PARKI KRAJOBRAZOWE WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

•

Bolimowski Park Krajobrazowy

•

Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki

•

Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich

•

Przedborski Park Krajobrazowy

•

Spalski Park Krajobrazowy

•

Sulejowski Park Krajobrazowy

•

Załęczański Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich utworzony w 1986 roku

Położenie Parku

Położony jest na północny wschód od Łodzi , pomiędzy Łodzią, Brzezinami i Strykowem . • • Pod względem administracyjnym Park znajduje się na terenie 2 miast : Łódź Brzeziny Powierzchnia Parku wynosi 11580 ha, a powierzchnia otuliny 3083 ha. Według regionalizacji geograficznej Park położony jest w obrębie Wzniesień Południowomazowieckich .

Najwyższy punkt na terenie PKWŁ leży na wysokości 284 m n.p.m. (tzw. wzgórze „Radary” , koło miejscowości Dąbrowa). Wzgórza w południowej części Parku opadają wyraźnymi stopniami w kierunku północnym, ku Pradolinie Warszawsko Berlińskiej .

Flora

Największymi zwartymi kompleksami leśnymi w granicach PKWŁ są: • • • • • Las Łagiewnicki Las Janinowski Las Poćwiardowski uroczysko Tadzin-Szymaniszki uroczysko Dobieszków W granicach PKWŁ stwierdzono • • • • • • • • następujące zbiorowiska leśne: bagienny las olszowy (ols) łęg grądu dąbrowę kwaśną buczynę dąbrowę kwaśną bór mieszany sosnowo-dębowy bór sosnowy

• Stwierdzono tu występowanie: 735 gatunków roślin naczyniowych • • 71 gatunków, które zaliczone zostały do listy zagrożonych w skali regionu oraz kilka znajdujących się w czerwonej księdze roślin” „Polskiej m.in. rzadki gatunek storczyka -

żłobik koralowy 39 gatunków roślin prawnie chronionych

• Niektóre gatunki są niezwykle rzadkie, posiadają zaledwie pojedyncze stanowiska na terenie • • • • Parku, np. wroniec widlasty - gatunek reglowy (górski) gatunki grzybów, m.in.

szmaciaka gałęzistego, sromotnika bezwstydnego, piestrzenicę kasztanowatą

Fauna

Do ciekawostek należy liczna grupa występujących tu rzadkich bezkręgowców typowych dla pogórza, a nawet gór. W Lesie Łagiewnickim ma stanowisko • • • •

trzmiel tajgowy

– relikt borealny, umieszczony w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”.

Do najcenniejszych elementów fauny Polski Środkowej można zaliczyć: traszkę grzebieniastą kumaka nizinnego siniaka zniczka. Na uwagę zasługuje występowanie 13 gatunków nietoperzy, w tym jednego z najrzadszych w Polsce – borowiaczka .

Borowiaczek

Geologia i Geomorfologia

• • • Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich chroni najcenniejszy przyrodniczo i najsilniej wyniesiony fragment Wzniesień Łódzkich. Nie byłoby tego urokliwego zakątka Polski środkowej gdyby nie rzeźbotwórcza działalność

lądolodu w plejstocenie

. Tutejsza rzeźbazostała ukształtowana podczas

zlodowacenia warty

ok. 180-150 tys. lat temu. Wysokości bezwzględne przekraczają tu 250 m n.p.m., a największa kulminacja –

wzgórze „Radary”

koło wsi Dąbrowa – osiąga wysokość

284 m n.p.m.

• • • Najlepiej poznanymi fragmentami Parku są rezerwaty przyrody:

Las Łagiewnicki, Struga Dobieszkowska Parowy Janinowskie Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi

mogą być fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. Na terenie Parku utworzono dwie takie formy: • •

ZPK Górna Mrożyca ZPK Sucha Dolina w Moskulach

Dziedzictwo kultury

•

Kościół w Niesułkowie

•

Dwór w Byszewach

• Kościół mariawicki w Grzmiącej

Załęczański Park Krajobrazowy

utworzony 1978 roku

• Zadaniem Parku jest ochrona niepowtarzalnego krajobrazu jurajskich wapiennych ostańców kryjących w sobie wiele form krasu, żywiących osobliwą faunę i florę oraz urokliwego odcinka rzeki Warty określonego jako najpiękniejszy i najwartościowszy przyrodniczo w stosunku do całego jej biegu.

