Transcript Doświadczenia zagraniczne w zakresie współpracy

DOŚWIADCZENIA ZAGRANICZNE W ZAKRESIE
WSPÓŁPRACY MIĘDZYSAMORZĄDOWEJ
- WNIOSKI DLA POLSKICH SAMORZĄDÓW
Jacek F. Nowak
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Związek Miast Polskich
CEL WYSTĄPIENIA
Przedstawienie doświadczeń wybranych państw
europejskich w dziedzinie współpracy
międzysamorządowej,
 Wskazanie doświadczeń, które mogą być wykorzystane
przez administrację rządową i organizacje samorządowe
przy tworzeniu systemu wspierania współpracy
międzysamorządowej w Polsce,
 Pokazanie jak te doświadczenia mogą być wykorzystane
przez polskie jednostki samorządu terytorialnego,
 Zaprezentowanie czynników, które powinny być
uwzględniane przez jednostki samorządu przy
organizowaniu partnerstw.

TREŚĆ WYSTĄPIENIA
 Aspekty
metodyczne,
 Przegląd
doświadczeń wybranych krajów,
 Przedstawienie
koncepcji modelowej
uwarunkowań instytucjonalnych form
współpracy międzysamorządowej,
 Wnioski
dla aktualnej sytuacji w Polsce.
ANALIZOWANE KRAJE
 Niemcy,
Belgia – państwa federalne z silną pozycją
krajów i władz lokalnych,
 Hiszpania - państwo o quasi federalnym ustroju,
gdzie rząd centralny angażuje się w organizację
dostarczania usług bezpośrednio i legislacyjnie,
 Francja, Włochy – unitarne państwa z regionami,
pośrednimi poziomami administracji i
angażującym się silnie rządem centralnym,
 Anglia, Finlandia i Holandia – zdecentralizowane,
unitarne kraje o słabym lub nieistniejącym
poziomie regionalnym i względnie silnym
samorządzie lokalnym.
PODEJŚCIA DO ANALIZ
 Badania
 Ocena
sieci kooperacji,
kosztów transakcyjnych,
 Eksploracja
rozwiązań
instytucjonalnych w ramach krajowych
systemów administracyjnych,
O KOOPERACJI MIĘDZYSAMORZĄDOWEJ
MÓWIMY GDY:
 jest
interakcja między partnerami skupiająca
się na określonym wspólnym zadaniu lub celu
i przyjmowany jest pewien stopień
instytucjonalizacji, (nie obejmuje to
okazjonalnej współpracy mimo, że w ten
sposób realizowane są też niektóre wspólne
przedsięwzięcia).
 powstaje ciało instytucjonalne, które jest
formalnie zależne od samorządów lokalnych i
innych partnerów w zakresie powstania,
podejmowania decyzji czy dalszego rozwoju.
WSTĘPNE SPOSTRZEŻENIA
 Kraje
Europy Zachodniej przez ostanie pół
wieku doświadczyły bardzo szybkiego
wzrostu gospodarczego, zmian społecznych i
procesu europeizacji co postawiło wielkie
wyzwania przed historycznie
ukształtowanymi, często małymi, lokalnymi
samorządami terytorialnymi.
 Współpraca międzysamorządowa w
dziedzinie dostarczania usług publicznych
oraz planowania i koordynacji jest jedną z
istotnych strategii sprostania tym
wyzwaniom.
OBSERWACJE WYNIKAJĄCE Z ANALIZ
Trwała współpraca międzysamorządowa
angażująca samorządy lokalne:
 jest tworzona najczęściej w celu
dostarczania usług publicznych,
 umożliwia uzyskanie wyższej jakość
usług, planów i działań koordynacyjnych,
 obniża koszty całkowite i jednostkowe
działań,
 powoduje dodatkowe koszty związane z
zawiązaniem i utrzymaniem partnerstwa.
WAŻNE TEMATY DEBATY W EUROPIE
 Wpływ
wyższych poziomów
administracji na kształt współpracy,
 Zakres
 Skład
działania partnerstw,
partnerstw,
 Przydatność
horyzontalnych i
wertykalnych układów partnerstw,
 Zakres
integracji organizacyjnej.
WPŁYW WYŻSZYCH POZIOMÓW
ADMINISTRACJI NA KSZTAŁT WSPÓŁPRACY,
 Wyraźne
określanie preferencji
wyższych poziomów administracji,
 Pozostawienie swobody samorządom
lokalnym co do form i zakresu
podejmowanej współpracy,
 Zmienność preferencji ze strony
wyższych poziomów administracji.
ZAKRES DZIAŁANIA PARTNERSTW
 Współpraca
jednocelowa,
 Partnerstwa realizujące różne rodzaje
usług i zadań,
 Zmienność preferencji co do zakresu
działania partnerstw,
 Brak partnerstw międzysamorządowych
na poziomie lokalnym w krajach, gdzie
zdecydowano się powiększyć jednostki
samorządu lokalnego i zredukować ich
liczbę.
SKŁAD UCZESTNIKÓW PARTNERSTW
 Samorządy
lokalne,
 Samorządy lokalne, administracja
samorządowa regionalna i rządowa,
 Samorządy
lokalne, prywatne organizacje
gospodarcze,
 Samorządy lokalne, organizacje pozarządowe.
PRZYDATNOŚĆ HORYZONTALNYCH I
WERTYKALNYCH UKŁADÓW PARTNERSTW
 Dominacja
współpracy horyzontalnej,
 Wertykalne
układy w dziedzinie
dostarczania usług najczęściej są
wymuszane polityką krajową.
 Specyficznym
przykładem układów
wertykalnych są partnerstwa
metropolitalne.
WERTYKALNE UKŁADY PARTNERSTW


