Transcript Toolboxmeeting Biologische agentia 01

Biologische agentia
bij waterschappen
Algemene inleiding
Afbakening van de Toolboxmeeting
•
•
•
•
•
Definities (toolbox, onderwerp)
Doel / doelgroep . . . .
Afbakening . . . . . .
Tijdsduur en frequentie .
Benodigde middelen . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Uniforme opbouw
•
•
•
•
Taken en functies
Herkenning nut en noodzaak
Risico’& (praktische) maatregelen
Relatie met eigen praktijk
Onderverdeling 4 toolboxen
Toolbox:
• Werken in het groen
• Werken met oppervlakte water
• Werken met afvalwater
• Werken met kadavers & zieke dieren
Biologische agentia
bij buitenwerkzaamheden
Werken in het groen
Taken en functies
Situatie
Voorbeeld functies (niet
limitatief)
Risico
Werken in groen
• Medewerkers groen
• Onderhoudsmedewerkers,
• Installatiemonteurs,
• Muskusrattenbestrijders,
• Inspecteurs / handhavers,
• Monsternemers
• Toezichthouders
o.a. ziekte van lyme,
lintwormen, q-koorts,
eikenprocessierups
Belangrijkste maatregelen
bij het werken in het groen
1. Bij werkzaamheden rekening houden met seizoenen
2. Instructie geven over risico’s
3. Persoonlijke beschermingsmiddelen
Persoonlijke hygiëne maatregelen
Lange en goed sluitende kleding
Hulpmiddel (bijv tekenpen)
Gebruik van anti-insectenmiddel
Instructie over de risico’s bij het werken in het groen
Ziekte van Lyme:
• Veroorzaker: een teek
.
.
• Symptomen .
.
.
.
.
• Maatregelen .
.
.
.
.
• Een teek verwijderen.
.
.
Instructie over de risico’s bij het werken in het groen
Eikenprocessierups
De eikenprocessierups vormt iedere zomer terugkerende
plaag in een groot deel van Nederland.
• Herkenning rups en nesten .
.
.
.
• Risico’s en maatregelen .
.
.
.
• Contact met de rupsen/brandharen .
.
.
• Bestrijding van de rupsen/brandharen .
Relatie met praktijk
Casus:
-Wie heeft recentelijk een tekenbeet gehad?
Hoe is toen gehandeld?
-Heeft iemand recentelijk eikenprocessierupsen zien?
En toen?
Samenvatting risico’s
Belangrijkste risico's
• Besmetting ziekte van Lyme
• Eikenprocessierups
Herkennen
• Tekenbeet met rode ring (niet altijd)
• Huiduitslag (eiken processierups)
Belangrijkste maatregelen
•
•
•
•
Vermijd (zoveel mogelijk) contact
Sluitende kleding
PBM’s (tekentang)
anti-insectenmiddel (voorzichtigheid geboden)
Verdiepende info
•
•
•
Arbocatalogus biologische agentia
filmpjes over teken -> RIVM.nl (http://toolkits.loketgezondleven.nl/toolkits/?page_id=82)
www.Natuurkalender.nl
Vragen?
Definities
Definitie biologische agentia:
“micro-organisme, celculturen en menselijke
endoparasieten, al dan niet genetische gemodificeerd, die
infecties, allergie of toxiciteit kunnen veroorzaken”
Voorbeelden:
- Ziek van Lyme: werken in het groen
- Tularemie : werken met kadavers / zieke dieren
- Ziekte van Weil : werken in/met oppervlakte water.
Doel van deze instructie
Doel
• Herkennen van situaties en informatie geven over de
belangrijkste risico's en maatregelen.
• Koppeling maken met werkzaamheden uit de praktijk.
• Herhalen van grootste risico’s en belangrijkste
maatregelen
Doelgroep
• Alle medewerkers van waterschappen die tijdens hun
werkzaamheden risico lopen in aanraking te komen met
biologische agentia.
