Transcript Neo-behawioryzm

Neo-behawioryzm
Edward Tolman,
Hall
Burrhus Skinner
• http://news.bbc.co.uk/2/hi/8497148.stm
• Vegetative state patients can respond to
questions
Fazy behawioryzmu
I. Wczesny behawioryzm w ujęciu Watsona (1913-1930)
II. Neobehawioryzm ( 1930 do około 1960 roku) obejmuje prace Tolmana, Hulla i
Skinnera. Neobehawioryści zgadzali się w kilku punktach:
• Zachowanie, bez względu na to, jak byłoby złożone, można w większości
wyjaśnić za pomocą praw warunkowania.
• Psychologia musi przyjąć zasadę operacjonizmu.
• Zasadniczą częścią psychologii jest badanie uczenia się.
III. Socjo- behawioryzm, rozpoczął się około 1960 roku i trwa ...
To prace Bandury i Rottera ; wyróżnia się powrotem do procesów poznawczych z
jednoczesnym naciskiem na obserwację zachowania jawnego.
Operacjonizm: Percy W. Bridgman
Propagatorem operacjonistycznego punktu widzenia był Percy W.
Bridgman (1882-1961), fizyk z Uniwersytetu Harvarda, laureat
Nagrody Nobla.
Jego książka The Logic of Modern Physics (1927) wzbudziła
zainteresowanie wielu psychologów.
Bridgman domagał się precyzyjnego definiowania pojęć fizycznych
i odrzucenia wszystkich pojęć, które nie mają fizycznych
odniesień.
Pojęcie fizyczne to zbiór operacji lub procedur, za pomocą których
jest ono określane.
Operacjonizm a psychologia
Od czasów Wilhelma Wundta fizyka była jednak dla nowszej
psychologii ideałem powszechnie poważanej nauki.
Gdy fizycy ogłosili, że akceptują operacjonizm jako formalną
doktrynę, wielu psychologów czuło się zmuszonych podążyć za
tym wzorcem do naśladowania.
Ostatecznie psychologowie zaczęli wykorzystywać operacjonizm
w większym zakresie niż fizycy!
W konsekwencji, neobehawioryści włączyli operacjonizm do
swej koncepcji psychologii.
Edward Chace Tolman (1886-1959)
Edward Chace Tolman (1886-1959)
Latem 1912 roku Tolman studiował w Niemczech pod kierunkiem
Kurta Koffki - przedstawiciela psychologii postaci.
Na ostatnim roku studiów, choć kształcił się w duchu
psychologii strukturalnej Titchenera, zapoznał się z nowym
behawioryzmem w ujęciu Watsona. Tolman już wtedy kwestionował
naukową użyteczność introspekcji.
W autobiografii wspominał, że behawioryzm Watsona nadszedł jak
"potężny bodziec i ulga" (1952, s. 326).
Behawioryzm celowościowy
Podejście Tolmana do behawioryzmu zostało przedstawione w książce Zachowanie
celowe u zwierząt i ludzi (1932).
Zaproponowany przez niego termin - behawioryzm celowościowy - może wydawać
się na pierwszy rzut oka osobliwym. Przypisywanie celu zachowaniu organizmu
wydaje się sugerować mentalistyczne pojęcie, dla którego nie ma miejsca w
psychologii behawiorystycznej.
Według Tolmana, celowość zachowania może być zdefiniowana za pomocą
obiektywnych terminów behawioralnych, bez odwoływania się do introspekcji.
Tolmanowi wydawało się oczywiste, że wszystkie działania są ukierunkowane na cel.
Na przykład
• kot w eksperymencie psychologicznym próbuje wydostać się ze skrzynki
problemowej,
• szczur próbuje opanować labirynt, a
• dziecko próbuje nauczyć się grać na pianinie lub kopać piłkę.
