Transcript Sociaal-wetenschappelijk onderzoek voeren

De Grote Prijs voor
Sociologie
SOCIAAL-WETENSCHAPPELIJK
ONDERZOEK VOEREN
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Feiten of meningen
 De jeugd van tegenwoordig is minder beleefd dan 50
jaar geleden – Mening
 Op 28 juni 1914 werd troonopvolger Franz
Ferdinand doodgeschoten - Feit
 Rood is een mooie kleur - Mening
 Mensen hebben 206 botten- Feit
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Feiten of meningen
FEITEN
MENING
Wat men zeker weet over een
bepaald onderwerp
Wat iemand vindt of denkt over een
bepaald onderwerp
Zien, meten, opzoeken
Je kan het eens of oneens zijn met
een mening en dit beargumenteren
Controleerbaar
Oncontroleerbaar
Kritische bedenking!
Feiten zijn afhankelijk van meetmethoden en
meetapparatuur.
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
De onderzoekscyclus
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Thema kiezen
THEMA
Persoonlijk interesseveld
Onderzoekbaarheid
Recent
maatschappelijk
fenomeen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Bijvoorbeeld…
 Sociale stratificatie

man/vrouw, kapitalisme/communisme, arm/rijk
 Massacommunicatie

impact sociale media, beeldvorming door reclame,…
 Individualisering

persoonlijke waarden/sociale normen, euthanasie, baas in eigen
buik, afnemend belang religie
 Politieke participatie

stemrecht vs stemplicht, alternatieve vormen politieke participatie
 Globalisering

impact van de EU, impact van multinationals, McDonaldization,
ecologie, verspreiding homogene cultuur
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
• Schriftelijke neerslag
• Gegevensverwerking
• Wetenschappelijk
analyse
• Besluit en kritische blik
• Inleiding
• Sociale problematiek
Rapporteren
en
presenteren
Oriënteren
Analyseren
en
concluderen
Plannen en
verzamelen
• Probleemformulering
• Onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
1. Inleiding en sociale problematiek
 Groter maatschappelijk kader
 Algemene doelstellingen van het onderzoek
 Waarom gebeurt het?
 Wat wil men ermee bereiken?
 Waarom is het relevant?
 Onderzoekbaarheid
 Is het meetbaar?
 Is het ethisch verantwoord?
 Is de populatie bereikbaar en bereid?
 Is er voldoende tijd en geld?
Inleiding en probleemomschrijving
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
2. Probleemformulering en Onderzoeksplan
Onderzoeksdoelstelling
Probleem
formulering
Literatuurstudie
Vraagstelling
Plannen en
verzamelen
Plaats
Tijd
Onderzoeksplan
Eenheden
Methode
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Probleemformulering (1)
ONDERZOEKSDOELSTELLING
Het algemene wordt specifiek. Wat willen we bereiken met ons
onderzoek?
Voorbeeld
De invloed van advertenties op jongeren
o Welk soort advertenties? Radio, tv, affiches, advertenties in
tijdschriften, …
o Welke invloed? Invloed op koopgedrag? Invloed op waarden en
normen?
o Jongeren? -25j? -18j? -12j?
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Probleemformulering (2)
LITERATUURSTUDIE




Wat weten we al over het onderwerp?
Verschillende invalshoeken met een
kritische blik benaderen
Gebruik betrouwbare bronnen
Gesprek met specialist of iemand
met ervaring ter zake
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Goede bronnen, slechte bronnen
Wetenschappelijke
databanken online
Web of science, JSTOR,
Wetenschappelijke
tijdschriften
Demos, Sociologiemagazine, Over Werk, …
tijdschriften
Trends, Mo, Knack, Demos, Sociologiemagazine,
Over werk
Dag Allemaal, Flair, Story
Kranten
De Standaard, De Morgen, De Tijd
Het Laatste Nieuws, Streekkranten
Boeken
Gespecialiseerde boeken
Internet
deredactie.be, overheidssites, mediargus, steunpunt WSE,
online databanken
wikipedia
TV-programma’s
Het Journaal, De Zevende dag, Koppen, Terzake, Telefacts
De Ideale Wereld, Reality-tv
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Probleemformulering (3)
VRAAGSTELLING



