Transcript Załącznik 1
Strategia Zrównoważonego Rozwoju powiatu hajnowskiego na lata 2015 - 2020 Diagnoza stanu rozwoju powiatu hajnowskiego wraz z prognozą rozwoju do 2020 roku „obszary” rozwoju zrównoważonego powiatu hajnowskiego przyrodniczy społeczny gospodarczy instytucjonalany przestrzenny • analiza zmian i stanu powiatu na podstawie parametrów syntetycznych, przekrojowych i lokalnych • identyfikacja i hierarchizacja problemów rozwoju – potrzeb, barier, oczekiwań, aspiracji społeczności powiatu hajnowskiego • analiza korelacji problemów PROCEDURA • określenie listy wskaźników oceny poziomu rozwoju zrównoważonego dla każdego z obszarów na podstawie literatury przedmiotu („Wskaźniki zrównoważonego rozwoju”, red. T. Borys, 2005, Warszawa – Białystok; przykładowe strategie rozwoju zrównoważonego zrealizowane w ramach projektu Umbrella, „Wskaźniki zrównoważonego rozwoju Polski, 2011,GUS Katowice.) • dobór wskaźników do określenia miary syntetycznej rozwoju każdego z obszarów • wykorzystanie procedur i metod statystycznych dla określenia końcowego wyniku syntetycznej miary rozwoju • wykorzystanie procedur i metod analizy statystycznej dla określenia prognozy rozwoju poszczególnych elementów składowych rozwoju zrównoważonego • ankieta dla potrzeb określenia hierarchii obecnych i przyszłych problemów rozwoju powiatu hajnowskiego oraz podstawowych lokalnych uwarunkowań jakości życia mieszkańców w odniesieniu do zasad zrównoważonego rozwoju • próba określenia korelacji pomiędzy problemami rozwoju OBSZAR PRZYRODNICZY X1.Ilość zmieszanych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych zebranych w ciągu roku przypadająca na 1 mieszkańca (kg) (s) X2. zużycie wody z wodociągów na 1 mieszkańca (m3) (s) X3. lesistość (%) (s) X4. zmniejszenie powierzchni naturalnych ekosystemów leśnych (m3) (d) X5. ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków miejskich i wiejskich (%) (s) OBSZAR PRZYRODNICZY Ilość zmieszanych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych zebranych w ciągu roku przypadająca na 1 mieszkańca (kg) 2005 2012 Iloœæ odpadów/1 m-ca (kg) <100 100 - 200 200 - 400 dynamika (%) 2005 Polska =100 % woj.podlaskie = 100 % podregion łomżyński = 100 % 2012 96 74 99 78 143 89 powiat hajnowski podregion łomżyński woj.podlaskie Polska -26,2 17,9 -6,6 -4,0 OBSZAR PRZYRODNICZY Ilość zmieszanych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych zebranych w ciągu roku przypadająca na 1 mieszkańca (kg) 250 powiat hajnowski ilość zmieszanych odpadów na 1 m-ca (kg) Log. (powiat hajnowski) 200 150 100 R² = 0,425 50 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 powiat hajnowski podregion łomżyński woj.podlaskie Polska dynamika (%) -26,2 17,9 -6,6 -4,0 OBSZAR PRZYRODNICZY Ścieki przemysłowe i komunalne 100,5 100,0 2000,0 99,0 1600,0 98,5 ścieki oczyszcone (%) 99,5 1800,0 1400,0 98,0 1200,0 97,5 1000,0 97,0 2003 2004 2005 2006 2007 ścieki wytworzone 2008 2009 2010 ścieki oczyszczone 2011 2012 2200,0 R² = 0,7353 ścieki przemysłowe i komunalne (dam3) ścieki przemysłowe i komunalne (dam3) 2200,0 2000,0 1800,0 1600,0 1400,0 1200,0 1000,0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 OBSZAR PRZYRODNICZY lesistość (%) 2002 2002, 2012 2012 powierzchnia