Transcript PIERWOWZORY LUDZKICH POSTAW I PASJI

STAROŻYTNOŚĆ
od IV wieku p.n.e. do V wieku n.e.
dalej
STAROŻYTNOŚĆ
od IV wieku p.n.e. do V wieku n.e.
Przyjmuje się umowne ramy czasowe kultury antycznej od
stopniowego tworzenia się greckich miast-państw do końca
Cesarstwa Zachodniorzymskiego i detronizacji ostatniego
cesarza Rzymu- Romulusa Augustulusa (476 n.e.).
dalej
GŁÓWNE PRĄDY UMYSŁOWE w VI i V wieku p.n.e.
Cynizm- postawa pogardliwego odrzucenia ideałów i autorytetów
uznawanych w danej grupie, brak poszanowania dla ogólnie
przyjętych norm. Cynicy głosili ideał cnoty jako życia zgodnego
z naturą i ideał mędrca kierującego się tylko rozumem, nie
uznającego żadnych ogólnie obowiązujących wartości, norm,
praw ani autorytetów. Odrzucali system państwowy, konwencje
kulturowe, majątek. Mędrcem, według nich, był człowiek
niezależny od owych pozornych dóbr. Przedstawiciel-Diogenez z
Synopy.
Epikureizm - szkoła filozoficzna stworzona przez Epikura (341270 p.n.e.). Za cel życia uznawał rozważne dążenie do
przyjemności i szczęścia. Radość życia, korzystanie z uciech i
piękna świata, uwolnienie ciała od bólu i ducha od niepokoju to zasadnicze zalecenia tej filozofii. ("Trzeba wyzwolić się ze
strachu bogów i śmierci"; "Straszną rzeczą jest konieczność,
ale nie ma żadnej konieczności żyć w konieczności";
"Bezmyślnych wyzwala ze smutków czas mądrych - logika";
"Carpe diem" - chwytaj dzień, ciesz się chwilą).
Stoicyzm- to postawa życiowa polegająca na zachowaniu spokoju,
hartu ducha i opanowania w trudnych sytuacjach (znoszenie ze
stoicyzmem niepowodzeń życiowych). Stoicy twierdzili, że
szczęście zapewnia cnota, a tę osiągać można poprzez życie
zgodne z naturą, która jest harmonijna, bo stworzona przez
boga. Ideałem człowieka był mędrzec, którego cechują: powaga,
trzeźwość, rygoryzm i umiarkowanie. Ważne jest zachowanie w
życiu tzw."stoickiego spokoju„. Należy stosować zasadę „złotego
środka” tzn. w obliczu klęski należy zachować spokój i nie
poddawać się rozpaczy. Podobnie jak w szczęściu nie należy ulegać
euforii. Przedstawiciel-Zenon z Kition
Sceptycyzm to stanowisko odrzucające możliwość uzyskania
wiedzy pewnej i uzasadnionej. Zasadą naczelną sceptyków było
zachowanie dystansu wobec wszelkich zjawisk. Postulowano
powstrzymanie się od osądów.
(sceptycznie - nieufnie, niedowierzająco, powątpiewająco).
Hedoniści uznawali przyjemność (rozkosz) bądź unikanie
przykrości za najwyższe lub jedyne dobro, cel życia i naczelny
motyw
ludzkiego
postępowania.
Sofiści
-zawodowi
nauczyciele
przygotowujący
obywateli
do
życia
publicznego (Ateny, V i IV wiek p.n.e.) przez nauczanie retoryki, polityki,
filozofii i etyki. Twierdzili, że żadne twierdzenie nie jest prawdziwsze od
drugiego, może być tylko praktyczniejsze. Dlatego uczyli manipulowania
poglądami, sprytnego udowadniania twierdzeń fałszywych, zbijania
argumentów
przeciwnika
za
pomocą
odpowiednio
dobranych
argumentów i sztuczek krasomówczych. Z czasem rzeczownik "sofistyka"
zaczął oznaczać pokrętne argumentowanie polegające na wykorzystaniu
wieloznaczności
wyrazów
i
nieuczciwych,
nielogicznych
wnioskach.