Specifiek: Wat? Wie?
Waar? Wanneer?
Eénduidig
Eventueel opdelen
in deelvragen
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Probleemformulering (4)
Voorbeeld
Vraagstelling
Hoe is het gesteld met de gezondheidstoestand van de
Europese bevolking?
Deelvraag 1: Hoe is het gesteld met de lichamelijke gezondheid
van de Europese bevolking?
o
o
Deelvraag 1a: Welke proportie van de Europese bevolking lijdt aan een
chronische ziekte?
Deelvraag 1b: Zijn er verschillen tussen de landen van de Europese unie
wat betreft de proportie van de bevolking die lijdt aan een chronische
ziekte?
Deelvraag 2: Hoe is het gesteld met de geestelijke gezondheid
van de Europese bevolking
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
2. Probleemformulering en onderzoeksplan
Onderzoeksdoelstelling
Probleem
formulering
Literatuurstudie
Vraagstelling
Plannen en
verzamelen
Plaats
Tijd
Onderzoeksplan
Eenheden
Methode
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Onderzoeksplan (1)
PLAATS
Waar wordt het onderzoek gevoerd? Het onderzoek
wordt in de ruimte begrensd.
Voorbeeld
o Sociale interacties in de wachtzaal van de dokter
o GAS-boetes in Antwerpen
o Stemgedrag in België
o Vergelijking tussen klassen/gemeenten/landen
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Onderzoeksplan (2)
TIJD
Wanneer loopt het onderzoek?
Wordt er een evolutie onderzocht?
Het onderzoek wordt in de tijd
begrensd.
Voorbeeld
o Internetdaten in de 21ste eeuw
o Evolutie van sociale media sinds 2000
o Het aantal echtscheidingen tijdens het WK
2014
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Onderzoeksplan (3)
EENHEDEN
Het voorwerp van je onderzoek. Wie of wat wordt
onderzocht?
Voorbeeld
o Microniveau: Individuen: alle leerlingen van de klas,
leerkrachten wiskunde, werklozen, …
o Macroniveau: klassen, scholen, gemeenten, landen, …
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Onderzoeksplan (4)
WERKWIJZE: KWANTITATIEF vs KWALITATIEF
Kwantitatief onderzoek
Kwalitatief onderzoek
Hoeveel?
Waarom? Hoe?
Er wordt een meting uitgevoerd.
Uitkomsten worden getalsmatig
verwerkt.
Minder of geen harde cijfermatige
feiten
Meetinstrument onafhankelijk van
de onderzoeker
Volledige objectiviteit van
onderzoeker niet mogelijk
Smalle onderzoeksvraag. Vaak
verband tussen twee begrippen.
Brede onderzoeksvragen
Voorspelling van
onderzoeksresultaten is mogelijk
Uitkomsten zijn niet voorspelbaar
Onderzoeksvraag staat vast
Onderzoeksvraag kan evolueren
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Hoe kies je de juiste onderzoeksmethode?
 Kwalitatief onderzoek
 Exploratief: onderzoek naar het hoe en
waarom van nieuwe sociale fenomenen
 Voorbeeld: observatie-onderzoek,
literatuuronderzoek, casestudies, diepteinterviews
 Kwantitatief onderzoek
 Hypothesetoetsend: is een bepaalde
veronderstelling correct of niet?
 Voorbeeld: surveyonderzoek, secundaire
analyse, experimenteel onderzoek
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwantitatief onderzoek(1)
 Surveyonderzoek
 Het beschrijven en wetenschappelijk verklaren van
verschijnselen door een relatief groot aantal respondenten te
bevragen over een relatief groot aantal kenmerken

Kenmerken
Grootschalig
 Respondenten gekozen via een steekproef uit de populatie
 Vragen zijn gelijk voor alle respondenten
 Vragen hebben vaak een beperkt aantal antwoordmogelijkheden

Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwantitatief onderzoek(2)
 Voorbeeld Surveyonderzoek
 Sexpert (UGent en KULeuven) ontkrachten 13 populaire
mythes over seksualiteitsbeleving.

