Transcript بهره وري

‫معاونت طرح و توسعه‬
‫مدیریت برنامه ریزی و توسعه‬
‫گروه مطالعات و بهره وری‬
‫مديريت بهره وري‬
‫چيستي بهره وري‬
‫ بهررره ورك ب ر برررست كهرررك اسررت ررره سررنچ ار بطررور روس ر ه ن رره را ررره‬‫بو ه و هست بهبرو بشدرد ‪ .‬تحرت نير ب بررست و يهيفرت كرر بره ابر اع قرا‬
‫و برراور م ررك رس ررد ر رره م ررك توان ررد ام رررود راره ررادت را به ر اد ب رررود و ك ررر ا به ر اد‬
‫امرود انجام هد‪.‬‬
‫ بهررره ورك عبررارت اسررت اد برره سررت ور ب رردارا سررو ماهر اد ن ر وك رررار‪،‬‬‫تواب‪ ،‬اس عدا و مهارت ن وك انسانك‪ ،‬دم ب‪ ،‬ماش ب‪ ،‬ول‪ ،‬تجه زات‪ ،‬دماب‬
‫و مكرراب ب رراك ارتقرراه سررط ركرراه امعرره و اب ر امررر ا ر ن ر شررو م ررر ر‬
‫سابه اعاال مدبريت‬
‫‪2‬‬
‫کارایی‬
‫• نسبت بازده واقعی به دست آمده به بازدهی استاندارد و تعیین‬
‫شده (مورد انتظار ) کارایی یا راندمان است‪.‬‬
‫• نسبت کار انجام شده به مقدار کاری که باید انجام شود‪.‬‬
‫ظرفیت اسمی‬
‫ظرفیت فعلی‬
‫اثربخش ی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫اثر بخش ی‪ :‬درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده‬
‫اثر بخش ی نشان می دهد که تا چه میزان از تالش های انجام‬
‫شده نتایج مورد نظر حاصل شده است‪ .‬در حالی که نحوه‬
‫استفاده و بهره برداری از منابع برای نیل به نتایج‪ ،‬مربوط به‬
‫کارایی می شود‪.‬‬
‫اثربخش ی مرتبط با عملکرد و فراهم آمدن رضایت انسان از‬
‫تالشهای انجام شده است‪.‬‬
‫کارایی مرتبط با بهره برداری صحیح از منابع است‬
‫کارایی جنبه ّ‬
‫کمی دارد ولی اثر بخش ی جنبه کیفی دارد‪.‬‬
‫بهره وری = اثربخشی ‪ +‬کارایی‬
‫بهره وری = اجرای کارهای درست ‪+‬‬
‫اجرای درست کارها‬
‫تعريف بهره وري‬
‫نهاده‬
‫ستانده‬
‫منابعي؛ چه خدمات ‪،‬نتایج‬
‫صرفو چه‬
‫رین تعریف‪ :‬رابطه بین با‬
‫دیگر با تأمل در محتواي این تعریف و تعاریف‬
‫موضوع بهره وري‬
‫نوع رابطه انسان‪،‬سازمان‪،‬جامعه‪ ،‬دولت‪ ،‬بنگاه و هر واحد‬
‫اجتماعي با منابع ( بالقوه و بالفعل)در اختیار و ارزشي كه در این‬
‫بهــره وری ‪:‬‬
‫یعنی ‪:‬‬
‫هوشمندی در تولید کردن‬
‫هوشمندی در مصرف منابع ( عقالیی مصرف کردن )‬
‫کار هوشمندانه‬
‫عيا ر ا لچ‬
‫كرهيگ‬
‫ارزش ها و باورها‬
‫ابزارها‪ ،‬تكنيك ها و مهارت ها‬
‫آداب‪ ،‬رسوم‪ ،‬قواعد‪ ،‬مقررات و سنت ها‬
‫مهمترین خصیصه فرهنگ‬
‫اكتسابي و آموختني بودن آن‬
‫است‪.‬‬
‫چرايي بهره وري؟‬
‫‪ ‬منابع مزيت ساز و عوامل توليد در هر‬
‫سرزميني محدودند اما رشد جمعيت‪،‬‬
‫نيازهاي روز افزون‪ ،‬متنوع و متعدد را‬
‫باعث شده است پس تقاضا يا ميزان‬
‫مصرف به طور مستمر رو به افزايش‬
‫است و شکاف بين اين دو روز به روز‬
‫بيشتر مي شود‪ .‬لذا داشتن ديد کالن و جامع‬
Trade Environment
Globalization
- Transformation
- Knowledge Based Economy
-
Globalization
 Competition
in world market
 Global work group
 Global delivery system
 Management & Control
Transformation
Limited employee
 Productivity
 New product & services
 Time based competition
 Flattening
 Decentralization & Location independence
 Low transaction costs
 Flexibility

‫تکامل انسان بهره ور بر اساس عصر فناوري‬
‫عصر بيوفناوري‬
‫عصر اطالعات‬
‫عصر فضا‬
‫عصر‬
‫الکترونيک‬
‫عصر انرژي‬
‫هسته اي‬
‫عصر الکتريسيته‬
‫عصر بخار‬
‫عصر آهن‬
‫عصر برنز‬
‫عصر سنگ‬
‫تبارشياس بهره ورك‬