lasów (ha) 23118 lesistość (%) 11281 0 - 30 30 - 60 60 - 90 76 lasy publiczne lasy prywatne 2002 Polska =100 % woj.podlaskie = 100 % podregion łomżyński = 100 % dynamika (%) 2012 178 182 172 174 181 180 powiat hajnowski podregion łomżyński woj.podlaskie Polska 4,7 5,7 3,4 2,8 OBSZAR PRZYRODNICZY zmniejszenie powierzchni naturalnych ekosystemów leśnych (m3) 2002 Pozyskanie drewna (m3) 2012 3850 1941 772 0 Pozyskanie drewna/ 100ha lasów (ha) 2002 0-5 5 - 21 21 - 55 2012 2002 Polska =100 % woj.podlaskie = 100 % podregion łomżyński = 100 % dynamika (%) 2012 0 1 8 9 24 22 powiat hajnowski podregion łomżyński woj.podlaskie Polska 99,9 110,5 75,5 18,9 OBSZAR PRZYRODNICZY – wskaźnik syntetyczny 2002 wskaźnik syntetyczny < -0.4 -0.4 - 0.4 >0.4 2007 2012 OBSZAR PRZYRODNICZY – problemy •ograniczenia wynikające z obowiązujących przepisów z zakresu ochrony środowiska •ograniczone możliwości wykorzystania „martwego drzewa” •niekorzystne zmiany (kierunki) ochrony przyrody •zanieczyszczenie środowiska przez dzikie wysypiska •niedostateczny poziom wykorzystania OZE •potencjalny wzrost wytwarzania odpadów komunalnych oraz zużycia wody a tym samym zwiększenie ilości ścieków komunalnych i przemysłowych • wzrost emisji zanieczyszczeń gazowych przez zakłady przemysłowe 2012 OBSZAR SPOŁECZNY X1. udział osób w gospodarstwach domowych korzystających środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem (%) (d) ze X2. średnia powierzchnia mieszkania na osobę(m2) (s) X3 liczba pracujących na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym (stopa zatrudnienia) (s) X4. odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w wieku 3-5 lat (%) (s) X5. saldo migracji na 1000 osób (‰) (d) X6. urodzenia żywe na 1000 mieszkańców (‰) (s) X7. współczynnik skolaryzacji brutto (%) (s) X8. placówki ambulatoryjnej opieki zdrowotnej na 10 tys. (s) X9. udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym (%) (d) X10. wydatki na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego na mieszkańca (zł) (s) OBSZAR SPOŁECZNY Korzystający z pomocy społecznej 2012 2008 2008 osoby w gosp. domowych korzyst. z pomoc społecznej (%) 8 - 14 14 - 20 20 - 25 Polska =100 % 158 160 woj.podlaskie = 100 % 142 133 podregion łomżyński = 100 % 139 133 dynamika (%) 18,0 korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej (%) 2012 16,0 14,0 12,0 R² = 0,9383 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 2008 2009 2010 2011 2012 Serie1 Log. (Serie1) powiat hajnowski podregion łomżyński -14,5 woj.podlaskie Polska -8,4 -15,6 -10,1 OBSZAR SPOŁECZNY Saldo migracji 2003 2012 saldo migracji (‰) -9.0 - -4.0 -4.0 - 0.0 0.0 - 7.0 2003 dynamika (%) 2012 Polska =100 % 1475 1650 woj.podlaskie = 100 % 369 220 podregion łomżyński = 100 % 174 87 powiat hajnowski podregion łomżyński woj.podlaskie Polska -44,1 11,8 -6,3 -5,9 OBSZAR SPOŁECZNY bezrobotni w liczbie ludności w wieku produkcyjnym 2002 2012 pracujący na 1000 mieszk. w wieku produkcyjnym (‰) 44 - 200 200 - 500 500 - 705 10,0 1,1 9,0 1,0 0,9 8,0 0,8 7,0 0,7 6,0 0,6 5,0 0,5 4,0 0,4 3,0 0,3 2,0 0,2 2004 2005 2006 2007 bezrobotni ogółem 2002 Polska =100 % bezrobotni z wykształceniem wyższym liczba pracujących na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym (stopa zatrudnienia) 2008 2009 2010 2011 2012 bezrobotni z wykształceniem wyższym dynamika (%) 2012 90 88 woj.podlaskie = 100 % 112 112 podregion łomżyński = 100 % 133 131 powiat hajnowski podregion łomżyński 5,6 woj.podlaskie Polska 5,1 8,1 7,1 OBSZAR SPOŁECZNY Wydatki na pomoc społeczną na mieszkańca (zł) wydatki na pomoc społeczną na 1 m-ca (zł) 600 500 400 300 200 100 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (Polska = 100) 0 2004 2005 2006 województwo podlaskie 2007 2008 2009 podregion łomżyński 2010 2011 2012 powiat hajnowski 90,0 85,0 80,0 75,0 70,0 65,0 2002 2003 2004 2005 województwo podlaskie 2006 2007 2008 podregion łomżyński 2009 2010 powiat hajnowski 2011 2012 OBSZAR SPOŁECZNY 2012 2003 dynamika (%) Dzieci objęte wychowaniem przedszkolnym (%) 0 - 40 40 - 80 80 - 120 powiat hajnowski podregion łomżyński 111,7 woj.podlaskie Polska 140,9 92,5 218,5 2003 2012 120,0 Zdawalność (%) województwo podlaskie podregion łomżyński powiat podlaski 110,0 Polska =100 % 95 104 100,0 woj.podlaskie = 100 % 123 108 podregion łomżyński = 100 % 176 117 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 OBSZAR SPOŁECZNY – wskaźnik syntetyczny 2003 wskaźnik syntetyczny < -0.25 -0.25 - 0.25 >0.25 2007 2012 OBSZAR SPOŁECZNY – problemy •negatywne trendy demograficzne i migracyjne wraz z ich negatywnymi konsekwencjami m.in. ekonomicznymi •słabe perspektywy zatrudnienia i wysokie bezrobocie •ubożenie społeczeństwa •spadek jakości kapitału ludzkiego •niedostateczne wykorzystanie potencjału kulturowego •ograniczony dostęp do usług społecznych i komunalnych •duże zróżnicowanie przestrzenne wskaźnika zatrudnienia 2012 OBSZAR GOPODARCZY X1. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 osób w wieku produkcyjnym (‰) (s) X2. udział korzystających z kanalizacji(%) (s) X3. dochody własne JST na mieszkańca (zł) (s) X4. wydatki inwestycyjne na mieszkańca (%) (s) X5. udział wydatków na drogi publiczne w wydatkach ogółem (%) (s) X6. pozyskanie drewna (grubizny) (m3) (s) OBSZAR GOSPODARCZY Współczynnik przedsiębiorczości 2012 2002 wsp. przedsiębiorczości 30 - 50 50 - 100 100 - 173 2002 dynamika (%) 2012 Polska =100 % 92 67 woj.podlaskie = 100 % 97 82 podregion łomżyński = 100 % 109 92 powiat hajnowski podregion łomżyński -23,7 woj.podlaskie Polska -10,1 3,9 -9,7 OBSZAR GOSPODARCZY Współczynnik przedsiębiorczości 105,0 100,0 95,0 90,0 85,0 80,0 75,0 R² = 0,7802 70,0 65,0 6000,0 60,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liniowy (Serie1) nakłądy inwestycyjne/m-ca (zł) Serie1 5000,0 4000,0 3000,0 2000,0 1000,0 0,0 2008 2009 województwo podlaskie 2010 podregion łomżyński 2011 2012 powiat hajnowski OBSZAR GOSPODARCZY Struktura gospodarki 23,9 12,5 11,5 11,7 1,4 pozostałe usługi działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości 27,7 22,7 1,4 30,2 23,0 1,3 28,4 21,0 22,8 50% 18,3 60% 16,1 70% 11,6 20,1 1,2 20,6 19,7 1,3 11,0 1,3 26,4 19,8 1,4 11,2 1,4 24,9 80% 18,1 90% 19,5 100% handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja 40% przemysł i budownictwo 43,4 2007 2008 2009 35,2 41,8 2006 34,1 41,6 2005 34,8 42,7 20% 42,8 30% 2010 2011 2012 10% 0% rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo OBSZAR GOSPODARCZY Dochody własne JST 