Transcript prawnych w zakresie sprzedaży bezpośredniej” – Roman Włodarz

Konferencja
Sprzedaż bezpośrednia produktów
rolnych
Identyfikacja problemów i
barier formalno-prawnych w
zakresie sprzedaży
bezpośredniej
Szczyrk
25-26 czerwca 2013 r.
mgr inż. Roman Włodarz
Wprowadzenie
• Problem cen sprzedaży produktów rolnych jest przedmiotem dyskusji w
wielu krajach europejskich, także w Polsce, ponieważ wielu
ekonomistów twierdzi, że wzrost cen ma swoje uzasadnienie i jest
nieuchronny. Duża liczba pośredników i spore straty windują cenę nawet
kilkakrotnie. Najmniej zarabia rolnik. Niektóre kraje europejskie próbują
rozwiązać problem nadmiernego wzrostu cen, tym samym zwiększając
popyt.
Sprzedaż bezpośrednia jest w Europie powszechnie praktykowana i
wszędzie spotyka się z zainteresowaniem kupujących, ale
aby
mogła się rozwijać, jest wspierana z publicznych
pieniędzy. Nie jest traktowana jako „gorsza” forma zbytu, a wręcz
przeciwnie, jest obiektem zainteresowania rządów państw unijnych i
wspierana, jako czynnik poprawiający kondycję finansową mniejszych
gospodarstw.
• Zarówno w Europie, jak i na świecie obserwuje
się spadek udziału rolników w cenach
detalicznych produktów finalnych. Jest to
zazwyczaj spowodowane wzrostem stopnia
przetwarzania i związaną z tym wartością
dodatnią artykułów spożywczych oraz
rosnącymi wydatkami marketingowymi
• Przyczyną spadku udziału rolników w cenie
detalicznej jest pogłębianie przetwórstwa,
wzrost wartości dodanej, uatrakcyjnianie
opakowań, rosnące koszty marketingu i
sprzedaży, a przede wszystkim zmniejszanie
ilości surowca w produkcie finalnym.
Przyczyną jest także znaczna przewaga
rynkowa handlu i przetwórstwa w stosunku
do producentów rolnych. Jest to zjawisko
powszechnie znane w krajach o rozwiniętej
gospodarce rynkowej.
• Na poziom cen, jakie rolnicy otrzymują
przy niezorganizowanych rynkach rolnych,
wpływ mają pośrednicy, którzy skutecznie
zaniżają ceny, a sobie naliczają wysokie
marże handlowe, niejednokrotnie
przewyższające cenę, jaką płacą
producentowi. Im więcej jest pośredników
w łańcuchu od producenta do
konsumenta, tym wyższa ostateczna cena.
W tych warunkach należy skracać ten
łańcuch i wchodzić w kooperację poziomą i
pionową.
Maleje udział rolnika w cenie końcowej
produktu spożywczego
• Rolnik jest pierwszym i coraz słabszym
ogniwem łańcucha agrobiznesu. Dostarcza
podstawowych produktów, jakim są surowce
rolne, i najmniej na nich zarabia. W gotowym
produkcie, np. w chlebie, tylko ok.. 15% jego
ceny końcowej jest udziałem rolnika, czyli
kosztem zboża.
• Jednym ze sposobów na zwiększenie
dochodów rolniczych szczególnie w małych
gospodarstwach jest przechwytywanie marży
przetwórczej i handlowej – czyli pominięcie
pośredników w łańcuchu żywnościowym.
Polski ustawodawca uniemożliwia rolnikom sprzedaż
własnych produktów w stanie przetworzonym. W
konsekwencji nie pozwala na pełne wykorzystanie cyklu
produkcyjnego w gospodarstwie.
Jest to również niekorzystne dla działalności
agroturystycznej, która w ten sposób pozbawiona jest
jednej ze swoich podstawowych atrakcji: możliwości
zapoznawania turystów z wiejskimi produktami,
wytwarzanymi tradycyjnymi metodami.
Ponadto polskie przepisy wprowadzają ograniczenia
terytorialne sprzedaży produktów rolnych tylko do
obszaru województwa, które zamieszkuje rolnik, oraz
województw ościennych oraz ilościowe (do poziomu
maksymalnie rocznych plonów lub osobiście
dokonanych zbiorów ziół i runa leśnego).
Wspieranie sprzedaży bezpośredniej w UE
 W Niemczech na ulicach sprzedawane są produkty regionalne i ekologiczne. Są również marki
lokalne wprowadzane przez supermarkety pod hasłem: ”stąd”. Sprzedaż bezpośrednią na
miejscu prowadzi 7% gospodarstw, a dodatkowo 25% z nich proponuje agroturystykę.
 Rząd Wielkiej Brytanii zdecydował się podtrzymywać, a nawet zwiększyć do 25% sprzedaż
produktów w krótkim obwodzie producent–konsument. W rozwoju tej formy sprzedaży
pomogła współpraca między agencjami promocji przemysłu rolno-spożywczego i agencjami
rozwoju regionalnego.
 W Austrii izby rolnicze zachęcają do sprzedaży bezpośredniej, a pomoc udzielana jest na
konkretne cele, np. na udział w organizacjach sprzedaży. W efekcie tych działań aż 28%
Austriaków przynajmniej raz w tygodniu kupuje owoce i warzywa w gospodarstwach.
 W Hiszpanii utworzono w Internecie portal skupiający producentów i konsumentów, który
jest miejscem sprzedaży bezpośredniej,
 w Holandii od dawna producenci jajek, ziemniaków i sera sprzedają je bezpośrednio, a
obecnie próbuje się rozszerzyć gamę produktów, ale sprzedaż taka pozostaje wciąż jeszcze
marginalna.
 Ministerstwo rolnictwa Francji aktywnie włączyło się w usprawnienie dystrybucji owoców i
warzyw. Ministerstwo [francuskie] szacuje, że we Francji w ten sposób sprzedaje się 16,3%
owoców i warzyw.