‫پس از انقالب صنعتي تقسيم كار به عنوان يك روش براي تخصص يتر نمودن كارها ابداع شد‪ .‬كه نقش آدام اسميت در اين‬
‫فراگرد و همچنین اصول سرپرستي و محاسبات بازده سرمايه مشهود و آشكار است‪.‬‬
‫فرانسوا کنه اقتصاددان فیزيوکرات براي نخستین بار واژه «بهره وري» را در افزايش راندمان بخش كشاورزي بکار برد و اقتدار ملل‬
‫دانست‪.‬‬
‫زراعت‬
‫در‬
‫وري‬
‫بهره‬
‫افزايش‬
‫به‬
‫منوط‬
‫را‬
‫در خصوص بهبود بهره وري از طريق تقسيم كار كريستوفر پولهم‪ ،‬مخترع سوئدي را ميتوان نخستین بهكارگیرنده روش هاي‬
‫تقسيم كار معرفي نمود‪ .‬كار بارز او طراحي و ساخت ماشین هاي ضرب سكهبراي جرج اول پادشاه بريتانيا بود‪ .‬اما فردي كه به‬
‫صورت نظام مند‪ ،‬روشمند و گسترده به تقسيم كار تخصص ي پرداخت هنري فورد آمريكایی بود‪ .‬ايده اصلي او طراحي و توليد‬
‫خودروي ارزان با حاشيه سود اندك ولي تیراژ فروش بسيار بود پس با تغيیراتي در فرآيند‪ ،‬چيدمان و حركت مقرر نمود كارگران‬
‫عوض جابجايي براي مونتاژ‪ ،‬متوقف بمانند اما خطوط توليد حركت كنند‪ .‬با تالش فردريك وينسلت تيلور‪ ،‬مديريت جلوه اي‬
‫گرديد‪.‬‬
‫آغاز‬
‫مالكيت‬
‫از‬
‫مديريت‬
‫انشقاق‬
‫در‬
‫گام‬
‫بزرگترين‬
‫و‬
‫گرفت‬
‫آكادميك‬
‫در اواخر قرن هجدهم دانشمنداني براي رسوخ مهندس ي در صنعت تالش نمودند‪ .‬الي ويتني نظرات واثقي در مورد اندازه گیري و‬
‫كنترل‬
‫حسابداري‬
‫نمود‪.‬‬
‫ارائه‬
‫شده‬
‫تمام‬
‫قيمت‬
‫و‬
‫كيفيت‬
‫مديريت‬
‫و‬
‫كيفي‬
‫جيمز وات عالوه بر اختراع موتور بخار يافته هاي ارزشمندي در زمينه طرح ريزي‪ ،‬روش هاي كار‪ ،‬استاندارد نمودن توليد و‬
‫است‪.‬‬
‫داشته‬
‫دستمزد‬
‫و‬
‫استاندارد‬
‫بندي‬
‫زمان‬
‫عمليات‪،‬‬
‫نمود‪.‬‬
‫بررس ي‬
‫و‬
‫مطالعه‬
‫را‬
‫انساني‬
‫حركات‬
‫‪1820‬‬
‫دهه‬
‫در‬
‫ميل‪،‬‬
‫جيمز‬
‫چارلز بيچ در دهه ‪ 1830‬روش هاي علمي انجام كار و مطالعات زمان و حركت را تشريح نمود‪.‬‬
‫تبارشناس ي بهره وري‬
‫جنيوتر در دهه ‪.‬ي‪.‬مكاليوم استفاده از چارت و نمودار را در مديريت سازمان راهآهن مرسوم كرد‪ .‬دبليو‪.‬ي‪.‬در دهه ‪ 1850‬دانيل‬
‫‪ 1870‬در باب حركت و خستگي كارگران و تاثیر ابزار مختلف بر روي كار جستارگشايي كرد‪ .‬فرانك و ليليان گيلبرت دو برادري بودند‬
‫كه تاثیري ژرف بر دانش بهره وري داشتند‪ .‬ليليان گيلبرت در خصوص بهداشت محيط كار‪ ،‬روانشناس ي صنعتي‪ ،‬فرصتبخش ي به‬
‫كارگران كم مهارت و ايجاد فرصت براي نوآموزان براي كسب تجربه‪ ،‬مطالعه استراحت هاي مجاز براي رفع خستگي و فرانك‬
‫استوارت‪ ،‬كه در ‪..‬آدوج‪ ،‬رونالد فيشر‪ ،‬دبليو‪..‬افگيلبرت در زمينه مطالعات حركت و بهبود روش هاي انجام كار فعال بود‪ .‬اچ‬
‫مطالعاتي مشابه يافته هاي خود را در باب استنباط آماري‪ ،‬تئوري احتماالت در سمپلينگ تصادفي و بازرس ي نمونهاي‪ ،‬متدهاي‬
‫نمونهگیري‬
‫مدرن‬
‫نمودند‪.‬‬
‫بيان‬
‫و‬
‫آمار‬
‫جنگ جهاني دوم سرآغازي براي مهندس ي مجدد و بازآرايي كليه مناسبات مديريتي‪ ،‬فني و صنعتي بود‪ .‬پس لرزه هاي جنگ جهاني‪،‬‬
‫لزوم ترميم را آشكارتر كرد و باعث تسريع روند تكاملي علوم كاربردي شد‪ .‬در اين دوره فرموله كردن شبيهسازي كنترل عددي‬
‫يافت‪.‬‬
‫شيوع‬
‫مديريت‬
‫و‬
‫مهندس ي‬
‫جديد‬
‫ابزار‬
‫بعنوان‬
‫زمان گذشت و دهه شصت به دليل دستاوردهاي با ارزشش عصر فضا نام گذاري شد‪ .‬سپس عصر اطالعات از راه رسيد و‬
‫مديريت زمان‪ ،‬سيستم هاي اطالعاتي‪ ،‬تئوري تصميمگیري‪ ،‬تئوري بهينهسازي‪ ،‬مديريت منابع و برنامهريزي احتياجات مواد و‬
‫بشري‬
‫دور‬
‫شد‪.‬‬
‫افزوده‬