• Obszar ZPK obejmuje północno wschodnią część Wyżyny Wieluńskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko Częstochowskiej zwanej Jurą Polską .

Jurajskie skały ukazują się na powierzchni gruntu na szczytach ostańców wapiennych, na "wapienników" krawędzi doliny Warty. Powstały one podczas pozyskiwania przez zamieszkałą tu ludność kamienia wapiennego do wykorzystania jako budulec, bądź do wypału w prymitywnych piecach. Wiele takich pozostało do dziś jako atrakcja turystyczna, a zarazem charakterystyczny element krajobrazu Parku. W kamieniołomach można podziwiać głębokie przekroje geologiczne jurajskich wapieni, belemnitów i jeżowców , z kopalne zjawiska krasowe oraz skamieniałości zwierząt morskich, głównie amonitów, gąbek, małży, których szczątków powstała cała skalista jurajska płyta.

Na terenie Załęczańskiego Parku Krajobrazowego występują 33 gatunki roślin podlegających ochronie, w tym 21 objętych ochroną ścisłą.

• Znaczną część powierzchni Parku, około 49% zajmują lasy. • Dominują siedliska borowe. W większości są to monokultury sosnowe o słabej kondycji, na bardzo ubogim piaszczystym podłożu. Szczególnie dotyczy to lasów we wnętrzu " Wielkiego Łuku".

• Najbardziej charakterystyczne dla Parku, wyróżniające ten obszar w krajobrazie Polski Środkowej są rośliny muraw napiaskowych, kserotermicznych i naskalnych.

Rezerwaty

Dla zachowania najcenniejszych walorów przyrodniczych Parku i jego otuliny utworzono na jego terenie rezerwaty przyrody. • •

Rezerwat geologiczny "Węże" Rezerwat leśny "Dąbrowa w Niżankowicach"

Pomniki Przyrody

• • • • • W Załęczańskim Parku Krajobrazowym jest 13 pomników przyrody. Najciekawsze z nich to: "Góra Świętej Genowefy" "Granatowe Źródła" "Ujście Suchej Strugi" "Żabi Staw" formy kopalne w kamieniołomie przy "Jaskini Ewy"

Dziedzictwo kulturowe

• • Obok wielu wartościowych znalezisk najcenniejsze zabytki archeologiczne to datowane na II-III w.n.e. dwa okazałe kurhany położone na krawędzi doliny Warty w Przywozie. Przypuszczalnie pochowano w nich miejscowych wodzów plemiennych.

Kościółki typu wieluńskiego znajdują się w Łaszewie Rządowym oraz poza terenem parku w pobliskim Grębieniu, Popowicach, Gaszynie, Kadłubie i Wierzbiu. • Na terenie parku zachowały się również interesujące zabytki techniki. Najcenniejszym jest drewniany wodny młyn w Kępowiźnie z XIX w. Zachowały się również prymitywne piece do wypału kamienia wapiennego, tzw. wapienniki.

Park Krajobrazowy Miedzyrzecza Warty i Widawki

utworzony 1989 roku • • • Obszar parku wyróżnia się w swym otoczeniu urozmaiconą rzeźbą terenu. Szczególnie malowniczo prezentują się przełomowe odcinki doliny Warty, na powierzchni których ukazują się stare utwory wapienne. W obrębie dolin można zaobserwować 3 terasy akumulacyjne.

W strefach przystokowych widoczny jest wypływ wód podziemnych na powierzchnię w postaci licznych wysięków, młak, wycieków i źródeł warstowo przelewowych .