 Źródło: Reussir Fruits & Legumes, n. 286, 2009
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) - cytat
• Art.. 2 t) „krótki łańcuch dostaw”: łańcuch
dostaw, który obejmuje ograniczoną liczbę
podmiotów gospodarczych zaangażowanych
we współpracę, przynosi lokalny rozwój
gospodarczy oraz charakteryzuje się ścisłymi
związkami geograficznymi i społecznymi
między producentami i konsumentami;
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)
• Wsparcie horyzontalnej i wertykalnej
współpracy między podmiotami łańcucha
dostaw oraz wsparcie działań promocyjnych w
kontekście lokalnym powinno być
katalizatorem racjonalnego gospodarczo
rozwoju krótkich łańcuchów dostaw, rynków
lokalnych i lokalnych łańcuchów
żywnościowych.
[PROJEKT] ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)
•
•
•
Zgodnie ze strategią „Europa 2020” te ogólne cele wsparcia rozwoju obszarów
wiejskich na lata 2014-2020 są w bardziej szczegółowy sposób wyrażone w
następujących sześciu priorytetach ogólnounijnych:
– ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie i leśnictwie oraz na
obszarach wiejskich;
– poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i
zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych;
• – poprawa organizacji łańcucha
żywnościowego i promowanie zarządzania
ryzykiem w rolnictwie;
•
•
•
odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i
leśnictwa;
– wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na
gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach rolnym,
spożywczym i leśnym;
– zwiększanie włączenia społecznego, ograniczenie ubóstwa i promowanie
rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.
Sytuacja prawno-organizacyjna sprzedaży
bezpośredniej w Polsce
• System aktów prawnych regulujących kwestie prowadzenia
działalności w zakresie rolnictwa i przetwórstwa jest niezwykle
skomplikowany i złożony i dla przeciętnej, dla średnio
wyedukowanej osoby właściwie niedostępny.
• Powoduje to, że przeciętny rolnik – „gospodarz”, nie jest w
stanie w tym systemie się odnaleźć.
• Przepisy są wyraźnie skonstruowane „pod” dużych
producentów i stąd tworzą wysoką kompetencyjną i
finansowa barierę wejścia na rynek produktów lokalnych dla
większości lokalnych producentów.
Podstawowe pojęcia związane ze sprzedażą
bezpośrednią
-produkcja pierwotna - produkcja, uprawa lub hodowla
produktów podstawowych, w tym zbiory, dojenie i hodowlę
zwierząt gospodarskich przed ubojem, oznacza także
łowiectwo i rybołówstwo oraz zbieranie runa leśnego;
-dostawca bezpośredni – producent małych ilości żywności
nieprzetworzonej, sprzedawanej konsumentowi finalnemu na
targowiskach, placach targowych, w bramach własnych
gospodarstw rolnych, handlu obwoźnym, jak również lokalnym
sklepom i zakładom gastronomicznym;
-konsument finalny - ostateczny konsument środka spożywczego,
który nie wykorzystuje żywności w ramach działalności
przedsiębiorstwa sektora żywnościowego.
Co to jest sprzedaż bezpośrednia ?
• Rolnik może sprzedawać konsumentowi
bezpośrednio tj. bez rejestrowania
działalności gosp. i płacenia podatków
produkty produkcji pierwotnej
pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.
Co się mieści w bezpośredniej sprzedaży?
• W obowiązującym stanie prawnym rolnicy
mogą wytwarzać i następnie sprzedawać,
bez konieczności rejestrowania działalności
gospodarczej i płacenia podatku
dochodowego od osób fizycznych, jedynie
nieprzetworzone produkty roślinne i
zwierzęce, a sprzedaż przetworzonej
żywności odbywa się obecnie poza
legalnym obrotem, w tzw. szarej strefie.
Rodzaje sprzedaży bezpośredniej
• model klasyczny bezpośredni,
• model klasyczny wysyłkowy (pocztą)
• model nieklasyczny wysyłkowy (sprzedaż
internetowa)
Odbiorca – konsument finalny
• Warunkiem dostaw bezpośrednich jest bezpośrednia sprzedaż
produktów rolnych przez rolników konsumentowi finalnemu. Dostawy
bezpośrednie nie dotyczą produktów wprowadzanych do obrotu za
pośrednictwem przedsiębiorstwa.
Ważny jest również fakt, że dany rolnik nie może sprzedać większej
ilości produktów rolnych od tej jaką wytworzył samodzielnie we
własnym gospodarstwie rolnym.
Korzyści z rozwoju produktów lokalnych
• Rozwój produktów lokalnych jest korzystny zarówno ze względów
środowiskowych (wykorzystywane są naturalne zasoby środowiska),
gospodarczych (nowe firmy, dochód dla mieszkańców, podatki dla
gminy, rozruch lokalnej gospodarki), jak i społecznych (miejsca pracy,
ciekawe zajęcie, realizacja celów życiowych, wzrost poziomu życia i
przywiązania do regionu).
• Produkt lokalny stwarza szansę poprawy sytuacji ekonomicznej w
regionie, zapewniając jednocześnie pozytywne efekty środowiskowe i
społeczne.
• Jest więc regionalnym sposobem na realizację zrównoważonego
rozwoju.
Korzyści z rozwoju produktów lokalnych
• Pieniądze wydawane na produkty żywnościowe pozostają
w regionie. Wyniki badań przeprowadzonych przez
brytyjską firmę New Economic Foundation
(www.neweconomics.org) wskazują, że w przypadku
Wielkiej Brytanii 10 funtów wydanych u lokalnego rolnika
czy też sprzedawcy żywności przekłada się na 25 funtów
dla regionu. Tymczasem 10 funtów wydanych w
supermarkecie, to 14 funtów dla regionu.