‫معارف‬
‫گنجينه‬
‫به‬
‫راه‬
‫از‬
‫پردازش‬
‫ضرورت هاي زيستن در دنياي مدرنيته روش هاي نو را به دنبال آورد و دستآوردهاي جديد نیز موجب بهبود بهره وري شد‪ .‬در سال‬
‫هاي پاياني هزارة دوم سيستم هاي توليد انعطافپذير‪ ،‬مديريت ژاپني و روش هاي توليد ژاپني‪ ،‬جنبش به صفر رساندن خطا‪،‬‬
‫كنترل سلسله مراتبي‪ ،‬شبکه هاي عصبي مصنوعي‪ ،‬سيستم هاي خبره و در سالهاي اخیر نیز نظرياتي چون تلفيق‪ ،‬سيستم هاي‬
‫اجتماعي‪ ،‬طراحي جامع سيستم و‪ ...‬سهم عمده اي در بهبود کيفيت کاري و زندگي انسان ها ايفا نمودند‪.‬‬
‫توسعه علوم و فنون‬
‫افزايش‬
‫جمعيت‬
‫نياز به كاالهاي‬
‫جديد و متنوع‬
‫گذر از مزيت مطلق‬
‫كمرنگ شدن مزيت‬
‫نسبي‬
‫تاكيد بر مزيت‬
‫رقابتي‬
‫لزوم ارتقاي بهره‬
‫وري‬
‫افزايش‬
‫رقابت‬
‫افزايش درآمد‬
‫كشورهاي صنعتي‬
‫كاهش منابع‬
‫تغيير ذائقه‬
‫مصرف كنندگان‬
‫مدیریت استراتژیک بهره وري‬
‫سادماب بدوب هدف و اردش های روش‬
‫تیم ها یا گروه هایی که درون سازمان راه خود را طی می کنند‬
‫مدیریت استراتژیک بهره وري‬
‫سادماب با هدف و اردش های روش شده‬
‫هدف نهایی‬
‫رماب مد ک‬
‫تیم ها یا گروه ها به دلیل وجود هدف نهایی و آرمان مشترک در یک‬
‫راستا قرار گرفته اند‬
‫مدیریت استراتژیک بهره وري‬
‫سادماب ارای اس اتژی مشخص‬
‫هدف نهایی‬
‫رماب مد ک‬
‫اولویت های مشخص‬
‫برنامه مدوب‬
‫تیم ها یا گروه های متحد شده‬
‫انرژی‪:‬‬
‫براس ــاس گ ـزارش ص ــندوق ب ــینامللل ــی پ ــول‪ ،‬ای ـران دوم ــین کش ــور جه ــان از‬
‫نظـ ــر پرداخـ ــت یارانـ ــه انـ ــرژی بـ ــا رقـ ــم ‪ 37‬میلیـ ــارد دالر مـ ــیباشـ ــد ‪.‬مصـ ــرف‬
‫سـ ـرانه ان ــرژی در ایـ ـران ب ــه ازای ه ــر نف ــر بـ ـ ش از ‪ 5‬براب ــر مص ــرف سـ ـرانه‬
‫کشــوری ماننــد انــدونزی بــا ‪ 225‬میلیــون نفــر جمعیــت‪ 2،‬برابــر چــین بــا یــک‬
‫میلیارد و ‪ 300‬میلیون نفر جمعیـت و ‪ 4‬برابـر کشـور هنـد بـا یـک میلیـارد و‬
‫‪ 122‬میلیــون نفــر جمعیــت اســت کــه بــا مقایســه شــاخ شــدت مصــرف‬
‫انــرژد در ایـران بــا بســیارد از کشــورهاد جهــان‪ ،‬شــاهد وضــعیت ناهنجــار‬
‫بهره بردارد انرژد هستیم‪.‬‬
‫بنزین‪:‬‬
‫ای ــران از نظ ــر بن ــزین ارزان س ــومین کش ــور و از نظ ــر می ــزان یاران ــه‬
‫پرداختی نخستین کشور در میان کشورهاست‪ .‬متوسط مصرف‬
‫س ــوخت خودروه ــای بنزین ــی در کش ــورمان ح ــدود ‪ 11‬لیت ــر در روز‬
‫اســت در حــالی کــه متوســط مصــرف ســوخت در کشــورهای دی ــر‬
‫نظی ـ ــر آمل ـ ــان و ژاپـ ـ ــن ‪ ،5/2‬در انگلـ ـ ـ س ‪ ،3/5‬در فرانسـ ـ ــه ‪ ،9/1‬در‬
‫کانادا ‪ 5/6‬و در کشور آمریکا ‪ 3/7‬لیتر در روز است‪.‬‬
‫برق‪:‬‬
‫ای ـ ـ ـران ن ـ ـ ــوزدهمین کش ـ ـ ــور پرمص ـ ـ ــرف ب ـ ـ ــرق در دنیاس ـ ـ ــت ودول ـ ـ ــت‬
‫ســالیانه یارانــه ‪ 4‬ه ـزار میلیــارد تومــانی ب ـرای بــرق در نظــر مــی گیــرد‪.‬‬
‫سـ ـ ـرانه مصـ ـ ــرف بـ ـ ــرق در اي ـ ـ ـران ‪ 3‬برابـ ـ ــر ميـ ـ ــان ین جهـ ـ ــاني اسـ ـ ــت‬
‫متوســط مصــرف جهــاني بــرق در دنيــا ب ـراي مشــتركان خــانگي‪900 ،‬‬
‫كيلــووات ســاعت در ســال اســت‪ ،‬در حــالي كــه مشــتركان ايرانــي در‬
‫بخ ــش خ ــانگي س ــاالنه ‪ 2900‬كيل ــو وات س ــاعت ب ــرق مص ــرف م ــي‬
‫كنند كه اين رقم بيش از ‪ 3‬برابر ميان ین جهاني است‪.‬‬
‫گاز‪:‬‬
‫ای ـ ــران بع ـ ــد از کش ـ ــورهای امریک ـ ــا و روس ـ ــیه در رتب ـ ــه س ـ ــوم‬
