Transcript Terminy-podstawowe

EDUKACJA
To ogół działań, procesów i warunków, które mają
sprzyjać rozwojowi człowieka, a rozwój jest określany
poprzez lepsze rozumienie siebie i relacji ze światem,
skuteczniejszą kontrolę własnych zachowań i większe
sprawstwo wobec procesów zewnętrznych .
(Kwieciński 1996)
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
EDUKACJA
to ogół oddziaływań międzygeneracyjnych służących
formowaniu całokształtu zdolności życiowych człowieka
(fizycznych, poznawczych, estetycznych, moralnych i
religijnych), czyniącym z niego istotę dojrzałą, świadomie
realizującą się, „zadomowioną” w danej kulturze, zdolną do
konstruktywnej krytyki i refleksyjnej afirmacji…
(Leksykon 2000)
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
WYCHOWANIE
• Świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku
wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem
jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka
(Okoń 1998).
• Byt społeczny, będący wytworem przynajmniej dwóch osób, pomiędzy
którymi zachodzi relacja wyrażająca się w przekraczaniu przestrzeni
międzypodmiotowej za pomocą obranej formy kontaktu, w ramach
którego podmiot wychowujący (działający) kierując się powszechnie
uznanym dobrem umożliwia podmiotowi wychowywanemu
(doznającemu) osiągnąć wzrost własnej tożsamości (Tchorzewski).
• Wspólna wędrówka wychowanka i wychowawcy ku horyzontowi
prawdy, dobra, piękna (Gadacz).
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
WYCHOWANIE
•
jest formowaniem, kształtowaniem, zmienianiem czyjejś osobowości,
spowodowaniem czy wyzwalaniem w niej pożądanych zmian (Konarzewski
1987).
•
jest profesjonalnym, świadomym, celowym utrzymaniem, doskonaleniem i
rozwijaniem pozytywnych oraz funkcyjnych możliwości człowieka, jego funkcji
psychicznych, procesów i cech osobowości (Zelina 2004).
•
jest przygotowywaniem do zadań i ról życiowych, czyli zamierzoną pomocą w
socjalizacji osoby (Muszyński 1974)
•
jest czynnością gwarantującą w społeczeństwie przekaz „kapitału duchowego”
z pokolenia na pokolenie. Jej istotą jest przekaz w rodzinie już od
najwcześniejszego wieku dzieci wzorców i norm postępowania, rytuałów
komunikacyjnych, nawyków higienicznych i tym podobnych (Prucha 2000).
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
WYCHOWANIE
•
jest zamierzonym i świadomym oddziaływaniem na człowieka,
współtworzącym „jego osobową indywidualność” (Cichoń 1981).
•
jest wprowadzaniem drugiej osoby w wartościowy sposób życia, które liczy się
z nią jako wartością, umożliwia jej pełną samorealizację oraz odwołuje się do
wszystkich jej społecznie i biologicznie uformowanych sił dla jej wyrażenia się
w świecie, a może i dla spełnienia w nim jej powołania (Ruciński 1988).
•
jest to praca z człowiekiem i nad człowiekiem przy jego aktywnym
współudziale, jako osobą, która znajduje się w stanie dojrzewania i rozwoju
(Tischner 1981).
•
jest szczególną relacją międzyludzką, w której podmiotem i zarazem
przedmiotem czynów wychowujących jest osoba (Nowak 1999).
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
WYCHOWANIE
• Trzy znaczenia:
– wszelkie nieintencjonalne działanie społeczne jakoś
formujące człowieka (znaczna część naukowców zamiast
o wychowaniu w tym znaczeniu mówi o socjalizacji)
– wszelkie działanie podejmowane intencjonalnie w celu
formowania człowieka
– działania podejmowane intencjonalnie w celu formowania
tych aspektów osobowości człowieka, które związane są
z wartościami i emocjami, a więc na przykład
kształtowanie postaw w stosunku do innych ludzi, różnych
obiektów, idei abstrakcyjnych i samego siebie
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
WYCHOWANIE
TO DZIAŁANIE ŚWIADOME I CELOWE
Wszelkie nieintencjonalne wpływy otoczenia nazywamy
raczej socjalizacją, albo „spontaniczną socjalizacją”.
SOCJALIZACJA: proces kształtowania mentalności, postaw
i działań ludzi przez społeczeństwo.
SOCJALIZACJA WYPRZEDZAJĄCA: naśladowanie reguł
i wzorów, a zwłaszcza sposobu i stylu życia środowisk,
do których aspirujemy i w których chcielibyśmy zostać
zaakceptowani.
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
KSZTAŁCENIE
• To ogół czynności i procesów umożliwiających
ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa
i kultury, a zarazem uczestnictwo w ich
przekształcaniu, jak również możliwie
wszechstronny rozwój sprawności fizycznych
i umysłowych, zainteresowań i zdolności...
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
NAUCZANIE
Planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami
mająca na celu wywołanie pożądanych, trwałych zmian w
ich postępowaniu, dyspozycjach i całej osobowości - pod
wpływem uczenia się i opanowywania wiedzy,
przekazywania wartości i działań praktycznych (W. Okoń).
UCZENIE SIĘ
Proces, w którego toku na podstawie doświadczenia,
poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się
i działania lub ulegają zmianie formy wcześniej nabyte
(W. Okoń).
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
PEDAGOGIKA
To nauka o wychowaniu, której przedmiotem jest działalność
wychowawcza, mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa
- a przede wszystkim młodego pokolenia - w wiedzę, sprawności
ogólne i zawodowe, zainteresowania, system wartości, postawy i
przekonania oraz przysposobienie do oddziaływania na własny
rozwój (Okoń).