2012 dochody własne/ mieszkańca (zł) 1130 - 1413 1597 - 1716 2372 - 2373 300,00 dochody owłasne (zł) 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 2005 2006 województwo podlaskie 2007 2008 2009 podregion łomżyński 2010 2011 powiat hajnowski 2012 OBSZAR GOSPODARCZY – wskaźnik syntetyczny 2002 wskaźnik syntetyczny < -0.50 -0.50 - 0.50 >0.50 2007 2012 OBSZAR GOSPODARCZY problemy • niski poziom przedsiębiorczości lokalnej 2012 • niewystarczająca liczba i jakość instytucji i narzędzi wspierających rozwój przedsiębiorczości • niewystarczające wykorzystanie przyrodniczego potencjału turystycznego • niedostateczny rozwój i jakość infrastruktury • brak inwestorów zewnętrznych wynikający z niskiej oceny „atrakcyjności” inwestycyjnej • słaby ruch przygraniczny • niedostateczna jakość oferty turystycznej w odniesieniu do posoadanego potencjału OBSZAR INSTYTUCJONALNY X1. udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi zagospodarowania przestrzennego w powierzchni ogółem (%) (s) planami X2. udział kobiet w radach gminy(%) (s) X3. udział radnych gminnych z wykształceniem wyższym (%) (s) X4. wydatki inwestycyjne na mieszkańca (%) (s) X5. środki z Unii Europejskiej na finansowanie programów i projektów unijnych pozyskane przez gminy i powiaty w przeliczeniu na 1 mieszkańca (zł) (s) X6. fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 tys. mieszkańców (s) OBSZAR INSTYTUCJONALNY Organizacje pozarządowe 2012 2005 fundacje, stowarzyszenia/ 10 tys.miesz. 0 - 25 25 - 50 50 - 100 2002 Polska =100 % woj.podlaskie = 100 % podregion łomżyński = 100 % 2012 110 110 105 118 110 122 powiat hajnowski podregion łomżyński woj.podlaskie Polska dynamika (%) 43,5 28,6 27,3 42,9 OBSZAR INSTYTUCJONALNY Frekwencja wyborcza 2007 frekwencja wyborcza (%) 37 - 42 42 - 47 47 - 52 2012 OBSZAR INSTYTUCJONALNY Planowanie przestrzenne obszar objęty MPZP (%) 0-4 4-8 100 powiat hajnowski podregion łomżyński woj.podlaskie Polska 2002 Polska =100 % woj.podlaskie = 100 % podregion łomżyński = 100 % dynamika (%) -11,1 -16,9 -2,0 9,0 2012 11 9 18 16 23 24 OBSZAR INSTYTUCJONALNY – wskaźnik syntetyczny 2007 wskaźnik syntetyczny -0.5 - 0.0 0.0 - 0.5 > 0.5 2012 OBSZAR INSTYTUCJONALNY – wskaźnik syntetyczny • brak zintegrowanych działań promujących obszar powiatu • brak środków na inwestycje gospodarcze • brak porozumienia w zarządzaniu Puszczą Białowieską, a co za tym idzie, konflikt na tle wykorzystania jej zasobów • niska aktywność społeczna • niedostateczna rozwojowa pomoc zewnętrzna 2012 OBSZAR PRZESTRZENNY X1. parki, zieleńce i tereny zieleni osiedlowej (%) (s) X2. obszary prawnie chronione (%) (s) X3. lesistość (%) (s) X4. gęstość zaludnienia (os./km2) (s) X5. średnia wielkość gospodarstwa (ha) (s) OBSZAR PRZESTRZENNY Obszary prawnie chronione obszary prawnie chronione (%) 0 - 24 41 - 71 93 - 100 2002 dynamika (%) 2012 Polska =100 % 177 181 woj.podlaskie = 100 % 183 184 powiat hajnowski podregion łomżyński podregion łomżyński = 100 % 271 271 woj.podlaskie Polska 0,4 0,3 0,3 -1,7 OBSZAR PRZESTRZENNY Średnia wielkość gospodarstwa rolnego Wielkość gospodarstwa rolnego 12.57 7.35 2.13 2002 2010 OBSZAR PRZESTRZENNY – wskaźnik syntetyczny 2002 Wskaźnik syntetyczny -0.8 - 0 0 - 0.4 0.4 - 0.8 2007 2012 