I Wariant - Organizacja współpracy między
grupami samorządów lokalnych oraz
samorządem regionalnym lub agencjami
rządowymi aby wspólnie dostarczać usługi,
II Wariant - Budowanie partnerstw
obejmujących samorządy lokalne oraz
administracje wyższych poziomów w celu
rozwijania systemów organizacji i
monitorowania świadczonych lokalnie usług
dla uzyskania większej skuteczności i
efektywności.
ZAKRES INTEGRACJI ORGANIZACYJNEJ
 Specyfika
poszczególnych usług
publicznych,
 Trwałe
formy długookresowej
współpracy samorządów lokalnych,
 Poszukiwanie
współpracy,
lżejszych form
 Uwarunkowania
 Znaczenie
legislacyjne,
kultury administracyjnej.
WSPÓŁPRACA MIĘDZYSAMORZADOWA W
DZIEDZINIE DOSTARCZANIA USŁUG ORGANIZACJE
Rozwinięta
Belgia
 Finlandia
 Francja
 Niemcy
 Włochy
 Holandia
 Hiszpania

Nie występuje

Anglia
WSPÓŁPRACA MIĘDZYSAMORZADOWA W
DZIEDZINIE DOSTARCZANIA USŁUG POROZUMIENIA
Rozwinięta
Belgia
 Finlandia
 Niemcy
 Włochy
 Holandia

Nie występuje
Anglia
 Hiszpania
 Francja

WSPÓŁPRACA MIĘDZYSAMORZADOWA W
DZIEDZINIE PLANOWANIA – W KSZTAŁCIE
FORUM
Rozwinięta








Anglia - Regional Chambers &
Assemblies
Finlandia - Regional councils
Niemcy - Regionale
(Planungs) verbande;
Regionale
Planungsgemeinschafte
Włochy - Area pacts; zone
plans
Holandia - Inter-municipal
networks;
urban networks
Nie występuje
Belgia
 Francja
 Hiszpania

