NARCYZY Rodzina: Amaryllidaceae, Rodzaj Narcissus

RODZAJ CEBULOWYCH BYLIN LICZĄCY ok. 50 GATUNKÓW Z RÓŻNYCH SIEDLISK EUROPY I AFRYKI PÓŁNOCNEJ WYSTĘPUE NA ŁĄKACH OD POZIOMU MORZA DO OKOLIC PODGÓRSKICH, W LASACH, NAD RZEKAMI I WŚRÓD SKAŁ. OTRZYMANO WIELE TY SIĘCY ODMIAN HODOWLANYCH TYCH GATUNKÓW, UPRAWIA NYCH ZE WZGLĘDU NA PIĘKNE KWIATY, UKAZUJĄCE SIĘ WIOS NĄ, CZASEM JESIENIĄ LUB ZIMĄ.

BEZLISTNE SZYPUŁKI WYDAJĄ OD 1 DO 20 KWIATÓW, MAJĄ CYCH PO 6 ROZŁOŻYSTYCH LISTKÓW OKWIATU (ZWANYCH PŁATKAMI) OTACZAJĄCYCH PŁASKI LUB DŁUGI I WĄSKI PRZY KORONEK. KWIATY SĄ PRZEWAŻNIE ŻÓŁTE LUB BIAŁE, CZASEM ZIELONE SPORADYCZNIE Z CZERWONYMI, POMARAŃCZOWYMI LUB RÓŻOWYMI PRZYKORONKAMI.

LIŚCIE SĄ CZĘSTO JĘZYKOWATE LUB WALCOWATE, ZALEŻNIE OD GATUNKU DŁUGOŚCI 15 - 75 cm.

NARCYZY NADAJĄ SIĘ GŁÓWNIE DO SADZENIA WŚRÓD KRZEWÓW LUB NA RABATACH, ALBO DO UPRAWY W POJEMNIKACH. ŁATWO NATURALIZUJĄ SIĘ NA TRAWNIKACH ORAZ W LEŚNYCH OGRO DACH. SĄ KWIATAMI NADAJĄCYMI SIĘ DO CIĘCIA. NIE OSIĄGA JĄCE WYSOKIEGO WZROSTU ROŚLINY RÓŻNYCH GATUNKÓW, MIESZAŃCÓW I ODMIAN SĄ ŚWIETNYM MATERIAŁEM DO OGRO DÓW SKALNYCH ORAZ KRÓTKO STRZYŻONYCH TRAWNIKÓW.

GATUNKI N. cantabricus, N. romieuxii, N. rupicola i N. watieri WYMA GAJĄ LETNIEGO, GORĄCEGO I SUCHEGO SPOCZYNKU, WYDAJĄC DELIKATNE KWIATY NA POCZĄTKU ROKU, A WIĘC NAJLEPIEJ UPRAWIAĆ JE W SZKLARNI DLA ROŚLIN WYSOKOGÓRSKICH LUB W INSPEKCIE. GATUNKI MNIEJ ODPORNE NA CHŁÓD POWINNO SIĘ UPRAWIAĆ W CHŁODNEJ SZKLARNI.

KONTAKT Z SOKIEM NARCYZÓW MOŻE PODRAŻNIAĆ SKÓRĘ I WYWOŁYWAĆ UCZULENIA.

DLA CELÓW OGRODNICZYCH NARCYZY PODZIELONO NA 12 GRUP O CHARAKTERYSTYCZNYCH CECHACH.OBEJMUJĄ ONE ODMIANY OGRODOWE Z WYJĄTKIEM GRUPY 10, DO KTÓREJ ODNIESIONO GATUNKI WYSTĘPUJĄCE W WARUNKACH NATURALNYCH. DLA KAŻDEJ GRUPY PODANO ZALECANE ROZSTAWY SADZENIA.

NIŻEJ PODANO KRÓTKIE CHARAKTERYSTYKI POSZCZEGÓLNYCH GRUP NARCYZÓW.

GRUPA 1.

TRĄBKOWE

KWIATY PO JEDNYM NA PĘDZIE, Z TRĄBKOWATM PRZYKORON KIEM TAK SAMO DŁUGIM, LUB DŁUŻSZYM, JAK PŁATKI. KWITNĄ WIOSNĄ. TYPOWA WYSOKOŚĆ 8 – 16 cm.

