Transcript Oranjegevoel - van de Sande in lezingen

INDIVIDU & MASSA
Politieseminar Het Oranjegevoel
Den Haag, 25 mei 2010
WWW.VANDESANDEINLEZINGEN.NL
Wat is dat: een Massa?
• GROOTTE
– Groep heeft een redelijke, maar onbepaalde omvang
– Massaverschijnselen kunnen al in groepen van 10 optreden
– Wel biedt grote massa een anonimiserende achtergrond
• INTERACTIE
–
–
–
–
Co-presence en directe onderlinge beïnvloeding
Besmettelijkheid van emotie belangrijke factor
Emotie is reactie op situatie
Weinig rationele beïnvloeding en als, dan via geruchten
• ONZEKERHEID
– De normale vormen van organisatie en de gebruikelijke normen en regels
gelden minder sterk
– Biedt aan mensen die opwinding zoeken een geschikte omgeving
– Mensen zijn steeds op zoek naar INFORMATIE: Geruchten!!
OPBOUW
1.
2.
3.
4.
WAARNEMING
MOTIVATIE
PROCESSEN
INGRIJPEN
1
WAARNEMING
Het leven en dus ook voetbal is strijd
• Voetbal is oorlog, de wedstrijd als slag
– Het veld als slagveld
– Het team als Keurtroepen (aanvoerder, luitenants, coach als generaal)
– We schieten de bal (een projectiel/ kogel; toen de kruitdamp was opgetrokken)
• Supporters als het leger of legioen
• De andere partij is de vijand (de tegenstander uitschakelen)
• Aanval en verdediging (de aanval liet een spoor van vernietiging achter; de
dappere verdediging)
– Verdediging als vesting (de stormloop op het vijandelijke doel; belegering)
– Stadion als kasteel
• Winnen of verliezen: de dood of de gladiolen
• Duitsland als de belangrijkste tegenstander
• ’God stond aan onze kant’ (Maradonna, 1986)
Regels maken en regels volgen
• In massas gaan regels wat verloren: toch moeten ze er zijn
• Bekendheid van regels: ze moeten worden waargenomen
• Ideaal & werkelijkheid: Wetskennis bij burger??
• Regels moeten inslijten: Voorbereiding is belangrijk
• Begrijpelijkheid van regels
• Wordt gauw overschat
• Wanneer verliezen regels kracht?
– Als men denkt goede reden te hebben > Voetbal+massa+drank=goede reden
– Als pakkans gering is
> Iedereen oranje. Veel Bijstand
– Drempeleffect
> Verschuiving tolerantiegrenzen
• Tolerantiegrenzen
– Niet veranderen!!: Bij toch verandering tov normaal: uittesten
• Hoe ver kun je te ver gaan?
– Hangt o.m. van identificatie af: sociale identiteit
Veranderde identiteit
• Normaal zijn Nederlanders individualisten
– Wel is er een romantisch verlangen naar eenheid
•
•
•
•
•
•
•
Voetbal geeft dat eenheidsgevoel (roepen en bouwen voor oranje)
Dus: Tijdelijk chauvinisme (verlies: Ballon loopt snel leeg)
De identiteit van de mensen verandert
Het gedrag verandert mee (vechten voor oranje)
Voetbal wordt deel van het zelf > voorzichtig!
Vandaar dat commercie hier op inspringt (kopen voor oranje)
Juist wanneer het een spel is, is uiterste ernst
geboden:
Belang Territoria
• Middel om resources van het terrein te verdelen
• Lijkt in functie op Dominantiehierarchie
– P is dominant in eigen territorium en submissief in dat van ander
• Grenzen territorium worden gemarkeerd, en territorium
wordt verdedigd tegen soortgenoten
• Territoria kunnen tijdelijk of permanent zijn
• Schending territoria, c.q. persoonlijke ruimte door vijand
wordt zeer serieus genomen.
• Verschillende vormen van misdaad worden teruggebracht
door begrip: Defensible space (Newman, 1972, 1996).