Doelgroepen
Indicatieve lijst taken en functies volgens arbocatalogus waterschappen:
Situatie
Voorbeeld functies
Risico
Werken in groen
Medewerkers groen, onderhoudsmedewerkers, toezichthouders,
muskusrattenbestrijders
o.a. ziekte van lyme
Kadavers of zieke dieren
Muskusrattenbestrijders, buitendienstmedewerkers, onderhoudsmonteurs
o.a. botulisme, q-koorts
Oppervlakte water
Onderhoudsmedewerkers,
inspecteurs, landmeters
Blootstelling blauwalg
Weil
Botulisme
Afbakening, tijdsduur en frequentie
Afbakening
• De toolbox is bedoeld om medewerkers bewust te maken
over het risico biologische agentia en te informeren over
maatregelen die het waterschap hier tegen genomen heeft.
Tijdsduur
• 20 á 30 minuten
Frequentie
• De werkgroep adviseert om jaarlijks een toolboxmeeting te
houden (geen wettelijke verplichting)
Benodigde middelen
•
•
•
•
Computer/laptop
Beamer
Projectiescherm
Hand-outs van de toolbox
Instructie over de risico’s bij het werken in het groen
Ziekte van Lyme:
Veroorzaker: een teek
• Een spinachtig beestje van 1 tot 3 millimeter
• Leeft van het bloed van mensen en dieren.
• Leeft in hoog gras en struikgewas van bossen, in akkerranden, duinen,
weilanden, heidegebieden, parken, tuinen en bij sloten.
• Worden actief bij een temperatuur boven de acht graden Celsius.
(periode maart tot en met oktober)
• Teken hechten zich aan voorbijkomende mensen of dieren.
(warm en vochtige plekje achter de oren, in de liezen, knieholtes of oksels, onder horlogebandje etc.).
Instructie over de risico’s bij het werken in het groen
Ziekte van Lyme
•
Als een teek langer dan 24 uur heeft vastgezeten ontstaat in 50% van de
gevallen na 3 dagen tot 3 maanden na de beet een rode kring rond
de
plaats van de beet.
• Ook griepachtige verschijnselen kunnen voorkomen, zoals hoofdpijn,
koorts of gewrichtspijn. Soms verdwijnen de verschijnselen spontaan.
•
Als de ziekte van Lyme niet tijdig wordt ontdekt, kan iemand chronische
huidaandoeningen of ernstige gewrichtsklachten krijgen.
•
Wordt de ziekte van Lyme tijdig ontdekt, dan is deze goed te genezen met
antibiotica.
Mensen kunnen elkaar niet besmetten. Ook het verwijderen van een teek bij mens of dier levert
geen besmettingsgevaar op.
Instructie over de risico’s bij het werken in het groen
Ziekte van Lyme: Maatregelen
• Draag kleding die de huid bedekt.
• Smeer de onbedekte huid in met anti-insectenmiddel
spray eventueel schoenen, broek en sokken in met een middel met DEET (lees hiervan goed de
aanwijzingen op de verpakking).
• Neem in een tekenrijke omgeving altijd iets mee waarmee de teek te
verwijderen is. Tekenpen of een puntige pincet
• Vermijd dichte begroeiing en struikgewas
• Als u in een tekenrijke omgeving aan het werk bent geweest:
controleer altijd uw lichaam op teken,
vooral op de warme en vochtige plekjes. Een spiegel is hierbij een handig hulpmiddel.
• Verwijder een teek zo snel mogelijk.
Als het verwijderen binnen 24 uur lukt, heeft de tekenbeet vrijwel zeker geen
gevolgen.
• Let tot drie maanden na de beet op ziekteverschijnselen, bijvoorbeeld
griepachtige klachten of een rode ring om de plaats van de beet.
Instructie over de risico’s bij het werken in het groen
Ziekte van Lyme :
Een teek verwijderen
• Neem een pincet waarmee de teek goed vast te pakken is.
Dit is een speciaal tekenpincet of een puntig pincet.
• Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid vast en trek voorzichtig.
Soms breekt de teek af en blijft er een stukje van de monddelen van de teek achter. Dit kan geen
kwaad en verdwijnt vanzelf uit het wondje.
• Ontsmet het wondje met 70% alcohol, jodiumtinctuur of zalf.