‫مصرف جهان قرار دارد؛ میزان مصرف گـاز طبیعـی در ایـران‬
‫از ‪ 68‬میلی ــارد مت ــر مکع ــب در س ــال ‪ 2001‬ب ــا متوس ــط رش ــد‬
‫س ــاالنه ‪ 3/10‬درص ــد ب ــه ‪ 123‬میلی ــارد مت ــر مکع ــب در س ــال‬
‫‪ 2008‬رســیده و پ ـ ش بینــی مــی شــود در ســال ‪ 2012‬مــیالدی‬
‫میزان مصرف به ‪ 277‬میلیارد متر مکعب برسد‪.‬‬
‫نان‪:‬‬
‫سرانه مصرف نان در ایران حدود ‪ 160‬کیلوگرم در سال‬
‫است که نسبت به کشورهای اروپایی نظیر فرانسه که‬
‫‪ 56‬کیلوگرم و در آملان ‪ 70‬کیلوگرم در سال است ب ش از‬
‫‪ 2‬تا ‪ 3‬برابر است‪ .‬و یارانه نان طی پنج سال اخیر به طور‬
‫متوسط ساالنه ب ش از ‪ 30‬درصد رشد داشته است ‪.‬‬
‫آب‪:‬‬
‫ال وی مصرف آب آشامیدنی بر اساس اعالم بانک جهانی‬
‫برای یک نفر در سال‪ ،‬یک متر مکعب و برای بهداشت در‬
‫زندگی به ازای هر نفر‪ 100 ،‬متر مکعب در سال است‪ .‬بر این‬
‫اساس‪ ،‬در کشور ما ‪ 70‬درصد ب شتر از ال وی جهانی آب‬
‫مصرف میشود‪.‬‬
‫شکر‪:‬‬
‫س ــرانه مص ــرف ش ــکر در ای ــران ‪ 29‬کیل ــو گ ــرم اس ــت در‬
‫حالی که میان ین مصـرف شـکر در جهـان ‪ 22‬کیلـو گـرم‬
‫م ــی باش ــد ‪.‬مص ــرف سـ ـرانه ش ــكر در اي ــران ‪ 7‬كيل ــوگرم‬
‫ب ــاالتر از مي ــان ین مص ــرف جه ــاني اس ــت‪ .‬اي ــن در ح ــالي‬
‫اس ـ ــت ك ـ ــه اي ـ ــران بع ـ ــد از روس ـ ــيه‪ ،‬دوم ـ ــین واردكنن ـ ــده‬
‫بزرگ شكر در جهان محسوب ميشود‪.‬‬
‫روغن‪:‬‬
‫مقايسه مصرف سرانه روغـن در ايـران بـا سـاير كشـورها نشـان مـي دهـد‬
‫مصــرف ســرانه مــا بســيار بــاالتر از ميــان ین جهــاني اســت‪ .‬مصــرف س ـرانه‬
‫ايـران ‪ 17‬كيلـوگرم و مصـرف سـرانه دنيـا ‪ 5/12‬كيلـوگرم اسـت ‪.‬بـيش از‬
‫‪ 80‬درص ـ ــد ني ـ ــاز داخل ـ ــي روغ ـ ــن درح ـ ــال حاض ـ ــر ازطري ـ ــق واردات تـ ـ ـ مین‬
‫م ــيش ــود ك ــه ق ــبال ح ــدود ‪ 95‬درص ــد وارد م ــيش ــد و اي ــران در س ــال ‪2005‬‬
‫دهمـ ــین كشـ ــور واردكننـ ــده روغـ ــن در جهـ ــان بـ ــوده اسـ ــت میـ ــزان واردات‬
‫ساليانه حدود ‪ 5/1‬ميليارد دالر روغن و كنجاله مي باشد‪.‬‬
‫نتيجه گیري از وضعيت موجود بهره وري و مصرف منابع‬
‫ایدار بودن نزول بهره وري سرمایه و كل عوامل در دهه‬
‫اتالف شدید(اسراف و تبذیر) در منابع كشور‬
‫ئي در تدابیر نظام مدیریت و اجرا در بهبود وضعیت بهره‬
‫رابطه معكوس بین درآمد هاي نفتي و میزان بهره‬
‫وري‬
‫رابطه معكوس برخورداري از منابع دولتي با بهره وري‬
‫راهبردي و فوري بودن لزوم اتخاذ تدابیر هوشمندانه برا‬
‫تعاریف مختلف ارائه شده برای بهره وری‬
‫ردیف‬
‫تعـریـف‬
‫نام ارائه کننده تعریف بهره وری‬
‫‪1‬‬
‫فرانسوا کنه‬
‫‪2‬‬
‫لیتره‬
‫‪LITIRE‬‬
‫‪3‬‬
‫استانیر‬
‫‪STENIR‬‬
‫‪F . QUENAY‬‬
‫قدرت تولید‬
‫توان تولید کردن‬
‫معیار عملکرد و یا قدرت و توان موجود در تولید کاال و خدمات‬
‫‪4‬‬
‫استیگل‬
‫‪5‬‬
‫ماندل‬
‫‪6‬‬
‫دیویس‬
‫‪7‬‬
‫فابریکانت‬
‫(‪) FABRICANT‬‬
‫‪8‬‬
‫سومانت‬
‫(‪)SUMONT‬‬
‫یک نسبت بین خروجی محسوس و ورودی محسوس‬
‫‪9‬‬
‫سیگل‬
‫( ‪) SIEGlE‬‬
‫مجموع نسبت های بازده به نهاده (ستانده به داده)‬
‫‪10‬‬
‫کندریک وکریمر‬
‫‪STIGL‬‬
‫‪MUNDEL‬‬
‫‪DAV‬‬
‫( ‪) KENDRIC& KRIMER‬‬
‫نسبت میان ستانده و عملیات تولیدی مشخ‬
‫و معین‬
‫نسبت بین بازده تولید به واحد منابع مصرف شده که با یک نسبت مشابه دوره پایه مقایسه می شود‪.‬‬
‫تغییر بدست آمده در شکل محصول در ازاء منابع مصرف شده‬
