Transcript Peilgestuurde drainage in NL sep 2011 v2

(Samengestelde)
Peilgestuurde drainage in NL
Jan van Bakel
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
1
Inhoud
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Inleiding
Samengesteld of niet?
Vormen van peilsturing
Waarom hernieuwde belangstelling?
Ervaringen uit het verleden
Proeflocaties en enige resultaten
Praktijkobjecten
Conclusies
2 Stellingen
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
2
Inleiding
• Peilgestuurde drainage een hype? Is er
sprake van revitalisering?
• Is niets nieuws, of toch wel?
• Waarom deze hernieuwde belangstelling?
• Heeft iedereen er wel hetzelfde beeld bij?
• Samengesteld, of niet?
• Drains ook gebruiken voor infiltratie?
• Spannen we het paard niet achter de wagen?
Kortom: een heleboel vragen.
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
3
Samengesteld of niet?
• In hydrologische zin niet zo van belang
• In technische zin wel:
– aanlegkosten
– problemen met uitmondingen in sloot
– doorspuiten
• Hogere peilen: aanpassing drainafstand
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
4
Ongedraineerd
0,90 m
grondwaterstand
Conventioneel gedraineerd
1,10 m
Peilgestuurd
1,00 m
grondwaterstand
uitgangssituatie
drains
0,60 - 0,90 cm
Principetekeningen samengestelde, peilgestuurde drainage
Conventionele drainage, samengesteld gemaakt
1,00 m
1,00 m
grondwaterstand
0,60 m
drains
verzameldrain
Samengestelde, peilgestuurde drainage
1,00 m
1,00 m
0,60 m
verzameldrain
Peilgestuurd, zonder en met
wateraanvoer
• Vast peil
• Zomer- en winterpeil
– alleen in de zomer onder water
– zomer en winter onder water
• Grondwaterstandsgestuurd
• Nog slimmere sturing (….)
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
7
Buisdrainage onder water:
“Ervaringen uit het verleden ….”
• Literatuurstudie: Schade aan onderlopende drainage.
Stuyt, 1998.
– 29 projecten in binnen- en buitenland: 1934-1998
– kwaliteit infiltratiewater: nauwelijks problemen
– doorlatendheid grond rondom de drain: sterk wisselend beeld.
Tijd om te stabiliseren! Minder risico’s dan algemeen wordt
aangenomen
– doorspuiten: nodig maar niet als ze niet afvoeren
– infiltratie via drains kan hydrologisch zeer succesvol zijn
– regionale effecten (kwel, aanvoer) kunnen aanzienlijk zijn
• Conventioneel aangelegde drainage permanent onder
water zetten problematisch ivm hydrologische werking,
inzakken talud, controle op werking, doorspuiten
Waarom weer in de
belangstelling? (1)
• Drains onder water maakt sturing mogelijk, met
alle ‘beloftes’ die daar bij horen:
– sneller systeem dus hogere ontwateringsbasis en toch lagere
GHG (in vergelijking met conventioneel)
– waterconservering ‘op het scherpst van de snede’
– lagere piekafvoeren?
– technologie van sturen op afstand binnen handbereik: SBIRproject Klimaatadaptieve Drainage (KAD)
– infiltratie via drains alternatief voor beregening?
– infiltratie via drains -> sterke verhoging GLG:
• minder veenafbraak
• bufferzones rond verdroogde natuur
9
Waarom weer in de
belangstelling? (2)
• Last but not least: belasting oppervlaktewater
met nutriënten
–
–
–
–
lagere GHG: reductie P-uitspoeling
lagere GHG: minder afspoeling
hogere GHG: minder veenafbraak
hogere GLG: reductie N-uitspoeling
Belangrijk is waar jepeilgestuurde drainage mee
vergelijkt:
– conventioneel gedraineerd
– ongedraineerd
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
10
Belangstelling getriggerd door
resultaten modelonderzoekingen
• Mijn promotie-onderzoek (1986)
• Waterconservering 2e Generatie (DNS)
11
Modelonderzoek nav fact finding missie
Peel en Maasvallei (Alterra-rapport 1647)
Zonder wateraanvoer
13-4-2015
Met wateraanvoer
12
Onderzoekslocaties in NL
• Ospel (onder Groote Peel): waterkwaliteit;
verdiept aangeleggen zinvol?
• Rusthoeve (Zeeland): idem voor kleigrond
• Zegveld: reduceren afbraak veen
• West-Brabant: (diverse locaties, stikstof)
• (Hupsel)
• Vermeer: infiltratie vanuit Wilhelminakanaal
• 3 locaties voor KAD, i.s.n.
• ……
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
13
Resultaten Zegveld (waterkwantiteit)
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
14
Effect bij constant peil
• Dynamisch peilbeheer ligt voor de hand:
experiment loopt.
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
15
Ospel, layout
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
16
Resultaten Ospel
(waterkwaliteit)
Zeer
voorlopige
resultaten
Dus geen
conclusies
te trekken
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
17
Praktijkobjecten (samengestelde),
peilgestuurde drainage
• Van Apeldoorn (Egmond): geestgrond, samengesteld,
met infiltratie, al decennia in gebruik, voorziening voor
doorspuiten
• Lauwersmeer: militair oefenterrein
• Philipsen (infiltratie in bufferzone Mariapeel)
• Enquête onder 30 agrariërs in Limburg, Noord-Brabant
en Zeeland
– “laaiend enthousiast”
• Bij ws Peel en Maasvallei SPD verplicht gesteld, met
geringere drooglegging dan conventioneel (……)
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
18
Conclusies en aanbeveling
• Conclusies:
– in het verleden veel ervaring met peilgestuurde drainage,
maar kennis is slecht ontsloten (?)
– peilgestuurde drainage is terecht weer in de belangstelling,
want nieuwe mogelijkheden
– deze mogelijkheden zijn vooral gebaseerd op
modelonderzoekingen en beschouwingen
– eerste resultaten van veldonderzoek: moeizaam (m.u.v.
Zegveld)
• Aanbeveling:
– maken kaart van geschiktheid voor peilgestuurde
drainage, incl. regionale effecten
19
Stellingen
• Stelling 1: Peilgestuurde drainage is meer
dan het onder water zetten van
conventioneel aangelegde drainage
• Stelling 2: Zonder slimme sturing is de
waterconserverende werking van
peilgestuurde drainage beperkt (en in de
praktijk niet aantoonbaar)
13-4-2015
Peilgestuurde drainage in NL
20