Transcript iş analizleri

İŞ ANALİZLERİ





İş analizi, işletmede yapılacak her bir işin niteliği için
genel durumu ve özellikleri, işin yapılacağı çevre ve
çalışma koşulları hakkında bilgi toplanması, toplanan
verilerin
sistematik
şekilde
incelenmesi,
değerlendirilmesi ve bunlara ilişkin bilgilerin yazılı
hale getirildiği bir süreçtir.
İş analiziyle elde edilen bilgilerin kullanım yoğunluğu
aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
İK bölüm yöneticisi ve diğer İK uzmanları,
Başta üretim yöneticisi olmak üzere tüm birim
yöneticileri,
Yetkili işçi sendika yönetici ve temsilcileri,
İş Analizleri


Bir üretim sisteminde iş adı verilen ve aynı amaca
hizmet eden birbirleriyle ilişkili faaliyet grupları
bulunmaktadır. Üretim yönetiminin amacı da;
birbirleriyle ilişkili bu faaliyet gruplarını en yüksek
düzeyde fayda yaratacak biçimde bir araya
getirmek olduğundan, iş gruplarının aralarındaki
ilişkilerin bilinmesi, düzenlenmesi ve ölçülmesi
gerekmektedir.
Bu amaca yönelik işlemlerin tümüne “İş Analizleri”
denmektedir.
Metot Geliştirme ve İş Ölçümü


İş analizleri; biri, işlerin daha basit ve
verimli yapılma olanaklarını araştıran ve
yeni
yöntemler
geliştiren
(Metot
Geliştirme); diğeri, işi oluşturan faktörlerin
miktarlarını saptamaya çalışan (İş Ölçümü)
iki faaliyet grubundan ibarettir. Daha
detaylı birer tanımla;
Metot geliştirme, işin birim başına daha az
masrafla, daha kısa zamanda ve daha
kolay yapılabilmesini sağlamak amacı ile
bütün
faaliyetlerin
sistematik
olarak
incelenmesi ve geliştirilmesidir.


İş ölçümü ise, malzeme, makine ve insan gücü
faktörlerinin belirli bir üretim faaliyetinde ne
miktarlarda kullanıldığını saptamak amacı taşır.
Ancak bunlar bilindiği takdirde maliyetler kontrol
edilebilir, ücret yönetimi buna göre yapılabilir
kısacası üretim yönetimi açısından planlama ve
kontrol daha etkin yürütülür.
İş Analizinin Temel Faaliyetleri
İŞ ANALİZİ
METOT
GELİŞTİRME
İşin daha basit ve
verimli yapılmasını
sağlamak
Malzeme, makine ve
insan gücü
olanaklarından daha
fazla yararlanmak
İŞ ÖLÇÜMÜ
Birim üretimi
oluşturan faktörlerin
miktarlarını saptamak
ÜPK’nın etkinliğini
arttırmak, insan
gücünü teşvik
edecek ücret
sistemini kurmak
BİRİM MALİYETİN DÜŞÜRÜLMESİ
Metot Geliştirme Açısından Üretim
Faaliyetleri




Metot geliştirmede üretim faaliyetleri; proses,
işlem ve eleman şeklinde gruplanarak incelenir.
Buna göre;
Proses; bir parçanın bitmiş hale getirilişi veya bir
montajın tamamlanması gibi belirli bir sonuca
ulaşan faaliyetler dizisidir.
İşlem; prosesin bir parçası olup, hammadde veya
yarı mamulün fiziksel yapısında veya konumunda
bir değişiklik yaparak ve ona değer ekleyerek
birbirleriyle ilişkili faaliyetlerdir.
Eleman; bir işlemin içinde ayrıntılı analiz amacı ile
seçilen, başlangıç ve bitişi açıkça belirlenen ve
daha küçük anlamlı parçalara bölünme olanağı
bulunmayan faaliyetlerdir.

a)
b)
c)
d)
e)
Metot geliştirmede incelemeler genellikle işlem
kapsamında yapılır. Buna göre işlemler şu
şekilde gruplanabilir:
Mamulün
üretilmesi
için
kesinlikle
uygulanması gerekenler,
Mamulün
dizaynında
ya
da
spesifikasyonlarında yapılan hatalar yüzünden
uygulananlar,
Üretim faaliyetlerindeki hatalar veya yanlış
uygulamalar yüzünden ortaya çıkanlar,
Yönetim ve kontrol hatalarını gidermek için
uygulananlar,
İşçinin bilgisizliği veya yeteneksizliği nedeni ile
ortaya çıkanlar.