PRZESTRZENNE ZRÓŻNICOWANIE POZIOMU ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO POWIATU HAJNOWSKIEGO 2003 wskaźnik syntetyczny 2007 -0.75 - -0.25 -0.25 - 0.25 0.25 - 0.75 2012 WYNIKI ANALIZY SWOT MOCNE STRONY • Lokalizacja Puszczy Białowieskiej z jej różnorodnością biologiczną oraz mało przekształconym drzewostanem • bogactwo walorów przyrodniczych (lesistość, Białowieski Park Narodowy, Zalew Siemianówka, rezerwat żubrów) • Wysoka jakość środowiska naturalnego (stosunkowo słabe zanieczyszczenie środowiska) • Doskonałe warunki dla rozwoju ekologicznej i zdrowej żywności SŁABE STRONY • nieokreślony stan prawny Puszczy Białowieskiej/ brak porozumienia w zarządzaniu Puszczą Białowieską • brak zalewu w Hajnówce MOCNE STRONY • postępująca modernizacja bazy sportowej • wysoki poziom usług medycznych (lokalizacja szpitala z nowoczesnym wyposażeniem i personelem) • szeroka oferta edukacyjna (włącznie z możliwością kształcenia na poziomie wyższym czy szkołą muzyczną) • lokalizacja nowoczesnego Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego • funkcjonowanie nowoczesnego Parku Wodnego • rozwój infrastruktury kulturalnej związanej m.in. z dziedzictwem etnicznym, językowym i wyznaniowym • potencjał społeczny (życzliwość, gościnność, wielokulturowość, chęć działania) • wzrastająca aktywność i świadomość społeczna (rozwój organizacji pozarządowych prowadzonych przez aktywnych i kompetentnych działaczy społecznych) • Aktywność LGD „Puszcza Białowieska” • poczucie bezpieczeństwa wśród mieszkańców SŁABE STRONY • Konflikty różnych grup interesu/odbiorców na obszarze oddziaływania Puszczy Białowieskiej • słabo rozwinięta baza socjalna (np. ośrodek interwencji kryzysowej, noclegowni, mieszkań chronionych, zakłady aktywności zawodowej itp.) • niekorzystne trendy demograficzne (starzenie się społeczeństwa, migracja młodych i najbardziej kreatywnych mieszkańców, depopulacja) • niedostateczna liczba placówek opiekujących się osobami starszymi, samotnymi, niepełnosprawnymi, chorymi • niedoinwestowana baza szkolnictwa zawodowego, co utrudnia możliwość przygotowania ciekawej oferty edukacyjnej umożliwiającej dostosowanie podaży kadry zawodowej do potrzeb rynku pracy • ubożenie społeczeństwa i bezrobocie • brak połączeń komunikacyjnych odpowiadających faktycznie na potrzeby mieszkańców • niska świadomość społeczeństwa na temat możliwości działań NGO, a co za tym idzie, niska aktywność społeczna • niedostateczna jakość kapitału ludzkiego • brak wspólnego, skoordynowanego planu działań wszystkich jednostek tworzących powiat MOCNE STRONY • wysoki potencjał dla dla rozwoju turystyki (przyrodniczy, kulturalny, jak i pod względem lokalizacji oferty uzupełniającej, np. Park Wodny) • lokalizacja terenów inwestycyjnych (podstrefa ekonomiczna) • wysoki poziom skanalizowania • położenie geograficzne (granica z Białorusią) dające możliwość na rozwój współpracy transgranicznej • funkcjonowanie przejść granicznych na terenie powiatu (Czeremcha, Białowieża, Siemianówka oraz budowa drogowego przejścia granicznego Połowcach) • podejmowanie prób wspólnego działania na rzecz stworzenia platformy porozumienia • rozpoznawalna marka SŁABE STRONY • nieokreślony stan prawny Puszczy Białowieskiej/ brak