–
–
–
–
Maak van openbare ruimte een herkenbaar territorium
Zorg dat bezoekers zich bekeken voelen
Vermijd obstakels en schuilplaatsen
KORTOM: bouw een ADO stadion
2
MOTIVATIE
Plezier in rellen en doden
De gevestigden en de buitenstaanders
© 2006 JP van de Sande RuG
• Er zijn nogal wat mensen
met lichte kortsluiting
KERNGROEP
• SDie zien in massaverschijnselen
mogelijkheid zich

Tongestraft uit te leven
• AMeestal opereren ze alleen, soms ook in groepen
T
• UMet dezen valt niet veel voor te bereiden
PERIFERE LEDEN
• SMen moet dus de welwillenden voorbereiden
– Best practices voor omgang met dezulken bespreken
– Commitment tot snelle steunverlening van Pol.zijde
– Het is niet economisch zich van te voren sterk op
buitenstaanders te richten

– Door alcoholgebruik
kunnen welwillende mensen tijdelijk
buitenstaanders worden
INCLUSION
DRIE DIMENSIES VAN DE MASSA
DOELGERICHT
DWINGEND
SPEELS
VRIJ
VRIEND
VIJAND
Verschuivende interpretaties
• Vriend-vijand
– Politie kan sterker als vijand gezien worden
– Dan: versterking cohesiviteit
– Coalities tegen politie infrequent
• Speels-Serieus
– Katjesspel kan serieus gevecht worden
– Serieuze mensen dienen serieus behandeld
• Vrij-Dwingend
– Zorg dat beide partijen manoevreer-ruimte hebben
– Als men mensen in hoek drukt, moet men doorpakken
3
PROCESSEN
Intergroepsconflict
C
EXT.ATTRIBUTIE
MISPERCEPTIE
COMPETITIE
O
RECIPROCITEIT
N
F
MACHTS
TACTIEKEN
MOREEL
L
I
C
CATEGORISATIE
IN- OUT BIAS
STEREOTYPEN
T
(DIABOLISERING)
C
O
N
F
L
VIRIEL
I
COMMITMENT
C
COHESIE
IN-G-COOPERATIE
AROUSAL
T
Drie soorten crowd management in tijdschema
1) Crowd management
2) Crowd control
3) Riot control
PLANNING
MOBILISATIE
ACTIE
1) Crowd management
• Doel: ordelijk en profijtelijk verloop massabijeenkomst
• Regeling en begeleiding
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Aan en afvoer; Voorkomen verstopping en stremming
Geen kruising vervoers- of voetgangers-stromen
Dranghekken, barricades, draaihekken, wegwijzers
Veiligheidsdiensten, gidsen, stewards
Regelgeving, communicatie van regels, plan bijstelling regels
Noodplannen, calamiteitenplannen (+ nodige reserves)
Communicatie met massa, tussen personeel en met leiding
Voorkomen lange wachttijden en gevoel van doelloosheid
Sfeermakers, kleuren, verlichting, muziek
Catering, toiletten, garderobes, voertuigstalling
Bescherming tegen weer: Temperatuur, neerslag, wind
Crowd management
2) Crowd control
• Doel: voorkomen rellen en andere uitbarstingen
• Preventie en proactie
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Kundige en ervaren leiding. Afwezigheid groupthink en routinedenken
Informatie over sfeer, plannen betrokkenen. Inzicht in statistische kansen
Kennis over soorten geweldsuitbarstingen (amusement vs. onderhandeling)
Heldere draaiboeken met verschillende scenario’s en noodplannen
Coordinatie tussen diensten
Adequate verbindingen (betrouwbaar, niet afluisterbaar)
Beschikbaarheid getrainde verkenners/observatoren + procedures
Gerichtheid op spanningsverlaging (Geen hoorns, heli’s etc, alcoholbeleid)
Snelle en onopvallende verwijdering ‘harde kern’
Vermijden anonimiteit (ME helm etc), en ‘oorlogsvoorbereiding’
Contact hebben en houden met publiek, beleefd, open, correct, en met gein
Handhaaf tolerantiegrenzen vroeg en strikt
Vermijdt Win-Verliessituaties tot het uiterste