İdeal bir üretim faaliyeti sadece (a) tipi
işlemden oluşmalıdır. (b) ve (c) tipi işlemler
ortaya çıktığında ise bunların nedenleri ayrıntılı
olarak incelenmelidir. Bunlardan mamul ve
üretim faaliyetlerine bağlı gereksiz işlemlerin
nedenleri;
Mamul dizaynının kötü yapılması,
Standartların
eksikliği
yüzünden
verimli
metotların uygulanamaması,
Kalite dizaynı ve kontrolünün eksik ya da hatalı
yapılması,
Yanlış tezgahların kullanılması,
Üretim yöntemlerinin yanlış uygulanması,
Üretim araç ve gereçlerinin hatalı kullanılması
olabilir.



Japon otomotiv devi Toyota, gaz
pedalı sorunu çıkan modelini
piyasadan toplatıyor.
Araçlardaki sorun gaz pedalından
kaynaklanmaktadır.
Bazı
modellerde
kullanılan
gaz
pedalında bir parçanın zaman
içinde
sürtünmesiyle
gaz
bırakıldığı zaman, pedal geri
pozisyona yavaş gelmekte ve
nadiren orta pozisyonda takılı
kaldığı da görülmektedir. Toyota
yetkilileri, bunun elektronik değil
mekanik bir problem olduğunu
belirtmektedir.
Dünyanın en büyük binek oto
üreticisi Toyota, gaz pedalında
arıza riski nedeniyle Avrupa'da
1.8 milyon, ABD'de 2.3 milyon,
Türkiye’de ise 57.000 aracı geri
çağırmıştır.


IKEA, RUND cam kupa satın almış olan müşterilerin
ürünü kullanmayı bırakmalarını ve akabinde IKEA
mağazalarına giderek ürünü geri iade edip paralarını
geri almalarını rica ediyor...
IKEA, RUND cam kupaların kullanım sırasında
kırıldığına dair dünya çapında 12 adet rapor aldı. Bu
raporlardan
beşinde
yaralanmalar
olduğu
belirtilmektedir. Tedbir olarak IKEA RUND cam
kupaların tüm IKEA mağazalarından kaldırılmasına
kararverdi.






Yönetim ve işçiliğe bağlı olarak ortaya çıkan
gereksiz işlemlerin nedenleri ise;
Mamul çeşidinin fazla olması,
Yeterli standartların kullanılmaması,
Dizayn ve işlemlerde sık sık değişiklik
yapılması,
Siparişlerin ve iş emirlerinin kötü
planlanması yüzünden meydana gelen
gecikme ve boş beklemeler,
Hammadde tedarikinin kötü planlanması,





Tamir bakım planlamasının kötü yapılması ve sık
sık beklenmedik arızaların meydana gelmesi,
İş yeri şartlarının yeterli düzeyde olmaması,
bunun işçileri olumsuz etkilemesi,
İşçi devamsızlık, geç kalma ve boş durma
oranlarının yüksek oluşu,
İşçi devrinin yüksekliği,
İşçinin yeterli eğitim görmemiş ve vasıfsız olması
olabilir.








Bahsedilen gereksiz işlemlerin büyük bir
kısmını kontrol altına almak mümkündür.
Bunun için şu yöntemler izlenmelidir:
Mamul geliştirme ve değer analizleri
Standardizasyon ve uzmanlaştırma,
Pazar ve tüketici araştırmaları,
Malzeme ve stok kontrolü,
Proses planlama ve programlama,
Metot geliştirme,
İş ölçümü ve zaman standartlarının
kullanılması
Metot Geliştirme Faaliyetleri






Üzerinde MG çalışması yapılacak işin seçimi
İşin özelliklerini belirleyen bilgilerin toplanması
İşin
ayrıntılarının
incelenmesi
ve
aksak
noktalarının belirlenmesi
Daha iyi metodun geliştirilmesi
Seçilen yeni metodun uygulanması
Uygulanan yeni metodun kontrolü, gerekli
düzenlemelerin yapılması
İşin seçimi
Mevcut çalışma metodu ile ilgili bilgilerin kaydı
Metodun incelenmesi
En uygun metodun geliştirilmesi
Yeni metodun tanımlanması
Metodun standart biçimde uygulamaya konulması
Kontrol ve gerekli düzenlemeler ile uygulamanın
devamlılığının sağlanması