Meandrujące rzeki, liczne starorzecza, obszary wydmowe i torfowiska to kolejne, cenne przyrodniczo i krajobrazowo obszary parku.

• • Lasy w Parku stanowią tylko niespełna 25% ogólnej powierzchni. Przeważają sztucznie wprowadzone zbiorowiska borowe.

Roślinność

segetalna

reprezentowana jest przez tak interesujące gatunki jak • • Rośliny rzadkie w skali kraju stanowią 20% całej flory . Najliczniejsze wśród nich są gatunki muraw kserotermicznych i ciepłolubnych okrajków.

• • • • • misiurek drobny, goździec okółkowy, połonicznik kosmaty, jaskier polny, miłek letni, miłek szkarłatny, • • • •

Rezerwaty

Rezerwat florystyczny "Winnica" Rezerwat torfowiskowy "Korzeń" Rezerwat leśny "Hołda" Rezerwat bagienny "Grabica"

Dziedzictwo kulturowe

Kościół pw. św. Urszuli i Jedenastu Tysięcy Dziewic w Strońsku Dwór w Chojnem

Przedborski Park Krajobrazowy

utworzony w 1998 roku

• Ochrony wymagają walory przyrodniczo-krajobrazowe, głównie najbardziej naturalnych terenów w dolinie Pilicy i jej dopływów, rozległe kompleksy leśne i borowe (pozostałości Puszczy Pilickiej) oraz pasmo wypiętrzeń jurajskich i kredowych .

Rezerwaty

• • • • • • leśny „Bukowa Góra stepowy „Murawy Dobromierskie” leśny „Oleszno”, torfowiskowy „Piskorzeniec” leśny „Czarna Rózga leśny „Ewelinów”

Lesistość parku wynosi 64%. Główne zbiorowiska leśne występujące w PPK i jego otulinie to: • • • • • • kontynentalny bór mieszany suboceaniczny bór sosnowy łęg olszowo-jesionowy, bór bagienny, dąbrowa świetlista grąd subkontynentalny.

Dominującą grupa siedlisk są siedliska borowe.

Na terenie parku występują 3 gatunki, ściśle chronione w skali Europy. • • Są to:

obuwik pospolity, salwinia pływająca,

•

sasanka otwarta

Fauna

• Spośród występujących na terenie PPK gatunków owadów 20 gatunków jest chronionych ustawowo w Polsce.

• W wodach Pilicy i Czarnej Włoszczowskiej występuje 23 gatunków ryb słodkowodnych. • • • Z wyżej wymienionej liczby 3 gatunki objęte są ochroną gatunkową:

piekielnica, koza, różanka.

168 gatunków ptaków objętych jest ścisłą ochroną gatunkową. • • • • • Gatunki umieszczone w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt to: bąk, błotniak zbożowy, orlik krzykliwy, bielik kropiatka.

Na obszarze Przedborskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny występuje 40 gatunków ssaków, które należą do sześciu rzędów: owadożernych, nietoperzy, zającokształtnych, gryzoni, drapieżnych oraz parzystkopytnych. Wśród tyć gatunków 17 objęto ochroną gatunkową. Niektóre z nich jak •bóbr europejski •smużka •wydra umieszczone są w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt .

Rezerwaty przyrody na terenie Przedborskiego Parku Krajobrazowego • • • • • Bukowa Góra Murawy Dobromierskie - stepowy, Piskorzeniec - torfowiskowy Czarna Rózga Oleszno • Na terenie otuliny Przedborskiego Parku Krajobrazowego Ewelinów leśny Na terenie Przedborskiego Parku Krajobrazowego znajdują się 33 pomniki przyrody w postaci pojedynczych drzew lub ich skupisk oraz głaz narzutowy.

Sulejowski Park Krajobrazowy

utworzony w 1994 r

• • • • • • Na terenie Parku wykazano 35 gatunków roślin podlegających ścisłej ochronie ,m.in.

aster gawędka, bagno zwyczajne, kukułka szerokolistna - storczyk, nasięźrzał pospolity, rosiczka okrągłolistna.

