Transcript Phương pháp tiếp cận đáp ứng giới dựa trên các quyền con người

Phương pháp tiếp cận đáp ứng giới dựa
trên Quyền con người để đảm bảo các
Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ phục
vụ toàn thể nhân dân
Vũ Phương Ly
Cán bộ chương trình cao cấp
Quỹ phát triển Phụ nữ LHQ
(thuộc Cơ quan LHQ về Bình đẳng giới và Trao quyền cho phụ nữ)
Tháng 9 - 2010
Thành phố Đà Lạt
1
Nội dung trình bày
• Tại sao lại cần có phương pháp tiếp cận đáp
ứng giới dựa trên các Quyền con người?
• Thiếu phương pháp tiếp cận Quyền con
người và hậu quả của nó?
• Phương pháp tiếp cận đáp ứng giới trong
việc báo cáo thực hiện các Mục tiêu thiên
niên kỉ - MDG
• Ví dụ: Lồng ghép giới trong MDG 7 về Đảm
bảo sự bền vững về môi trường
• Một vài gợi ý để lồng ghép giới vào báo cáo
thực hiện MDG ở Việt Nam.
2
Mục tiêu Thiên niên kỉ - MDG?
• Là một phương pháp tiếp cận mang tính toàn cầu
với phát triển bao gồm các mục tiêu phát triển có
mối liên hệ lẫn nhau và đã được 189 trên 192 các
quốc gia thành viên của LHQ thông qua và nhất trí
đạt được đến năm 2015.
• Có 8 mục tiêu bao gồm 21 chỉ tiêu với hàng loạt
các chỉ số để đo lường việc thực hiện từng mục
tiêu
– Mục tiêu 1: Xóa nghèo đói cùng cực
– Mục tiêu 2: Phổ cập giáo dục tiểu học
– Mục tiêu 3: Thúc đẩy bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ
– Mục tiêu 4: Giảm tỉ lệ tử vong trẻ em
– Mục tiêu 5: Cải thiện sức khỏe bà mẹ
– Mục tiêu 6: Phòng chống HIV/AIDS, sốt rét và các bệnh khác
– Mục tiêu 7: Đảm bảo tính bền vững môi trường
– Mục tiêu 8: Xây dựng quan hệ đối tác toàn cầu vì phát triển
3
Tại sao phương pháp tiếp cận đáp ứng
giới dựa trên các Quyền con người lại
quan trọng để đạt được MDG? (1)
• Các MDG bao gồm một mục tiêu rất cụ thể về
bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ
(MDG 3) và việc đạt được những thành tựu
của Mục tiêu này vô cùng quan trọng để đảm
bảo việc thực hiện thành công các mục tiêu
còn lại.
• Tuy nhiên, các quan điểm về giới được phản
ánh nghèo nàn trong các mục tiêu khác và
giới không được lồng ghép đủ trong các báo
cáo về thực hiện Mục tiêu thiên niên kỉ quốc
gia.
4
Tại sao phương pháp tiếp cận đáp ứng
giới dựa trên các Quyền con người lại
quan trọng để đạt được MDG? (2)
• Các MDG liên quan chặt chẽ với nhau và sự thành
công trong từng MDG đều liên quan đến những
tiến trình đạt được về bình đẳng giới.
• Chỉ số cho mục tiêu 3 cụ thể về bình đẳng giới
còn hạn chế vì chưa nêu bật lên được chất lượng
của các quyền mà phụ nữ được thụ hưởng hoặc
trao quyền thực sự cho phụ nữ.
• Giải quyết vấn đề nghèo đói (MDG 1) phụ thuộc
vào việc cải thiện tiếp cận đến việc làm bền vững,
đặc biệt cho phụ nữ và thanh niên, việc đảm bảo
tiếp cận đến các tài sản, trong đó có đất đai.
• MDG 6 mục tiêu về sức khỏe và giáo dục (MDG 2,
3, 4, 5 và 6) không thể đạt được nếu như những
vấn đề liên quan đến quyền có cơ hội được đến
trường, vấn đề quyền sức khỏe sinh sản và tình
dục của phụ nữ được giải quyết.