Korzyści z rozwoju produktów lokalnych
• Korzyści ze sprzedaży bezpośredniej odnoszą zarówno rolnicy jak i
konsumenci. Jedni, zamiast oddawać płody po niskich cenach do
skupu, sprzedają je po cenach rynkowych, drudzy nabywają żywność
w dobrej cenie, znanego pochodzenia, bardzo często od rolnika z
certyfikatem gospodarstwa ekologicznego.
• Sprzedaż bezpośrednia zmniejsza ryzyko dla rolnika. Po pierwsze
dlatego, że gdy pozyska się zaufanie klienta, nawiąże dobre relacje,
mając dobry, świeży i smaczny towar – gwarantowany jest stały odbiór
przez klientów po cenach rynkowych. Daje to rolnikowi pewną
stabilność ekonomiczną (osiąganą sukcesywnie). Do podobnych
wniosków dochodzą polscy rolnicy.
Bariery systemu
podatkowego dla rozwoju
sprzedaży bezpośredniej
Zasady ogólne opodatkowania sprzedaży bezpośredniej
Rolnik ryczałtowy
Wyszczególnienie
Podatek
dochodowy
od osób
fizycznych
Opodatkowanie sprzedaży
bezpośredniej [co do zasady]
Podatek
VAT
NIE
Rolnik - czynny podatnik VAT
Podatek
dochodowy
od osób
fizycznych
Podatek VAT
NIE
TAK
Limit ilościowy kryterium
sprzedaży bezpośredniej
Dział specjalny produkcji
rolnej
Podatek
dochodowy
od osób
fizycznych
TAK
Podatek VAT
TAK/NIE
Osoba prawna
Podatek
dochodowy od
osób
prawnych
NIE
Do wielkości produkcji własnej
Opodatkowanie sprzedaży
bezpośredniej produkcji
pierwotnej
NIE
NIE
NIE
TAK
TAK
TAK/NIE
NIE
Opodatkowanie sprzedaży
bezpośredniej w ramach
agroturystyki
NIE
TAK/NIE
NIE
TAK
TAK
TAK/NIE
Nie dotyczy
Opodatkowanie sprzedaży
bezpośredniej mięsa z
rozbioru oraz produktów
roślinnych kiszonych
NIE
NIE
NIE
TAK
TAK
TAK
TAK
Opodatkowanie sprzedaży
bezpośredniej przetworów
mlecznych
NIE
NIE
NIE
TAK
TAK
TAK
TAK
Opodatkowanie pozostałej
sprzedaży produktów
przetworzonych
Sprzedaż w tej formie niemożliwa – konieczność założenia działalności gospodarczej i
opodatkowania na zasadach ogólnych
TAK
PODATEK DOCHODOWY
USTAWA z dnia 26 lipca 1991 r.
o podatku dochodowym od osób fizycznych Dz.U. 1991 Nr 80 poz. 350 ze
zm., art. 21 ust.1:
[zwolnienia z podatku]
71) dochody ze sprzedaży produktów roślinnych i
zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy lub
hodowli, niestanowiących działów specjalnych
produkcji rolnej, przerobionych sposobem
przemysłowym, jeżeli przerób polega na kiszeniu
produktów roślinnych lub przetwórstwie mleka
albo na uboju zwierząt rzeźnych i obróbce
poubojowej tych zwierząt, w tym również na
rozbiorze, podziale i klasyfikacji mięsa;
PODATEK DOCHODOWY a inne przepisy
1. Obowiązuje zwolnienie od podatku dochodowego od osób fizycznych
i prawnych produktów pierwotnych wyłącznie w „zwykłych”
gospodarstwach rolnych do wielkości produkcji własnej,
2. Dopuszcza się w ramach sprzedaży nieopodatkowanej sprzedaż
mięsa z uboju i rozbioru tuszy oraz przetworów mlecznych jednak jest
to w sprzeczności z przepisami sanitarno-weterynaryjnymi
[problemy: ubój trzody i bydła w gospodarstwie z
przeznaczeniem mięsa na sprzedaż; ograniczenia ilościowe w
uboju i sprzedaży produktów zwierzęcych; przepisy
pozapodatkowe nie dopuszczają sprzedaży przetworów w
ramach sprzedaży bezpośredniej],
3. Niedookreślone zasady zwolnienia od podatku dochodowego
sprzedaży ryb i ich przetworów, mogące rodzić poważne wątpliwości
prawne,
4. „dyskryminacja” działów specjalnych produkcji rolnej, jednak jeśli
produkcja nie spełnia kryteriów DSPR [wielkość produkcji; okres
przetrzymywania w gospodarstwie, rodzaj produkcji], zwolnienia
obowiązują,
PODATEK DOCHODOWY a inne przepisy c.d.
5. Dopuszcza się wyłącznie zwolnienie przetwórstwa produktów
roślinnych polegającego na kiszeniu [brak korzystnych i
jednoznacznych regulacji np. dla suszenia, mycia, krojenia]
6. Kryterium dopuszczalnej wielkości sprzedaży bezpośredniej jest
proste do weryfikacji wyłącznie w gospodarstwach, które
zrezygnowały ze zwolnienia z VAT [zasady ogólne],
7. Każda sprzedaż produktów rolnych przetworzonych [za wyjątkiem
rozbioru tusz zwierząt rzeźnych oraz przetworów mleka] co do
zasady staje się działalnością gospodarczą w rozumieniu Ustawy o
swobodzie działalności gospodarczej i jako taka podlega
opodatkowaniu podatkiem dochodowym (w różnych formach),
8. Wielkość produkcji (sprzedaży) produktów rolnych i przetworów
opodatkowanych nie ma istotnego wpływu na sposób
opodatkowania,[przepisy są nieadekwatne do ograniczeń
ilościowych dla MOL],
9. Ostatni projekt Senatu o ułatwieniach dla sprzedaż bezpośredniej
idzie w dobrym kierunku, jednak nie rozwiązuje podstawowego
problemu, jakim jest możliwość wprowadzenia w ramach sprzedaży
bezpośredniej przetwórstwa [10 tys. Zł wartość sprzedaży zwolniona
z podatku dochodowego]
USTAWA z dnia 11 marca 2004 r.
