Transcript 01 Bernadette Dister_Kijken, kijken, maar hoe en waartoe 2

Kijken, kijken, maar hoe en waartoe?
Kunstzone juli/augustus 2012
Kwestie:
Relatie kunstbeschouwing en
kunstgeschiedenis
Het probleem van analysemodellen
en begrippenlijsten
Doel?
1. zinvol leren kijken
(relatie met eindtermen)
2.handvatten geven
Begrip ‘kunstbeschouwing’
(náást kunstgeschiedenis)
Lichtwark
Bauhaus
Onderwijs (vroeger en nu)
Ad de Visser: Hardop Kijken
Beschouwings- en Analysemodellen
Analysemodellen (zie voorbeeld in
bijlage)
Begrippenlijsten (zie op volgende
slides voorbeelden van definiëring
van begrippen
compositie (begrippenlijst cve voor kua)
Dit is de
ordening/plaatsing/groepering van de
verschillende vormen op een vlak
(evenwichtig, symmetrisch,
asymmetrisch, dynamisch) of de
plaatsing van driedimensionale
vormen binnen een installatie.
ILO-UvA: BEGRIPPEN VOOR KUNST ANALYSE - versie 2.0 (aansluitend op cve richtlijn)
compositie
Compositiegrondvorm
Horizontaal / verticaal /
diagonaal / driehoek / overall
Dynamiek
Statisch / dynamisch
Symmetrie
Symmetrisch / asymmetrisch
Ritme
Herhaling
kleur (begrippen cve)
Denk daarbij aan kleursoort (rood,
geel, groen etc.), helderheid,
verzadiging, kleurencirkel
(bijvoorbeeld die van Johannes Itten,
docent aan het Bauhaus),
kleurcontrasten, kleursymboliek,
verschillende soorten van
kleurmenging etc.
Kleur (Ilo Uva)
Kleursoort
Primair / secundair / tertiair
Kleurverzadiging
Zuiver / onzuiver
Kleurintensiteit
Licht / donker
Kleurcontrast
Licht‐donker / koud‐warm /
complementair
VORM
(Ilo Uva)
Vorm
Hoekig / rond / vierkant /
kegel /
‐ tweedimensionaal /
driedimensionaal
Vormsoort
Geometrisch / organisch ‐
open / gesloten
vorm (begrippen cve)
Denk daarbij aan
tweedimensionale (vlak, plat) en
driedimensionale vormen
(ruimtelijk, plastisch), abstracte of
figuratieve vormen, schematische,
gestileerde, organische,
geometrische vormen (zoals
Mondriaan gebruikte) etc.
Toepassing mogelijk?
Zie volgende voorbeelden
Reflecteren op kunst:
Kunstbeschouwing in relatie tot
kunstgeschiedenis!
betekent:
-begrippen historisch gebruiken;
-kunstgeschiedenis motor van de
vragen die opgeroepen (moeten)
worden: de juiste (relevante)vragen
(leren)stellen
Kunstgeschiedenis/kunst (algemeen):
-kunstbeschouwing (didactisch)
gebruiken bij uitleg/bespreking =
Relatie Inhoud, vorm en functie
bespreken aan de hand van een
concreet voorbeeld
-Leerlingen léren de juiste vragen te
stellen (handvatten geven)
Voorbeelden:
bespreken van:
opbouw proces Rafael ?
(opdracht- verhaal-wat daarvan laten zien (Maria als tedere mooie moeder)-hoe in
beeld gebracht (vormgeving in relatie to (mimetische) kunstopvatting: hoe
natuurgetrouwheid, levensechtheid gecombineerd met harmonie (compositie) –
gebruik van voorstudies voor compositie
Hoe leerlingen daarover bevragen?
(in plaats van gangbare analyseschema)
Conclusie:
Compositie (in 15de/16de eeuw) =
geschikte samenvoeging van
elementen zoals figuren en
achtergronden,tot een aannemelijk
geheel.