GRUPA 2. WIELKOPRZYKORONKOWE KWIATY PO JEDNYM NA PĘDZIE Z PRZYKORONKIEM DŁUŻSZYM OD 1/3 DŁUGOŚCI PŁATKÓW, ALE ZAWSZE KRÓTSZYM OD NICH. ZWYKLE KWITNĄ W POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 16 cm.

GRUPA 3. DROBNOPRZYKORONKOWE KWIATY PO JEDNYM NA PĘDZIE Z PRZYKORONKIEM DŁUGOŚCI DO 1/3 PŁATKÓW. KWITNĄ W PIERWSZEJ POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 16 cm.

GRUPA 4.

PEŁNE

KWIATY PO JEDNYM LUB KILKA NA PĘDZIE, MAJĄ ZWIELOKROT NIONĄ LICZBĘ PŁATKÓW LUB O WCINANYM PRZYKORONKU, ALBO O OBYDWU TYCH CECHACH. NIEKTÓRE ŁADNIE PACHNĄ. KWITNĄ ZWYKLE W PIERWSZEJ POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 16 cm.

GRUPA 5. TRIANDRUS NA PĘDZIE WYSTĘPUJE 2 - 6 PRZEWISAJĄCYCH KWIATÓW, ZWYK LE Z ODGIĘTYMI PŁATKAMI I DOŚĆ KRÓTKIMI PRZYKORONKAMI. KWITNĄ W DRUGIEJ POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 5 – 8 cm.

GRUPA 6.

MIESZAŃCE CYCLAMINEUS

KWIATY WYSTĘPUJĄ PO JEDNYM NA PĘDZIE. OSADZONE SĄ POD OSTRYM KĄTEM DO PĘDU, Z MOCNO ODGIĘTYMI PŁATKAMI I ZWYKLE DŁUGIMI PRZYKORONKAMI. KWITNĄ W PIERWSZEJ POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 8 cm.

GRUPA 7.

MIESZAŃCA JOUNQUILLA

NA PĘDZIE WYSTĘPUJE 1 – 5 ZAZWYCZAJ PACHNĄCYCH KWIA TÓW Z ODSTAJĄCYMI KWIATKAMI I Z MAŁYMI, PŁASKIMI PRZYKO RONKAMI. PĘDY SĄ WALCOWATE. CIEMNOZIELONE LIŚCIE BAR DZO WĄSKIE I PRAWIE WAŁECZKOWATE. KWITNĄ W DRUGIEJ POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 8 cm.

GRUPA 8.

MIESZAŃCE TAZETTA

DROBNOKWIATOWE ODMIANY ZAWIĄZUJĄ DO 20 KWIATÓW NA PĘDZIE, ZAŚ WIELKOKWIATOWE ZAWIĄZUJĄ 3 – 4 KWIATY. MAJĄ POTĘŻNE PĘDY, SZEROKIE LIŚCIE I PŁATKI ORAZ MAŁE PRZYKO RONKI. KWIATY PRZEWAŻNIE PACHNĄ I NADAJĄ SIĘ DO CIĘCIA. PEWNE ODMIANY NIE SĄ ZIMOTRWAŁE I POWINNY BYĆ UPRAWIA NE W CHŁODNEJ SZKLARNI. KWITNĄ PÓŹNĄ JESIENIĄ DO POŁO WY WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 8 cm.

GRUPA 9.

MIESZAŃCE POETICUS.

KWIATY SĄ PACHNĄCE, ZWYKLE WYRASTAJĄ POJEDYŃCZO, Z ROZŁOŻYSTYMI, CZYSTO BIAŁYMI PŁATKAMI I MAŁYMI, PŁASKIMI PRZYKORONKAMI O CZERWONYCH BRZEGACH. KWITNĄ W DRU GIEJ POŁOWIE WIOSNY LUB WCZESNYM LATEM. TYPOWA WYSO KOŚĆ 16 cm.

GRUPA 10. GATUNKI DZIKIE. OBEJMUJE tzw. GATUNKI DZIKIE, WYSTĘPUJĄCE W STANIE NATU RALNYM I ICH SPONTANICZNE MIESZAŃCE, JAK np.. N. bulbocod- ium, N. pseudonarcissus i N. tazetta. NIEKTÓRE SĄ TRUDNE DO UP RAWY W GRUNCIE. KWITNĄ JESIENIĄ LUB WIOSNĄ. TYPOWA SZE ROKOŚĆ (ROZPIĘTOŚĆ) 5–8 cm lub 16 cm DLA WIĘKSZYCH CEBUL.