Crowd control
3) Riot control
• Doel: uitschakelen tegenstander
• Gevechtsactie
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Zorg voor heldere en eenduidige strategie
Kies omgeving waar weinig stuk kan
Ken je tegenstander, en pas strategie en tactieken daaraan aan
Gebruik misleiding
Tracht tegenstander te concentreren i.p.v verspreiden
Probeer eigen mensen onder controle te houden
Leg zoveel mogelijk beslissingsbevoegdheid in het veld
Wees duidelijk in communicatie naar tegenstander
Tracht zoveel mogelijk de ‘leiders’ uit te schakelen
Bedenk dat bluffen niet meer helpt
– Heb geduld
Riot control
4
INGRIJPEN
Preparatie versus Improvisatie
• Organisatievorm bepaalt flexibiliteit
• Hierarchisch (ME)
– Makkelijk te commanderen
– Gerichte voorbereiding mogelijk
– Geen flexibiliteit in Inzet en optreden
• Autonome groepen (brandweer, GHOR)
– Veel leegloop en afwachten
– Taken zijn bekend
– Leiding minder cruciaal
Duwen-trekken
Slim-dom
DUWEN
Dom duwen: de stroomstok
Slim duwen: gebruik van vluchtinstinct
TREKKEN
Dom trekken: man die Yak trekt
Slim trekken: Hoe vang je dingos?
Effecten van trekken en duwen
• Slim trekken
• Slim duwen
• Dom trekken
• Dom duwen
Toenemende
Spanning
Minder flexibititeit
Grotere problemen
Conclusies
• Het oranjegevoel is een verklaarbaar menselijk verschijnsel
• Het is een tijdelijk andere identiteit met
•
•
•
•
andere normen,
andere gewoonten,
andere organisatie,
ander gedrag
• Het leidt tot feest en dan moet men wel eens wat door de
vingers zien
• Concentreer U op het positieve en mobiliseer mensen U te
waarschuwen
• Wanneer U door ogen andere partij kijkt is al veel
gewonnen
• Maar anderen moeten ook door Uw ogen kunnen kijken
• Hoe pak je dat in praktijk aan?
• DAARMEE WENS IK U VEEL SUCCES
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Hallo Hans en Wim,
- Wim : 11 mei komt Han van Erp naar je toe. (Ik zal vanuit de late dienst aan jullie denken)
Ik heb inmiddels nader nieuws en wel het volgende:
- Wat ik dacht te gaan organiseren was om ten behoeve van het bur. Laak, daar waar het tijdens de EK stevig uit de hand liep, jullie uit te nodigen. Ten einde jullie
kennis en inzichten en tools te delen met de mensen die voor en vanaf de 12 juni aan de bak kunnen.
Vervolgens groeide het uit om het te gaan organiseren ten behoeve van de centrumbureaus.
Nu is er door de korpsdirectie verzocht om het korpsbreed te gaan organiseren.
Kortom Ik ben dus een beetje druk om het in goede banen te gaan leiden.
Doelgroep is niet meer de voltallige bureau bemensing, maar:
werkgroepleden voorbereiding WK 2010 Oranje thuis situatie
wijkagenten
infounit (analisten)
Ik heb enkele voortgangsvragen:
- Hebben jullie al onderling contact gehad en een mogelijk programma / werkafspraken kunnen maken / samenstellen?
- Ik hoor graag of er naast de standaard faciliteiten, van geluid, laptop, beamer e.d. nog andere wensen zijn?
- Willen jullie mij aangeven hoelaat jullie de 25e mei aan het HB willen zijn c.q. in Den Haag willen ” landen ” ?
Ik zou het op prijs stellen om vooraf gezamenlijk te lunchen en de apparatuur nog even te testen.
- Indien jullie met de auto komen, gaarne mij het merk en het kenteken doorgeven, zodat er in de parkeergarage van het Hoofdbureau geparkeerd kan worden.
Tot mails
Henk Vijverberg
Haaglanden
Tel: 070-4243638 / 06-24694344