Transcript Smog - Buğra Bilecen Blog

HAVA KİRLİLİĞİ VE
KONTROLÜ I
Dr. Aykan Karademir
Kirlilik Tarihinden Örnekler
1911 Londra – Kömür dumanından 1150 kişi öldü.
Smog kelimesi smoke ve fog karışımı olarak ilk kez kullanıldı.
1952 Londra – Smog nedeniyle 4000 kişi öldü.
1948 Donora, Pensilvanya - Çelik,
çinko ve sülfürik asit fabrikası
dumanlarından 20 kişi öldü,
6000 kişi hastalandı.
1963 New York City – hava kirliliğinden 300 kişi öldü.
Londra
Smog 1952
Londra Smog 1952
13. Yüzyılda Londra’da
dışarıda ateş yakmaya karşı
yasalar çıkarıldı, çünkü
Londra orta çağdan beri kirli
bir kent idi.
Londra
Smog 1952
Londra
Smog 1952
Piccadilly – Öğleden sonra 1955
Mart 23,
2003
Smog
Mayıs 7,
2002
Los
Angeles
Houston
Güney Afrika’da Orman Yangınları
Bhopal, Hindistan
1984 yılının aralık ayında, çağımızın
en büyük felaketlerinden birinin
yaşandığı, Hindu yarımadasının
ortalarında bulunan şehir. Union
Carbide adlı Amerikan şirketinin şehirde
bulunan kimyasal madde fabrikasında,
gece yarısı başlayan metil izosiyanür
isimli zehirli gazın sızıntısı, şehirde
yaşayan yaklaşık 3000 kişiyi uykusunda
öldürürken, 200 000 kişiyi de değişik
ölçülerde sakat bıraktı. Olaydan onlarca
yıl sonra, hala sakat bebekler doğuyor
şehirde.
Yetişkin bir insan günde 10,000 - 20,000 litre
hava solur.
Atmosfer







Dünyamızı çevreleyen
havanın birçok katmanı
vardır.
Troposfer: 0-16 km
(ağırlık olarak atmosferin
% 90’ı.
Tüm meteorolojik olaylar
burada olur.
Yukarıya doğru her 1
km’de 6.5 oC soğur.
-60 oC’ye kadar soğur.
Dikey olarak oldukça iyi
karışmıştır.
% 78 N2; % 21 O2
Atmosfer

Stratosfer : 16-65 km arası

Sıcaklık 0 oC’ye kadar artar.

Dikey karışım azdır.


Ozon tabakası bu tabaka
içinde yer alır.
Ozon zararlı güneş ışınlarını
absorplar.
Atmosfer



Temel Gazlar
• Nitrogen/Azot
78.08%
• Oksijen
20.95%
• Argon
0.93%
• Neon
0.0018%
Değişebilir Gazlar
• Karbon Dioksit
0.036%
• Su Buharı
0.05% (0-4%)
• Metan
0.00017%
• Nitroz Oksit (N2O)
0.00003%
• Ozon (O3)
0.000004%
• Kloroflorokarbonlar (CFC) 0.00000002%
• Helyum, Kripton, Kükürt Dioksit
Sera Gazları
Atmosfer

Konsantrasyon Dönüştürme Faktörleri
1 ppm (v/v) kirletici = 1 litre kirletici/106 litre hava
(1 litre / 22.4) x MW x 106 μg/g
1ppm= 6
10 litre x (T/273 o K) x 10-3 m3 /litre
Burada MW = kirleticinin molekül ağırlığı (g)
T = ortam sıcaklığı (K) (=273+T (oC))
Ortam sıcaklığı 25 oC alınırsa;
T = 273 + 25 = 298 oK, ve
1 ppm = 40.9 x MW µg/m3 olur.
Atmosfer

Konsantrasyon Dönüştürme Faktörleri
• Dönüştürmek için tablodaki katsayı ile çarpılır (25 oC ve 760 mm Hg)
Kirletici
Amonyak (NH3)
ppm  µg/m3
µg/m3  ppm
( x 10-3)
695
1.44
Karbon dioksit
1800
0.56
Karbon monoksit
1150
0.87
Klor
2900
0.34
Etilen
1150
0.87
Hidrojen klorür
1490
0.67
Hidrojen florür
820
1.22
Hidrojen sülfür
1390
0.72
655
1.53
Azot dioksit
1880
0.53
Azot oksit
1230
0.81
Ozon
1960
0.51
Kükürt dioksit
2620
0.38
Metan
Atmosfer - Kirlilik
Doğal “kirlilik”

Işığın neden olduğu
yangınların dumanları

Yanardağlar

Diğer
•
•
•
•
•
•
Polenler
Bakteriler
Mantar sporları
Kül
Tuzlar
Metan
Atmosfer - Kirlilik
Antropojenik Kirlilik

İnsanlığın başlangıcından beri

Endüstri devrimi sırasında



hızlanmıştır.
Smog: Duman ve kirli hava
ile karışık sis.
Los Angeles Tipi Smog (fotokimyasal smog)
Ozon, hidrokarbonlar ve kısmen oksitlenmiş hidrokarbonlar, azot
oksitler ve otomobil egzozları üzerine güneş ışınlarının etkisiyle
oluşan az miktardaki diğer gazların bir karışımı. Yüksek
sıcaklıklarda ve güneşli havalarda görülür.
Londra Tipi Smog (partiküllü, ya da kükürtlü smog)
Genelde yüksek kükürt içerikli kömürün yakılmasıyla oluşan
kükürt dioksit ile sülfat ve sülfit içeren aerosollerin karışımından
oluşur ve SO2’nin H2SO4’e dönmesine neden olur.Yüksek nem ve
düşük sıcaklıklarda oluşur.