Mythe 2: De Vlaming heeft 2 tot 3 keer seks per week.
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwantitatief onderzoek(3)
 Secundaire analyse
 De analyse van (cijfermatig) materiaal dat door anderen
verzameld is, vaak met een ander doel.
 Voorbeeld: het gebruik van rijksregistergegevens om de groei
van de bevolking van België in beeld te brengen
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwantitatief onderzoek (4)
 Experimenteel onderzoek
 Bij experimenteel onderzoek worden de onderzoekseenheden
willekeurig over twee of meer groepen verdeeld, waarna deze
groepen aan verschillende proefomstandigheden worden
blootgesteld. Op deze manier verzamel je gegevens van
proefpersonen in een gecontroleerde situatie, om zodoende
een hypothese te toetsen.

Kenmerken
Voor- en nameting om effect te kunnen bepalen
 Gecontroleerde omgeving (vb. laboratorium)
 Slechts 1 ‘nieuwe’ variabele per experiment
 Twee groepen: experimentele groep vs controlegroep

Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwantitatief onderzoek (5)
 Voorbeeld Experimenteel onderzoek
 Milgram onderzoek: In welke mate volgen mensen een
autoriteit, wanneer ze denken dat de verantwoordelijkheid bij
deze autoriteit ligt?
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwalitatief onderzoek (1)
 Participerend observatie-onderzoek

De onderzoeker is lichamelijk aanwezig in het veld en
verzamelt daar gegevens over alledaagse omstandigheden
door deel te nemen aan alledaagse activiteiten

Kenmerken
Levensechte beschrijving van de waargenomen verschijnselen
 Langdurig onderzoek
 Belang van positie binnen het onderzoeksveld

• Open of verborgen observatie
• Weinig of veel participatie
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwalitatief onderzoek (2)
 Voorbeeld Participerend observatie-onderzoek
 Margaret Mead: ‘Coming of Age in Samoa’
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwalitatief onderzoek(4)
 Documentenanalyse
 Een document is een product met een communicatieve functie.
Documenten kunnen privé of openbaar zijn en hoeven zich
niet te beperken tot geschreven tekst.

Prive


Openbaar


Brief | Agenda | Notities
Jaarverslag | Boek | Krantenartikel | Vergadering
Verschillende ‘vormen’

Tekst | Kunstwerk | Videoboodschap | Foto | Tekening
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwalitatief onderzoek(5)
 Voorbeeld Documentenanalyse
 ‘Latrinalia’: Graffiti op het toilet!
Openbaar: publiek toilet
 Vorm: tekeningen en tekstjes


Waarom onderzoeken?
Anoniem
 Vrije meningsuiting met weinig sociale remmingen of taboes
 ‘Wat leeft er onderhuids in de samenleving?’

• Ergernissen
• Frustraties
• Verlangens
Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwalitatief onderzoek(6)
 Casestudy
 Een casestudy beperkt zich in het onderzoek tot één enkele
onderzoekseenheid maar combineert wel verschillende
methoden om data te verzamelen.

Kenmerken

1 onderzoekseenheid
• 1 bedrijf | 1 persoon | 1 evenement | … in de natuurlijke setting

Zeer intensief
• Langere tijd | verschillende dataverzamelingsmethoden
Resultaten zijn niet veralgemeenbaar
 Diepgaande analyse van die ene onderzoekseenheid

Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwalitatief onderzoek(7)
 Voorbeeld Casestudy
 ‘The identical stranger’

Tweeling gescheiden sinds geboorte
• Adoptie-ouders niet ingelicht

Nature vs. Nurture
• Belang van genen?
• Belang van opvoeding?
Looptijd onderzoek: jaren 60 – jaren 80
 Dataverzameling: observaties | testen | interviews
 ‘Het perfecte sociaalwetenschappelijke onderzoek’ ?!

Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwalitatief onderzoek(8)
 Diepte-interviews
 Het vergaren van informatie tijdens een georganiseerde
bevraging van de respondenten om zodoende een
vooropgestelde probleemstelling te beantwoorden

Kenmerken
‘los’ gesprek versus strikte vragenlijst
 Goede voorbereiding is noodzakelijk
 Onderzoeker moet het interview in goede banen leiden
 Onderzoeker is neutraal
 Respect voor de respondent is prioritair!

Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kwalitatief onderzoek(9)
 Voorbeeld Diepte-interview
 ‘Doodgeboren’: onderzoek naar de emoties en ervaringen van
ouders met een doodgeboren baby

Waarom interviews?
Weinig bestaande informatie
 Emoties en beleving niet terug te vinden in officiële documenten
 Mondelinge geschiedenis: getuigen over verschillende generaties

Probleemformulering en onderzoeksplan
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
3. Analyseren en concluderen
 Kwantitatief onderzoek
 Kwantitatief onderzoek onderzoekt de samenhang tussen
verschillende variabelen/veranderlijken. Dit zijn
eigenschappen die je meet bij de onderzoekselementen
Bijvoorbeeld het individu: geslacht, gewicht, aantal uur tv kijken
per dag, de bloedgroep, …
 Bijvoorbeeld de klas: de grootte van de klas, het aantal jongens in
de klas, …
 Bijvoorbeeld het land: het BBP, het aantal inwoners, de
werkloosheidsgraad


Er zijn verschillende manieren om deze samenhang statistisch
weer te geven.
Analyseren en concluderen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Gemiddelden vergelijken
Analyseren en concluderen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Kruistabel
Geslaagd
Ja
Geslacht
Analyseren en concluderen
Nee
Jongen
50.2%
49.8%
100%
Meisje
46.3%
53.6%
100%
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Histogram
Stemgedrag Vlamingen in 2010
63%
36%
Analyseren en concluderen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Taartdiagram
Analyseren en concluderen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
3. Analyseren en concluderen
 Kwalitatief onderzoek: coderen ‘from the ground up’
Analyseren en concluderen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
3. Analyseren en concluderen
 Kwalitatief onderzoek: coderen ‘from the ground up’
 Voorbeeld
Analyseren en concluderen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
3. Analyseren en concluderen
 Kwalitatief onderzoek: coderen ‘from the ground up’
 Continue Comparatieve Analyse
Analyseren en concluderen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
3. Analyseren en concluderen
 Kwalitatief onderzoek: coderen ‘from the ground up’
Analyseren en concluderen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
3. Analyseren en concluderen
 Kwalitatief onderzoek: coderen ‘from the ground up’
Analyseren en concluderen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
3. Analyseren en concluderen
 Besluit:
 Algemene trends worden nog eens herhaald
 Kritische blik op eigen onderzoek
Beperkingen van het onderzoek?
 Suggesties voor volgend onderzoek?
 Verklaringen voor verrassende resultaten?
 Beleidsimplicaties?

Analyseren en concluderen
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
4. Rapporteren en presenteren
 Verloop van het onderzoek neerschrijven
 Academisch artikel
 Onderzoeksrapport
 Persbericht maken
 Eigen onderzoeksrapport omzetten naar een krantenartikel
waarin de resultaten van het onderzoek worden uiteengezet op
begrijpbare en beknopte wijze
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie
Contactgegevens
 Email:
 Tel:
 Website:
 Facebook:
[email protected]
+32 16 32 31 00
soc.kuleuven.be/prijssociologie
De Grote Prijs voor Sociologie
©
soc.kuleuven.be/prijssociologie