İşin seçimi: Sağlanacak verimlilik artışı ile
bunun maliyeti arasında bir karşılaştırma
yapılmalıdır.
Bilgilerin toplanması: İşlere ait bilgiler çeşitli
grafik araçlardan yararlanılarak toplanabilir.Bu
araçların genel amacı faaliyetlerin ayrıntıları ile
karşılaştırmaktır.
Aksak noktaların belirlenmesi: Bu noktaların
ortaya çıkarılmasında pek çoğu basit mantığa
dayanan
“hareket
ekonomisi
prensipleri”
uygulanır. İşlerden bazıları elimine edilebilir mi,
birleştirilebilir mi, sırası değiştirilebilir mi,
basitleştirilebilir mi gibi.



Yeni
metodun
geliştirilmesi:
Eliminasyon,
birleştirme,sırasını değiştirme, basitleştirme gibi
seçenekler
tekrar
dikkate
alınarak
yeni
metodun maliyeti ve sağlayacağı tasarruf
hesaplanır.
Seçilen yeni metodun uygulamasına geçiş: Yeni
metot yöneticilere tanıtılarak onay alınır ve
çeşitli deneme uygulamalarına başvurulur.
Uygulamanın takip ve kontrolü: Yeni metodun
pratikte bazı sorunlar doğurması durumunda
gerekli düzenlemelerin yapılmasıdır.

Metot geliştirmede (metot analizi) amaç çalışanın
sağlık ve emniyetini tehlikeye sokmadan en
yüksek
işçi
ve
işçi-makine
üretkenliğini
sağlayacak metotların bulunmasıdır. Daha kolay
ve etkin metotlar geliştirmek ve uygulamak amacı
ile mevcut ve önerilen iş yapma şekillerinin
sistematik kayıtları tutularak incelenir. İşin her
aşamasındaki el ve vücut hareketleri ve işlem
sırasındaki araç, gereç, çalışma yeri, iş düzeni,
ürün
tasarımı
ve
hammaddenin
analizleri
yapılır.Bu
çabalar
sonucunda
kolaylık
ve
ekonomiklik, zaman ve malzeme tasarrufu
sağlanarak maliyetler düşürülür.
Hareket Ekonomisi Prensipleri


Hareket etüdü, belirli bir işin yapılabilmesi için
insan-makine ilişkilerinin dikkate alınarak en
uygun çalışma yönteminin standartlaştırılması
faaliyetidir. Bu teknik ile, insan vücudunun
hareketlerinin en aza indirilerek, enerji sarfını ve
yorulmayı en düşük düzeyde tutmak hedeflenir.
Böylece (sarf edilmeyerek) kazanılan enerjinin
diğer işlere yöneltilmesi, sonuçta da aynı süredeki
hizmet/üretim miktarının arttırılması (verimlilik)
sağlanmış olur.
Bu
teknik
kullanılarak;
insan
vücudunun
kullanılması, iş yerinin düzenlenmesi, araç ve
donatım malzemelerinin hazırlanması konularında
düzenlemeler yapar.

Herhangi bir fabrikada
veya
ofiste
hareket
ekonomisi prensiplerinin
uygulandığı
pek
çok
örnek
bulmak
mümkündür.
Bunların
uygulanmaması halinde
ortaya çıkan aksaklık ve
verimsiz
çalışma
örneklerine
de
sık
rastlanmaktadır.

Çağdaş üretim araçları, artık, kurum içi görsel
düzenlemelerden, kullanılan araç-gerecin tasarımına,
yerleşim alanlarını kullanım biçimine dek her şeyi
yeniden
gözden
geçirip
planlayan
ve
adına
“ergonomi” denen yeni bir bilim dalının ortaya
çıkmasına sebep olmuştur. Özellikle ülkemizde pek
fazla geçmişi olmayan ergonomi bilim dalı, dünyadaki
gelişimine
paralel
olarak,
Türkiye’de
de
bir
mühendislik alanı olmaya başlayacaktır. Zira, klasik
olarak ergonomi bilim dalının is yerlerini sadece
düzenleyen bir bilim olduğu anlayışı giderek yerini,
çalışanların verimini ve kapasitesini arttırmayı
amaçlayan çağdaş bir anlayışa terk etmektedir.