(= levendig/natuurgetrouw/
geloofwaardig en harmonisch)
Compositie volgens Alberti 15de eeuw (zie bijlage
citaten)
Didactisch: problematiseren
Vraag: Welk probleem moest in Renaissance
opgelost door schilders?
Verbinden van levendigheid/levensechtheid met
helderheid/harmonie
Hoe zichtbaar in voorbeelden?
Verschil Renaissance en Middeleeuwen?
Geen natuurgetrouwheid. Heldere, overzichtelijke compositie.
Noodzakelijke kennis voor docent?
Basale kennis kunsthistorische
periodes
Inhoud (algemeen) in periodes
functie kunst in periodes
Kunstopvattingen in periodes
(vormgeving in relatie tot kunstopvatting bespreken!)
Kunstopvattingen
pragmatisch, mimetisch, expressief, objectief (kunst = kunst),
conceptueel gebaseerd op volgende schema: dominante
relatie van een van de factoren met het kunstwerk
kunstenaar (expressieve kunstopvatting)
(conceptueel)
concept
kunst
universum/natuur (mimetische)
publiek (pragmatische kunstopvatting)
bron: Van Uitert (1978)
Nieuw:William Hogarth: The Analysis of Beauty
(18de eeuw)
idee: driehoek en variatie appelleren aan
instinctief gevoel van schoonheid bij
beschouwer
Kunstopvatting Matisse (compositie)
(zie citaten bijlage)
Rosy-Fingered Dawn at Louse Point
1955
Ik wilde weer contact met de natuur. Niet
om natuurtaferelen te schilderen, maar
om een gevoel te krijgen van dat licht, dat
me met name hier heel erg aantrok. Ik
was altijd al erg geïnteresseerd in water.
Postmodernisme: compositie bij David Salle?
(zie bijlage)
Boltanski (Postmodernisme; conceptuele
kunstopvatting): hoe te bespreken/beschouwen?
Elsworth Kelly: objectieve kunstopvatting (kleur en
vorm verwijzen alleen naar zichzelf)
Bronnen:
Gombrich : Eeuwige schoonheid, Gaade Uitg.Houten, laatste
druk
Havekes, H. (2004). Actief Historisch Denken. Werkvormen die
leerlingen motiveren. Geraadpleegd op datum via
http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb/SO/Vakdocs/Geschied
enis/3aActief_Historisch_Denken_-_Hermes_-_Definitief_01.
Expertisecentrum-kunsttheorie (2012). Geraadpleegd op datum
via http://www.Expertisecentrum-kunsttheorie.nl/
Konijn,F. (1980). De relatie tussen kunstgeschiedenis en
kunstbeschouwing. Examenproblematiek
Koopman, H.(1980). Filosofie van de kunst voor de
lerarenopleiding: De klassieke interpretatie, Modernisme en
Postmoderne interpretatie(deel 1-3). In: Reader HKU.
Heemstede: Uitgegeven in eigen beheer
Rheeden, van H. (1994) Met het oog op
…compositieschema’s. In: Maandblad voor de beeldende
vakken, 5
Stumpel, J & Kieft, G (1989) De veelzijdige driehoek. In:
Kunstschrift, 1989, 4
Uitert, E. van. (1978) Kunstbeschouwing in- en uitwendig. In:
Reader IVLOS Lerarenopleiding E3.1(2004)
Witteveen,J. (1994). Enkele gedachten over kunstbeschouwing
in het voortgezet onderwijs. Enschede: SLO.
Akker, van den Paul (2010), Looking for lines. Theorie on the
essence of Art and the Problem of Mannerism, Amsterdam
University Press
Akker, van den Paul (1991), Sporen van vaardigheid. De
ontwerpmethode voor de figuurhouding in de Italiaanse
tekenkunst van de renaissance. Uniepers Abkoude.