o podatku od towarów i usług VAT Dz.U. 2004 Nr 54 poz. 535 ze
zm., art. 2
[pojęcie działalności rolniczej]
15) działalności rolniczej – rozumie się przez to produkcję roślinną i zwierzęcą,
w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego
oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod
folią, produkcję roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadowniczą, chów,
hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów
użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego lub fermowego oraz
chów i hodowlę ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w
szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni,
uprawy roślin „in vitro”, fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego,
wylęgarnie drobiu, hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych,
chów i hodowlę dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzenie pasiek
oraz chów i hodowlę innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz
sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna
okrągłego z drzew tropikalnych (PKWiU 02.20.13.0) oraz bambusa (PKWiU ex
01.29.30.0), a także świadczenie usług rolniczych;
PODATEK VAT a inne przepisy
1. System podatku VAT w ogóle pomija specyfikę sprzedaży
bezpośredniej, każda sprzedaż z gospodarstwa jest „sprzedażą
opodatkowaną” w rozumieniu art. 5 Ustawy
2. Działalność rolnicza wg definicji Ustawy o VAT nie obejmuje
jakiegokolwiek przetwórstwa, co jest w niezgodności z ustawą o
podatku dochodowym,
3. Tylko rolnik ryczałtowy korzysta ze zwolnienia z VAT przy sprzedaży
bezpośredniej nieprzetworzonych produktów rolnych,
4. Sprzedaż produktów rolnych w ramach agroturystyki podlega VAT na
zasadach ogólnych [można korzystać ze zwolnienia podmiotowego
zgodnie z art. 113 Ustawy, do wartości sprzedaży 150 tys. zł,]
5. Każda sprzedaż produktów przetworzonych podlega VAT na zasadach
ogólnych, niezalenie od faktu prowadzenia działalności gospodarczej
[zgodnie z Ustawą o VAT, działalność rolnicza jest działalnością
gospodarczą],
6. Rolnik – podatnik VAT ma obowiązek instalacji kasy fiskalnej po
przekroczeniu wartości sprzedaży produktów rolnych dla osób
fizycznych = 20 tys. Zł,
7. Każda sprzedaż produktów rolnych niezależnie od stanu ich
przetworzenia, przez osoby niebędące rolnikami, dla osób fizycznych
[np. rolnicy ryczałtowi, KGW], podlega w pełni przepisom VAT,
Bariery systemu
bezpieczeństwa żywności
dla rozwoju sprzedaży
bezpośredniej
Po wejściu do UE, Polska wdrożyła ogólne unijne
zasady bezpieczeństwa żywności, jednak nie
zostały w pełni wykorzystane delegacje krajowe
dla ułatwień i rozwoju sprzedaży bezpośredniej.
Dowodem na to są znaczne i trudne do
zrozumienia różnice dla przyjętych rozwiązań dla
sprzedaży bezpośredniej w krajach UE. Różnice –
na niekorzyść polskich rolników – widać
szczególnie w porównaniu do krajów o podobnej
strukturze rolnictwa, jak np. we Włoszech, Austrii.
Faktycznie przepisy sanitarno-weterynaryjne są w
Polsce „kagańcem” sprzedaży bezpośredniej, a,
szerzej, są barierą skracania łańcucha
żywnościowego na rynku.
Regulacje prawne
Sprzedaż bezpośrednia [produkty zwierzęce]
Rozporządzenie MRiRW z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych
przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży
bezpośredniej (Dz. U. z dnia 12 stycznia 2007r.).
MOL
Rozporządzenie MRiRW z dnia 8 czerwca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków
uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz.U.2010.113.753).
Dostawy bezpośrednie [produkty roślinne]
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie dostaw bezpośrednich
środków spożywczych (Dz. U. Nr 112, poz. 774).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2007 r. w sprawie wzorów dokumentów
dotyczących rejestracji i zatwierdzania zakładów produkujących lub wprowadzających do
obrotu żywność podlegających urzędowej kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U.
Nr 106, poz. 730).
Przepisy sanitarne:
Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r. w
sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz. UE L 139 z 30 kwietnia 2004 r., ).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002
r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski
Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie
bezpieczeństwa żywności
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. Nr 171,
poz.1225 z późn. zm.).
Zakres sprzedaży bezpośredniej dopuszczony w
Polsce
Produkty pochodzenia roślinnego
-zboża
-owoce
-warzywa
-zioła
-grzyby hodowlane
Produkty produkcji pierwotnej pochodzenia zwierzęcego:
-drób
-zajęczaki
-zwierzęta łowne
-produkty rybołówstwa
-żywe ślimaki lądowe
-mleko surowe i surową śmietanę
-jaja konsumpcyjne
-produkty pszczele
Zakres sprzedaży bezpośredniej dopuszczony w Polsce
Dostawy bezpośrednie obejmują również środki spożywcze pochodzące z produktów lub surowców, o których mowa w ust. 1, w
postaci kiszonej lub suszonej.
Wielkości obrotu w ramach dostaw bezpośrednich nie mogą przekraczać:
wielkości plonów w skali roku poszczególnych surowców uzyskanych przez producentów produkcji pierwotnej z gospodarstw
rolnych, których są oni właścicielami lub użytkownikami na podstawie innych niż własność tytułów prawnych użytkowania
gruntów rolnych, ilości surowców pochodzących z dokonywanych osobiście zbiorów ziół i runa leśnego osoby dostarczającej
środki spożywcze w ramach dostaw bezpośrednich.
W ramach dostaw bezpośrednich dopuszcza się stosowanie takich czynności, jak:
mycie warzyw,
usuwanie liści,
suszenie ziół,
zabijanie, wykrawanie, patroszenie, usuwanie płetw, schładzanie i pakowanie ryb.