OPERACJONIZM W PSYCHOLOGII:
zmienne pośredniczące
Tolman wyodrębnił pięć (5!) zmiennych niezależnych uznanych za przyczyny
zachowania: bodźce środowiskowe, popędy fizjologiczne, dziedziczność,
wcześniejszy trening, wiek. Czynniki te, to procesy wewnętrzne, łączące sytuację
bodźcową z obserwowaną reakcją:
obserwowalne
Zmienne niezależna –
nie- obserwowalne
zmienne pośredniczące –
zachowanie
zmienne zależne:
deprywacja pokarmowa - proces wewnętrzny – poszukiwanie pokarmu (cel)
( popęd - głód )
Przez określenie zmiennych niezależnych i zależnych, które są zdarzeniami
obserwowalnymi, Tolman potrafił podać definicje nieobserwowalnych stanów
wewnętrznych (definicje operacyjne).
Teoria uczenia się
Problem uczenia się stanowił główne zagadnienie celowościowego
behawioryzmu Tolmana.
Odrzucił on prawo efektu Thomdike'a, twierdząc, że nagroda lub
wzmocnienie mają niewielki wpływ na uczenie się.
W zamian Tolman zaproponował poznawcze wyjaśnienie uczenia się,
sugerując, że wielokrotne wykonywanie zadania utrwala wyuczoną
relację między sygnałami ze środowiska a oczekiwaniami organizmu.
Szczury i … mapy labiryntu
Głodny szczur porusza się on w różnych kierunkach, eksplorując właściwe i ślepe
uliczki; ostatecznie odkrywa pokarm.
W każdym punkcie wyboru (rozwidleniu uliczek) ustalają się jego
oczekiwania. Pewne sygnały związane z danym punktem wyboru będą albo nie
będą prowadzić do pożywienia. Gdy oczekiwanie szczura zostaje potwierdzone i
dociera on do pokarmu, utrwala się oczekiwanie związane z określonym punktem
wyboru).
zwierzę
S1
nic!
S2
pożywienie
Dla wszystkich punktów wyboru w labiryncie zwierzę ustala więc
Zwierzę uczy się systemu oczekiwań wobec określonych sygnałów, tzn. mapy
labiryntu (mapę poznawczą) a nie jedynie zestawu nawyków motorycznych.
Klasyczny eksperyment Tolmana
Tolman chciał zbadać, czy szczur biegający po labiryncie uczy się mapy poznawczej
czy też zestawu reakcji motorycznych.
W labiryncie w kształcie krzyża …
•
jedna grupa szczurów zawsze znajdowała pokarm w tym samym miejscu, nawet jeśli
(przy wykorzystaniu różnych punktów wyjścia) szczury musiały czasami skręcić w
prawo, a innym razem w lewo w celu dotarcia do pożywienia. Reakcje motoryczne
były różne, ale pokarm był zawsze w tym samym miejscu.
•
Druga grupa szczurów zawsze przejawiała takie same reakcje bez względu
na punkt wyjścia, ale pokarm znajdował się w różnych miejscach. Wyruszając
z jednego końca labiryntu, szczury mogły znaleźć pożywienie tylko wtedy,
gdy w punkcie wyboru skręciły w prawo; gdy wyruszały z innego końca, także
znajdowały pokarm tylko po skręceniu w prawo.
Wyniki
zwierzęta uczące się miejsca (pierwsza grupa) uzyskały znacząco lepszy poziom
wykonania niż zwierzęta uczące się reakcji (druga grupa).
Tolman twierdził, że takie samo zjawisko zachodzi w przypadku ludzi dobrze
zaznajomionych ze swoim sąsiedztwem lub miastem. Mogą oni przemieszczać się z
jednego punktu do drugiego różnymi drogami, ponieważ stworzyli mapę poznawczą
całego obszaru.
Tolman classical experiment
A was the starting point for the rats. B was the goal at which he wanted them to reach.
Tolman ran several experiments in which one would have the rats start at A and learn to
run to B to get the food. In doing so, they would have to turn right to get the food.
Once the rats learned, this he tried a different method:
He would start them at point C;
if the rat turned right and went to section D, then they were not using cognitive maps;
if they turned left and went to section B, proving the use of cognitive maps.
Wkład Tolmana do psychologi
i do psychologii poznawczej
Tolman ze względu na wprowadzenie map poznawczych jest uważany za
prekursora psychologii poznawczej.
