Transcript wykład 1 - rozmnażanie

Embriologia – prowadzący prof. dr
hab. Jan Kuryszko

Literatura podstawowa:




C. Jura, J. Klag - „Podstawy embriologii zwierząt i
człowieka.” Wyd. Nauk. PWN, t. I, II, W-wa 2005
Z. Bielańska – Osuchowska – „Zarys organogenezy.
Różnicowanie się komórek w narządach.” Wyd.
Nauk. PWN W-wa 2004
C. Jura, H. Krzanowska, K. Rzehak – „Podstawy
embriologii zwierząt.” PWN Warszawa, 1983
Z. Bielańska – Osuchowska – „Embriologia” PWRiL
1977 i 1978
Embriologia – prowadzący prof. dr
hab. Jan Kuryszko

Literatura uzupełniająca:
H. Bartel – „Embriologia” PZWL, Warszawa
1995 i 1999 (wyd. I i II).
 D. Starck – „Embryologie” G. Thieme Verlag
Stuttgart, 1965
 Scott F. Gilbert – „Developmental biology”
seventh edition, Sinauer Associates, Inc.
2003

Podstawowe procesy
rozmnażania i rozwoju
osobniczego
Cel rozmnażania
zapewnienie ciągłości istnienia gatunku
 przekazywanie z pokolenia na pokolenie
informacji genetycznej, zgodnie z którą
nowe osobniki będą funkcjonować w
środowisku.

Rozmnażanie
bezpłciowe (agamiczne,
aseksualne, wegetatywne)
płciowe (gamogoniczne,
generatywne, seksualne)
Rozmnażanie bezpłciowe
bierze udział jeden organizm
rodzicielski
 powstaje potomstwo jednakowe pod
względem genetycznym z organizmem
rodzicielskim
 występuje u niższych systematycznie
grup bezkręgowców

Rozmnażanie bezpłciowe
 podział
(podłużny i poprzeczny)
 pączkowanie
 wytwarzanie przetrwalników
 poliembrionia
Podział podłużny

Podziały mitotyczne komórek zachodzą
wzdłuż głównej osi ciała organizmu
macierzystego, który dzieli się na dwie
równe części (gąbki, meduzy,
stułbiopławy, koralowce, rozgwiazdy,
larwy niektórych tasiemców).
Podział poprzeczny


Zachodzi poprzecznie do głównej osi ciała i
dzieli ciało na dwie nierównowartościowe
części:
 górną – morfologicznie bardziej
zróżnicowaną
 dolną – morfologicznie mniej
zróżnicowaną
Występuje u nielicznych meduz stułbiopławów,
koralowców, wirków, wieloszczetów,
skąposzczetów.
Pączkowanie


Mitotyczne dzielenie się komórek w
określonej okolicy organizmu macierzystego,
ich skupianie się w postaci pączka, oddzielenie
i przekształcenie w organizm potomny (gąbki,
parzydełkowce, wieloszczety, mszywioły, larwy
niektórych tasiemców).
Pączkowanie dzieli się na zewnętrzne i
wewnętrzne.
Pączkowanie zewnętrzne

Pączki powstają bezpośrednio na ciele
organizmu macierzystego lub na stolonach
zewnętrznych. U gąbek pączki tworzą się
bezpośrednio na ciele. Oddzielenie niezupełne
– kolonia. Koralowce – pączki na stolonach
zewnętrznych, rzadziej na wewnętrznych.
STOLONY – uwypuklenia lub wpuklenia
ściany ciała organizmu macierzystego (stolony
zewnętrzne lub wewnętrzne).
Pączkowanie stułbi
Pączkowanie wewnętrzne

Pączki powstają na stolonach wewnętrznych;
po oderwaniu wypływają z jamy chłonąco –
trawiącej do środowiska zewnętrznego przez
otwór gębowy. Pączkowanie wewnętrzne
cechuje lejkogębce (Cycliophora).
Symbion pandora. (P. Funch and R. M.
Kristensen)
Przetrwalniki
Są wytwarzane przez organizmy rodzicielskie
w niesprzyjających warunkach środowiska.
 mają krańcowo obniżony metabolizm
 charakteryzują się dużą odpornością na
szkodliwe czynniki fizyczne i chemiczne
 rozwijają się w sprzyjających warunkach w
organizmy dojrzałe, aktywne metabolicznie
Przetrwalniki wytwarzane przez
gąbki


Gemule
Soryty
Gemule – zbudowane z kilkudziesięciu niezróżnicowanych
archeocytów oraz kilkudziesięciu amebocytów
będących pokarmem dla archeocytów. Posiadają 3
osłonki. Gemule są wytwarzane przez gąbki
słodkowodne.
Soryty – zbudowane z jednego archeocytu i pojedynczej
otoczki. Wytwarzane przez gąbki morskie.
Gąbki
Przetrwalniki wytwarzane przez
mszywioły

Statoblasty – mają kształt soczewkowaty, są
zbudowane z komórek odżywczych
(mezodermalnych) i komórek embrionalnych
(ekto – i mezodermalnych), z których
powstaje nowy organizm; całość objęta jest
grubą otoczką z komórek ektodermalnych.
Mszywioły
Poliembrionia




Występuje u bezkręgowców i kręgowców, w tym u
człowieka.
Jest odmianą podziału.
Polega na powstawaniu z jednego zarodka, w wyniku
podziału na dwa, podziału wielokrotnego lub
pączkowania, dwu lub więcej zarodków potomnych, a z
nich dojrzałych osobników.
Potomstwo powstałe w wyniku poliembrionii jest tej
samej płci i jest jednakowe pod względem
genetycznym z zarodkiem macierzystym.