Transcript choroby cywilizacyjne

CHOROBY
CYWILIZACYJNE
lek. med. Ewa Pilarska
CHOROBY CYWILIZACYJNE
Pierwszy człowiek biorąc ziemię we władanie
otrzymał polecenie„uczynienia jej sobie
poddanej”. Analizując zmiany, jakie zaszły na
naszej planecie w ciągu wieków trudno nie
odnieść wrażenia, że otrzymane kompetencje
człowiek przekroczył wielokrotnie, nie bacząc na
skutki. Coraz większe uprzemysłowienie,
urbanizacja, degradacja środowiska oraz
szczególny tryb życia współczesnego człowieka
wywołały jeszcze inne negatywne skutki dla życia
i zdrowia. To choroby cywilizacyjne – koszmar
naszych czasów.
CHOROBY CYWILIZACYJNE
definicja
Choroby cywilizacyjne to schorzenia
związane z ujemnymi skutkami życia
w warunkach wysoko rozwiniętej
cywilizacji
(sytuacjach stresowych, napięciu
nerwowym, małej ruchliwości
mięśniowej,
oddziaływaniu skażeń środowiska
i hałasu,
nieracjonalnym odżywianiu).
Nowy leksykon PWN. Wyd. PWN Warszawa, 1998
CHOROBY CYWILIZACYJNE
Choroby cywilizacyjne związane są
z rozwojem cywilizacji, którego widocznymi
elementami są:
industrializacja
urbanizacja
mechanizacja
motoryzacja
chemizacja rolnictwa
CHOROBY CYWILIZACYJNE
czynniki chorobotwórcze
Istotnym czynnikiem chorobotwórczym
jest nadmierne tempo życia, stały
pośpiech, „pogoń za czasem”, co jest
podłożem stanów nerwicowych
i zaburzeń neurowegetatywnych.
CHOROBY CYWILIZACYJNE
czynniki chorobotwórcze
Choroby cywilizacyjne zależą nie tylko od
bezpośredniego działania czynników
składających się na współczesną cywilizację,
ale również od wybranego stylu życia.
CHOROBY CYWILIZACYJNE
czynniki chorobotwórcze
Czyli:
eliminacji lub znacznego ograniczenia ruchu
i wysiłku fizycznego ( siedzący tryb życia)
niewłaściwego odżywiania
stosowania używek
podatności na stres
Coraz częściej zapadamy na
następujące choroby
cywilizacyjne:
choroby układu krążenia:
– nadciśnienie tętnicze
– choroba niedokrwienna serca
(W Polsce odpowiedzialnie za 50% liczby zgonów, z tego
najczęstszy jest zawał serca i udar mózgu.)
cukrzyca
otyłość
alergie i astma oskrzelowa
choroby psychiczne
depresje i nerwice
niektóre nowotwory
choroba wrzodowa
alkoholizm i narkomania
Choroby układu
krążenia
Region Europy, w którym leży Polska,
charakteryzuje się najwyższą umieralnością
z powodu chorób układu krążenia. Jak wynika z
danych epidemiologicznych Europa Środkowa i
Wschodnia w porównaniu z Europą Zachodnią
ma blisko 10-krotnie większą liczbę
przedwczesnych zgonów z powodu tych chorób.
Choroby układu krążenia
Ryc. 3. Umieralność z powodu chorób sercowo-naczyniowych w poszczególnych rejonach Europy i
w Polsce.
Choroby układu
krążenia
W Polsce choroby sercowo - naczyniowe
stanowią,
podobnie
jak
w
Europie
najczęstszą przyczynę
zgonów zarówno
wśród kobiet jak i wśród mężczyzn.
Choroby układu krążenia
Cukrzyca
Najczęściej mamy do czynienia z cukrzyca
typu II, w której insulinooporność
współistnieje z zaburzeniami wydzielania
insuliny. W Polsce choruje na nią ok. 2 mln
osób. Chociaż stwierdzono, że szansa
zachorowania na cukrzycę wzrasta z
wiekiem ostanie trendy epidemiologii
cukrzycy typu II mówią o obniżeniu wieku
osób chorujących.
Otyłość
Otyłość
Nadwaga i otyłość są zazwyczaj konsekwencją
niewłaściwej diety oraz braku ćwiczeń fizycznych.
Otyłość, obok cukrzycy, jest drugim z czynników
ryzyka, którego częstość występowania w skali
świata narasta.
W Europie 20-30% populacji zalicza się do
otyłych. Ten procent stale się zwiększa. Nadwagą
lub otyłością dotkniętych jest w Polsce 62%
mężczyzn i 50% kobiet. Nie ulega wątpliwości, że
epidemia otyłości związana jest ze zmienionym
trybem życia współczesnego człowieka, zwłaszcza
w krajach rozwiniętych.