GRUPA 11. O ROZSZCZEPIONYM PRZYKORONKU NA PĘDZIE WYSTĘPUJE ZAZWYCZAJ PO JEDNYM KWIATKU Z PRZYKORONKIEM ROZSZCZEPIONYM WIĘCEJ NIŻ POŁOWA JEGO DŁUGOŚCI. KWITNĄ WIOSNĄ. TYPOWA WYSOKOŚĆ 16 cm. SĄ DWIE PODGRUPY:

KOŁNIERZYKOWE i MOTYLKOWE.

GRUPA 11a.

KOŁNIERZYKOWE.

ODCINKI PRZYKORONKA PRZYLEGAJĄ PŁASKO DO KWIATKÓW.

GRUPA 11 b. MOTYLKOWE ODCINKI PRZYKORONKA KWIATÓW SĄ PRZEMIESZANE Z PRZEKSZTAŁCONYMI PŁATKAMI.

GRUPA 12.

RÓŻNE

OBEJMUJE NARCYZY NIE WŁĄCZONE DO POPRZEDNICH GRUP, m.in.. ODMIANY N. bulbocodium i DWUKWIATOWE ODMIANY POCHODZĄCE OD N. cyclamineus, JAK N. „Jumblie’. TYPOWA SZEROKOŚĆ (ROZPIĘTOŚĆ) 5 – 8 cm LUB 16 cm, ZALEŻNIE OD WIELKOŚCI CEBUL.

ZIMOTRWAŁOŚĆ NARCYZÓW: CAŁKOWICIE ZIMOTRWAŁE DO NIEZIMOTRWAŁYCH.

UPRAWA

CEBULE NALEŻY SADZIĆ JESIENIĄ, NA GŁĘBOKOŚĆ RÓWNĄ 1 i 1/3 ICH WYSOKOŚCI; NIECO GŁEBIEJ NA GLEBACH LEKKICH ORAZ W TRAWNIKU. WIĘKSZOŚĆ ODMIAN TOLERUJE GLEBY LEKKIE, LECZ ROŚNIE NAJLEPIEJ W UMIARKOWANIE ŻYZNYM PRZEPUSZCZALNYM PODŁOŻU, KTÓRE POZOSTAJE WILGOTNE PRZEZ CAŁY SEZON WEGETACYJNY.

GATUNKI N. asturiensis, N. bulbocodium, N. cyclamineus, N. train-

drus

i ICH ODMIANY WYMAGAJĄ PODŁOŻA O OBOJĘTNYM LUB KWAŚNYM ODCZYNIE.

GATUNKI N. jonquilla i N. tazetta PREFERUJĄ PODŁOŻE LEKKO ZASADOWE.

WIĘKSZOŚĆ NARCYZÓW ROŚNIE DOBRZE W PEŁNYM SŁOŃCU LUB SŁABYM i ZMIENNYM CIENIU PRZEZ CZĘŚĆ DNIA. GATUNEK N. assoanus i N. asturiensis WYMAGAJĄ PEŁNEGO SŁOŃCA.

NARCYZY Z GRUPY 7 i 8 KWITNĄ NAJLEPIEJ W PEŁNYM SŁOŃCU I NA BARDZIEJ SUCHYM PODŁOŻU.

NARCYZY GRUPY 6 WOLĄ CHŁODNIEJSZE WARUNKI I DOBRZE SOBIE RADZĄ W TRAWIE.

U PÓŹNO KWITNĄCYCH NARCYZÓW PODCZAS SUCHEJ WIOSEN NEJ POGODY MOGĄ ZASYCHAĆ PĄKI KWIATOWE.

PO PRZEKWITNIĘCIU ROŚLIN NALEŻY USUWAĆ KWIATY I POZWO LIĆ LIŚCIOM ZAKOŃCZYĆ WEGETACJĘ W NATURALNY SPOSÓB PRZEZ CO NAJMNIEJ 6 TYGODNI.

NAWÓZ STOSOWAĆ O MAŁEJ ZAWARTOŚCI AZOTU, A DUŻEJ POTASU PO PRZEKWITNIĘCIU, JEŚLI ROŚLINY WYKAZUJĄ ZAPO TRZEBOWANIE.