Najsłynniejszy sofista to Gorgiasz.
Sofista to człowiek świadomie posługujący się fałszywymi przesłankami,
dowodzący nieprawdziwych tez za pomocą fałszywych argumentów.
PIERWOWZORY LUDZKICH
POSTAW I PASJI
Prometeusz - archetyp buntownika i
bezinteresownego dobroczyńcy. Tytan,
który wbrew woli Zeusa nie tylko
PIERWOWZÓR= ARCHETYP
ofiarował ludziom ogień, ale też zakpił
sobie z bogów, sprytnie ustalając zasady
dzielenia
mięsa
ofiarnego.
Za
nieposłuszeństwo został skazany na
męki: przykuty do skały na Kaukazie
cierpiał niewypowiedziany ból, bowiem
co
wieczór ptak
wątrobę,
Edyp - Tebańczyk,
syn Lajosa i Jokasty
która
za
wydziobywał mu
dnia
odrastała.
Nieszczęśnik został uwolniony przez
Herkulesa.
PIERWOWZORY LUDZKICH POSTAW I PASJI- ciąg dalszy
PIERWOWZÓR= ARCHETYP
Dedal
-
archetyp
człowieka
dojrzałego,
rozważnego,
doświadczonego, ale postrzeganego jako skrajnego realistę. W
życiu kieruje się rozumem a nie emocjami. Uosabia tęsknotę za
ojczyzną, pragnienie niezależności i wolności. Mitologiczny
twórca labiryntu, znakomity architekt i wynalazca.
Ikar - archetyp człowieka, który w pragnieniu pokonania granic,
jakie stawia człowiekowi natura, potrafi się zapamiętać,
śmiercią zapłacić za chwilę szczęścia; symbol uniesienia,
upojenia swobodą; również - klęski nauczyciela. To symbol
marzycieli i idealistow. Syn Dedala, zginął, kiedy pomimo
upomnień ojca wzbił się zbyt wysoko i promienie słoneczne roztopiły
wosk,
którym
zlepione
były
skrzydła.
PIERWOWZORY LUDZKICH POSTAW I PASJI- ciąg dalszy
PIERWOWZÓR= ARCHETYP
Niobe - królowa Teb, tak dumna ze swoich
czternaściorga dzieci, że wynosiła się ponad Latonę,
matkę Apolla i Artemidy. Zagniewana bogini uśmierciła
jej pociechy, a zrozpaczoną kobietę zamieniła w
kamień. Archetyp cierpiacej matki, skamieniałej z
bólu.
Syzyf - symbol pracy bezowocnej, która nie przynosi
zamierzonego efektu.
PIERWOWZORY LUDZKICH POSTAW I PASJI- ciąg dalszy
Herkules - syn Zeusa i ziemianki Alkmeny. Zasłynął jako
wykonawca dwunastu prac. Symbolizuje odwieczny sen
o potędze, jego przykład dowodzi, że dzięki męstwu i
wytrwałości można dokonać czynów przekraczających
pozornie możliwości człowieka.
Nike - symbol zwycięstwa, tryumfu oraz istoty, która niesie szczęśliwą wieść o
wygranej. Jej posąg umieszczano na dziobach okrętów.
Odys- król Itaki, który po zakończeniu wojny trojańskiej, przez 10 lat tulał się po
morzach zanim powrócił do domu.Symbol losu człowieka na ziemi- wędrówka,
tułaczka ma sens, gdy prowadzi do określonego celu.
Penelopa- wierna żona Odyseusza, ktora przez 20 lat czekała na męża, opierając
się zalotnikom. Symbol wierności małżeńskiej.
PIERWOWZORY LUDZKICH POSTAW I PASJI- ciąg dalszy
Kasandra- jasnowidząca córka króla Troi, Priama, nikt nie wierzył jej
przepowiedniom otyczący nieszczścia, jakie miastu przyniesie wprowadzenie do
niego konia trojańskiego.Archetyp kogoś, kto przepowiada nieszczęście,
,,czarno widzi” przyszłość.