• Noteer de datum en de plaats op de lichaam van de tekenbeet.
Zorg dat u deze datum altijd weer terug kunt vinden. De huisarts kan de datum nodig hebben voor
zijn onderzoek.
Ga naar de huisarts als (3e dag tot 3 maanden) na de tekenbeet:
• Een rode vlek ontstaat die steeds groter wordt;
• Een grieperig gevoel ontstaat met koorts en spierpijn;
• U dubbel gaat zien of een scheef aangezicht krijgt;
• Gewrichtsklachten ontstaan.
Nogmaals: Wordt de ziekte van Lyme tijdig ontdekt, dan is deze goed te genezen
met antibiotica!!
Instructie over de risico’s bij het werken in het groen
Eikenprocessierups
De rups is de larve van de nachtvlinder.
Deze vlinder legt haar eitjes in de toppen van eikenbomen, waar de eitjes
overwinteren. Eind april, begin mei worden de rupsen geboren.
Na een aantal vervellingen zijn ze volgroeid.
Na de derde vervelling, meestal tussen half mei en eind juni, krijgen de
rupsen brandharen.
Het zijn deze brandharen die de klachten bij de mens veroorzaken.
Eind juli vindt de metamorfose tot vlinder plaats.
Eikenbomen met rupsen zijn te herkennen aan de nesten met
dichte spinsels van vervellinghuidjes, uitwerpselen en
brandharen waarin de rupsen overdag zitten.
De nesten zitten vaak in de takoksels van bomen. Daarnaast zijn deze bomen
vaak kaalgevreten, omdat de eikenprocessierupsen ’s nachts in optocht
(‘processie’) op zoek gaan naar voedsel: de eikenbladeren.
Instructie over de risico’s bij het werken in het groen
Eikenprocessierups:
Risico’s
Na contact met de brandharen van de eikenprocessierups
kunnen na enkele uren klachten ontstaan:
• Pijnlijke jeuk aan de huid
• Huiduitslag in de vorm van bultjes of blaasjes.
• Irritatie van de ogen en luchtwegen (mogelijk)
• Braken, duizeligheid, koorts en algehele malaise (zeldzaam)
Maatregelen
• Houdt dan afstand van de eikenbomen waarin ze zitten.
• Raak de rupsen en de nesten niet aan
• Ga niet op de grond zitten.
• Draag kleding met lange mouwen en broekspijpen en een gesloten kraag.
LET OP:
Ook oude nesten kunnen na jaren bij aanraking nog overlast veroorzaken!
Instructie over de risico’s bij het werken in het groen
Eikenprocessierups: Contact met de rupsen/brandharen
• Brandharen zo snel mogelijk van de huid goed afspoelen
met stromend water.
Bij contact van brandharen met een klein stukje huid kan strippen met
een stukje plakband
• Geïrriteerde ogen zorgvuldig uitspoelen.
• Voorkom krabben of wrijven,
Dit bevordert de verspreiding van de brandharen en maakt de klachten erger.
Tegen de jeuk kan een crème of strooisel op basis van kamfer of menthol helpen.
• Kleding goed te wassen en uit spoelen.
In de meeste gevallen verdwijnen de klachten vanzelf in enkele dagen tot
maximaal 2 weken.
• Bij aanhoudende of ernstige klachten is het verstandig contact op te nemen
met de huisarts.
Instructie over de risico’s bij het werken in het groen
Eikenprocessierups: Bestrijding van de rupsen/brandharen
Er zijn gespecialiseerde bedrijven die de rupsen bestrijden
(stofzuigen, preventieve bestrijdingsmiddelen)
Het preventief spuiten mag toegepast worden conform
een uitzonderingsituatie onder het zilver
certificaat voor Duurzaam Terreinbeheer
adressen zijn op te vragen bij de gemeente of GGD
Wanneer u eiken processierupsen hebt gezien:
Het buitengebied:
Particulier terrein:
Meldt het bij de betreffende gemeente.
Particuliere grondbezitters moeten zelf voor bestrijding
zorgen.
Waterschapsterrein: Meldt het bij de toezichthouder groenbeheer