NALEŻY WYKOPYWAĆ I ROZDZIELAĆ KĘPY, KTÓRE SĄ ZAGĘSZ CZONE I SŁABO KWITŁY. JEŚLI NARCYZY ROSNĄ W TRAWNIKU, NALEŻY OPÓŹNIĆ PIERWSZE KOSZENIE O 4 – 6 TYGODNI PO KWITNIENIU, JEŚLI SĄ TO ROŚLINY NALEŻĄCE DO GATUNKÓW N. pseudonarcissus, N. bulbocodium I N. cyclamineus – KOSZENIE JEST WSKAZANE DOPIERO PO WYDANIU PRZEZ ROŚLINY NASION.

POD SZKŁEM NALEŻY NARCYZY UPRAWIAĆ W PODŁOŻU ZAWIE RAJĄCYM DWIE CZĘŚCI ZIEMI DLA ROŚLIN DONICZKOWYCH, (GLINĘ JI nr 1) Z JEDNĄ CZĘŚCIĄ GRUBEGO PIASKU. DOŁOWAĆ NA ZEWNĄTRZ W CHŁODNYM, CIENISTYM MIEJSCU I UTRZYMY WAĆ SUCHO W OKRESIE SPOCZYNKU.

DO DEKORACJI WNĘTRZ SADZIĆ CEBULE NA GŁĘBODKOŚC 5 cm WCZESNĄ JESIENIĄ DO PODŁOŻA BEZ GLINY LUB DO PODŁOŻA DLA ROŚLIN DONICZKOWYCH ZAWIERAJĄCYCH GLINĘ (JI nr 2).

DOŁOWAĆ W INSPEKCIE DLA UKORZENIENIA I POZOSTAWIĆ TAM AŻ WYROSNĄ. PRZENIEŚĆ DO CHŁODNEJ SZKLARNI Z OBFITYM ŚWIATŁEM I STOPNIOWO PODNOSIĆ TEMPERATURĘ DO 10 O C, A POTEM, PODCZAS KWITNIENIA NIE WYŻEJ NIŻ DO 18 O C. PODLE WAĆ OBFICIE I CO TYDZIEŃ STOSOWAĆ DWUKROTNIE ROZCIEŃ CZONĄ MIESZANKĘ NAWOZOWĄ O DUŻEJ ZAWARTOŚCI POTASU.

WNOSIĆ DO WNĘTRZ TUŻ PRZED OTWARCIEM PĄKÓW. PO KWIT NIENIU USUNĄC LUB POSADZIĆ W OGRODZIE.

ROZMNAŻANIE NASIONA WYSIEWAĆ ZARAZ PO DOJRZENIU DO GŁEBOKICH PO JEMNIKÓW W INSPEKCIE. ODMIANY NIE POWTARZAJĄ PRZY UPRAWIE Z NASION CECH ROŚLIN MATECZNYCH, ALE NOWE ODMIANY SĄ CZĘSTO SELEKCJONOWANE Z MIESZAŃCÓW MIĘ DZYODMIANOWYCH LUB Z NASION POWSTAŁYCH PO SWOBOD NYM ZAPYLENIU. PO WYKIEŁKOWANIU, UPRAWIAĆ W WARUN KACH BEZMROŹNYCH, W CHŁODZIE I WILGOCI, PO DWÓCH LA TACH PRZENIEŚĆ SIEWKI NA ROZSADNIK I UPRAWIAĆ AŻ DO KWITNIENIA – MOŻE TO TRWAĆ DO SIEDMIU LAT.

PODSTAWOWYM SPOSOBEM ROZMNAŻANIA JEST ODDZIELANIE CEBUL PRZYBYSZOWYCH, GDY LIŚCIE ZASCHNĄ WCZESNYM LATEM LUB WCZESNĄ JESIENIĄ, ZANIM WYROSNĄ NOWE KORZENIE.

CHOROBY I SZKODNIKI NAJGROŹNIEJSZYMI SZKODNIKAMI SĄ: POBZYGA CEBULARZ, NICIENIE, ŚLIMAKI.

Z CHORÓB NAJGROŹNIEJSZE SĄ: ZGNILIZNA PODSTAWY CEBUL I INNE CHOROBY GRZYBOWE, WIRUSY (OBJAWIAJĄCE SIĘ m.in.. ŻÓŁTĄ SMUGOWATOŚCIĄ LIŚCI).

ODMIANY NARCYZÓW