Pytia-kapłanka w światyni w Delfach przepowiadająca przyszłość.Dziś to osoba
mówiąca dwuznacznie, niejasno.
INNE ZNANE POSTACIE
Orfeusz i Eurydyka - Orfeusz król i śpiewak tracki, syn muzy Kaliope, tak cierpiał po
śmierci ukochanej żony, że bogowie postanowili ją mu zwrócić. Postawiono jeden warunek:
Orfeusz nie mógł na nią spojrzeć, dopóki nie ujrzą światła dziennego. Ten jednak nie potrafił
się powstrzymać i utracił ukochaną na zawsze;
piękna Helena - żona Menelaosa, króla Sparty. Jej porwanie stało się bezpośrednią
przyczyną wojny trojańskiej;
Terezjasz to ślepy wróżbita, który stracił wzrok w młodości, gdy ujrzał Atenę w kąpieli. W
zamian za utracony wzrok otrzymał od Zeusa życie siedem razy dłuższe niż zwykłych ludzi.
Znał tajemnice przyszłości, wiedział to, o czym nikt nie wie, rozumiał mowę ptaków;
Sfinks - potwór o ciele lwa, twarzy i piersi kobiecej i skrzydłach ptaka. Porywał ludzi i
rzucał w przepaść, oznajmiwszy wpierw, że będzie tak czynił, póki ktoś nie rozwiąże jego
zagadki. Wybawicielem Teb został Edyp;
Pegaz - skrzydlaty koń Zeusa (od uderzenia jego kopyta miało wytrysnąć źródło
Hipokrene, z którego woda dawała natchnienie poetom); dosiąść Pegaza - próbować sił w
poezji, pisać wiersze;
ZŁOTE MYŚLI STAROŻYTNYCH
"Współkochać przyszłam, nie współnienawidzić" - słowa te wypowiedziała tytułowa
bohaterka ,,Antygony” Sofokesa. W imię tej miłości decyduje się na przeciwstawienie się
prawom ustanowionym przez władcę Kreona. Nawet pod groźbą kary śmierci nie cofnęła
swej decyzji i do końca pozostała jej wierna. W jej przekonaniu miłość braterska i szacunek,
jakim darzyła Polinejkesa, były ważniejsze niż ślepe oddanie ziemskim prawom. Dzięki tej
miłości wybaczyła też bratu jego postępek. Nie liczyło się dla niej to, co z nią zrobi Kreon. Bo
ten traktował poddanych jako własność - żądał od nich bezwzględnego posłuszeństwa.
Nawet nie dopuszczał do siebie myśli, że mógł podjąć złą decyzję, nie chciał słuchać
niczyich rad, kiedy mówił: "Lud mi dyktować będzie, co mam czynić?".
•"Rzecz to piękna zaprawdę, gdy krocząc w pierwszym szeregu,
Ginie człowiek odważny, walcząc w obronie ojczyzny"- to hasło Tyrteusza (znanego z
tego, że był twórcą liryki patriotycznej i apelacyjnej). Pozostawienie ojczyzny na pastwę losu
było wg niego czynem niedopuszczalnym. To właśnie od jego imienia znany jest termin
poezji tyrtejskiej, czyli poezji nawołującej do walki w obronie ojczyzny.
•,,Człowiekim
jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce”- to słowa komediopisarza
rzymskiego Terencjusza. Nawiązuje ono do idei humanizmu zapoczątkowanej a Grecji, a
potem przejętej przez Rzymian. Powracano do niej w późniejszych epokach, np. w
renesansie.