porozumienia w zarządzaniu Puszczą Białowieską • niedostateczny rozwój infrastruktury turystycznej (nierównomierny rozkład obiektów noclegowych i gastronomicznych • niewystarczająco wykorzystane walory przyrodnicze oraz kulturowe powiatu dla potrzeb turystyki (brak kompleksowej, skoordynowanej oferty wykorzystującej potencjał całego powiatu i zapewniającej ciekawą alternatywę spędzenia czasu w regionie) – sezonowość ruchu turystycznego • niewytaczający rozwój infrastruktury kolejowej i drogowej (gęstość sieci, jakość) • niewystarczający poziom zgazyfikowania • brak perspektyw rozwoju w powiecie skutkujący odpływem młodzieży • brak środków lokalnych/własnych na inwestycje gospodarcze • niska atrakcyjność inwestycyjna a co za tym idzie, słaby dopływ kapitału zewnętrznego • niewystarczający rozwój działalności w zakresie produkcji i rolnictwa • spadek przedsiębiorczości lokalnej • peryferyjne położenia • słaby ruch przygraniczny/nie w pełni wykorzystane przejście kolejowe Siemianówka • ograniczenia swobody prowadzenia działalności gospodarczej w związku z przepisami dot. ochrony środowiska • monofunkcyjna struktura gospodarki SZANSE • „mały ruch przygraniczny” – stworzone zostaną warunki do rozwoju współpracy transgranicznej, otwarcie rynku wschodniego • wzrost popularności turystycznej całego regionu • wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii • wsparcie działań innowacyjnych i rozwoju gospodarki opartej na wiedzy • wsparcie rozwoju drobnej wytwórczości i przemysłu • pozytywne rozpatrzenie przez Sejm projektu subwencji ekologicznej • zmiany prawne w zakresie zapewnienia bezpłatnych dostaw gazu w związku z ochroną Puszczy Białowieskiej • dostępność pomocowych środków zewnętrznych • wzrost popytu na produkty i usługi turystyki kwalifikowanej, w tym związanej z usługami opiekuńczo - leczniczymi • wzrost popytu na ekologiczne produkty rolnicze • wzrost zainteresowania różnorodnością biologiczną i kulturową Podlasia • megatrend ekologizacji gospodarki i społeczeństwa • ożywienie gospodarcze • poprawa gospodarczych warunków dla rozwoju przemysłu spożywczego – przetwórstwo warzyw i owoców • Podlaski Szlak Bociani ZAGROŻENIA • niespójna polityka zagraniczna względem Republiki Białoruskiej • wzrost napięć narodowościowych, nacjonalistycznych/ niestabilna sytuacja bezpieczeństwa narodowego • brak prawnych uregulowań współpracy transgranicznej • niekorzystne zewnętrzne kierunki ochrony przyrody • obywatelski projekt nowelizacji ustawy ochrony przyrody • rosnąca aktywność organizacji ekologicznych traktowana jako przeszkoda w realizacji przedsięwzięć gospodarczych • niedostateczne zrównoważenie gospodarki leśnej • wzrost przestępczości, nielegalnego zatrudnienia, emigracji • nieprzemyślane inwestycje w regionie, które zagrożą wartościom przyrodniczym i kulturowym • zmiany w zasadach wsparcia finansowego w ramach środków zewnętrznych (programy pomocowe do 2020 roku) • intensyfikacja procesów ubożenia i wyludniania się • nieracjonalność polityki ochrony środowiska (zagrożenie przyrody, ludzi, gospodarki) • dalszy brak wspólnego stanowiska samorządów wobec Puszczy Białowieskiej • zmniejszenie konkurencyjności przemysłu drzewnego (decyzje zewnętrzne) DZIĘKUJEMY PAŃSTWU ZA UWAGĘ