Transcript Kornel Makuszyński - życie i twórczość

Kornel Makuszyński
Życie i twórczość
„I znów poszedł biedaczysko,
po szerokim szukać świecie tego,
co jest bardzo blisko”.
120 przygód Koziołka Matołaka
Kornel Makuszyński (1884-1953) pisarz, publicysta, krytyk teatralny, jeden
z najpopularniejszych pisarzy dla dzieci, urodził się w Stryju, a młodość spędził
we Lwowie. Tu kształcił się w gimnazjum i studiował na Uniwersytecie im. Jana
Kazimierza na Wydziale Filozoficznym. Lata I wojny światowej rzuciły
Makuszyńskiego i jego pierwszą żonę, w głąb Rosji. Zwolniony z zesłania powrócił do
kraju i Lwowa. Następnie do roku 1918 mieszkał w Kijowie i pracował jako kierownik
literacki Teatru Polskiego .
Wraz z odzyskaniem niepodległości w 1918 roku zaczął się nowy,
warszawski okres w życiu pisarza.
W Warszawie nastąpił okres intensywnej działalności dziennikarskiej
pisarza. W roku 1926 za poemat "Pieśń o Ojczyźnie" (1924) otrzymał
Państwową Nagrodę Literacką, najwyższe wyróżnienie literackie,
przyznane mu przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia
Publicznego.
Kornel Makuszyński z żoną Janiną
Aleja Róż 14, Warszawa
W tak zwanym „okresie
warszawskim” powstały
następujące utwory dla dzieci i
młodzieży:









Bezgrzeszne lata
O dwóch takich, co ukradli
księżyc
Przyjaciel wesołego diabła
Panna z mokrą głową
Wyprawa pod psem
Wielka brama
Awantura o Basię
Szatan z siódmej klasy
Szaleństwa panny Ewy
Jacek i Placek z bajki
„O dwóch takich co ukradli
księżyc”
to łobuzy jakich mało.
Pewnego dnia postanawiają
odejść z rodzinnej wioski
i poszukać kraju, w którym
ludzie nie muszą pracować.
Oczywiście takie miejsce nie
istnieje, ale zanim się o tym
przekonają, przeżyją wiele
zabawnych przygód.
Czy i Ty miałbyś ochotę,
podobnie jak Janek, bohater
tej książki, zaprzyjaźnić się
z pewnym sympatycznym
młodym diabłem?
Czy chciałbyś odbyć wraz
z nim tajemniczą, ale pełną
fascynujących przygód
podróż?
Jeśli tak, sięgnij po tę
niezwykłą opowieść o
wielkiej odwadze,
poświęceniu i przyjaźni,
która pomaga pokonać
wszelkie przeciwności losu.
Tytułowa „panna z mokrą
głową” nie przypomina
słodkiej oraz delikatnej
panienki z dworku.
Ta szalona dziewczyna
jeździ konno, ma nogi
w sińcach, wspina się na
drzewa i płata figle, jak
największy urwis.
Ale gdy na rodzinę spadają
nieszczęścia: śmierć ojca
i utrata dachu nad głową,
właśnie Irenka potrafi
znaleźć „ludzi dobrej woli”,
którzy pomogą jej
i najbliższym.
Powieść dla
młodzieży, o szkole,
nieustających
wybrykach, awanturach
i kłopotach uczniów.
Jednocześnie tajemnica
rodzinna, którą
rozwiązuje
sympatyczny „szatan”.
Książka opowiada
o perypetiach tytułowej
bohaterki.
Jak w życiu, znajdziemy tu
smutek obok radości,
rozstania i poszukiwanie
osoby bliskiej, odnalezienie
własnego miejsca w nie
zawsze przyjaznym świecie.
Jest to historia o dorastaniu,
które zawsze łączy się
z odkryciem własnej
wartości.
Szesnastoletnia
Ewa Tyszkowska nie może
pogodzić się z opiekunką.
Cichaczem ucieka przez
okno.
Sympatyczny młody malarz
staje na jej drodze.
Czy uda mu się pokrzyżować
dziewczynie plany?
Czym skończą się jej
„szaleństwa”?
Kinematografia polska od dawna
wykorzystuje powieści
Makuszyńskiego.
Dotychczas powstały filmy
według następujących książek:
 Awantura o Basię (1959, 1995)
 Szatan z siódmej klasy
(1960, 2006)
 O dwóch takich co ukradli
księżyc (1962)
 Panna z mokrą głową (1994)
 Szaleństwa panny Ewy ( 1984)
 Przyjaciel wesołego diabła
(1986)
Powieści Kornela Makuszyńskiego od wielu już lat cieszą się
niezmienną popularnością. Jednak największym i nieśmiertelnym „hitem”
literackim okazała się historyjka słowno - obrazkowa, którą
Makuszyński opublikował wraz z rysunkami Mariana Walentynowicza.
Jej bohaterem jest gapowaty Koziołek Matołek, który w poszukiwaniu
Pacanowa, gdzie „kozy kują”, podejmuje daleką wędrówkę.
Matołek, choć na pozór nie posiada zbyt wiele rozumu, okazuje się
przesympatycznym spryciarzem. Jest śmieszny, łatwowierny
i wzruszający.
Z historią powstania tej książki wiąże się taka anegdota.
Otóż przed wojną w jednej z krakowskich kawiarń siedział sobie smutny,
ubogo odziany mężczyzna. Przy sąsiednich stolikach kilku literatów
prowadziło ożywioną rozmowę. Wśród nich był właśnie
Kornel Makuszyński. Po pewnym czasie zwrócili oni uwagę na
samotnego pana i zapytali skąd pochodzi. Okazało się, że z Pacanowa,
małej i bardzo biednej osady na Kielecczyźnie. Wtedy Makuszyński rzekł:
- Trzeba jakoś pomóc temu Pacanowowi. Ja coś napiszę.
- To ja namaluję – dorzucił Marian Walentynowicz.
I tak narodził się pomysł uciesznej historii Koziołka Matołka.
Na podstawie Przygód Koziołka
Matołka nakręcono wieloodcinkowy
film rysunkowy, powstało wiele
bajek muzycznych oraz
przedstawień kukiełkowych i
teatralnych. Opracowano również
wiele programów i gier
komputerowych.
Tak jak w Warszawie,
również i tutaj
Kornel Makuszyński
uczestniczył czynnie
w bujnym życiu
artystycznym,
towarzyskim
i sportowym.
Zakopane lata 30-te XX w.
Jego felietony drukowała warszawska
i zakopiańska prasa. Pan Kornel od początku lubił
Zakopane, a Zakopane odwzajemniło się i w roku
1931 nadało pisarzowi tytuł Honorowego
Obywatela.
Kornel Makuszyński zmarł 31 lipca 1953 roku.
Pochowany został na Cmentarzu Zasłużonych.
Cmentarz ten zwany jest w góralskiej gwarze
od nazwiska fundatora, Jana Pęksy,
Pęksowym Brzyzkiem.
Kornel Makuszyński żył w latach 1884-1953.
Był autorem ponad pięćdziesięciu książek dla dzieci
i dorosłych. Jego utwory są wesołe i wzruszające.
Pisał realizując hasło „od serca do serca”.
Oto wybrane książki autorstwa pisarza:
 Awantura o Basię
 O dwóch takich, co ukradli księżyc
 Panna z mokrą głową
 120 przygód Koziołka Matołka
 Szaleństwa panny Ewy
 Szatan z siódmej klasy
Opracowała: Elżbieta Fitas
Katarzyna Kucharska
PBW Filia Końskie