GATUNKI LITERACKIE - wywodzące się ze starożytności
I. EPIKA:
EPOS- zawierał ponadczasowe przesłanie oraz realia ze świata
antycznego (Homer, Wergiliusz)
BAJKA (Ezop)
MITY
II. LIRYKA:
ODA-HYMN-TREN-ELEGIE-SIELANKA-PIEŚŃ-FRASZKA-
EROTYK-SATYRA (Safona, Anakreont, Tyrteusz, Horacy)
III. DRAMAT:
TRAGEDIA I KOMEDIA (Sofokles, Ajschylos, Eurypides, Seneka)
WIELCY TWÓRCY LITERATURY ANTYKU
Homer: jego dwa wielkie eposy Iliada i Odyseja
Tyrteusz: Zachowane do dziś jedynie we fragmentach jego elegie
wojenne miały budzić patriotycznego ducha i zachęcać do walki w
obronie ojczyzny.
Ezop:grecki bajkopisarz. Był on greckim niewolnikiem. Cała
europejska sztuka pisania bajek odwołuje się do Ezopa, który
uchodzi za pierwszego twórcę bajek w historii, a zatem
wynalazcę nowego gatunku literackiego. Jego główną domeną były
bajki zwierzęce, a ich wymowa miała zabarwienie satyryczne lub
moralizatorskie.
WIELCY TWÓRCY LITERATURY ANTYKU
Ajschylos: pierwszy z trójki wielkich greckich tragediopisarzy.
Ograniczył rolę chóru, na pierwszy plan wysuwając dialogi i
monologi postaci. Wprowadził drugiego aktora. Sławę zyskały
zwłaszcza tragedie Prometeusz skowany i Persowie.
Sofokles: drugi z wielkich greckich tragediopisarzy. Rozbudował
akcję i wprowadził na scenę trzeciego aktora. Zredukował
znaczenie chóru. Zachowało się 7 jego tragedii, z których
najlepsze to Antygona i Król Edyp.
Eurypides: trzeci z wielkich dramaturgów greckich. Dąży on do
wyrażenia skrajnych odczuć i przeżyć bohaterów. Wprowadził do
swych sztuk ludzi prostych. Ojciec tragedii psychologicznej i
tragikomedii.
Ajschylos
Sofokles
Eurypides
WIELCY TWÓRCY LITERATURY ANTYKU
Safona: grecka poetka tworząca utwory o tematyce miłosnej.
Safona gromadziła wokół siebie młode dziewczęta, dbając o ich
właściwą edukację i rozwój moralny.
Pindar: grecki poeta liryczny. Autor poezji chóralnej. Głośne są
też jego utwory sławiące cześć zwycięzców w igrzyskach
olimpijskich.
Herodot: pierwszy wielki grecki historyk. Autor obszernego tomu
Dzieje, w którym opisał koleje losu Grecji od czasów legendarnych
po sobie współczesne.
Arystofanes:
najwybitniejszy
komediopisarz
grecki.
Jego
komedie to ostrze satyry skierowane przeciw współczesnym mu
osobistościom politycznym i kulturalnym.
WIELCY TWÓRCY LITERATURY ANTYKU
Wergiliusz: najwybitniejszy rzymski poeta epicki. Autor sielanek
pasterskich, poematu o rolnictwie Georgiki, eposu o dziejach
Eneasza Eneida – wzorowanego na dziełach Homera.
Horacy: najwybitniejszy rzymski poeta liryczny. Autor wspaniałych
pieśni, satyr oraz listów poetyckich (głośny List do Pizonów).
Owidiusz: sławę zyskały szczególnie jego elegie miłosne. Z
niewiadomych przyczyn skazany na banicję. Na wygnaniu powstało
kolejne jego wielkie dzieło, zrodzone z tęsknoty za krajem i bliskiej
już świadomości śmierci Księga żalów.