Do produkcji pierwotnej nie zalicza się takich czynności, jak: obieranie
ziemniaków, krojenie marchewek,
pakowanie sałaty w woreczki, stosowanie gazów konserwujących.
Działania te muszą spełniać wymagania określone w załączniku II do rozporządzenia nr 852/2004 w sprawie higieny środków
spożywczych.
Dostawa bezpośrednia nie może być działalnością, w rozumieniu działalności gospodarczej, w systemie pośrednictwa i dalszej
odsprzedaży.
Działalność może odbywać się bezpośrednio pomiędzy producentem surowców (płodów rolnych) i:
- konsumentem finalnym, lub
- lokalnym sklepem detalicznym lub lokalną restauracją bądź stołówką,
nie w celu dalszej odsprzedaży innemu podmiotowi gospodarczemu, lecz w celu zaopatrzenia konsumentów finalnych.
Działalność w ramach dostaw bezpośrednich może być prowadzona na terenie województwa, w którym prowadzona jest
produkcja pierwotna lub na terenie województw przyległych.
Jeżeli działalność w ramach dostaw bezpośrednich prowadzona jest na terenie kilku powiatów, państwowy powiatowy inspektor
sanitarny właściwy dla miejsca prowadzenia produkcji pierwotnej, powiadamia państwowych powiatowych inspektorów
sanitarnych o wpisie do rejestru działalności w zakresie dostaw bezpośrednich.
Dostawy bezpośrednie pochodzenia roślinnego
• Dostawy bezpośrednie, zgodnie z rozporządzeniem
(WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków
spożywczych, nie są regulowane tymi przepisami –
regulują to nasze przepisy krajowe, wg których mogą
obejmować produkty produkcji pierwotnej
pochodzenia roślinnego w postaci surowej tj. zebrane
prosto z pola/lasu lub w postaci suszonej lub w
postaci kiszonej [jest tu niekonsekwencja w
stosowaniu definicji „surowiec”, „przetwarzanie”,
„produkty przetworzone”, „produkty
nieprzetworzone” ww. Rozporządzenia]
Produkty te muszą pochodzić z własnej produkcji lub
zbiorów danego producenta rolnego.
Zakres sprzedaży bezpośredniej dopuszczony w Polsce
Limity i ograniczenia
Wielkość produkcji i sprzedaży bezpośredniej wynosi w przypadku :
tuszek indyków lub gęsi – do 50 szt. tygodniowo,
tuszek innych gatunków drobiu – do 200 szt. tygodniowo,
tuszek zajęczaków – do 100 szt. tygodniowo,
mleka surowego – do 1000 litrów tygodniowo,
surowej śmietany – do 500 litrów tygodniowo,
jaj konsumpcyjnych – od 350 do 2450 sztuk tygodniowo.
W przypadku pozostałych produktów tj. produktów pszczelich, produktów rybołówstwa,
ślimaków lądowych oraz tusz lub tuszek zwierząt łownych, maksymalne wielkości produkcji nie
zostały określone, niemniej jednak produkty te, powinny być sprzedawane jako produkty świeże.
Sprzedaż nieprzetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego konsumentowi końcowemu
może odbywać się:
w miejscach prowadzenia sprzedaży bezpośredniej, w tym znajdujących się na terenie gospodarstw
rolnych,
lub
na targowiskach,
lub
do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego, lub
ze statków, z wyłączeniem statków zamrażalni i statków przetwórni – w przypadku produktów
rybackich.
[nie określono limitów sprzedaży ryb]
Podstawowe wymogi sprzedaży bezpośredniej
• Sprzedaż bezpośrednia z gospodarstwa rolnego do
konsumenta finalnego (końcowego) wymaga
dostosowania warunków w tym gospodarstwie tak,
by żywność była produkowana zdrowo i nie miała
kontaktu ze źródłami zanieczyszczeń. Unijna zasada
kompleksowego podejścia do jakości żywności - już
nie uważa się, że zależy ona wyłącznie od warunków
sanitarno-higienicznych w jakich jest wytwarzana,
lecz także od m.in. jakości użytych surowców, a
szerzej nawet - od warunków, w jakich uprawia się
rośliny czy hoduje zwierzęta, czym się je żywi, jakie
mają warunki bytowania, od stanu środowiska w
rolnictwie czy od sposobu przetwarzania i dystrybucji.
Wymogi sprzedaży bezpośredniej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Pomieszczenia, w których produkuje lub sprzedaje się produkty podstawowe pochodzenia roślinnego lub
pochodzenia zwierzęcego przeznaczone do sprzedaży bezpośredniej, powinny:
1) być skonstruowane w sposób zapewniający przestrzeganie zasad higieny;
2) być wyposażone w:
a) sprzęt i urządzenia zapewniające ochronę przed gromadzeniem się zanieczyszczeń i przestrzeganie zasad
higieny,
b) wentylację wykluczającą powstawanie skroplin na ścianach i sufitach oraz na powierzchni urządzeń,
c) naturalne lub sztuczne oświetlenie nie powodujące zmiany barw produktów,
d) bieżącą ciepłą i zimną wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, w ilości wystarczającej do celów
produkcyjnych i sanitarnych; lód używany do produkcji lub przechowywania produktów powinien być
pozyskany wyłącznie z takiej wody;
3) być zabezpieczone przed dostępem zwierząt, w szczególności owadów, ptaków i gryzoni;
4) mieć ściany, posadzki, sufity, drzwi i okna w dobrym stanie technicznym oraz łatwe do czyszczenia i
dezynfekcji; okna i drzwi powinny być szczelne.
W pomieszczeniach zapewnia się możliwość zmiany odzieży własnej na odzież roboczą lub
ochronną, zmiany obuwia oraz oddzielnego przechowywania odzieży własnej.
