Transcript (screeningsonderzoek) – Prof. Dr. Luc Bleyen


Het vroegtijdig opsporen en behandelen
van levensbedreigende aandoeningen,
› teneinde de sterfte door deze aandoening te
doen dalen,

Het vroegtijdig opsporen en behandelen van
levensbedreigende aandoeningen,
› teneinde de sterfte door deze aandoening te doen dalen,
› en de levenskwaliteit van de persoon met deze
aandoening, na behandeling, op te trekken tot
op het niveau van iemand die niet lijdt aan deze
aandoening
vb.- borstkanker, baarmoederhalskanker,
darmkanker, prostaatkanker, …..

Onder screenen verstaan we het testen
van een zo groot mogelijk aantal
verondersteld gezonde vrijwilligers uit de
algemene bevolking, met als doel de
kans op het hebben of het krijgen van
een bepaalde ziekte te meten.


Onder screenen verstaan we het testen van een
zo groot mogelijk aantal verondersteld gezonde
vrijwilligers uit de algemene bevolking, met als doel
de kans op het hebben of het krijgen van een
bepaalde ziekte te meten.
De screeningstest is niet bedoeld als een
definitieve diagnose. Personen met
positieve of verdachte bevindingen
worden voor diagnostiek en
behandeling verwezen naar hun arts.

Het doel van screenen is ziekten
vroegtijdig op te sporen, wetende
› dat de behandeling ofwel “gemakkelijker”
ofwel “effectiever” is naarmate ermee
begonnen wordt op een vroeger tijdstip in het
natuurlijke verloop van de ziekte.


Het doel van screenen is ziekten vroegtijdig op te sporen,
wetende dat de behandeling ofwel gemakkelijker ofwel
effectiever is naarmate ermee begonnen wordt op een
vroeger tijdstip in het natuurlijke verloop van de ziekte.
Screening houdt dus in dat zij die er aan
deelnemen, hiervan voordeel
ondervinden.



Het doel van screenen is ziekten vroegtijdig op te sporen,
wetende dat de behandeling ofwel gemakkelijker ofwel
effectiever is naarmate ermee begonnen wordt op een
vroeger tijdstip in het natuurlijke verloop van de ziekte.
Screening houdt dus in dat zij die er aan deelnemen,
hiervan voordeel ondervinden.
Bij screening echter kan een foutieve
classificatie, voor de betrokken
individuen ernstige gevolgen hebben.



Het doel van screenen is ziekten vroegtijdig op te sporen,
wetende dat de behandeling ofwel gemakkelijker ofwel
effectiever is naarmate ermee begonnen wordt op een
vroeger tijdstip in het natuurlijke verloop van de ziekte.
Screening houdt dus in dat zij die er aan deelnemen,
hiervan voordeel ondervinden.
Bij screening echter kan een foutieve classificatie, voor de
betrokken individuen ernstige gevolgen hebben.

Daarom worden een aantal eisen
gesteld aan de onderzoeksmethode
(Wilson & Jungner)










Belangrijk gezondheidsprobleem
Natuurlijk verloop van de ziekte moet bekend zijn
Een efficiënte behandeling bestaat
Een goede en kwaliteitsvolle test voor screening bestaat
- Hanteerbaarheid
- Reproduceerbaarheid
- Gevoeligheid en specificiteit
- Predictieve waarde
Test moet aanvaardbaar zijn voor de doelpopulatie
Kosten verbonden aan de screening
Vroegtijdige opsporing moet leiden tot een betere
overleving
De voordelen moeten opwegen tegenover de nadelen,
zowel op fysisch als op psychisch vlak
Het moet gaan om een gecoördineerde actie
Etische en juridische aspecten moeten duidelijk zijn
(“geïnformeerde keuze”)

Belangrijk gezondheidsprobleem

Belangrijk gezondheidsprobleem

Belangrijk gezondheidsprobleem


Belangrijk gezondheidsprobleem
Natuurlijk verloop van de ziekte moet
bekend zijn
•Belangrijk gezondheidsprobleem
•Natuurlijk verloop van de ziekte moet bekend zijn
Bron: Visueel pakket 2004
1 mm
100
200
300
400 dagen
6 jaar
1 cm
10-11 jaar
Bron: Visueel pakket 2004

Belangrijk gezondheidsprobleem
Natuurlijk verloop van de ziekte moet bekend zijn

Een efficiënte behandeling bestaat





Belangrijk gezondheidsprobleem
Natuurlijk verloop van de ziekte moet bekend zijn
Een efficiënte behandeling bestaat
Een goede en kwaliteitsvolle test voor
screening bestaat
- Hanteerbaarheid
- Reproduceerbaarheid
- Gevoeligheid en specificiteit
- Predictieve waarde





Belangrijk gezondheidsprobleem
Natuurlijk verloop van de ziekte moet bekend zijn
Een efficiënte behandeling bestaat
Een goede en kwaliteitsvolle test voor screening bestaat
- Hanteerbaarheid
- Reproduceerbaarheid
- Gevoeligheid en specificiteit
- Predictieve waarde
Test moet aanvaardbaar zijn voor de
doelpopulatie