ZWIĄZKI FRAZEOLOGICZNE - wywodzące się ze starożytności
jabłko niezgody - jabłko z napisem "Dla najpiękniejszej" rzucone przez
boginię niezgody, Eris. O rozstrzygnięcie sporu, która z bogiń: Hera,
Atena czy Afrodyta ma je otrzymać, poproszono Parysa. Ten w zamian za
obietnicę otrzymania za małżonkę najpiękniejszej kobiety, Heleny - oddał
je Afrodycie. Przenośnie: źródło, przyczyna poważnych konfliktów;
koń trojański - pod koniec 10 roku wojny Grecy, pozorując rezygnację
z oblężenia, opuścili podzamcze, pozostawiając olbrzymiego,
drewnianego konia. Trojanie wprowadzili "dar" do miasta, nie wiedząc, że
kryje się w jego wnętrzu oddział rycerzy achajskich. Ci, pod osłoną nocy,
otworzyli bramy miasta, co doprowadziło do upadku Ilionu. Przenośnie:
podstępny, niebezpieczny dar, ukryte niebezpieczeństwo, chytry
podstęp;
koszula Dejaniry - umierający centaur Nessos, chcąc zemścić się na
Heraklesie, polecił jego żonie swą krew, jako środek zapewniający trwałą
miłość męża. Nasączona jadem koszula paliła ciało herosa, przyczyniając
się do jego cierpień. Przenośnie: przyczyna cierpienia.
kraina cieni - Hades. Przenośnie: świat umarłych, niewidzialnych;
•znaleźć
się w labiryncie - budowla o niezwykle skomplikowanym
układzie korytarzy, która na polecenie Minosa została zaprojektowana i
zbudowana na Krecie przez Dedala. Stała się miejscem zamieszkania
Minotaura;
•męki
Tantala - kara jaka spotkała króla, który zaprosiwszy bogów na
ucztę zaserwował im potrawę sporządzoną z ciała własnego syna.
Uwięziony przez bogów w Tartarze cierpi z powodu głodu, pragnienia i
strachu. Tantal stoi po pas w wodzie, ale nie może się jej napić, ponieważ
ona przed nim ucieka. Nad jego głowa wiszą piękne, soczyste jabłka, ale
on nie może ich dosięgnąć.Nad nim zawieszono skałę, która ciągle się
chwieje,
jakby
zaraz
miała
spaść.
Przenośnie:
straszliwe
cierpienia;niemożność osiągnięcia czegoś, czego bardzo pragniemy i
co jest blisko nas.
•czapka
niewidka - szyszak Hadesa, czyniący go niewidzialnym.
Przenośnie: magiczna czapka;
wyrocznia delficka - świątynia Apollina w Delfach. Przenośnie: wizja,
jasnowidzenie;
nić Ariadny - dar królewny kreteńskiej,Ariadny, który umożliwił
Tezeuszowi odnalezienie drogi powrotnej z labiryntu po pokonaniu
Minotaura . Przenośnie: sposób na wyjście z trudnej sytuacji, pomoc w
rozwiązaniu problemu;
nić żywota - Mojra Kloto przędzie niż żywota (według Hezjoda).
Przenośnie: los, przeznaczenie;
olimpijski spokój - w czasie starożytnych igrzysk przerywano walki i
wojny. Przenośnie: powaga, panowanie nad emocjami;
woda letejska - od Lete, rzeki zapomnienia w Hadesie. Przenośnie:
rzeka zapomnienia, niepamięci;
wierna jak Penelopa - Penelopa, żona Odyseusza, czekała wiernie na
jego powrót dwadzieścia lat.Przenośnie-wierność małżeńska;
chimeryczny charakter - od Chimery, potwora, łączącego cechy lwa,
kozy i węża. Przenośnie: kapryśny, dziwaczny, nieprzewidywalny;
puszka Pandory- Gdy bogowie zesłali na ziemię Pandorę, pierwszą
kobietę, wyposażyli ją w tajemniczy pojemnik, który zabronili otwierać.
Pandora nie posłuchała nakazu i namówiła męża do otwarcia puszki, w
której, jak się okazało, ukryte były wszystkie nieszczęścia i choroby.
Przenośnie: spotęgowane zło, nieszczęście, przykra i nagła
niespodzianka;
pyrrusowe zwycięstwo - od imienia króla Epiru, Pyrrusa. Przenośnie:
zwycięstwo opłacone nadmiernymi ofiarami;
wejść na Parnas - górę Parnas uważano za siedzibę poezji i muzyki.