‫یک نسبت هم شگی بین خروجی به ورودی‬
‫نسبت ستانده به داده و تفکیک آنها به بهره وری کلی و جزئی‬
‫‪11‬‬
‫ارلی‬
‫( ‪) EARLY‬‬
‫ارتباط بین بازده ( ستانده ) به وسایل بکار رفته برای تولید این تعداد بازده‬
‫‪12‬‬
‫ایسترفیلد‬
‫(‪) ESTERFILd‬‬
‫نسبت بین بازده س ستم تولید به مقداری از یک یا چند عامل تولید بکارگرفته شده‬
‫‪13‬‬
‫سازمان همکاری اقتصادی اروپا (‪)OECD‬‬
‫نسبت خروجی ( میزان تولید) به یکی از کل عوامل تولید‬
‫رابطه بین ستانده حاصل از یک س ستم تولیدی با داده های بکاررفته برای آن‬
‫‪14‬‬
‫سازمان بین امللی کار‬
‫(‪) ILO‬‬
‫‪15‬‬
‫مرکز بهره وری ژاپن‬
‫( ‪) JPS‬‬
‫به حداکثر رسانیدن استفاده از منابع انسانی وتسهیالت به روش علمی‪ ،‬کاهش هزینه تولید‪ ،‬گسترش‬
‫بازارها‪ ،‬افزایش اشتغال‪ ،‬کوشش برای افزایش دستمزدهای واقعی و بهبود معیار زندگی‪ ،‬آن ونه که‬
‫به سود کارگر‪ ،‬مدیریت و عموم مصرف کنندگان باشد‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫آژانس بهره وری اروپا‬
‫(‪) EPA‬‬
‫الف ـ بهره وری درجه استفاده مؤثر از عوامل تولید است‪.‬‬
‫ب ـ بهره وری یک دیدگاه فکری است که همواره سعی دارد آنچه را که در حال حاضر موجود است بهبود‬
‫روز پ ش به انجام رساند‪.‬‬
‫بخشد‪ .‬انسان می تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از‬
‫ابعاد سلبي و ايجابي بهره وري‬
‫هر پديده اي ا با ّ‬
‫ضدش مي توان معرفي کرد؛ صدا را باسکوت‪ ،‬جنگ را با‬
‫ر‬
‫صلح و خالء را با ماده‪ .‬بهره وري را هم مي توان بوسيلة اضدادش معرفي نمود‪:‬‬
‫بهره وري چه نيست؟‬
‫بهره وري چه هست؟‬
‫كم مصرف كردن نيست‪.‬‬
‫درست و معقول مصرف كردن هست‪.‬‬
‫فقط كار بيشتر نيست‪.‬‬
‫كار اثربخش و موثر است‪.‬‬
‫فقط يك معيار مديريتي و اقتصادي نيست‪.‬‬
‫روش زندگي معقول است‪.‬‬
‫علم يا مهارت صرف نيست‪.‬‬
‫دانش‪ ،‬بينش‪ ،‬باور‪ ،‬فرهنگ و رفتار است‪.‬‬
‫فقط انجام کار درست نيست‪.‬‬
‫پرهیز از كارهاي بيهوده است‪.‬‬
‫به معني مطلق امساك و پرهیز نيست‪.‬‬
‫ممكن مناسب است‪.‬‬
‫منابع‬
‫استفاده از تمام‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫انجام کار سخت نيست‪.‬‬
‫انجام کار صحيح تر‪ ،‬دقيقتر و بهتر است‪.‬‬
‫اب هفت شعار است ترا بار و مد رار‬
‫با خرج رم و وقت رم و روشت بسرار‬
‫ب بهره به د تالش و هيرر و رار‬
‫تا رر شو اد د ات تو عر ه بادار‬
‫ه هاقدمك با هاه ر عرضه تولررد‬
‫تاكهرتواكزوب شو وسو تو سرشار‬
‫ر رشد و توانايك كرهي ررك و مالرك‬
‫تا داب بدرو مهيرت بسررار دب رردار‬
‫ه هرنه توانك تو به مصرف را‬
‫تا ب ره به موقع شوك ادرار سبهبار‬
‫ووقت شياس به سرراروبه هر اك‬
‫تا ررار تو ساب شو و راه تو هاوار‬
‫ر رهبررك رررار به روتاه ترري راه‬
‫تا بهرره ورك بهرر تو بسررار هد بار‬
‫ي برارك براراب رك تولرد كزوب تر‬
‫طبقه‬
‫بندي‬
‫منابع‬
‫سرمايه هاي طبيعي‬
‫سرمايه هاي مادي و فيزيكي‬
‫سرمايه هاي انساني‬
‫سرمايه هاي اجتماعي‬
‫سطوح بهره وري‬
‫بهره ورك‬
‫بهره ورك‬
‫بهره ورك‬
‫بهره ورك‬
‫بهره ورك‬
‫بهره ورك‬
‫بهره ورك‬
‫ر سط‬
‫ر سط‬
‫ر سط‬
‫ر سط‬
‫ر سط‬
‫ر سط‬
‫ر سط‬
‫كر ك‬
‫گروه‬
‫سادماب‬
‫شبکه‬
‫بشت اق صا ك‬
‫ّ‬
‫ملچ‬
‫هانك‬
‫معيارهاي سنجش بهره وري‬
‫توضيح‬
‫عنصر‬
‫معيار اندازهگیري‬
‫تعيین نام و تبيین معيار اندازهگیري‬
‫شرح معيار اندازهگیري‬
‫تشريح اينكه چه چیزي اندازهگیري شود‪.‬‬
‫روشهاي اندازهگیري‬
‫معيارها چ ونه و با چه روش ي اندازهگیري شوند‪.‬‬