5
Tại sao phương pháp tiếp cận đáp ứng
giới dựa trên các Quyền con người lại
quan trọng để đạt được MDG?(3)
•
Giải quyết vấn đề giảm tỉ lệ tử vong trẻ em (MDG 4) phụ
thuộc vào việc cải thiện địa vị và tình trạng khỏe mạnh
về cả vật chất và tinh thần của con người
•
Tiến trình đạt được về việc chống HIV/AIDS (MDG 6)
đòi hỏi viêc nhìn nhận xem bất bình đẳng giới và bạo
lực chống lại phụ nữ đã ảnh hưởng đến việc lây nhiễm
HIV/AIDS như thế nào.
•
Do phụ nữ phải thường xuyên chịu trách nhiệm lấy
nước cho gia đình (MDG7), việc cải thiện tiếp cận đến
nước là vô cùng quan trọng để cho phép trẻ em gái đi
đến trường và phụ nữ có thể tìm kiếm việc làm được
trả công và tham gia các hoạt động ở cộng đồng.
•
Những tiến trình đạt được MDG đều phụ thuộc vào sự
trao quyền cho phụ nữ và tiếp cận đến việc ra quyết 6
định ở tất cả các cấp (MDG 3)
Tại sao phương pháp tiếp cận đáp ứng
giới dựa trên các Quyền con người lại
quan trọng để đạt được MDG? (4)
• Phương pháp tiếp cận đáp ứng giới dựa trên
các quyền con người nhằm:
(1) Hướng đến giải quyết sự khác biệt và tình trạng bất bình
đẳng giữa phụ nữ và nam giới, trẻ em trai và trẻ em gái
trong hầu hết các bối cảnh;
(2) Đảm bảo rằng chính sách, môi trường tổ chức và xã hội
rằng nam giới và phụ nữ, trẻ em trai và trẻ em gái được tiếp
cận bằng đẳng đến các cơ hội và lợi ích, và quyền con
người của họ được bảo vệ, tôn trọng và thực hiện
Ba nhóm phụ nữ cần phải có sự chú ý đặc biệt
1. Phụ nữ nghèo
2. Thanh thiếu niên
3. Phụ nữ và trẻ em trong những tình trạng mâu thuẫn và hậu
mâu thuẫn
7
Tại sao phương pháp tiếp cận đáp ứng
giới dựa trên các Quyền con người lại
quan trọng để đạt được MDG? (5)
•
Bảy vấn đề ưu tiên liên quan chặt chẽ với nhau cần thực hiện
để đạt được bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (do
nhóm làm việc của LHQ về giáo dục và Bình đẳng giới xác định)
–
Củng cố tạo nhiều điều kiện giáo dục sau tiểu học cho trẻ em gái, bổ sung
thêm vào việc đạt được phổ cập giáo dục tiểu học (MDG 2);
–
Đảm bảo quyền con người về sức khỏe tình dục và sức khỏe sinh sản cho
phụ nữ và trẻ em gái (MDG 3, 5 và 6);
–
Đầu tư vào cơ sở hạ tầng để giảm thời gian mà phụ nữ và trẻ em gái phải
dành thời gian cho công việc gia đình và chăm sóc mà không được trả
công (MDG 1 và 2);
–
Đảm bảo quyền tài sản và thừa kế tài sản cho phụ nữ và trẻ em gái (MDG 1
1, 2 và 7);
–
Xóa bỏ bất bình đẳng giới trong lao động bằng việc giảm số lượng phụ nữ
trong việc làm phi chính thức, xóa khoảng cách giới trong thu nhập và
giảm việc phân cấp nghề nghiệp (MDG 1);
–
Tăng tỉ lệ đại diện của phụ nữ trong quốc hội, chính quyền cấp cơ sở và
các vị trí quan trọng của nhà nước (MDG 3);
–
Xóa bỏ bạo lực chống lại trẻ em gái và phụ nữ (MDG 3).
8
Thiếu cách tiếp cận đáp ứng dựa trên
quyền con người và hậu quả của nó (1)
• Các chính sách và chương trình được
xây dựng nhằm đạt được MDG nhưng
không được thực thi theo cách đáp
ứng giới.
• Việc giám sát và báo của quốc gia về
các chính sách liên quan đến chính
sách và chương trình MDGs thường
không đáp ứng giới hoặc không dựa
trên cách tiếp cận dựa trên quyền con
người.
9
Thiếu cách tiếp cận đáp ứng giới dựa
trên quyền con người và hậu quả của nó
(2)
• Trong hầu hết báo cáo thực hiện MDG của các
quốc gia, các khía cạnh bình đẳng giới và trao
quyền cho phụ nữ không được lồng ghép đầy
đủ trong các báo cáo.