Przenośnie: osiągnąć sukces (np. literacki);
z tarczą albo na tarczy - spartańska matka w ten sposób zwracała się
do syna idącego na wojnę, słowa te oznaczają: zwycięż albo padnij;
węzeł gordyjski - kunsztowny węzeł z łyka złożony w świątyni Zeusa
przez Gordiosa. Przenośnie: zagmatwany problem, skomplikowana
sprawa;
paniczny strach - niepohamowany, nagły, często nieuzasadniony
strach, przerażenie; takie uczucia wzbudzał w ludziach koszmarnie
brzydki grecki bóg pasterzy - Pan;
pięta Achillesa - matka herosa, boginka morska Tetyda, aby zapewnić
synowi nieśmiertelność, wykąpała go w źródle uodparniającym ciało na
wszelkie rany. Jednak zanurzając dziecko, trzymała je za piętę, która
pozostała nieodporna. Przenośnie: słaby punkt;
róg obfitości - róg mitycznej kozy Almatei, której mlekiem został
wykarmiony Zeus. Młody bóg pobłogosławił róg, który od tej pory
napełniał się wszystkim, czego zapragnął ten, kto go posiadał; symbol
bogactwa, niewyczerpanych zasobów;
syzyfowa praca - bezowocna, daremna praca. Król Koryntu uchodził
za "najbardziej przebiegłego ze śmiertelników", nie tylko nie bał się
bogów, ale potrafił ich przechytrzyć (ujawniał boskie tajemnice, uwięził
bożka śmierci Tanatosa, wymknął się z Hadesu i żył długie lata na ziemi).
Za karę musiał wtaczać głaz pod górę, a gdy ten był u szczytu, spadał i
Syzyf od początku podejmował wysiłek;
ogród Hesperyd- Gaja w prezencie ślubnym podarowała Herze jabłoń
rodzącą złote owoce. Strzefły jej 3 siostry, Hesperydy, i stugłowy smok.
Przenośnie-bogactwo, ktorego nie można zdobyć.
być między Scyllą a Charybdą- to dwa potwory morskie, które musiał
ominąć Odyseusz podczas powrotu do domu po wojnie trojańskiej.
Przenośnie- być w wielkim niebezpieczeństwie, w sytuacji bez
wyjścia.
•Pole Elizejskie - miejsce biesiad w krainie wiecznej szczęśliwości,
raj;
•wyprawa po złote runo - po złote runo baranka boskiego pochodzenia
postanowił wyruszyć Jazon. Zorganizował drużynę (Argonauci) i z
pomocą Medei zdobył je.;
• miecz Damoklesa- Damokles zazdrościł swemu władcy potęgi i
bogactwa. Ten zaprosił go na ucztę i by dać mu nauczkę zawiesił nad
jego głową miecz na końskim włosiu. Przenośnie- stale grożące
niebezpieczeństwo.
•oko za oko, ząb za ząb- to sformułowanie z kodeksu Hammurabiegokara ma być taka sama jak wina.Przenośnie- zawziętość, zawiść,
nienawiść.
stajnia Augiasza - oczyszczenie stajni nie uprzątanej przez 30 lat było
jedną z 12 prac Heraklesa. Przenośnie: miejsce szczególnie
zaniedbane, chaos;
powrót do Itaki - z "Odysei". Przenośnie: powrót do ojczyzny, domu;
•drakońskie
prawo - prawo niezwykle surowe, mające charakter
zemsty. Określenie wywiedzione od imienia prawodawcy i reformatora,
Drakona;
•pępek świata - według mitów świątynia w Delfach miała być środkiem
świata. Przenośnie- ironicznie: najważniejsza osoba, rzecz;
•chimeryczny charakter - od Chimery, potwora, łączącego cechy lwa,
kozy i węża. Przenośnie: kapryśny, dziwaczny, nieprzewidywalny;
TRAGEDIA ANTYCZNA
Konflikt tragiczny polega na zderzeniu dwóch racji, które
zawsze są równorzędne. Kończy się obustronną porażką oraz
walką człowieka skazanego na porażkę z losem.
