Historische informatie (Wat is actueel/wat is historisch?
-> afhankelijk van de bijzondere kenmerken van de
betreffende markt)
Toezeggingsbesluit Ziekenhuiszorg Amsterdam (1)
Kenmerken uitgewisselde
informatie





Gegevens van individuele
ondernemingen
Niet–prijsinfo maar toch
concurrentieparameter

bedrijfsvertrouwelijk

strategisch bruikbaar
Zeer gedetailleerd
In toenemende mate actueel
en frequent
Niet toegankelijk voor
derden
Kenmerken van de markt

Hoge dekkingsgraad

Toetreding beperkt

Totale vraag- en
aanbodsituatie vrij stabiel

Veel samenwerking

Zonder uitwisseling
intransparant
Toezeggingsbesluit Ziekenhuiszorg Amsterdam (2)
Gevolgen informatie-uitwisseling:




Inzicht in marktaandelen van de individuele ziekenhuizen op
specialisme- en diagnoseniveau

Inzicht in historische en actuele marktposities en
marktgedragingen individuele ziekenhuizen

Ook zicht op (gezamenlijke) aandeel derden
Inzicht in gedetailleerde herkomstgegevens van patiënten van de
individuele ziekenhuizen.
Inzicht in portfolio’s van individuele ziekenhuizen en
verschuivingen daarin.
Inzicht in ‘productieprofiel’ en onder- en overproductie van
individuele ziekenhuizen.
Toezeggingsbesluit Ziekenhuiszorg Amsterdam (3)
Conclusies onderzoek NMa:





Uitgewisselde informatie is concurrentiegevoelig van aard.
Onzekerheid werking markt/strategie concurrenten structureel
gereduceerd.
Onwaarschijnlijk dat ziekenhuizen zonder de uitwisseling gedrag hadden
kunnen coördineren en onderhandelingspositie ten opzichte van de
verzekeraar hadden kunnen versterken op een wijze die met de
informatie-uitwisseling wel mogelijk is gemaakt.
Informatie-uitwisseling heeft kunnen leiden tot afnemende
onafhankelijkheid van strategisch gedrag  risico voor de eerder
genoemde negatieve gevolgen
Mogelijk dat men met uitwisseling ook kwaliteit van zorg heeft
kunnen/willen bevorderen, maar uitwisseling zoals aangetroffen
noodzakelijk noch proportioneel daartoe
Toezeggingsbesluit ziekenhuiszorg Amsterdam (4)
Wat houdt de toezegging in?
Ziekenhuizen hebben de toezeggingen gedaan dat zij binnen platform SIGRA :






De in het toezeggingsbesluit beschreven (en vergelijkbare)
concurrentiegevoelige informatie niet meer te zullen uitwisselen door
middel van een systeem van informatie-uitwisseling.
Alleen commercieel gevoelige, naar individuele ziekenhuizen
herleidbare informatie te zullen delen, voor zover > 12 maanden,
Alleen informatie die naar haar aard commercieel gevoelig is te zullen
delen in de vorm van een geanonimiseerd marktonderzoek of
benchmarkinformatie..
Andere aanbieders in regio onder gelijke voorwaarden toegang te
verlenen tot de informatievoorziening binnen SIGRA-verband.
NMa toegang te geven tot notulen van bijeenkomsten en alle andere
relevante documenten van sectie Ziekenhuizen van SIGRA en
subcommissie.
Jaarlijks de jaarrapportage van activiteiten van SIGRA aan de NMa
zullen toesturen, incl. overzicht informatie die door systeem van
informatie-uitwisseling tussen de leden is uitgewisseld.
Twijfel?

Europese Commissie: Richtsnoeren horizontale samenwerking (14
januari 2011 C11/20)

NMa: Richtsnoeren Samenwerking Ondernemingen (2008)

NMa: Richtsnoeren in de Zorgsector (2010)

NMa: Toezeggingsbesluit Ziekenhuiszorg Amsterdam (december
2010)

Huur mededingingsrechtelijke expertise in!
Casusposities 1 en 3
De basis…..

Het recht: artikelen 101 VWEU en 6 Mw,
Richtsnoeren Samenwerking ondernemingen (NMa,
2008), Horizontal cooperation guidelines (Europese
Commissie, 2011)

Grondgedachten: onafhankelijkheid en onzekerheid
zijn belangrijk voor het concurrentieproces

Collusie en “Stilzwijgende coördinatie”

Geen digitale toepassing, “’alle omstandigheden in
ogenschouw nemen”
Concurrentiegevoeligheid

Over welke parameters gaat het? (Prijs, productie,
afzet, klanten)

Mate van detail (individueel vs geaggregeerd)

Actualiteit (hoe oud?) en frequentie (hoe vaak?)

Kenmerken van de markt (gefragmenteerd /
geconcentreerd?)

Toegankelijkheid: tussen wie wordt informatie
uitgewisseld en voor wie is die toegankelijk?