PEDAGOGIKA=DYDAKTYKA+TEORIA WYCHOWANIA
Pedagogika to dyscyplina naukowa (lub dziedzina wiedzy) o
procesach edukacyjnych i dyskursach edukacyjnych, czyli zadaniem
jej jest wytwarzanie wiedzy o całokształcie praktyki edukacyjnej –
minionej i aktualnej. Obiektem badań tak rozumianej pedagogiki są
więc pedagogie we wszystkich swoich znaczeniach (HejnickaBezwińska)
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
PEDAGOGIA
• sztuka skutecznego wywierania wpływu na dzieci i młodzież dla
zrealizowania określonych celów edukacyjnych („uprawa
ludzkiego ducha”)
• paradygmat edukacyjny, który może występować w postaci 1/
doktryny pedagogicznej, 2/ideologii edukacyjnej, 3/ ukrytego
programu wychowania
• względnie trwały i spójny zbiór praktyk edukacyjnych, poprzez
które jednostka przyswaja sobie (lub rozwija dotychczas
istniejące) formy postępowania, wiedzy, umiejętności i kryteria
ich oceny, przejmując je od kogoś (lub czegoś), kogo uznaje za
stosownego ich dostarczyciela (przekaziciela) i ewaluatora
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
PARADYGMAT
• dostarcza modelowych rozwiązań uprawiającym daną
dyscyplinę naukową lub typ nauk (model nauki i naukowości)
i obejmuje: 1) zbiór przyjętych założeń, 2) zbiór
podstawowych teorii i twierdzeń opisujących i wyjaśniających
rzeczywistość lub jej fragment (np. edukację), 3)
instrumentarium badawcze, 4) zastosowania osiągniętych
wyników badań (T. S. Kuhn). Współczesna pedagogika
dopuszcza współistnienie wielu paradygmatów naukowych.
• przyjęty sposób widzenia rzeczywistości w danej dziedzinie,
doktrynie itp.
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
CELE EDUKACJI SZKOLNEJ
• Poznanie tradycji, historii i kultury społeczeństwa polskiego na tle
szerszego dorobku cywilizacyjnego ludzkości.
• Wyposażenie w wiedzę niezbędną do funkcjonowania w pierwszej
połowie XXI wieku wraz z umiejętnością stosowania tej wiedzy w
sytuacjach nowych i nieoczekiwanych.
• Wytworzenie chęci służenia ojczyźnie i poczucia odpowiedzialności za
państwo.
• Przygotowanie do funkcjonowania w demokratycznym społeczeństwie
obywatelskim.
• Wytworzenie trwałej tendencji do zdobywania wiedzy,
samokształcenia i samopoznawania wraz z umiejętnością skutecznego
podejmowania działań w tej dziedzinie.
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
CELE EDUKACJI SZKOLNEJ (2)
• Wyrobienie otwartej postawy wobec ludzi należących do innych
narodów i społeczeństw.
• Wyrobienie umiejętności porozumiewania się z innymi.
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
NAUCZYCIEL
•
•
•
•
•
•
•
•
•
TRANSFORMATYWNY INTELEKTUALISTA
PRZEWODNIK, TŁUMACZ
REFLEKSYJNY PRAKTYK
RADYKALIZM HUMANISTYCZNY
TAKT
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
MĄDROŚĆ PRAKTYCZNA
AUTONOMICZNY PODMIOT
PROFESJONALIZM+EGZYSTENCJALNA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
• PERMANENTNY ROZWÓJ (TAKŻE MORALNY)
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
ROLE PEŁNIONE PRZEZ
NAUCZYCIELA
• ORGANIZATORSKO-KIEROWNICZA (STRAŻNIK CZASU,
PANOWANIE NAD POROZUMIEWANIEM SIĘ,
DYSPONOWANIE POMOCAMI DYDAKTYCZNYMI,
UTRZYMYWANIE PORZĄDKU I DYSCYPLINY)
• OSOBA MOBILIZUJĄCA UCZNIÓW DO NAUKI
• OSOBA UŁATWIAJĄCA UCZNIOM PRACĘ
• NAUCZYCIEL JAKO DORADCA (WSPARCIE)
• NAUCZYCIEL JAKO EKSPERT
• WYCHOWAWCA
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
STYLE KIEROWANIA
WYCHOWAWCZEGO
• TO MINISTRATEGIA PEŁNIENIA ROLI KIEROWNICZEJ
•
•
•
•
STYL AUTOKRATYCZNY
STYL LAISSEZ-FAIRE
STYL DEMOKRATYCZNY
STYLE POŚREDNIE
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
UCZEŃ - NAJWAŻNIEJSZA OSOBA
W PROCESIE KSZTAŁCENIA
•
•
•
•
•
•
•
•
ROZWÓJ DZIECKA A ROLA NAUCZYCIELA
NIEPOWODZENIA SZKOLNE
ADOLESCENCJA
NIESTAŁOŚĆ PSYCHORUCHOWA
NIERÓWNOMIERNOŚĆ ROZWOJU
INTELIGENCJA
PAMIĘTANIE I UCZENIE SIĘ
STADIA ROZWOJU POZNAWCZEGO:
SENSOMOTORYCZNE, PRZEDOPERACYJNE, OPERACJI
KONKRETNYCH, OPERACJI FORMALNYCH
• ROZWÓJ MORALNY
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE
UCZEŃ - NAJWAŻNIEJSZA OSOBA
W PROCESIE KSZTAŁCENIA (2)
• LĘK
• ZDOBYWANIE WIEDZY O UCZNIU
• KLASA SZKOLNA JAKO GRUPA SPOŁECZNA
PODSTAWOWE POJĘCIA
PEDAGOGICZNE