Tragizm to nierozwiązywalny konflikt między dążeniami
bohatera a przewyższającymi go siłami( przeznaczenie, normy
moralne ).
Bohater tragiczny to ten, którego działanie skazane jest na
klęskę.
Katharsis- stan ,,oczyszczenia” psychicznego. po przeżyciu
lęku, trwogi widz miał stać się lepszy, oczyszczony.
TRAGEDIA ANTYCZNA
Podczas świąt ku czci Dionizosa chór mężczyzn śpiewał
dytyramb- uroczystą pieśń. Z czasem przekształciła się ona
w dialog chóru z przewodnikiem chóru (koryfeuszem) -takie
sa poczatki teatru i tragedii.
TRAGEDIA= pieśń kozła- mężczyzni śpiewający dytyramb
ubrani
byli
w
skóry
kozłów(wyobrażali
satyrów
towarzyszących Dionizosowi).
Zasada trzech jedności- czasu, miejsca i akcji.
Tematyka- z legend i mitów, bohaterowie uwikłani byli w
konflikty moralne, ścigani przez Fatum
TRAGEDIA ANTYCZNA
Mimesis- zasada nakazująca naśladowanie w utworze
rzeczywistości
możliwością
z
jednoczesnym
uczynienia
jej
jej
przekształceniem
piękniejszą
lub
-
brzydszą,
przedstawianie zdarzeń typowych i mających znaczenie
ogólne, przedstawienie zdarzeń nie tak, jak zaszły faktycznie,
ale
według
konieczności
i
prawdopodobieństwa,
przedstawianie zdarzeń, kierując się potrzebami kompozycji,
a nie chęcią przedstawienia dokładnie wszystkich detali
rzeczywistości.
BUDOWA TRAGEDII ANTYCZNEJ
Prolog – monolog lub dialog wprowadzający w sytuację
dramatu, przedstawia punkt wyjściowy akcji.
Parodos – pierwsza pieśń- wejściowa chóru.
Epejsodiony – fragmenty należące do akcji; dialogi dwóch
lub trzech bohaterów.
Stasimony – występy chóru wplecione między epejsodia.
Eksodos – ostatnia, pożegnalna pieśń chóru, zakończenie
tragedii.
TEATR ANTYCZNY
narodziny- V wiek p.n.e.
miejsce- Grecja, Ateny
organizacja
przedstwieńna
przełomie marca i kwietnia, podczas
Wielkich
Dionizjów;
tragedie
odgrywano podczas trzech ostatnich
dni tego święta.
BUDOWA TEATRU: orchestra (po niej poruszał się chór),
proskenion (miejsce występu aktorów), skene (fasada budynku w
kolumnami o wygladzie świątyni lub pałacu. Miała 3 wejścia, przez które
wchodzili aktorzy).
CHÓR- najpierw 15 potm 12 osób.
AKORZY- tylko mężczyźni, w maskach, perukach i butach na wysokich
koturnach.
STYLE W ARCHITEKTURZE
Najstarszy jest porządek dorycki, który powstał w VII wieku p. n. e.
Kolumna dorycka charakteryzowała się wybrzuszonym i żłobkowanym
trzonem, pozbawiona była bazy, jej głowica miała prostą formę
geometryczną.
Bardziej dekoracyjny jest porządek joński. Jego charakterystycznymi
cechami były woluty (ślimacznice) na głowicach oraz akroteria.
Kolumny jońskie różniły się od doryckich tym, że były smuklejsze i
posiadały
profilowaną
bazę.
•Porządek
koryncki powstał w Atenach w V wieku p. n. e. Kolumny
korynckie były najbardziej smukłe i charakteryzowały się bogato
zdobionymi kapitelami. Ważną ozdobą korynckich głowic były liście
akantu, rośliny rosnącej w krajach basenu morza śródziemnego.
Teksty nawiązujące do wątków antyku
•Treny J.Kochanowskiego
•„Ikar”- J.Iwaszkiewicz
•„Oda do młodości”- A.Mickiewicz
•„Wciąż o Ikarach głoszą”-Ernest Bryl