Jego prace wywarły wielki wpływ, zwłaszcza jego badania nad
problemami uczenia się i koncepcja zmiennej pośredniczącej.
Ponieważ zmienne pośredniczące pozwalają na operacyjne zdefiniowanie
nieobserwowalnych stanów wewnętrznych, mogły one stać się
prawomocnym przedmiotem badań naukowych.
Burrhus Frederick SKINNER
(1904-1990)
Począwszy od lat 50-tych XX wieku, Skinner był głównym przedstawicielem
amerykańskiej psychologii behawiorystycznej.
Zgromadził wokół siebie duże, wierne i pełne entuzjazmu grono zwolenników.
Opracował program behawiorystycznej kontroli społeczeństwa, propagował
techniki modyfikacji zachowania.
Powieść Walden Two, opublikowana ponad pięćdziesiąt lat temu, nadal cieszy
się popularnością.
Jego kolejna książka z 1971 roku, Poza wolnością i godnością,
( wydanie polskie, 1978) zyskała status bestsellera, dając Skinnerowi okazję
do prezentacji poglądów w telewizyjnych talk show.
Poglądy Skinnera
Zgodnie z klasyczną definicją, psychologia jest dyscypliną naukową badającą psychikę i
zachowanie.
Skinner postuluje zredukowanie definicji psychologii jedynie do badań nad
zachowaniem, odrzucając jednocześnie wszystkie nurty psychologiczne, uznające za
zasadne badania nad osobowością.
Nie negował istnienia stanów mentalnych; uważał jednak, że badanie ich nie
jest użyteczne. Nie ma możliwości badać treści umysłu w sposób obiektywny, zgodny ze
standardami metodologii nauki . Warunek obiektywizmu może być spełniony w
przypadku, gdy przedmiotem naszych badań będzie nie treść umysłu lecz zachowanie.
Zdaniem Skinnera przyczyn ludzkiego zachowania nie należy szukać w psychice człowieka,
lecz w środowisku zewnętrznym.
Za pomocą warunkowania instrumentalnego pragnął stworzyć idealne społeczeństwo.
Co ważne, sądził, że dobre społeczeństwo jest oparte na nagrodach, a nie karach.
Najskuteczniejsze, jego zdaniem, nagradzanie w zmiennych proporcjach i w zmiennych
odstępach czasowych..
Stworzył paradygmat badawczy znany jako eksperymentalna analiza zachowania.
Warunkowanie bodźców Pawłowa
a
warunkowanie reakcji Skinnera
Zachowanie re-aktywne psa w laboratorium Pawłowa (wydzielanie śliny), to reagowanie
na bodziec – sygnał, gdy eksperymentator prezentuje bodziec (pokarm). Pies nie może
samodzielnie działać na rzecz zdobycia pokarmu, natomiast
zachowanie aktywne (sprawcze) szczura w skrzynce Skinnera jest środkiem do zdobycia
pokarmu. Gdy szczur naciska drążek, otrzymuje pożywienie, a nie otrzyma go, dopóki nie
naciśnie drążka. W ten sposób oddziałuje aktywnie na środowisko.
Zasadnicza różnica między zachowaniem reaktywnym a aktywnym,
sprawczym dotyczy tego, że zachowanie sprawcze działa na środowisko, a zachowanie
reaktywne – nie. Skinner był przekonany, że zachowanie sprawcze lepiej oddaje typową
sytuację uczenia się.
Ponieważ zachowanie ma w większości charakter sprawczy, zatem naj skuteczniejszym
podejściem do nauki o zachowaniu jest badanie warunkowania i wygaszania zachowań
sprawczych.
Klatka Pawłowa
Sygnał
Klasyczny ekspryment Skinnera
Szczur (w stanie deprywacji pokarmowej) był umieszczany w skrzynce i mógł
swobodnie ją eksplorować.
Ostatecznie w trakcie tej eksploracji przypadkowo naciskał dźwignię (akcja), który
uruchamiał mechanizm powodujący, że kulka pokarmu (wzmocnienie) spadała na
tackę.