Alergie i astma oskrzelowa
Ok. 14 mln Polaków ma cechy alergii, ok.
9 mln ma katar alergiczny, ponad 5,5 mln
miało w swoim życiu objawy astmy, a jej
aktywną postać z objawami w ciągu
ostatniego roku - ponad 4 mln. Atopowe
zapalenie skóry, czyli tzw. egzemę, ma 2,5-3
mln mieszkańców Polski. Te dane
przedstawiono w Katowicach podczas
regionalnej konferencji, podsumowującej
badanie "Epidemiologia Chorób
Alergicznych w Polsce - ECAP".
Alergie
i astma oskrzelowa
Co 4 Polak ma katar. To nie zwykły katar, ale
zmiany chorobowe spowodowane
alergenami. Założyć można, że ponad 40
proc. Polaków ma (gdyby się im poddawali)
dodatnie wyniki testów na powszechnie
występujące alergeny.
Depresja
Określenie „mam depresję” bardzo zmieniło
znaczenie w ciągu ostatnich lat. Kiedyś
oznaczało „doła”, chwilowe złe
samopoczucie, dziś- poważną chorobę,
która nieleczona uniemożliwia normalne
życie.
Depresja
Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że
do 2020r stanie się ona drugą najczęstszą
chorobą po chorobach układu krążenia.
Przerażające?
Dla osób zdrowych to jak czytanie horroru.
Dla chorych- świat, w którym muszą żyć.
Nowotwory
Rak jelita grubego to nowotwór numer dwa
w Polsce a numer jeden w Europie. Co roku
zapada na niego około 330 tys.
Europejczyków.
Co gorsza częstość zachorowań rośnie,
gdyż to typowa choroba cywilizacyjna. W
Polsce częstość zachorowań wzrasta od lat,
mniej więcej o 2,5% rocznie.
Nowotwory
Najważniejszym czynnikiem ryzyka raka
jelita grubego jest wiek- pojawia się po 50
roku życia. Inne czynniki ryzyka to brak
ruchu, tzw. dieta ubogoresztkowa i palenie
papierosów.
Profilaktyka
Właściwa dieta
Racjonalne żywienie polega na
systematycznym dostarczaniu organizmowi
energii i wszystkich składników
niezbędnych do życia we właściwej ilości i
proporcji. Tego typu odżywianie warunkuje
prawidłowy rozwój i funkcjonowanie
organizmu oraz przyczynia się do
opóźnienia procesu starzenia a także
zapobiega przewlekłym chorobom
metabolicznym.
Profilaktyka
Właściwa dieta
Optymalne żywienie odgrywa istotną rolę
w każdym etapie życia osobniczego.
Sposób odżywiania oddziałuje na człowieka
przez całe jego życie, wpływa na wiele
czynników zdrowotnych, decydując o ich
wzajemnych interakcjach. Aby organizm
funkcjonował prawidłowo, dieta powinna
być zbilansowana, co oznacza
występowanie
w pożywieniu wszystkich składników
pokarmowych, we właściwej ilości
i proporcjach.
Profilaktyka
Właściwa dieta
Aby spełnić ten warunek dietę należy
urozmaicać tzn. komponować z różnych
produktów pochodzenia zwierzęcego
i roślinnego. Zróżnicowanie ilościowe
i jakościowe powinno uwzględniać płeć,
wiek, stan fizjologiczny i rodzaj aktywności
psychofizycznej.
Profilaktyka
Ruch
W ostatnich latach preferuje się model
piramidy żywienia śródziemnomorskiego,
w którym oprócz optymalnej dla zdrowia
diety uwzględniono regularny wysiłek
fizyczny, jako kolejny element zachowania
dobrego stanu zdrowia. Nowa piramida
żywienia i zdrowia zaproponowana przez
naukowców ze Szkoły Zdrowia Publicznego
Uniwersytetu Harvarda w USA, również
posiada nowy szczebel u podstawy
piramidy, jakim jest codzienna aktywność
fizyczna.
Profilaktyka
Ruch
Codzienna aktywność fizyczna przynosi
bowiem istotne korzyści zdrowotne:
Modyfikuje czynniki ryzyka choroby
niedokrwiennej serca
Redukuje nadciśnienie tętnicze
Zapobiega cukrzycy
Zmienia profil lipidowy krwi
Umożliwia kontrolę masy ciała
Poprawia nastrój i samopoczucie
Profilaktyka
Ruch
Udowodniono,że regularny wysiłek fizyczny
obniża współczynnik umieralności co
oznacza, że ludzie aktywni żyją zdrowiej
i dłużej.