‫فركانس اندازهگیري‬
‫اندازه گیري چند وقت يكبار انجام و تفسیر ميشود؟‬
‫تعيین مقاطع‬
‫چرا و چ ونه مقاطع برآورد ميشوند؟‬
‫مقاطع رايج‬
‫مقاطع رايج و متداول در سنجش بهره وري چيست؟‬
‫هدف ارزش‬
‫بهترين ارزش ممكن براي معيار‬
‫واحدها‬
‫يكاها و واحدهاي اندازهگیري‬
‫شاخ‬
‫سازي‬
‫يك نانوا در محيط ساده نانوايي چه شاخ‬
‫هايي را مي تواند بيافريند؟‬
‫درصد ضايعات نان كه از تقسيم تعداد نان هاي سوخته به تعداد كل نان ها در يك مقطع زماني مثال يك روز كاري‬
‫ميان ین زمان توليد هر واحد نان كه از تقسيم كل نان ها بر زمان يك شيفت كاري‬
‫سرانه پخت نان توسط کارکنان كه از تقسيم تعداد كل نان بر تعداد كل كاركنان نانوايي بدست مي آيد‪.‬‬
‫بهره وري يک دندانپزشک از تقسيم ستاده (تعداد مريض ويزيت شده) بر داده (ساعات کار) محاسبه مي شود‪.‬‬
‫شرکت توزيع برق ايکس به ازاي يک دالر سرمايه گذاري (هزينه کرد) يک دالر و س ي سنت فروش برق داشت‪.‬‬
‫بهره وري نیروي انساني يک کتابخانه با تعداد کتب امانت داده شده تقسيم بر تعداد کارکنان‬
‫و بهره وري موجودي کتابخانه با تقسيم تعداد کتب امانت داده شده بر کل کتب موجود به دست مي آيد‪.‬‬
‫بهره وري يک انبار با میزان انبارش يا نمايش چند واحد محصول در هر متر مربع بيان مي شود‪.‬‬
‫در سازمان هاي دولتي نسبت پروژه هاي تکميل شده بر پروژه هاي برنامه ريزي شده مقايسه مي شود‪.‬‬
‫مثال هايي از بهره وري مشاغل‬
‫نحوه محاسبه‬
‫نام شاخ‬
‫بهره ورك شغ ( ر ب انبار)‬
‫بهره ورك موا ( ر م‬
‫ونالد)‬
‫سفا ر ررشات‬
‫رسي‬
‫تعدا ر ر رهاب گر‬
‫کرلوگرم گوشت‬
‫بهره ورك انرژك (خطوط مساكرتك هوايك)‬
‫مساكرر ر ر رمساكت‬
‫سوخت مصرف شده‬
‫بهره ورك انرژك (خطوط ترابرك دمرن )‬
‫مساكر ر ر رمساكت‬
‫سوخت مصرف شده‬
‫بهره ورك سرمابه ( ر كروشگاه)‬
‫تعدا با اردش ر ر ر ر ر ر رسس كروخ ه شده‬
‫م مربع‬
‫شاخ‬
‫رديف‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬
‫نام شاخ‬
‫بهره وري نیروي کار‬
‫بهره وري سرمايه‬
‫بهره وري انرژي‬
‫کارآيي فرآيند‬
‫بهره وري مواد‬
‫بهره وري کل عوامل‬
‫بهره وري کل‬
‫هاي بهره وري‬
‫نحوه محاسبه‬
‫ارزش ـ ـ ـ ـافزوده‬
‫متوسط تعداد نیروي کار‬
‫ارزش ـ ـ ـ ـافزوده‬
‫ارزش دارايي هاي ثابت‬
‫ارزش ـ ـ ـ ـافزوده‬
‫ارزش انرژي مصرف شده‬
‫افزوده‬
‫شـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ‬
‫ارز ـ‬
‫ارزش کل ورودي ها‪( -‬مواد و خدمات خريداري شده)‬
‫ارزشـ ـ ـ ـ ـافزوده‬
‫ارزش مواد مصرف شده‬
‫ارز‬
‫افزوده‬
‫ش‬
‫ـ‬
‫ـ‬
‫ـ‬
‫ـ‬
‫ـ‬
‫ـ‬
‫ـ‬
‫ـ‬
‫ـ‬
‫ـ‬
‫ـ‬
‫هزينه جبران خدمات کارکنان‪ +‬ارزش دارائي هاي ثابت‬
‫ارزش ـ ـ ـ ـافزوده‬
‫ارزش کل داده ها‬
‫اهميت بهره وري نیروي انساني‬
1-Material
2-Machine
3-Money
4-Method
5-Men
6-Management
1-HumanWare
2-Technoware
3-Infoware
4-Orgaware
1-Production
-Mass
-Value
2-Service
-Mass
-Value
Systematically Approach
Environment – surrounds the organization (system)
Organization (System) boundary
inputs
•Raw Materials
•Land
•Capital (money)
•Information
•Labor (people)
processes
Decision makers
(control)
outputs
Feedback
•Product
•Service
•Waste
•Pollution
‫يکپارچگي‪ ،‬فراتر از بهره وري‬
‫فروش‬
‫مشتريان‬
‫سازمان‬
‫فروشندگان‬
Identification of Problems and Causes
‫روابط سنتي‬
‫تغيیرات درآمد‬
‫تغيیرات سود به علت‬
‫تغيیر در درآمد و تغيیر در‬
‫هزينه ها‬
‫تغيیرات هزينه ها‬
‫تغر ر‬
‫تغيیرات در‬