Ergonomi mühendislerinin asıl görevi,
çalışanların
verimini
arttırmak
için
ergonomim ortamı daha da geliştirmektir.
Çalışma yerinin tasarımı ideal ölçülerde olsa
da, zaman zaman iş veriminde görülen
düşüşleri
ortadan
kaldırmaya
yönelik
çözümler
üretmek
gerekmektedir.
Bu
itibarla, işletmelerdeki iş akış ve çalışma
sistemleri
ne
kadar
iyi
planlanırsa
planlansın ,ergonomi mühendisinin yaratıcı
düzenlemeleri
esas
alınmalıdır.
Metot Geliştirmede Kullanılan Grafik Araçlar

Yeni
bir
metot
geliştirilirken
halen
uygulanan
işlemler
hakkında
ayrıntılı
bilgiler
toplanarak
incelenir.
Toplanan
bilgilerin sistematik
olarak düzenlenmesi
ve MG prensiplerinin
ışığı
altında
incelenmesi için bazı
grafik
araçlar
kullanılır.

Grafik araçlarından
en
bilineni
ve
kullanılanı
proses
akış diyagramıdır.
Bunun
dışında;
işlem
proses
diyagramı,
akış
diyagramı,
akışfrekans diyagramı,
işlem
diyagramı
faaliyet diyagramı
ve simo diyagramı
da kıllanılabilir.
Hizmet Sektöründe MG Çalışmaları


Hizmet sektörü imalat sektöründen her ne kadar
çok farklı olsa da, çalışma yöntemleri prensipleri
bakımından
arada
önemli
derecede
fark
bulunmamaktadır. Dolayısıyla, imalat sektörü için
bahsedilen kuralları hizmet sektöründeki MG
çalışmalarına aynen uygulamak mümkündür.
1940’lara
geliştirilen
MG
yöntemlerinin
günümüzde de geçerliğini koruduğu söylenebilir.
Ancak işletmelerin hacim ve karışıklık bakımından,
özellikle 1960’lardan itibaren gösterdiği gelişme
karşısında
yeni
yaklaşımlara
ihtiyaç
duyulmaktadır.
Metot Geliştirmede Yeni Görüşler





Böylece günümüzde yapılan MG çalışmalarında
klasik sayılabilecek yöntemlerin yanı sıra bazı yeni
yaklaşımlara da başvurulması zorunlu hale
gelmiştir.
İş Dizaynı Felsefesi
Entegre Sistem Kavramı
Beşeri Faktörler
Yaratıcılık
İş Dizaynı Felsefesi

Dizayn;çeşitli disiplinlere ait bilgi ve
tekniklerin bir ihtiyacı gidermeye yarayan
basit, yararlı ve ekonomik bakımdan
mümkün bir varlık oluşturma şeklinde
tanımlanmaktadır. İş dizaynı felsefesinde
basit, yararlı ve ekonomik bir “iş yapma
şekli” ortaya koymak için Taylor’un
önerdiği
“Bilimsel
Yönetim
Prensipleri”nden büyük ölçüde yararlanılır.
Entegre Sistem Kavramı

Sistem;
aralarında
ilişkiler
bulunan
bileşenlerden oluşan bir bütündür. Üretim
faaliyetleri de çok elemanlı bir sistemi
temsil etmektedir. Bu nedenle, örneğin
üretim hızının artması ustabaşı sayısında,
kalite kontrol raporlarında, ücret ve teşvik
kuralları gibi birçok unsurda değişme
meydana
getirir.
O
halde,
üretim
faaliyetlerinde herhangi bir noktada karar
verirken sistemin diğer elemanlarına
etkisini
göz
önünde
bulundurmak
gerekmektedir.
Beşeri Faktörler

Özellikle
üretim
departmanını
ilgilendiren
çalışanların
kişisel
nitelikleri,
sosyal
çevre,
yöneticilerine ve diğer çalışanlara
karşı tutumları gibi faktörlerin metot
geliştirme
konusunda
önemi
unutulmamalıdır.
Yaratıcılık

Üretim
fonksiyonunun
her
aşamasında
yararlanılabilecek
yaratıcılık, metotların düzenlenmesi
ya da yeni metotların geliştirilmesi
noktasında gereklidir. İşletmenin
sadece
metot
geliştirme
ünitesindeki çalışanların değil, diğer
personelin de yaratıcı gücünden
faydalanılmalıdır.