Transcript Onafhankelijkheid

Dertig jaar na Uniser-affaire
Waarom is milieutoezicht nog steeds niet op orde?
12 april 2012 – Platform milieuhandhaving grote gemeenten
Gustaaf Biezeveld
Opbouw
› Wat is toezicht?
› Kenschets milieutoezicht
› Tekortschietende effectiviteit
› Waardering in gang gezette verbeteracties
› Wat zou er moeten veranderen?
› Conclusie
|2
|3
Wat is toezicht?
• het verzamelen van de informatie over de vraag of een
handeling of zaak voldoet aan de daaraan gestelde eisen,
• het zich daarna vormen van een oordeel daarover en
• het eventueel naar aanleiding daarvan interveniëren
(definitie Algemene Rekenkamer)
› Terzijde: waarom wordt binnen milieukolom deze definitie
niet gebruikt?
|4
Kenschets milieutoezicht
› Milieutoezicht is hoofdzakelijk economisch toezicht
› Functie milieutoezicht op ondernemingen:
bij wet, amvb of vergunning vastgestelde beschermingsniveaus
voor mens en milieu/natuur op zodanige wijze garanderen dat
concurrentieverhoudingen niet worden verstoord
› Variabele schaal van milieutoezicht:
van lokaal/regionaal tot nationaal/Europees/mondiaal
(afhankelijk van schaal waarop economische actoren/ketens
opereren)
|5
Structuur
› Bestuursrechtelijke bevoegdheden door wetgever toebedeeld
aan:
• de gemeentebesturen (medebewind)
• de provinciale besturen (medebewind)
• de besturen van waterschappen (medebewind)
• enkele ministers
d.w.z. > 450 politieke bestuursorganen, bijgestaan door
toezichthoudende ambtenaren/diensten
› Strafrechtelijke bevoegdheden door wetgever toebedeeld aan
onafhankelijke organen: officier van justitie, bijgestaan door
opsporingsambtenaren/diensten, en strafrechter
Cultuur
› Voor bestuursorganen is milieutoezicht onderdeel van brede
bestuurstaak - bij OM onderdeel van kerntaak
› Dit verschil werkt door in houding naar bedrijven en reactie
op overtredingen
› Bestuursorganen hechten aan volle belangenafweging –
OM en strafrechter bepalen reactie op basis van ernst van
feit, persoon van dader en beginselen van proportionaliteit
en subsidiariteit
|6
|7
Tekortschietende effectiviteit milieutoezicht
• Milieuschandalen
• Onvoldoende zicht en greep op complexe (ketens van)
bedrijven
• Teveel ruimte voor calculerend gedrag
• Level playing field niet gegarandeerd
|8
Waardering in gang gezette verbeteracties
› Bij besluitvorming over verbeteracties bestuursrechtelijke
milieutoezicht geen verband gelegd met:
- eisen aan toezicht uit Kaderstellende visie op toezicht (2001)
- Europese eisen aan toezicht op ondernemingen
› In bestuurlijke component van toezichtstructuur verandert niets
› In bestuurlijke toezichtcultuur verandert waarschijnlijk te weinig
voorwaarden voor effectief milieutoezicht blijven ontbreken
|9
Vermoedelijke verklaring
› Toezichtbevoegdheden zijn voor bestuurders autonome
bevoegdheden
› Elke poging tot verschuiving van bestuurlijke bevoegdheden
stuit op grote weerstand
› Mogelijk verband tussen tekortschietende effectiviteit en
toedeling toezichtbevoegdheden aan politieke
bestuursorganen met brede bestuurstaak wordt niet
onderkend
› Milieutoezicht wordt niet gezien als vorm van economisch
toezicht
| 10
Wat zou er moeten veranderen?
› Bestuursrechtelijk milieutoezicht wordt onafhankelijk
gemaakt van:
• onder toezicht staande ondernemingen
• politiek
› Consequentie: politieke bestuursorganen niet langer
bevoegd, maar alleen verantwoordelijk voor bestuurlijk
milieutoezicht
| 11
› Verantwoordelijkheid brengt mee:
- zorgen voor toereikende voorwaarden voor:
• onafhankelijkheid
• transparantie
• professionaliteit en
• voldoende capaciteit
- zorgen voor beleidsmatig kader voor toezicht
- geen bemoeienis met individuele zaken
› Dit kan bij RUD-vorming worden gerealiseerd
| 12
Conclusie
› Het is hoog tijd voor serieuze bezinning op positie en rol van
politieke bestuursorganen bij milieutoezicht