Waardebepaling van een onderneming

Inhoud

 Waarom waarderen  Wat waarderen  Waarde versus prijs  Basisprincipes waarderen  Waarderingsmethodes

Redenen om de waarde te gaan bepalen

 Inbreng in een vennootschap / holding  Uittrede vennoot  Overlaten bedrijf aan enkele of 1 van de kinderen  Nalatenschap, echtscheiding…  Verkopen aan een derde  …

Wat waarderen

 Eenmanszaak  Vrijberoep  Vennootschap : aandelen  Vennootschap : activa  Vennootschap : netto-actief  Immatrieel actief : goodwill

Financiële waardebepaling van ondernemingen.

 Waarde = subjectief gegeven  Waarderen = subjectieve gegevens rationeel toetsen  Prijs = resultaat van onderhandelingen  Prijs wordt bepaald door vraag en aanbod  Prijs = ‘wat de zot er voor geeft’

Resultaat hangt af van verschillende interne en externe factoren. Elke waardebepaling is bijgevolg een theoretische benadering die dient als leidraad bij de onderhandelingen over de verkoop van een onderneming.

Sterk beïnvloedende factoren

 Zijn er verschillende mogelijke overnemers  Komt de vraag van de overnemer of overlater om het bedrijf over te dragen  Interne overname (familie, personeelslid)  Externe overname  Engagement gevraagd aan de overlater

Maximaal verwachte bedrag

Waarde versus prijs

Verkoper Koper Minimaal geëiste waarde Onder handelings marge Maximaal vooropgestelde waarde Minimaal veronderstelde waarde

Waarde correctie aandelen

Deelnemings % 10% - 25% 25% - 50% = 50% 50% - 75% 75% - 100% = 100% Karakteristieken

Gewone minderheid Blokkeringsminderheid Eenvoudige meerderheid Blokkeringsmaarderheid Volle eigenaar

Af-/opwaardering - 30% - 20% 0% + 10% + 5% 0%

Universele waarderingsmethodes

 Bestaan niet!!

 Meer dan 30 methodes om een waarde te bepalen  Meestal een combinatie of een gemiddelde van verschillende methodes

De drie meest gebruikte methodes

 De methode van het gecorrigeerde netto actief (eigendomsprincippe)  De rendementswaardebepaling.

(continuïteitsprincipe)  Marktgerichte benadering (boekhouders,verzekeringen,…)

De onzekerheid van de koper

De kandidaat-koper zoekt een houvast tijdens de onderhandelingen. Wat krijgt hij voor de prijs die hij betaalt? Concreet koopt hij het gecorrigeerd netto actief van de onderneming: Eigen middelen (correctie meerwaarden) Controle van waarde door expertises Eigen middelen zie jaarrekening Daarom is het gecorrigeerd netto actief een belangrijk element van houvast.

Gecorrigeerd netto actief

Gecorrigeerd netto actief = activa (volgens de handelswaarde) – opeisbare schulden (inclusief de reële voorzieningen) + de fiscale aanpassingen.

We vertrekken van de netto activa zoals die voorkomen in de balans van de onderneming:  Eigenvermogen  Activa aan werkelijke waarde. (meerwaarde of minwaarde)  Meerwaarde belast aan 34%. Die fiscale latentie maakt deel uit van de onderhandelingen: is ze voor rekening van de koper, de verkoper, of wordt een verdeelsleutel overeengekomen?  passiefzijde voldoende voorzieningen? (grote herstellingen, verschuldigde belastingen, lopende rechtsgedingen,…)  Op basis van al die correcties, wordt het gecorrigeerd netto actief bepaald.