W miejscach prowadzenia sprzedaży bezpośredniej zapewnia się:
- miejsce na sprzęt i środki do czyszczenia i dezynfekcji,
- jedną umywalkę przeznaczoną do mycia rąk, z ciepłą i zimną wodą, zaopatrzoną w środki do mycia rąk i ich
higienicznego suszenia,
- toaletę spłukiwaną wodą, której drzwi wejściowe nie otwierają się bezpośrednio do pomieszczenia, w
którym znajdują się produkty pochodzenia zwierzęcego, wyposażoną w naturalną lub mechaniczną
wentylację.
Miejsca prowadzenia sprzedaży bezpośredniej utrzymuje się w czystości poprzez właściwe
czyszczenie i dezynfekcję.
Instalacje, urządzenia i sprzęt powinny być:
a) wykonane z materiałów wykluczających możliwość zanieczyszczenia tych produktów,
b) utrzymywane w dobrym stanie technicznym.
Wymogi sprzedaży bezpośredniej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Osoby mające kontakt z produktami do sprzedaży bezpośredniej powinny:
- przestrzegać zasad higieny w procesie produkcji i sprzedaży,
- posiadać orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy wymagającej kontaktu z żywnością,
- używać czystej, w jasnym kolorze, odzieży roboczej, nakrycia głowy zasłaniającego
włosy oraz obuwia roboczego,
- myć ręce przed każdym przystąpieniem do pracy lub po ich zabrudzeniu.
.
Produkty przeznaczone do sprzedaży bezpośredniej:
- powinny być świeże, o cechach organoleptycznych charakterystycznych dla danego produktu,
- przechowuje się w sposób uniemożliwiający ich psucie się, namnażanie się chorobotwórczych mikroorganizmów lub
tworzenie się toksyn.
Temperatura przechowywanych lub transportowanych produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży
bezpośredniej nie może być wyższa niż:
- 4 °C - dla tuszek drobiowych, zajęczaków i drobnej zwierzyny łownej nie wypatroszonej;
- 6 °C - dla mleka surowego i surowej śmietany;
- 2 °C - dla produktów rybołówstwa, z wyłączeniem żywych produktów rybołówstwa;
- 4 -20°C -temperatura przechowania produktów pszczelarskich, chronić przed bezpośrednim
działaniem promieni słonecznych.
Opakowania produktów przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej powinny spełniać wymagania określone w przepisach:
-Rozporządzenia (WE) nr.1935/2004 z 27 października 2004r w sprawie materiałów
i wyrobów do kontaktu z żywnością
-Ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dział III)
Pakowanie produktów przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej powinno odbywać się w miejscu sprzedaży w obecności
konsumenta końcowego. Materiały opakowaniowe przechowuje się w oddzielnych pomieszczeniach lub w wydzielonych
miejscach, w zamknięciu, albo w zamykanych pojemnikach.
Na opakowaniach zbiorczych lub transportowych produktów przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej poza terenem
gospodarstwa rolnego lub miejscem przyległym do miejsca produkcji, jeżeli zostały opakowane w opakowania jednostkowe w
miejscu produkcji umieszcza się imię i nazwisko albo nazwę producenta oraz adres miejsca prowadzenia działalności.
Wymogi sprzedaży bezpośredniej
• W miejscu sprzedaży w sposób czytelny i widoczny dla konsumenta
końcowego umieszcza się informację :
• imię i nazwisko albo nazwę producenta oraz adres miejsca prowadzenia
działalności.
• Sprzedażą bezpośrednią mogą być objęte wyłącznie produkty własne,
wyprodukowane przez podmiot prowadzący działalność w zakresie
produkcji produktów pochodzenia roślinnego czy zwierzęcego
przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej.
•
• Podmioty zamierzające prowadzić działalność w zakresie produkcji
produktów pochodzenia roślinnego przeznaczonych do sprzedaży
bezpośredniej powiadamiają właściwego ze względu na miejsce
państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o planowanej
produkcji, zakresie i wielkości produkcji oraz rodzaju produktów, a w
zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do
sprzedaży bezpośredniej powiadamiają powiatowego lekarza weterynarii
właściwego ze względu na miejsce planowanej produkcji o zakresie i
wielkości produkcji oraz rodzaju produktów pochodzenia zwierzęcego,
które mają być produkowane w zakładzie, co najmniej na 30 dni przed
dniem rozpoczęcia prowadzenia tej działalności.
Wymogi sprzedaży MOL
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
W ramach MOL rolnicy i mali przedsiębiorcy mogą produkować i bezpośrednio sprzedawać konsumentom lub lokalnym
sklepom czy restauracjom, wytwarzane przez siebie mięso i wyroby mięsne albo produkty mleczne. Zgodnie z nowymi
przepisami w ramach działalności MOL zniesiono limit w odniesieniu do produkcji i sprzedaży produktów pochodzenia
zwierzęcego w miejscu produkcji konsumentowi końcowemu. Limitowane są jedynie dostawy do innych zakładów
prowadzących handel detaliczny (w tym należących do tego samego podmiotu) z przeznaczeniem do konsumenta końcowego.