Belangrijk gezondheidsprobleem
Natuurlijk verloop van de ziekte moet bekend zijn
Een efficiënte behandeling bestaat
Een goede en kwaliteitsvolle test voor screening bestaat
- Hanteerbaarheid
- Reproduceerbaarheid
- Gevoeligheid en specificiteit
- Predictieve waarde
Test moet aanvaardbaar zijn voor de doelpopulatie

Kosten verbonden aan de screening




Belangrijk gezondheidsprobleem
Natuurlijk verloop van de ziekte moet bekend
zijn
 Een efficiënte behandeling bestaat
 Een goede en kwaliteitsvolle test voor screening
bestaat
- Hanteerbaarheid
- Reproduceerbaarheid
- Gevoeligheid en specificiteit
- Predictieve waarde
 Test moet aanvaardbaar zijn voor de
doelpopulatie
 Kosten verbonden aan de screening
 Vroegtijdige opsporing moet leiden tot


een betere overleving








Belangrijk gezondheidsprobleem
Natuurlijk verloop van de ziekte moet bekend zijn
Een efficiënte behandeling bestaat
Een goede en kwaliteitsvolle test voor screening bestaat
- Hanteerbaarheid
- Reproduceerbaarheid
- Gevoeligheid en specificiteit
- Predictieve waarde
Test moet aanvaardbaar zijn voor de doelpopulatie
Kosten verbonden aan de screening
Vroegtijdige opsporing moet leiden tot een betere
overleving
De voordelen moeten opwegen
tegenover de nadelen, zowel op fysisch
als op psychisch vlak









Belangrijk gezondheidsprobleem
Natuurlijk verloop van de ziekte moet bekend zijn
Een efficiënte behandeling bestaat
Een goede en kwaliteitsvolle test voor screening bestaat
- Hanteerbaarheid
- Reproduceerbaarheid
- Gevoeligheid en specificiteit
- Predictieve waarde
Test moet aanvaardbaar zijn voor de doelpopulatie
Kosten verbonden aan de screening
Vroegtijdige opsporing moet leiden tot een betere
overleving
De voordelen moeten opwegen tegenover de nadelen,
zowel op fysisch als op psychisch vlak
Het moet gaan om een gecoördineerde
actie










Belangrijk gezondheidsprobleem
Natuurlijk verloop van de ziekte moet bekend zijn
Een efficiënte behandeling bestaat
Een goede en kwaliteitsvolle test voor screening bestaat
- Hanteerbaarheid
- Reproduceerbaarheid
- Gevoeligheid en specificiteit
- Predictieve waarde
Test moet aanvaardbaar zijn voor de doelpopulatie
Kosten verbonden aan de screening
Vroegtijdige opsporing moet leiden tot een betere
overleving
De voordelen moeten opwegen tegenover de nadelen,
zowel op fysisch als op psychisch vlak
Het moet gaan om een gecoördineerde actie
Ethische en juridische aspecten moeten
duidelijk zijn (“geïnformeerde keuze”)
Kwaliteitsgaranties
 Kwaliteitscontrole
 Toegankelijkheid voor iedereen
 Volledige en goed begrijpbare
informatie over de te verwachten
voordelen, en de mogelijke nadelen
(“Wet op de rechten van de patiënt”)


Borstkanker

Prostaatkanker

Darmkanker

Met 9.510 nieuwe gevallen in 2005 in België, is
prostaatkanker de meest voorkomende vorm van
kanker bij mannen (31%)

Prostaatkanker was de doodsoorzaak bij 1.377
mannen in 2004 in België. Het is de derde oorzaak
van kankersterfte bij mannen (9,3%)

Een goede test ?
› Rectaal touché
› PSA
› Echografie
Gaat het om een “gewone” hypertrofie
(vergroting), of om kanker ?
 Meer nadelen dan voordelen ?
 Welke interventie en welke gevolgen ?


Stand van zaken:
› Prostaatkanker is een belangrijk gezondheidsprobleem
van voornamelijk mannen ouder dan 75 jaar
› PSA en het huidige testgebruik kunnen momenteel nog
niet beschouwd worden als een valide screeningsstrategie
› Het nut van een massascreening voor de vroegdetectie in
asymptomatische mannen is onbekend, en daarom ook
niet te verantwoorden



België 2005: 4.111 nieuwe gevallen bij mannen, en 3.408 bij vrouwen
Colorectale kanker is de 3de meest voorkomende vorm van kanker
bij mannen, en de 2de bij vrouwen
Colorectale kanker maakt 13% uit van alle vormen van kanker
België 2004: 1.453 mannen en 1.388 vrouwen sterven tgv
colonkanker
 Colorectale kanker is de 2de doodsoorzaak van kanker bij mannen
en vrouwen


Het risico dat colonkanker ontdekt wordt vóór de leeftijd van 75
bedraagt 5% bij mannen en 3,2% bij vrouwen

Stand van zaken:
› Colorectale screening voldoet aan de Criteria van Wilson
›
›
›
›
›
›
en Jungner
Alle richtlijnen bevelen screening aan vanaf de leeftijd
van 50 jaar
De FOBT-test (fecal occult blood test) wordt aanbevolen.
Bij positieve test wordt een colonoscopie aangeraden
Screening leidt tot een daling in de sterfte van ongeveer
15%
De screening is ook kosteneffectief, indien voldoende
deelname
In vlaanderen lopen momenteel 2 pilootstudies
Een implementatie in gans Vlaanderen wordt voorzien
2013-2014