• Phụ nữ vẫn được nhìn nhận theo những yếu tố
dễ bị tổn thương và các vai trò giới truyền
thống
• Các phương pháp tiếp cận phụ nữ và trẻ em
gái ở các mục tiêu khác (ngoài MDG3) được
nhìn nhận là một biện pháp để đạt được mục
tiêu, chứ không phải là dựa trên các quyền và
chuyên chú vào việc thừa nhận các quyền con
người của phụ nữ là mục tiêu hàng đầu.
10
Cách tiếp cận đáp ứng giới dựa trên
quyền con người trong việc báo cáo
thực hiện MDG (1)
• Ở cấp quốc gia, việc giám sát phải được tiến hành
thường xuyên và phải có sự kết nối với việc phân tích
số liệu và hoạt động vận động.
• Báo cáo MDG của quốc gia, phải liên hệ với báo cáo
quốc gia về thực hiện Công ước quốc tế về Xóa bỏ
phân biệt đối xử đối với phụ nữ, và kế hoạch hành
động quốc gia về bình đẳng giới và tiến bộ cho phụ nữ,
và từ đó có thể tạo nền tảng cho việc giám sát đều đặn
các vấn đề giới
• Các nhóm tổ chức xã hội dân sự, đặc biệt là các nhóm
phụ nữ, cần phải tham gia tích cực để đảm bảo tính
giải trình cũng như bổ sung thêm giá trị cho báo cáo từ
việc giám sát và báo cáo.
11
Cách tiếp cận đáp ứng giới dựa trên quyền con
người trong việc báo cáo thực hiện MDG (2)
• Các nhóm phụ nữ, do đó, phải đóng vai trò tích
cực trong việc :
– Giám sát các chỉ số của MDG của quốc gia thường
xuyên, tốt nhất là hàng năm.
– Phân tích lý do về tiến trình chậm và xác định những
thành quả đạt được và những mục tiêu có liên quan chặt
chẽ với nhau;
– Thúc đẩy việc ứng dụng những chỉ số được xây dựng có
đáp ứng giới và dựa trên quyền;
– Đảm bảo rằng mọi số liệu và chỉ số được trình bày tách
biệt cho phụ nữ và nam giới theo một cách trình bày dễ
hiểu để có thể sử dụng cho nhiều nhóm đối tượng đa
dạng và dễ dàng cho việc ủng hộ và vận động;
– Sử dụng các kết quả giám sát trong hoạt động vận động
với nhà lập chính sách và cấp cộng đồng
• Nhằm đạt được điều này, cần
– Xây dựng năng lực cho các nhóm phụ nữ
– Lồng ghép cơ chế để xây dựng năng lực cho nhà nước
để đảm họ sẽ thực hiện các cam kết quốc gia và quốc tế.
12
Ví dụ: Lồng ghép giới trong MDG 7 về
Đảm bảo sự bền vững về môi trường (1)
• Bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ là
rất cần thiết để đảm bảo bền vững cho môi
trường, nhưng một môi trường bền vững
cũng vô cùng quan trọng để đảm bảo sự
thịnh vượng cho phụ nữ và gia đình họ.
– Phụ nữ thường phụ thuộc vào nguồn tài nguyên
thiên nhiên, và do đó, họ sẽ là nhóm dễ bị ảnh
hưởng nhiều nhất do sự thoái hóa của nguồn lực
môi trường mà họ vốn phải dựa vào.
– Phụ nữ đóng một vai trọng trong việc quản lý
nguồn lực tự nhiên, trong đó có đất, nước, rừng và
năng lượng.
13
Ví dụ: Lồng ghép giới trong MDG 7 về
Đảm bảo sự bền vững về môi trường (2)
– Phụ nữ thường dễ bị tổn thương hơn với những
dịch bệnh tự nhiên.
– Phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ chủ hộ gia đình cần phải
có đất đai, nước cho mục đích sản xuất
– Tiếp cận đến nước sạch và điều kiện vệ sinh, hệ
thống xử lý nước cống tốt sẽ tạo điều kiện cho phụ
nữ có nhiều thời gian hơn cho các hoạt động khác
và giảm nguy cơ bạo lực chống lại phụ nữ
– Hệ thống vệ sinh sạch sẽ cũng sẽ giảm các bệnh và
thời gian phụ nữ dành để chăm sóc người ốm trong
gia đình.