Balans Activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa

Software Afschrijvingen Boekwaarde op balansdatum

Terreinen en gebouwen

Terrein Aankoop waarde 01/01/1998 Afschrijvingen gebouw Boekwaarde op balansdatum

Voorraden en bestellingen in uitvoering

A. Voorraden Goederen B. Bestellingen in uitvoering

Vorderingen op ten hoogste 1 jaar

A. Handelsvorderingen klanten Dubieuze handelsvordering

Geldbeleggingen Totaal

EUR 900,00 -300,00 75.000,00 500.000,00 -250.000,00

325.000,00

200.000

10.000

600,00 100.000,00 75.000

210.000,00 125.000,00 835.600,00

Passiva Eigenvermogen

Kapitaal Reserves

Schulden op meer dan 1 jaar

Kredieten

Schulden op ten hoogste 1 jaar

Kredieten korte termijn Leveranciers Schulden mbt belastingen en bezoldigingen Te betalen BTW Te betalen bedrijfsvoorheffing Totaal 25.600

140.000

165.600,00

300.000

300.000,00

100.000

200.000

300.000,00

20.000

50.000

70.000,00

835.600

Materiële vaste activa Terreinen en gebouwen

Terrein Aankoop waarde 01/01/1998 Afschrijvingen gebouw Boekwaarde op balansdatum

Vorderingen op ten hoogste 1 jaar

A. Handelsvorderingen klanten Dubieuze handelsvordering 75.000,00 500.000,00 -250.000,00

325.000,00

200.000

10.000

210.000,00

Stel dat het gebouw met terrein een huidige waarde heeft van 750.000 euro. Dan is dit een meerwaarde van 425.000 euro. De meerwaardebelasting is dan 144.500 euro. Dit wil zeggen dat de vennootschap een 280.500 euro meer waar is dan in de boeken staat.

Er zitten ook dubieuze debiteuren in voor 10.000 dit is ook een waardevermindering van 6.600 na belasting

Gecorrigeerd netto actief

Eigen vermogen 165.600 + meerwaarde gebouw - belasting 280.500 – minwaarde debiteuren 6.600 Gecorrigeerd netto actief = 439.500 euro

Wat verkoopt u aan de koper

Het bedrijf opbouwen tot de situatie van dit ogenblik heeft u veel moeite gekost.

U hebt uw hart, ziel en veel tijd in het bedrijf geïnvesteerd.

Als u het bedrijf zou bijhouden zou u er nog wat aan kunnen verdienen.

U verkoopt een belegging of mooie investering aan de overnemer en je kan hem laten zien wat ze voor hem zal Opbrengen.

De methode van de rendementswaardebepaling

 In de jaren ’80 gebruikte men veel : cashflow x CF-multiplicator (4 tot 5) = Eigen Vermogen op basis van CF  Jaren ’90 is er dan een ‘hype’ geweest en heeft men deze bedragen enorm opgedreven.

 Vandaag gebruikt men geregeld: EBITDA x multiplicator – Netto Financiële schuldenlast = waarde aandelen

EBIT: ‘Earnings Before Interests and Taxes’,

Resultaat van bedrijfsactiviteiten

EBITDA: ‘Earnings Before Interests, Taxes, Depreciations and Amortizations’,

Bedrijfskasstroom : resultaat van bedrijfsactiviteiten vermeerderd met afschrijvingen en waardeverminderingen

Opbrengsten

Bedrijfsopbrengsten Omzet Financiële opbrengsten opbrengsten uit vlottende activa

Totaal Kosten Bedrijfskosten

diverse kosten Wedden zaakvoerders Sociale kas zelfstandigen Personeelskosten A.O. werkende vennoten Wedden bedienden Lonen arbeiders R.S.Z. patronale bijdragen Afschrijvingen Afschrijving gebouw Diverse afschrijvingen Diverse bedrijfskosten II Financiële kosten Interesten leningen bank 3.300.000

9.709

1.500.000

220.000

25.000

2.000

75.000

800.000

400.000

25.000

15.000

75.000

30.000

Totaal Winst voor belasting

IV Belasting op het resultaat (34%)

Resultaat EBIT (winst voor belasting + fin kosten) EBITDA (winst voor belasting + fin kosten + afschrijvingen) 3.309.709

1.745.000

1.277.000

40.000

75.000

30.000

3.167.000

142.709

48.521

94.188

163.000

203.000

EBIT (winst voor belasting + fin kosten) EBITDA (winst voor belasting + fin kosten + afschrijvingen) 163.000,00 203.000,00

EBITDA x (4-6) – Netto schuldenlast = Waarde (schulden – beleggingen) 203.000 x 4 – 475.000 (600.000 – 125.000) = 337.000

203.000 x 5 – 475.000 (600.000 – 125.000) = 540.000

203.000 x 6 – 475.000 (600.000 – 125.000) = 743.000

De multiplicator is afhankelijke van verschillende factoren: naam en faam van het bedrijf, locatie, economische situatie, klanten, de sector, …

Klopt dit ?