Zakres przedmiotowy MOL
Działalność uznana jest jako MOL, jeżeli:
zakład prowadzi:
– rozbiór świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego, końskiego, drobiowego lub zajęczego, lub
– rozbiór świeżego mięsa zwierząt łownych, lub
– świeżego mięsa zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych, lub
– produkcję mięsa mielonego, surowych wyrobów mięsnych, lub
– produkcję produktów mięsnych, w tym gotowych posiłków (potraw) wyprodukowanych
z mięsa, lub
– produkcję obrobionych lub przetworzonych produktów rybołówstwa, oraz
– produkcję i sprzedaż produktów mlecznych, wyprodukowanych z mleka pozyskanego
w gospodarstwie produkcji mleka, w rozumieniu przepisów rozporządzenia (WE) nr 853/2004 lub w gospodarstwie
rolnym, w którym jest prowadzona działalność w zakresie produkcji mleka surowego lub surowej śmietany,
przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej;
zakład prowadzi sprzedaż produktów pochodzenia zwierzęcego konsumentowi końcowemu oraz dostawy tych produktów do
innych zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem do konsumenta końcowego;
Wielkość dostaw w ramach MOL nie może przekraczać wagowo:
1 tony tygodniowo – w przypadku świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego, końskiego lub
produkowanych z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego,
0,5 tony tygodniowo – w przypadku świeżego mięsa drobiowego lub zajęczaków lub produkowanych z tego mięsa surowych
wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego,
1,5 tony tygodniowo – w przypadku produktów mięsnych,
0,5 tony miesięcznie – w przypadku świeżego mięsa zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych lub
produkowanych z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego,
0,5 tony miesięcznie – w przypadku świeżego mięsa zwierząt łownych, odstrzelonych zgodnie z przepisami prawa łowieckiego
lub produkowanych z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego,
0,15 tony tygodniowo – w przypadku produktów rybołówstwa.
0,3 tony tygodniowo – w przypadku produktów mlecznych.
Schemat poglądowy zasad uboju zwierząt, przetwórstwa i kierowania do spożycia z punktu widzenia
gospodarstwa rolnego
Tabela 1.Potównanie poglądowe działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej oraz sprzedaży
bezpośredniej w zakresie produktów roślinnych i zwierzęcych po zmianie w marcu 2010 r. Ustawy o
produktach pochodzenia zwierzęcego
Produkty pochodzenia zwierzęcego
Wyszczególnienie
Działalność marginalna,
lokalna i ograniczona
Sprzedaż bezpośrednia
Mięso na własny
użytek
Ustawa o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U z 2006 r., nr 26,
poz. 127 ze zm.)
Podstawy prawne
Rozporządzenie MRiRW
z 8 czerwca 2010 (Dz. U.
nr 113, poz. 753)
Rozporządzenie
MRiRW (Dz. U. Nr 5,
poz. 38 z 2007 r.)
Rozporządzenia
MRiRW z 2007
(Dz. U. Nr 64,
poz. 429) (Dz. U.
Nr 132, poz. 919)
– jest nowy
projekt
Produkty pochodzenia
roślinnego
Ustawa o bezpieczeństwie
żywności i żywienia (Dz. U.
z 2006 r. nr 171, poz. 1225)
Rozporządzenie Ministra
Zdrowia (Dz. U. Nr 112,
poz.774 z 2007 r.)
Produkty pochodzenia zwierzęcego
Wyszczególnienie
Zakres
przedmiotowy
Działalność marginalna,
lokalna i ograniczona
do 1 tony tygodniowo,
świeżego mięsa
drobiowego lub
zajęczaków lub
produkowanych z tego
mięsa surowych wyrobów
mięsnych lub mięsa
mielonego – do 0.5 tony
tygodniowo, produktów
mięsnych – do 1.5 tony
tygodniowo,
świeżego mięsa zwierząt
dzikich utrzymywanych
przez człowieka lub
produkowanych z tego
mięsa surowych wyrobów
mięsnych lub mięsa
mielonego – do 0.5 tony
miesięcznie, świeżego
mięsa zwierząt łownych,
odstrzelonych zgodnie z
przepisami prawa
łowieckiego, lub
produkowanych z tego
mięsa surowych wyrobów
mięsnych lub mięsa
mielonego – do 0.5 tony
miesięcznie, produktów
rybołówstwa – do 0.15
tony tygodniowo,
produktów mlecznych –
do 0,3 tony tygodniowo –
limity obowiązują tylko
dla odbiorców
zewnętrznych
Sprzedaż bezpośrednia
produkty produkcji
pierwotnej (w ramach
której mieści się też
ubój w gospodarstwie):
-drób
-zajęczaki
-zwierzęta łowne
-produkty rybołówstwa
-żywe ślimaki lądowe
-mleko surowe i surową
śmietanę
-jaja konsumpcyjne
-produkty pszczele
Dopuszcza się ubój
drobiu w gospodarstwie
rolnym producenta,
którego roczna
produkcja nie
przekracza 2500 sztuk
w przypadku indyków
lub gęsi, albo 10000
sztuk w przypadku
innych gatunków
drobiu, natomiast
sprzedaż tuszek
drobiowych
konsumentowi
końcowemu na terenie
gospodarstw rolnych,
na targowiskach, do
zakładów
prowadzących handel
detaliczny z
przeznaczeniem dla
konsumenta
końcowego nie może
przekraczać 50 sztuk
tygodniowo dla tuszek
indyków lub gęsi oraz
200 sztuk tygodniowo
tuszek innych
gatunków drobiu.
Mięso na własny
użytek
Nie ma
formalnych
ograniczeń
gatunkowych i
ilościowych.
Mięso od
utrzymywanych w
gospodarstwie
cieląt do 6
miesiąca życia,
świń, owiec, kóz,
drobiu oraz
zwierząt dzikich
utrzymywanych w
warunkach
fermowych.
Można też
pozyskiwać mięso
przez myśliwego,
w wyniku
polowania, mięsa
zwierząt łownych
na potrzeby
własne
Produkty pochodzenia
roślinnego
 pochodzenia roślinnego
– czyli zboża, owoce,
warzywa, zioła, grzyby
hodowlane;
 pochodzenia
zwierzęcego – czyli jaja,
surowe mleko, miód,
produkty rybołówstwa,
żywe małże;
 zbierane w ich
naturalnym środowisku
(rosnące w warunkach
naturalnych) zarówno
pochodzenia roślinnego jak
i zwierzęcego, czyli
grzyby, jagody, ślimaki,
itp.
 dostawy bezpośrednie
obejmują również środki
spożywcze pochodzące z
produktów lub surowców,
o których mowa wyżej w
postaci kiszonej lub
suszonej.