– Phụ nữ cần được đảm bảo an ninh, và có nhà ở an
toàn, đặc biệt trong các khu ổ chuột ở đô thị
– Phụ nữ phải được tham gia vào các hoạt động ra
quyết định liên quan đến môi trường bền vững ở
14
các cấp.
Ví dụ: Lồng ghép giới trong MDG 7 về
Đảm bảo sự bền vững về môi trường (3)
• Các chiến lược về đáp ứng giới dựa trên quyền con
người sẽ
– Có sự tham gia của phụ nữ trong những sáng kiến về môi
trường như một người tham gia tích cực và người ra quyết định
– Tăng cường năng lực của phụ nữ để thực hiện các hoạt động
của họ theo cách đảm bảo môi trường bền vững
– Đảm bảo các chính sách kinh tế tương thích đảm bảo quyền có
nước sạch an toàn
– Đảm bảo rằng những sáng kiến về nước và vệ sinh là có đáp
ứng giới
– Đảm bảo rằng các dự án môi trường bền vững sẽ xây dựng
năng lực cho phụ nữ và trẻ em gái
– Đảm bảo rằng những người phụ nữ nông thôn nghèo, đặc biệt là
phụ nữ chủ hộ gia đình sẽ được sử dụng hệ thống thủy lợi
– Tăng sự tiếp cận của phụ nữ đến nhà ở và đảm bảo an ninh về
tài sản cho họ, đặc biệt ở các khu ổ chuột, cũng như sơ sở hạ
tầng và dịch vụ
15
Một số gợi ý để xem xét việc lồng
ghép giới trong báo cáo thực hiện
MDG ở Việt Nam (1)
• Mục tiêu 1 về xóa nghèo đói cùng cực
– Cần phải có số liệu về nghèo đói tách biệt giữa phụ nữ và nam
giới, giữa hộ gia đình do nam và nữ làm chủ. Số liệu này có
trong khảo sát quốc gia về Hộ gia đình và mức sống.
– Cần phải có số liệu tách biệt giới chi tiết hơn nữa trong nhóm hộ
gia đình do nữ làm chủ hộ: có một sự khác biệt lớn giữa thu
nhập trung bình giữa hộ gia đình nam làm chủ hộ và nữ chủ hộ,
và trong nhóm nữ chủ hộ gia đình nhóm người độc thân, li dị
hoặc góa phụ với nhóm đã lập gia đình và là người kiếm tiền
chính trong gia đình
• Mục tiêu 2 về đạt được phổ cập giáo dục tiểu
học
– Xem xét tỉ lệ nhập trong giáo dục tiểu học với việc tỉ lệ lên lớp và
tỉ lệ bỏ học. Có sự khác biệt lớn về giới và dân tộc thiểu số trong
trong nhóm số liệu này.
16
Một số gợi ý để xem xét việc lồng
ghép giới trong báo cáo thực hiện
MDG ở Việt Nam (2)
•
Mục tiêu 8 Phát triển một quan hệ đối tác toàn cầu vì sự phát triển:
Tăng sự phối hợp giữa các nhóm phát triển và đang phát triển nhằm
đạt được MDG
– Phân tích xem bao nhiêu vốn ODA đã được dành cho việc
thức đẩy bình đẳng giới tốt hơn ở Việt Nam thông qua những
chương trình cụ thể cho phụ nữ và lồng ghép giới trong các
chương trình ODA
– Số lượng phụ nữ Việt Nam di cư ra nước ngoài lao động ngày
càng lớn, xem xét số tiền họ kiếm được gửi về gia đình, so
sánh khoản này với số tiền nam giới di cư gửi về cho gia đình
để thấy được các xu hướng khác biệt
– Nhìn vào những thách thức liên quan đến xuất khẩu lao động,
trong đó có cả việc đảm bảo quyền người lao động xem
những người lao động di cư sang nước ngoài có nhận được
bảo trợ xã hội hay không, và những rủi ro và nguy cơ mà
những công nhân này phải đối mặt.
17
Cám ơn sự quan tâm theo
dõi của quý vị đại biểu !
Thông tin chi tiết xin liên hệ
Quỹ Phát triển phụ nữ LHQ (Thuộc cơ quan LHQ về Bình đẳng
giới và trao quyền cho phụ nữ),
72 Lý Thường Kiệt, Hà Nội
Hoặc
Vũ Phương Ly
[email protected]
18