Zalecenia w odniesieniu do aktywności
fizycznej odnoszą się nie tylko do ludzi
zdrowych; ruch zapobiega rozwojowi
nadciśnienia tętniczego, ale także obniża je
u osób chorych.
Profilaktyka
Ruch
Regularna aktywność fizyczna zapobiega
również cukrzycy typu II, poprzez korzystny
wpływ na metabolizm glukozy
i reakcję komórek na insulinę.
Systematyczny wysiłek i ćwiczenia fizyczne
wpływają, oprócz diety na profil lipidowy
bez względu na płeć i wiek.
Profilaktyka
Rezygnacja z używek
Palenie wywiera silny miażdżycorodny
wpływ na tętnice poprzez uszkodzenie
śródbłonka tętnic, zwiększoną gotowość
zakrzepową krwi oraz niekorzystny wpływ
na lipoproteiny osocza. Wypalenie każdego
papierosa wiąże się
z natychmiastowym wzrostem ciśnienia
tętniczego i przyśpieszaniem akcji serca.
Profilaktyka
Rezygnacja z używek
Podczas palenia dochodzi do skurczu
naczyń wieńcowych. Dlatego też palenie
papierosów może być przyczyną zawału
mięśnia sercowego nawet w przypadku
niewielkich
zmian
miażdżycowych
w naczyniach wieńcowych.
Profilaktyka
Rezygnacja z używek
Duże spożycie wysokoprocentowego alkoholu
(powyżej 70-80 g dziennie ) zwiększa znacznie
zagrożenie zgonem. Regularne spożywanie
alkoholu w ilości
10 g dziennie, kojarzy się z mniejszą
umieralnością na chorobę wieńcową.
Jednak częste spożywanie alkoholu wiąże się
z niebezpieczeństwem uzależnienia
i uszkodzenia narządów
Profilaktyka
Unikanie stresu
Trudno jest uniknąć stresu ale można
nauczyć
się
nad
nim
panować
i redukować jego negatywny wpływ. Ilu jest
ludzi, tyle jest sposobów walki ze stresem.
Każdy musi znaleźć własny sposób
odreagowania np. poprzez wysiłek fizyczny,
spacery, ulubioną muzykę, rozmowy z
przyjacielem, medytacje, jogę, techniki
relaksacyjne.
Profilaktyka
Kontrola stanu
zdrowia
Ważna jest również okresowa kontrola
swojego stanu zdrowia, a więc wizyta u
lekarza pierwszego kontaktu. Dotyczy to
zwłaszcza osób powyżej 40 roku życia.
Należy kontrolować:
Ciśnienie tętnicze krwi
Poziom glukozy we krwi
Poziom cholesterolu całkowitego, HDL, LDL
Poziom trójglicerydów
Profilaktyka
Kontrola stanu
zdrowia
Osoby powyżej 50-go roku życia powinny
poddać się kolonoskopii- jest to badanie
jelita grubego.
Poza tym oczywiście w zależności od płci
powinno się wykonywać swoje badania
profilaktyczne.
kobiety- mammografię i cytologię,
mężczyźni- badanie urologiczne.
Profilaktyka
W profilaktyce wielu jednostek
chorobowych główna rola należy
indywidualnie do każdego człowieka.
To obywatel musi ponieść część
odpowiedzialności za stan swojego zdrowia.
Lekarze i służby medyczne mają za zadanie
uświadomić co jest korzystne dla
podtrzymania dobrego stanu zdrowia
i zapobiegać wybranym jednostkom
chorobowym, ale za realizację tych celów
odpowiada każdy sam.
Profilaktyka
Sam podejmuje decyzję, że od jutra rzuca
palenie tytoniu, kończy z biernym
wypoczynkiem, zwiększając istotnie swoją
aktywność ruchową, redukuje masę ciała
czy zaczyna racjonalnie się odżywiać.
Profilaktyka to także propagowanie
oświaty zdrowotnej w społeczeństwie
Promując odpowiedni styl życia należy
zacząć od uczenia dzieci i młodzieży.
Powinno się propagować właściwe
odżywianie i ruch jako nowy sposób życia
we wszystkich grupach wiekowych.
Profilaktyka
lepiej jest zapobiegać
chorobie niż ją leczyć, podobnie jak
lepiej jest zawczasu przewidywać
burzę i ratować się przed nią niż być
przez nią porwanym”...
Bernardino Ramazzini
...,,Znacznie
CHOROBY CYWILIZACYJNE
Dziękuję za uwagę