Po otrzymaniu kilku kulek pokarmu warunkowanie sprawcze zachodziło zazwyczaj
bardzo szybko.
Zwróćmy uwagę, że zachowanie szczura (naciśnięcie dźwigni) działało na środowisko,
było więc środkiem do zdobycia pokarmu.
Z tego podstawowego eksperymentu Skinner wyprowadził prawo według którego
siła zachowania sprawczego rośnie, gdy jego następstwem jest prezentacja
wzmocnienia. Chociaż ćwiczenie jest ważne dla naciskania drążka, kluczową zmienną
jest wzmocnienie. Samo ćwiczenie nie zwiększy częstotliwości reagowania; daje ono
jedynie sposobność do pojawienia się kolejnych wzmocnień.
Zmienna zależna jest prosta i bezpośrednia: jest nią częstotliwość reakcji.
Warunkowanie sprawcze
(instrumentalne): komentarz
Zachowanie sprawcze występuje bez obserwowalnego bodźca
zewnętrznego, który by je poprzedzał. Reakcja organizmu
(eksploracja) wydaje się spontaniczna, niezwiązana z jakimkolwiek
znanym obserwowalnym bodźcem.
Nie oznacza to, że nie ma bodźca, który wywołuje reakcję, ale
raczej, że w czasie wystąpienia reakcji bodziec nie został
zarejestrowany.
Z punktu widzenia eksperymentatorów nie ma jednak bodźca,
ponieważ żadnego nie zastosowano i żadnego nie można
zobaczyć.
Skrzynka Skinnera
Rozkłady wzmocnień
Zachowanie szczura było wzmacniane po każdym naciśnięciu drążka. Innymi słowy, szczur
otrzymywał pokarm, ilekroć wykonał poprawną reakcję.
W trakcie warunkowania sprawczego , Skinner porównywał częstotliwości reakcji
zwierząt
•
wzmacnianych po każdej reakcji z tymi, które były
•
wzmacniane po określonym odstępie czasu. Ta druga sytuacja nazywana
jest rozkładem wzmocnień o stałych odstępach czasowych.
Badania Skinnera pokazały, że warunkowanie przebiega szybciej, im krótszy odstęp czasu
między wzmocnieniami. W miarę wydłużania się odstępu czasowego między
wzmocnieniami częstotliwość reakcji spada.
Na wygaszanie reakcji wpływa także częstość wzmocnień. Zachowania są
szybciej eliminowane, jeśli były stale wzmacniane.
Zastosowanie
Praca, w której wynagrodzenie jest wypłacane raz w tygodniu lub raz w miesiącu to
przykład rozkładu wzmocnień o stałych odstępach czasowych.
Pracownikom płaci się nie za liczbę wytworzonych przedmiotów (liczba reakcji), lecz za
liczbę przepracowanych dni lub tygodni.
Schematy wzmacniania
Krytyka behawioryzmu Skinnera
Krytyka behawioryzmu Skinnera była wymierzona w jego skrajny pozytywizm i
opozycję wobec wykorzystywania teorii do projektów kontroli społeczeństwa.
•
Przeciwnicy dowodzili, że niemożliwe jest całkowite wyeliminowanie rozważań
teoretycznych. Już samo planowanie badań - szczegółów eksperymentu jest
dowodem teoretyzowania. Także zaakceptowanie przez Skinnera podstawowych
zasad warunkowania jako punktu odniesienia dla własnych badań jest w pewnym
stopniu przejawem pracy teoretycznej.
•
Kwestionowano poglądy Skinnera na temat zachowania werbalnego i jego
wyjaśnienia dotyczące procesu nabywania mowy przez niemowlęta. Krytycy
upierali się, że pewne zachowania werbalne muszą być dziedziczne. Potencjał do
budowania tych reguł, jest wrodzony, a nie wyuczony (Chomsky, 1959, 1972).
•
Skłonność do ekstrapolacji danych jest niezgodna z jego anty-teoretyczną
postawą, szczególnie w przypadku propozycji dotyczących rozwiązań złożonych
ludzkich problemów. Opierając się na swoim systemie, Skinner formułował
stanowcze twierdzenia na temat zagadnień ekonomicznych, społecznych,
politycznych i religijnych. W 1986 roku napisał artykuł o tytule What is Wrong
with Life in the Western World?