 Nie ma formalnych
ograniczeń ilościowych,
pod warunkiem
wytworzenia we własnym
gospodarstwie
Produkty pochodzenia zwierzęcego
Wyszczególnienie
Warunki
sprzedaży
(wprowadzania na
rynek)
Wymagania
formalne
Działalność marginalna,
lokalna i ograniczona
Na terenie województwa
lub powiatów sąsiednich
w innych
województwach.
Konsumentowi
końcowemu lub do
handlu detalicznego
1. powiadomienie PLW,
2. opracowanie projektu
technologicznego
zakładu w wersji
uproszczonej,
3. uzyskanie decyzji
administracyjnej o
wpisie do rejestru PLW,
4. HACCP,
5. ubój wyłącznie w
zakładzie ubojowym
Sprzedaż bezpośrednia
Na terenie
województwa lub
województw sąsiednich
Konsumentowi
końcowemu, na
targowiskach lub do
handlu detalicznego
1. powiadomienie na
30 dni przed
rozpoczęciem
działalności PLW,
2. zapewnienie
warunków uboju
gatunków
dopuszczonych,
3. zapewnienie
warunków
technicznych i
sanitarnych produkcji,
przechowywania i
zbytu,
4. pozostały ubój
wyłącznie w zakładzie
ubojowym
Mięso na własny
użytek
Nie ma
możliwości
wprowadzania
na rynek
1. zapewnienie
właściwych
warunków uboju
i kwalifikacji
ubojowca,
2. możliwość
uboju w innym
gospodarstwie,
3. powiadomienie
PLW 24 h
wcześniej o
zamiarze uboju
przeżuwaczy i
oświadczenie o
zagospodarowani
u odpadów SMR,
4. informacja o
zamiarze uboju
świń (24 h
wcześniej) oraz
badanie mięsa na
trychiny
Produkty pochodzenia
roślinnego
konsumentem finalnym,
albo lokalnym sklepem
detalicznym lub lokalną
restauracją bądź stołówką,
nie w celu dalszej
odsprzedaży innemu
podmiotowi
gospodarczemu, lecz w celu
zaopatrzenia konsumentów
finalnych (klientów) na
miejscu lub na targowisku,
1.
2.
3.
spełnienie
wymagań
higienicznych i
sanitarnych
produkcji i
obsługi,
wpis do rejestru
działalności w
zakresie dostaw
bezpośrednich u
Powiatowego
inspektora
Sanitarnego,
prowadzenie
dokumentacji
umożliwiającej
kontrolę łańcucha
żywnościowego,
Rekomendacje
• Należy wprowadzić zmiany legislacyjne (oraz interpretacje obecnie
obowiązujących przepisów), które ułatwiają dostęp drobnym
producentom/przetwórcom do dynamicznie rozwijającego się
rynku żywnościowych produktów lokalnych, m.in. poprzez:
1. Wprowadzenie możliwości sprzedaży bezpośredniej dla
przetworów domowych wytwarzanych we własnym
gospodarstwie z własnych produktów w niewielkich ilościach, jak
to ma miejsce w innych krajach UE,
2. Rozszerzenie zakresu sprzedaży bezpośredniej produktów
roślinnych o działalność związaną z przetwórstwem (poza
suszeniem i kiszeniem)
3. Zwiększenie limitów sprzedaży bezpośredniej oraz przyjęcie
definicji „przedsiębiorstwa o nieciągłym działaniu” oraz „o
pewnym stopniu organizacji” co umożliwi rozszerzenie sprzedaży
bezpośredniej - zgodnie z Rozporządzeniem 852/2004, kraj
członkowski określa zawartość pojęcia „małe ilości surowców”
co wykorzystały inne kraje UE dla przyjęcia zwiększonych limitów
sprzedaży bezpośredniej,
Rekomendacje c.d.
4. Uproszczenie i zebranie w jednym akcie prawnym
[zharmonizowanie] przepisów regulujących sposób przetwórstwa i
sprzedaży, tak, aby rolnik - właściciel gospodarstwa, drobny
hodowca, czy przetwórca w jednym miejscu znalazł wszystkie
obowiązki, które musi spełnić.
5. Ułatwić (umożliwić) „przetwórstwo na zlecenie” z własnych
produktów, i umożliwić sprzedaż tych przetworów wg zasad
sprzedaży bezpośredniej a nie jako podmiot prowadzący działalność
gospodarczą
6. Dopuszczenie do sprzedaży bezpośredniej przetworów mlecznych
(wybranych), w tym serów wytwarzanych w niewielkich ilościach
(MOL jest albo zbyt skomplikowany, albo zbyt zawile opisany)
7. Produkty lokalne, w tym przetwory, z małych gospodarstw
powinny podlegać mniej restrykcyjnym przepisom niż produkty z
masowej produkcji
Rekomendacje c.d.
8. Wprowadzić rozwiązania dla poprawy
(umożliwienia) działania samorządów lokalnych w
zakresie tworzenia fizycznych podstaw ułatwiających
rolnikom dostęp do rynku,
9. Umożliwić w określonych sytuacjach, w ramach
sprzedaży bezpośredniej, także sprzedaż produktów
(surowców) pochodzących z innego gospodarstwa, np.
w proporcji 1:1, jak to ma miejsce we Włoszech
[poprawa wykorzystania potencjału technicznego
gospodarstwa]
10. Włączenie określonych rodzajów przetwórstwa
produktów mięsa (poza produktami lokalnymi) do
sprzedaży bezpośredniej
Rekomendacje c.d.
11. Należy rozważyć wprowadzenie zmian w
definicjach działalności rolniczej w ustawach
podatkowych oraz w UOSDG w kierunku jej
rozszerzenia o tzw. Działalność powiązaną,
podlegającą szczególnym i korzystnym obciążeniom
podatkowym [np. jak we Włoszech]
12. Wprowadzenie oznaczeń pochodzenia produktu,
wspieranych przez Rząd, zgodnie z projektem KE
[„produkt z (mojego) gospodarstwa”];