OBSERWOWANE TENDENCJE
 Rozwiązania
legislacyjne i struktura
administracyjna są kluczowe dla rozwoju form
współpracy międzysamorządowej,
 Samorządy
lokalne potrafią bronić optymalnych
dla siebie rozwiązań mimo zmian legislacyjnych,
 Jeżeli
samorządom lokalnym stwarza się
swobodne warunki wyboru form współpracy to
poszukują rozwiązań elastycznych i
optymalnych dla danego samorządu i określonej
usługi.
OBSERWOWANE TENDENCJE 2
Rośnie zainteresowanie elastycznymi formami
współpracy międzysamorządowej z powodu
nasilania się znaczenie czynników
środowiskowych takich jak:
 zmienność warunków ekonomicznych i
uwarunkowań finansowych,
 zmieniające się technologie wpływające na
ekonomikę skali i przygotowanie personelu przy
dostarczaniu usług,
 rozwój technologii informatycznych i
komunikacyjnych,
 zmienność oczekiwań odbiorców usług.
MODEL KSZTAŁTOWANIA SIĘ
PARTNERSTW MIĘDZYSAMORZĄDOWYCH
 Poszukiwanie
czynników istotnych dla
określenia przyjmowanych przez samorządy
lokalne form współpracy międzysamorządowej.
 Wskazanie
elementów, które należy
kształtować lub uwzględniać aby tworzyć
warunki samorządom lokalnym dla
optymalizowania sposobów zaspakajania
potrzeb mieszkańców i stymulowania procesów
rozwojowych.
UWARUNKOWANIA PRZYJMOWANIA PRZEZ
SAMORZĄDY OKREŚLONYCH INSTYTUCJONALNYCH
FORM WSPÓŁPRACY MIĘDZYSAMORZĄDOWEJ
Krajowy kontekst instytucjonalny
Formalna struktura
administracyjna
Ustawodawstwo i zachęty
dla kooperacji
Lokalne
preferencje
Kultura organizacyjna w
jednostkach administracji
Instytucjonalna forma współpracy
między-samorządowej
Czynniki środowiskowe:




społeczno-ekonomiczne
polityczne
demograficzne
technologiczne
Źródło: [Hulst i inni 2009]
zmienione
WNIOSKI DLA POLSKIEJ SYTUACJI
 Brakowało
do niedawna polityki państwa
wspierającej powstawanie partnerstw,
Obecnie jesteśmy w trakcie jej
wykształcania (proces dynamiczny),
 Aktualne
formy współpracy odpowiednie dla
świadczenia pojedynczych usług,
 Warunki
prawne nie sprzyjają
funkcjonowaniu partnerskich organizacji
(związków komunalnych, spółek, luźnych
partnerstw) dostarczających różnorodne
usługi publiczne
WNIOSKI DLA POLSKIEJ SYTUACJI 2
 Niewielkie
możliwości tworzenia
partnerstw w układzie wertykalnym,
 Brakuje
efektywnych form współpracy dla
planowania i aktywnej koordynacji w
układzie horyzontalnym,
 Jedyną
istniejącą propozycją w tym
zakresie jest „zespół współpracy
terytorialnej” – projekt ustawy
prezydenckiej o współdziałaniu w
samorządzie terytorialnym (2012).
WYKORZYSTANE ŹRÓDŁA




Hulst J. R. i inni, 2009, Institutional shifts in intermunicipal service delivery, Public Organiz Rev 9, s.
263–285
Hulst J.R, Montfort A.J., 2011, Institutional features
of inter-municipal cooperation: Cooprative
arrangements and their national contexts, Public
Policy and Administration, 27 (2), s.121-144
Jouve B., 2005, From government to urban
governance in western Europe: a critical analysis,
Public Admin. Dev. 25, 285–294
Warner M. E., 2011, Competition or cooperation in
urban service Delivery?, Annals of Public and
Cooperative Economics 82:4, 421–435
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