Behawioryzm obecnie
• Skinnerowska wersja behawioryzmu nadal
znajduje zastosowanie w laboratoryjnych,
klinicznych, organizacyjnych i innych
sytuacjach praktycznych.
ZASTOSOWANIE BEHAVIORYZMU
SKINNERA DO KWESTII SPOŁECZNYCH
Modyfikacja zachowania a
społeczeństwo
Skinnerowskie społeczeństwo, oparte na pozytywnych wzmocnieniach,
istnieje tylko w powieści, ale szeroko rozpowszechniona jest kontrola czy
modyfikacja ludzkiego zachowania, dotycząca jednostek lub małych grup.
Modyfikacja zachowania za pomocą wzmocnień pozytywnych jest często
spotykana w fabrykach, więzieniach i szkołach, szpitalach psychiatrycznych,
gdzie wykorzystuje się ją do zmiany niepożądanych zachowań na bardziej
akceptowalne.
Modyfikacja zachowania działa w przypadku ludzi w taki sam sposób, jak
warunkowanie sprawcze działa na rzecz zmiany zachowania szczurów i
gołębi, tzn. przez wzmacnianie pożądanego zachowania i niewzmacnianie
zachowania niepożądanego.
Wiki, „Poza Wolnością i Godnością” : Synopsis
A Technology of Behavior
Skinner argues that a technology of behavior is possible and that it can be used to help solve currently pressing human issues
such as over-population and warfare. "Almost all major problems involve human behavior, and they cannot be solved by
physical and biological technology alone. What is needed is a technology of human behavior.”
Wolność
Skinner argumentuje za bardziej ścisłą definicją wolności, taką - która przyzwala na jego pojęcie determinizmu ( działania,
które jest wolne od pewnych form kontroli). Wypowiada się przeciw „ autonomii człowieka”.
Skinner zaznacza, że siły Wolności i Godności doprowadziły do wielu pozytywnych przemian w sytuacji człowieka, ale teraz
przeszkadzają postępowi w technologii rozwoju ludzkiego zachowania : „ … ale myliły się definiując wolność w kategoriach
stanu umysłu i uczuć…”
Godność
Godność to proces poprzez który obdarza się ludzi uznaniem za ich czyny, albo, karze się za nie pod pojęciem
odpowiedzialności. Analiza Skinnera odrzuca obydwa pojęcia, jako że „godność” – to fałszywe pojęcie odnoszące się do
wewnętrznej przyczynowości ( „autonomii woli” – dopisek St. Z) , którego zaprzeczenie usuwa zarówno uznanie za czyny, jak
winę za wykroczenia.
Skinner zaznacza, że uznanie za czyny jest zwykle kwestią dostrzegalnej kontroli. Wyrażamy mniejsze uznanie za czyny albo
mniej winimy za wykroczenia tych, którzy otwarcie są przymuszani, zachęcani czy w jakiś inny sposób pozbawieni
swobodnego podejmowania działań.
Punishment
Skinner saw punishment as the logical consequence of an un-scientific analysis of behavior as well as the tradition of "freedom
and dignity". Since individuals are seen to be making choices they are then able to be punished for those choices. Since Skinner
argued against free will, he therefore argued against punishment which he saw to be ineffective in controlling behavior.
Alternatives to Punishment
Skinner notes that the previous solutions to punishment are often not very useful and may create additional problems.
