Transcript downloaden

Lezing: (H)erken de
psychosomatische klacht.
door: Ans Bosch.
datum: maandag 7 juni 2010
plaats: Bathmen
Opzet vanavond
1. Inleiding
2. Screening/anamnese
3. Mate van complexiteit
4. Bespreken van casus
Biopsychosociaal model
Samen/alleen?
Lichamelijke oorzaak?
IMMUUNSYSTEEM?
Trauma?
Over/onderbelasting?
Werk?
Psyche?
Lichamelijke reacties op stress?
Verlies?
Ouderdom?
Wie heeft er gelijk?
Allemaal tegelijk!!!!!
Factoren die meespelen bij het ontstaan van de
psychosomatische klacht.
1. Stressreacties
• Immunologische stressoren: virussen,bacteriën,schimmels
• Eenvoudige externe stressoren: kortdurende stress
• Moderne, complexe vormen van stress: b.v. geluidsoverlast,stress
op het werk. ( oncontroleerbaar,lang aanhoudend,
vluchten/vechten lost niets op.
Aanpassingsmechanismen bij niet ontladen van stress.
• Alarmfase
• Compensatiefase
• Decompensatiefase
2. 4 domeinen van pijn
•
•
•
•
Nociceptie
Pijngewaarwording
Pijnbeleving
Pijngedrag
Sensitisatie
het verklaringsmodel voor het blijven bestaan van klachten onder
invloed van somatische, psychologische en sociale factoren.
•
•
Perifeer = primaire hyperalgesie
Centrale sensitisatie = secundaire hyperalgesie
De emotionele as van het c.z.s.:
• Formatio reticularis
• Hypothalamus
• Amygdala
• Limbisch systeem
Vanuit deze as kunnen alle andere
hersenstructuren en alle lichaamsfuncties beïnvloed worden.
Grijs: de gebieden in het c.z.s. die
de brug slaan tussen somatische en
psychische functies.
Psychosomatische klachten
Uit onderzoek blijkt verband met:
• Perfectionisme
•Veel en vaak negatieve emoties.
•Neiging tot angstig reageren
•Laag zelfbeeld
•Traumatische gebeurtenis in verleden.
•Overbelasting / onderbelasting
Druppels die emmer doet overlopen:
• Infecties,operaties,ongeluk
•Scheiding, verlies van werk,overlijden van dierbare etc.
Psychosomatische klachten
•
•
•
•
•
•
•
Ademhalingsklachten, hyperventilatie
Spier(spannings)klachten
Orgaanklachten zoals hoofdpijn,maag- en darmklachten
Hart- en vaatziekten
Pijnklachten waarbij pijngedrag domineert
Klachten m.b.t. lichaamsbeleving
Burnout, post-traumatische stressstoornissen
Onderzoek bij psychosomatische klachten
Niet inzoomen op een ontregeling maar juist uitzoomen om het
groter geheel te zien.
•
Systeemdenken
“Met een loep zie je veel geknakte grassprietjes in
een gezond grasveld”.
•
Uit “De dokter kan niets vinden” van Jan Houtveen
Onderzoek psychosomatische klacht.
Screening
•Korte anamnese
•Rode vlaggen scan
•Gele vlaggen scan ( onderzoek Mieke van Wijk)
- Vaststellen van stress-symptomen.
- Afwijkend ziektegedrag/afwijkende ziekteperceptie.
- Meer dan 6 maanden klachten
- Veel zorgen maken/niet meer kunnen genieten.
- Recidief FT binnen 18 maanden.
- Prikkelbaar/ sombere stemming
- Veel verschillende lichamelijke klachten
-Aanwezigheid van een infectie in het verleden.
Bij 1 of meer van deze punten keer dient 4 DKL afgenomen te worden.
Specifieke Anamnese
SCEGS
•
•
•
•
•
Somatische klachten/ klachtverleden
Cognities
Emoties
Gedragsmatig
Sociale omstandigheden
•
Levenslijn
Vragenlijsten
•
•
•
•
•
4 DKL
MBI klachtenlijst
Nijmeegse hyperventilatielijst
Tampaschaal voor kinesiofobie
IPQ ziekteperceptie
Mate van complexiteit.
1. Ongecompliceerd
- klacht bij stabiel persoon
- voldoende mate van zelfregulatie
2. Licht gecompliceerd.
- enkele disfunctionele ziekteopvattingen
- emoties kunnen een rol spelen rondom de aandoening
- bovenstaande punten zijn eenvoudig met voorlichting te verhelpen.
- de cliënt is psychisch stabiel en heeft een betekenisvol leven.
Op deze 2 niveaus zal de algemeen fysiotherapeut het zelfmanagement
van de cliënt aanspreken.
3. Matig gecompliceerd
- meerdere disfunctionele ziekteopvattingen of gedragingen.
- niet door eenvoudige voorlichting te corrigeren.
- impact van de klacht manifesteert zich in meerdere
levensgebieden.
- ongunstige persoonskenmerken.
- overige levensproblematiek: werk/ financiën
Voorlichting als enige interventie volstaat niet meer.
Zelfregulatie bevorderen door interventies gericht op biomedische
componenten en psychologische of psychosociale componenten.
.
Dit is het domein van de psychosomatische fysiotherapeut.
4. Ernstig gecompliceerd.
- duidelijk disfunctionele ziekteopvattingen,gedragingen
en emoties.
- ongunstige persoonskenmerken
- matig tot ernstige psychopathologie
• Zo adequaat mogelijk omgaan met deze herstelbelemmerende factoren
om de fysiotherapeutische zorg zo goed mogelijk uit te voeren.
• In een multidisciplinaire setting kan een psychosomatisch
fysiotherapeut de andere zorgverleners aanvullen en ondersteunen.
CASUS:
•
•
•
•
•
•
•
Vrouw
32 jaar
Werkzaam in jeugdzorg
8 jaar steeds toenemende lichamelijke klachten
Scala van life events
Herstel blijft uit.
Ze is momenteel in ziektewet
SCEGS
•
•
•
•
•
Somatische klachten: rug- en nekklachten,vaak
hoofdpijn,gejaagdheid,regelmatig maag van streek. Beperkt in
bewegen.
Cognities: Mensen nemen de klachten niet serieus, ik weet niet wat
ik moet doen om de klachten te verminderen.
Emoties: Boos op de omgeving om onbegrip, verdrietig dat alles
anders loopt dan zij zich heeft voorgesteld. Angst voor pijn.
Gedrag: Trekt zich terug, maakt vaak ruzie met de omgeving.
Verkrampt in houding en beweging.
Sociale omgeving: Getrouwd, in de ziektewet, 1 goede vriendin,
moeder is geopereerd aan de knie, zij helpt haar nu thuis. Moeder
heeft een verleden met veel depressiviteit. Hobby’s heeft ze de
laatste jaren opgegeven.
SCORES VRAGENLIJSTEN
4 DKL: Distress: 28 , Depressie 2 , Angststoornis 8, Somatisatie 17.
MBI: Burn out: Uitputting 25, Distantie 9, Competentie 9.
Hyperventilatielijst: subtotalen 1, 3, 16, 6, 8. totaal 33
Tampaschaal voor kinesiofobie : 46