Waarde van dit bedrijf: Gecorrigeerd netto actief = 439.500 euro Rendementswaarde bepaling = 540.000 euro Laten we stellen dat we tot ongeveer een waarde van 500.000 euro komen na onderhandeling voor de aandelen.

De financiering hiervan?

Eigen gelden zaakvoerders blijven in loondienst

Uitkering dividenden aan 25% RV Winst (mogelijk met Cashflow?) – 25% RV = 70.000 euro Opbrengst van 14% Terugverdien tijd = ruim 7 jaar

Via lening privé als nieuwe zaakvoerders

3 nieuwe zaakvoerders in vennootschap à 33% Per zaakvoerder Loon 75.000 euro/jaar = Netto 4.200 euro/maand Lening 165.000 euro 7 jaar = 2.400 euro/maand (kostprijs lening 105.000 op 7 jaar) Mogelijk dividend 23.000 euro/jaar is 1.900 euro/maand Rest 4.200 + 1.900 = 6.100 – 2.400 = 3.700 euro/maand Dit de eerste 7 jaren, later zal dit een 4.200 euro worden TOTALE KOST OVERNAME 605.000 euro

Voorwaarden bij een overname

Overnemer: Begeleiding van overlater Duurtijd Bezoldigd/onbezoldigd  verlies pensioen Uitbetaling van de prijs in delen.

Voorschot – afrekening welke basis/termijn Concurrentiebeding (ook naar kinderen,…)

Voorwaarden bij een overname

Overlater Kunnen blijven werken in de zaak Kinderen in de zaak Overnemen sociaal passief

Verkoop aandelen versus activa

 Verkoop van aandelen is onbelast!

 Is niet afschrijfbaar voor overnemer!

 Verkoop activa belast in vennootschap!

 Vereffeningsmeerwaarde 10%!

 Afschrijfbaar voor overnemer!

Verschil in prijs

Uiteraard is het overlaten onder de vorm van aandelen steeds aan een lagere prijs dan het verkopen van activa en goodwill.

De belasting dat u niet moet betalen als overlater van aandelen heeft tot gevolg dat de overnemer ook niets kan afschrijven.

Bij verkoop activa en liquidatie vennootschap betaalt u 34% vennootschapsbelasting en 10% meerwaarde belasting als overlater.

 Verkoop prijs aandelen 500.000 euro Netto ontvangst 500.000 euro.

Verkoop activa, goodwill en vereffening gebouw 750.000

voorraden klanten beleggingen goodwill 175.000 200.000

125.000

200.000

totaal belasting (weerw geb + GW a 34%) 1.450.000

213.000 - schulden meerw. belast vereffening (10%) 670.000

61.000

Netto Saldo 506.000

Rekening van de koper

Investering 950.000 euro Belasting besparing (afschrijvingen) 323.000 euro Kostprijs 670.000 euro MAAR: Mogelijkheden om gebouwen in waarborg te geven. Niet mogelijk bij overname aandelen!!

Vennootschap klaarmaken voor verkoop/ontbinding Overname via aandelen Correcte weergave van cijfers in de boekhouding (voldoende winsten) hogere overname prijs Verkoop activa Onttrekken van gelden uit vennootschap naar privé (groepsverzekeringen, dividenden).

Mogelijke kosten op vennootschap schuiven. (aankoop wagen + afschrijven,…) Laten bestaan van de vennootschap? (pensioen)

Besluit

 Geen eenvoudige oefening  Verschillende beïnvloedende factoren  Zoeken naar aanvaardbare prijs  Verschil verkoop activa/aandelen  Voor elk bedrijf anders  Klaarmaken voor verkoop