Permissiveness, the metaphor of mid-wifery (or maieutics), "guidance", a dependence on things, "changing minds", all contain
either problems or faulty assumptions about what is going on.[6]
Skinner argues that this misunderstanding of control championed by the defenders of freedom and dignity "encourage[s] the
misuse of controlling practices and block progress towards a more effective technology of behavior."[7]
Values
Skinner notes a 'pre- scientific' view of man allows for personal achievement. The 'scientific view' moves human action to be
explained by species evolution and environmental history [8]
Skinner speaks to feelings about what is right, as well as popular notions of "good". Skinner translates popular words and
phrases around value issues into his view of contingencies of reinforcement. Skinner notes that even if the technology of
behavior produces "goods" to improve human life, they expose environmental control which is offensive to the "freedom
and dignity" perspective.[9]
The Evolution of a Culture
Skinner suggests that cultural evolution is a way to describe the aggregate of (operant) behavior. A culture is a collection of
behavior, or practices [10] Skinner addresses "social Darwinism" and argues that as a justification of the subordination of
other nations or of war competition with others is a small part of natural selection. A much more important part is
competition with the physical environment itself.[11] Skinner relates the idea of cultural evolution back to the question of
values: whose values are to survive?
The Design of a Culture
Skinner notes that cultural design is not new, but is already existing and on-going.[12] Skinner notes that most discussions of
current problems are dominated by metaphors, concerns for feelings and states of mind which do not illuminate possible
solutions.[13] Skinner notes that 'behavior modification' is ethically neutral [14]
Skinner notes that Utopian speculations, like his novel Walden Two are a kind of cultural engineering.[15] He then devotes
much of the rest of this chapter to addressing the criticisms and complaints against cultural engineering.
What is Man?
Skinner again addresses the notion of the individual, and discusses how aspects of a person's character could be assigned to
environmental factors.[16] He also covers cognition, problem solving, self-control and counters some arguments or possible
misconceptions. Skinner notes that his analysis does not "leave an empty organism".[17] Skinner addresses the issue of
mechanical models of human action, which are better addressed elsewhere.[18] Skinner notes that, "The evolution of a culture
is a gigantic effort in self-control." and ends with, "A scientific view of man offers exciting possibilities. We have not yet seen
what man can make of man."
Walden Two
Beyond Freedom and Dignity is consistent with Walden Two, a 1948 novel by Skinner, depicting a utopian community based
on his ideas regarding behavior modification. In Beyond Freedom and Dignity Skinner extends his argument for explicit
cultural engineering of which Walden Two may be seen as an example. At aWalden Two community named Los Horcones,
cultural engineering is practiced frequently.
Criticisms Linguist Noam Chomsky criticized Skinner's methods and conclusions. Chomsky's essay "The Case Against B.F.
Skinner" responded to 'Beyond Freedom and Dignity', dismissing behaviorism and its claim to scientific status.
Other critics include Ayn Rand, whose 1971 article "The Stimulus and the Response" is an extended attack on 'Beyond
Freedom and Dignity' and a commentary on the significance of its reception.
See also Staddon, J. (1995) On responsibility and punishment. The Atlantic Monthly, Feb., 88, 94.
http://dukespace.lib.duke.edu/dspace/handle/10161/5124 for criticism of Skinner's contention that punishment is ineffective
and free-will an unnecessary concept.
Los Horcones
From Wikipedia, the free encyclopedia
Coordinates: 28°44′04″N 110°25′10″W
Los Horcones is an intentional community located about 40 miles from Hermosillo, Mexico.It has
described itself "as the only true Walden Two community in existence".The members of Los Horcones
use techniques based on behavioral science to shape their own and each other's behaviors. They use
those behavior-shaping techniques in politically coordinated ways and they do so in order to
continuously improve themselves and their culture. They are striving to build a culture "based on
cooperation, sharing, non-violence, equality and ecological sustainability."
Experimentalism and continuous improvement are two of the most important doctrines of a Walden
Two community.
Burrhus Frederic Skinner, author of the novel Walden Two, expressed this in the following way. He
wrote:
"The main thing is, we encourage our people to view every habit and custom with an eye to possible
improvement. A constantly experimental attitude toward everything—that's all we need. Solutions to
problems of every sort follow almost miraculously." Walden Two, p. 25
The members of Los Horcones regard their community as a cultural laboratory and they regard
themselves as cultural engineers. They will readily adopt new cultural behaviors when experimental
evidence indicates that doing so will improve their lives. As a result of their cultural engineering
efforts, they are unlikely to suffer from cultural lag.
Los Horcones is listed in the Communities Directory of the Fellowship for Intentional Community.