Transcript De Republiek in tijd van vorsten

De Republiek in
een tijd van
vorsten
Centralisatie
en reformatie
§ 1.3
1.3 Karel V en de Reformatie
• Reformatie in Duitsland
– In 1517 zette Maarten Luther de aanval in op een aantal
dogma’s en praktijken van de Kerk van Rome
– Een aantal belangrijke kritiekpunten
• Aflaten waren volgens hem onchristelijk en oplichterij
• Het ware geloof was dat van de Bijbel en niet van hetgeen Rome
dicteerde
• De kerk mocht niet tussen God en de mens staan
• Aanbidden van heiligen was onchristelijk
Luther nagelt zijn stellen aan de deur
van de kerk in Wittenberg
1.3 Karel V en de Reformatie
• Reformatie in Duitsland
– Luthers ideeën en prediken leidde in Duitsland tot
• Boerenopstanden o.l.v. predikanten, en tot onrust in de steden
• Echter, Luther pleitte voor sociale gehoorzaamheid én
kerkhervormingen
• Veel Duitse vorsten hadden hier wel oren naar:
– Los komen van Rome en zelf leider van de protestantse kerk worden
én al haar eigendommen overnemen/inpikken
– Karel V trachtte het protestantisme te onderdrukken, maar moest
bakzeil halen. Na een lange oorlog met loyale Duitse vorsten tegen de
afvallige vorsten en steden gaf hij de strijd op in 1555.
» Vrede van Augsburg
» waarin werd vastgelegd dat elke Duitse vorst zelf bepaalde welk
geloof zijn onderdanen mochten volgen
Karel V (1500-1558)
1.3 Karel V en de Reformatie
• Reformatie in de Nederlanden
– Naast mensen zoals Rotterdamse Humanist Erasmus, die sterke
kritiek had op de Kerk (Lof der Zotheid) maar binnen de Kerk
bleef, waren er ook veel “afvalligen” die zich bekeerden tot het
protestantisme
– Karel V trad hard tegen hen op
• Onder hem werden ongeveer 1200 protestanten terechtgesteld,
hetgeen vergeleken met andere landen weinig was.
• Oorzaak: veel protestanten werden stadsbesturen, de gewestelijke
besturen en edelen beschermd.
– Waarom:
» men was enige mate tolerant én weigerde het recht (privilege) uit
had te geven aan het centraal bestuur
1.3 Karel V en de Reformatie
• Reformatie in de Nederlanden
– In 1555 kwam openlijk protestantisme bijna niet meer
voor
– In gedrag hadden de meesten zich aangepast
(ofschoon niet iedereen meer naar de kerk ging)
– Echter, de kritiek bleef!
• De sympathie voor het protestantisme nam toe
• En een kleine groep organiseerde eigen kerkdiensten
• Eén groot wijziging: de bevolking voelde steeds meer voor het
calvinisme in tegenstelling tot eerder het lutheranisme.
1.3 Karel V en de Reformatie
• Reformatie in de Nederlanden
– Calvijn
•
•
•
•
Legde nog meer de nadruk op de Bijbel
Een mens moest sober en vroom leven en de Bijbel bestuderen
Gods plan met jou stond allang vast (enkeltje hel óf hemel)
Overheid en kerk moesten samen toezien op de gedragingen van
de mensen
• Maar als de overheid haar plicht jegens haar onderdanen
verzaakte, kon de plicht tot gehoorzaamheid ophouden
Habsburgse Rijk