‫تغيیر در‬
‫قرات س انده‬
‫درآمد‬
‫كميت ستانده‬
‫تغيیردرهزينه‬
‫( بازيافت‬
‫قيمت )‬
‫تغيیرات‬
‫تغيیر در‬
‫در سود‬
‫بهره وري‬
‫تغيیر در‬
‫تغيیرات در‬
‫تغيیر در‬
‫هزينه داده ها‬
‫هزينه ها‬
‫كميت داده ها‬
Profit
+
Product
Volume
Productivity
=
Price
Recovery
Resource
Allocation
‫معیارهای اردیابی عالکر‬
‫‪ (1‬اثربشش ی ( کار رست ) ر اسخ به رست های دیر‪:‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫آیا برای تحقق هدف های سازمان کارهای درستی انجام می دهیم؟‬
‫آیا مشکالت سازمان را به درستی تشخی داده ایم؟‬
‫و درصدد رفع آنها برآمده ایم؟‬
‫آیا به اهداف سازمان در موعد مقرر دست یافته ایم؟‬
‫چه میزان به اهداف از قبل تعیین شده برای سازمان رسیده ایم؟‬
‫آیا فعالیت های غیر ضروری ( کارهای نادرست ) را کاهش داده ایم؟‬
‫‪ (2‬کار یی ( انجام رست ) ر اسخ به رست های دیر‪:‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫آیا هزینه غیر ضروری را کاهش داده ایم؟‬
‫آیا میزان تولید را افزایش داده ایم؟‬
‫آیا کیفیت محصول بهبود یافته است؟‬
‫آیا سرعت تولید افزایش یافته است؟‬
‫نسبت میزان مصرف واقعی منابع نسبت به میزان مصرف استاندارد چقدر بوده است؟‬
‫‪ (3‬نو وری ( ارائه محصول یا روش دید ) ر اسخ به رست های دیر‪:‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫میزان تطابق محصوالت تولیدی سازمان نسبت به تغییرات تقاضا و نیازهای جدید مشتریان چقدر بوده است؟‬
‫میزان تطابق فرآیندهای تولید در سازمان نسبت به تغییرات تکنولوژی و روش های ساخت چقدر بوده است؟‬
‫چند محصول جدید مبتنی بر نیازهای جدید بازار تولید کرده ایم؟‬
‫کدامیک از روش های جدید انجام کار را جای زین کرده ایم؟‬
‫‪ )4‬قابلیت انعطاف ( توان س ستم های هر سازمان در تطبیق با تغییرات محیط ) ـ پاسخ به پرسش‬
‫های زیر‪ :‬چند نوع محصول جدید عالوه بر محصوالت قدیم می توانیم تولید کنیم؟‬
‫– چه روش جدیدی برای هماهنگی ب شتر با تغییر وتحوالت بازار در سازمان بکار گرفته ایم؟‬
‫– چه تغییراتی در تكنولوژي توليد برای به روز کردن آنها انجام داده ایم ؟‬
‫– انعطاف پذیری دامنه تولید سازمان از نظر مقدار تولید چقدر تغییر کرده است؟ ( میزان افزايش ظرفيت توليد )‬
‫– ترکیب محصوالت چقدر تغییر کرده است؟‬
‫– چند درصد سفارش های در یافتی جدید داشته ایم که پاسخ مثبت داده ایم؟‬
‫‪ )5‬کیفیت زندگی کاری ( توان ایجاد رضایت شغلی ) ـ پاسخ به پرسش های زیر‪:‬‬
‫– سازمان تا چه اندازه به برقراری ایمنی در محیط کار توجه می کند؟‬
‫– چه اندازه به پرورش استعداد کارکنان توجه می شود؟‬
‫– برای افزایش رضایت شغلی چه کارهایی انجام شده است؟‬
‫– کارکنان با چه شور و عالقه ای در محیط کار حاضر می شوند؟‬
‫‪ )6‬سودآوری ( توان ایجاد سود در سازمان مبتنی بر عملکرد ) ـ پاسخ به پرسش های زیر‪:‬‬
‫– درآمدها چه اندازه رشد کرده اند؟‬
‫– علت رشد درآمدها چه بوده است؟‬
‫– هزینه ها چه اندازه رشد کرده اند؟‬
‫– علت رشد هزینه چه بوده است ؟‬
‫– روند نسبت درآمدها به هزینه ها چ ونه است؟‬
‫– روند سودآوری سازمان چ ونه است؟‬
‫‪ )7‬بهره وری ( مجاوع م زاب اثر بشش ی و کار یی سادماب با تواب ایجا اردش اكزو ه ) ر اسخ به رست هايی مانيد‪:‬‬
‫– روند نسبت مقدار ميایع قاب مصرف اس اندار به مقدار ميایع مصرف واقنی ر سادماب نگونه است؟‬
‫– روند نسبت مقدار محصوالت واقنی تولید شده به محصوالت قاب تولید ( بالقوه ) ر سادماب نگونه است؟‬