• • • Spośród zwierząt kręgowych podlegających ochronie ścisłej i częściowej stwierdzono 8 gatunków ryb,m.in.

strzebla, koza,

różanka , KOZA

Spalski Park Krajobrazowy

utworzony w 1995 roku

Spalski Parku Krajobrazowy jest atrakcyjny zarówno pod względem walorów przyrodniczych •fragmenty starej Puszczy Pilickiej, •dolina rzeki Pilicy, •rezerwaty przyrody, •chronione gatunki fauny i flory, •ośrodek hodowli żubrów, •parki zabytkowe •pomniki przyrody jak i walorów dziedzictwa kulturowego.

W okresie zaborów Lasy Spalskie upodobali sobie jako miejsce polowań carowie rosyjscy , a w okresie międzywojennym Spała stała się miejscem wypoczynku prezydenta II Rzeczypospolitej.

W okresie II wojny światowej Lasy Spalskie były miejscem potyczek partyzanckich, a w lesie pod Anielinem zginął słynny major Hubal.

Szaniec Hubala

Dziedzictwo kulturowe

Obiekty sakralne

Spalski Park Krajobrazowy wraz z otuliną położony jest na prastarym,

historycznym szlaku z Pomorza, Wielkopolski i Kujaw poprzez południowa część Mazowsza do Małopolski

. • kościół p.w. św. Idziego w Inowłodzu z XI wieku - jeden z najstarszych polskich zabytków budownictwa sakralnego.

Zamki:

ruiny zamku w Inowłodzu • • • kościół p.w. św. Michała Archanioła w Inowłodzu zespół klasztorny O.O. Filipinów w Studziannie Poświętnem kościół p.w Matki Bożej Królowej Polski w Spale

Bolimowski Park Krajobrazowy

utworzony w 1986 roku

Najważniejsze walory Parku

• • • • • • • • • • około 1000 gatunków roślin naczyniowych, 87 gatunków roślin rzadkich i chronionych, 163 gatunki zwierząt chronionych, m.in. ryś, bóbr, wydra, bocian czarny, zimorodek, bielik, orlik krzykliwy • • • • • • 5 rezerwatów przyrody: „Rzeka Rawka" „Kopanicha” „Ruda-Chlebacz” „Puszcza Mariańska” „Siwica”

Najważniejsze walory Parku cd.

• • • • Obszary Natura 2000: „Dolina Rawki”, Polany Puszczy Bolimowskiej, Dolina Grabinki, Łąki Żukowskie.

• • 62 gniazda bociana białego, siedliska bobrów w dolinie Rawki, Daniele - o wdzięcznej łacińskiej nazwie „Dama Dama”, przybyłe do Europy z Azji Mniejszej, są jedną z osobliwości Puszczy Bolimowskiej. Sprowadzone tu w XVII wieku, znalazły doskonałe warunki i zadomowiły się na stałe. Ich stado, zwane „chmarą” ocenia się na około 30 sztuk.

Fauna

• • • • • Z innych ssaków, żyjących w Parku warto m.in. wymienić: jenota, kunę leśną, wydrę,

rzęsorka rzeczka - jedynego w Polsce jadowitego ssaka

bobra.

• • • Stwierdzono występowanie 656 gatunków owadów. Zaliczają się do nich efektowne motyle: paź królowej, witeź żeglarz, mieniak stróżnik, • • a także liczne chrząszcze, np.: kozioróg dębosz rohatyniec

Fauna

Znaleziono również motyle znajdujące się na Czerwonej Liście : • • Acathopsyche citra Spatalia argentina - wymieniany jako gatunek w Polsce już nie występujący.

Zatem dolina rzeki Grabinki, gdzie go odkryto, jest w tej chwili jedynym stanowiskiem tego motyla w kraju.

Dziedzictwo kulturowe

Pałac w Nieborowie Akwedukt, Arkadia Świątynia Diany, Arkadia