‫– روند نسبت مقدار محصوالت واقنی تولید شده به مقدار ميابع مصرف واقنی نگونه است؟‬
‫‪ )8‬کیفیت ( درجه تطابق محصول تولید شده با نیازهای مشتریان ) – پاسخ به پرسش هايی مانند‪:‬‬
‫– روند تولید ضایعات نگونه بو ه است؟‬
‫– روند کاالهای برگدتی نگونه بو ه است؟‬
‫– روند شکایات مد یات بدلی عدم رضایت اد کیفیت محصوالت نگونه بو ه است؟‬
‫– کیفیت موا اولیه تأم ب شده نگونه بو ه است؟‬
‫– کیفیت قطعات تأم ب شده نگونه بو ه است؟‬
‫– ر کدامیک اد محصوالت بهبو کیفیت بو و مده است؟‬
‫– یا اس اندار های کیفیت محصول ارتقاه یاك ه اند؟‬
‫– یا سیس م های مياسب برای تضا ب کیفیت توسعه یاك ه اند؟‬
‫‪ )9‬مسئولیت اجتماعی ( میزان پاسخ ویی به نیازها و انتظارات جامعه ) – پاسخ به پرسش هايی مانند‪:‬‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫–‬
‫یا كعالیت هایی برای کاهت لو گی محیط دیست انجام ذیرك ه است؟‬
‫یا مالیات و عوارض باوقع ر اخت شده است؟‬
‫یا توسعه سادماب برای اكزایت اش غال انجام شده است؟‬
‫یا کاکی به مراکز خ یه و کاک به مس ايداب انجام شده است؟‬
‫یا کارهای كرهيگی برای کاک به توسعه ا ااعی انجام شده است؟‬
‫شناخت عاملها و پارامترهاي مؤثر بر بهره وري‬
‫مداهده مرا‬
‫مصاحبه باز‬
‫رار‬
‫اندازه گیري بهره وري‬
‫تجزيه و تحليل داده ها‬
‫تجزيه و تحليل داده ها‬
‫تجزيه و تحليل داده ها‬
‫تعيین نقاط قوت و ضعف‬
‫تعيین نقاط قوت و ضعف‬
‫تنظيم پرسشنامه‬
‫تعيین نقاط قوت و ضعف‬
‫تجزيه و تحليل داده هاي آماري‬
‫اولويت بيدك عاملها و ارام ها‬
‫تعيین ارتباط عاملها و پارامترها با وضعيت بهره وري‬
‫تو ره هاك راربر ك‬
‫نگونگك مرا‬
‫بررس انداده گ ك بهره ورك و تحلر ن ابج ب‬
‫فواید عمومی بهره وری‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫صرفه جویی در هزینهها‬
‫افزایش کیفیت مرغوب ت و مطلوب ت)کاالها وخدمات(‬
‫ثبات قیمتها و یا حتی کاهش آن‬
‫افزایش سطح رفاه عمومی جامعه‬
‫افزایش درآمد وسود‬
‫رضایت عمومی افراد‬
‫رونق اقتصادی‬
‫افزایش تولید و ارائه خدمات‬
‫ثبات اقتصادی در بازار جهانی‬
‫ایجاد اشتغال‬
‫توسعه صنعتی‬
‫توسعه پایدار ساختارهای اقتصادی‪،‬اجتماعی‪،‬فرهنگی ‪ ،‬علمی و بهداشتی‬
‫استراتژی های رشد بهره وری‬
‫• استراتژی تحول و نوآوری‪:‬‬
‫بهبودهای کالن‪ ،‬ناگهانی‪ ،‬منقطع و سرمایه محور‬
‫• استراتژی بهبود‪:‬‬
‫خرد‪ ،‬تدریجی‪ ،‬پیوسته و مردم محور‬
‫چرخه‬
‫بهبود‬
‫مستمر‬
‫‪A P‬‬
‫‪C D‬‬
‫سط ر باكت ابزه‬
‫سر مدك رسب و رار‬
‫‪Business Excellence‬‬
‫‪Award level‬‬
‫مر له شدم‬
‫‪A P‬‬
‫‪C D‬‬
‫رسارت باك ب ررت‬
‫به سوك سر مدك‬
‫سادماب‬
‫‪Recognized for‬‬
‫‪Excellence‬‬
‫مر له يجم‬
‫‪A P‬‬
‫‪C D‬‬
‫اع قا و تعهد به‬
‫سر مدك سادماب‬
‫‪Committed to‬‬
‫‪Excellence‬‬
‫مر له نهارم‬
‫دماب ‪ /‬گس گك نظامهاك مدبريت ررفرت‬
‫‪A P‬‬
‫‪C D‬‬
‫اس قرار اس اندار هاك‬
‫‪ISO 9004‬‬
‫و اس اندار هاك اخ صاص‬
‫‪QS 9000‬‬
‫‪ISO/TS 16949‬‬
‫‪HACCP‬‬
‫و‪. . .‬‬
‫مر له سوم‬
‫‪A P‬‬
‫‪C D‬‬
‫اس قرار اس اندار‬
‫‪ISO 9001‬‬
‫مر له وم‬
‫‪A P‬‬
‫‪C D‬‬
‫كرهيگ سادك و ابجا باور‬
‫ر مدبريت و راررياب‬
‫‪Pre – ISO 9000‬‬
‫مر له اول‬
Systematically Approach
Environment – surrounds the organization (system)
Organization (System) boundary
inputs
•Raw Materials
•Land
•Capital (money)
•Information
•Labor (people)
processes
Decision makers
(control)
outputs
Feedback
•Product
•Service
•Waste
•Pollution