Transcript De Wmo en de decentralisaties

‘Actuele ontwikkelingen in wet- en regelgeving
AWBZ-Wmo en de gevolgen voor de
vrijwillige ouderenadviseurs’
Inleiding
voor vrijwillige ouderenadviseurs
Westervoort, 18 november 2014
Henk Beltman
adviseur en kennismakelaar
programma Aandacht voor Iedereen
Inhoud
1. Wat zijn belangrijke maatschappelijke en politieke
ontwikkelingen?
2. Wat houden de drie decentralisaties in?
3. Wat houdt de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning in?
4. Wat zijn de gevolgen van de decentralisaties?
5. Kernpunten voor de individuele burger
6. Ontwikkelingen rond onafhankelijke cliëntondersteuning
7. Waarnemingen uit de praktijk (november 2014)
8. Samenvatting
Programma Aandacht voor iedereen
2
Wat is het programma aandacht voor Iedereen?
- landelijk programma cliëntenorganisaties, financiering VWS,
ook in 2015
- doelen: informeren van cliëntenorganisaties; ondersteunen van
Wmo-raden; stimuleren van netwerken; agenderen van thema’s
- onderdelen: regionale adviseurs; nieuwsbrief; kennisdossiers
- website: www.aandachtvooriedereen.nl
1. Wat zijn belangrijke maatschappelijke en
politieke ontwikkelingen?
- maatschappelijke trends: terugtredende overheid; nadruk eigen
verantwoordelijkheid en zelfregie; drang tot participatie
- inhoudelijke trends: langer zelfstandig thuis wonen; ondersteuning
in thuissituatie; concentratie op wijk- en buurtniveau
- politieke trends: beperken overheidsuitgaven; transities en
transformaties; lokale beleidsvrijheid en regionale samenwerking
gemeenten
- actueel: programma Zorg Verandert (tientallen ‘huiskamerbijeenkomsten’ over omgaan met veranderingen)
2. Wat houden de drie decentralisaties in?
- vijf grote veranderingen in systeem welzijn en zorg: Jeugdwet,
Wmo, Wet Langdurige Zorg (AWBZ), Passend Onderwijs en
Participatiewet
- hoofdlijnen: beperken instituten; nadruk eigen kracht en netwerk;
vroegtijdige ondersteuning; integrale aanpak leefgebieden; sociale
wijkteams
- hervorming langdurige zorg(1) beperken AWBZ tot intensieve
24 uurs-zorg (2) ondersteuning en participatie naar Wmo;
(3) behandeling en verpleging naar Zorgverzekeringswet (functie
wijkverpleging)
3.a. Wat houdt de Wet maatschappelijke
ondersteuning in?
* doel: mensen met een beperking of met chronische psychische of
psychosociale problemen zo lang mogelijk thuis laten wonen door
maatschappelijke ondersteuning
* maatschappelijke ondersteuning (opdracht aan de gemeente):
(1) bevorderen sociale samenhang, mantelzorg en
vrijwilligerswerk, toegankelijkheid van voorzieningen, veiligheid
en leefbaarheid en bestrijden huiselijk geweld
(2) ondersteuning van zelfredzaamheid en participatie
(3) bieden van beschermd wonen en opvang
- cliëntenparticipatie: (1) betrekken burgers, waaronder cliënten of
hun vertegenwoordigers, bij de uitvoering van de wet (2) jaarlijks
cliëntervaringsonderzoek
3.b. Wat houdt de Wet maatschappelijke
ondersteuning in?
- kernbegrippen voor de individuele burger:
* keukentafelgesprek: ‘maatwerk’-gesprek met de gemeente
* persoonlijk plan: eigen plan maatschappelijke ondersteuning
* onafhankelijke cliëntondersteuning: adviseur
* persoonsgebonden budget: zelf ondersteuning inkopen
* ondersteuning mantelzorgers: opdracht aan gemeente
- procedure naar maatschappelijke ondersteuning:
1. melding door/namens betrokkenen bij College van B&W
* college bevestigt ontvangst en:
* signaleert optie persoonlijk plan
* wijst op mogelijkheid van cliëntondersteuning
3.c. Wat houdt de Wet maatschappelijke
ondersteuning in?
2. cliënt kan binnen 7 dagen na melding persoonlijk plan indienen
3. onderzoek door gemeente met cliënt (keukentafelgesprek):
- pas in aanmerking voor maatwerkvoorziening als niet op eigen
kracht, niet met mantelzorgers, niet met netwerk of vrijwilligers
zelfredzaam kan zijn of kan participeren
- bij onderzoek wordt cliënt geïnformeerd over pgb
4. gemeente maakt verslag van uitkomsten
5. bij vervolg naar maatwerkvoorziening: cliënt dient formele
aanvraag in
6. beslissing college op aanvraag binnen 2 weken
7. eventueel: bezwaar (bij gemeente) en beroep (rechter)
4. Wat zijn de gevolgen van de decentralisaties?
- algemeen: elke partij maakt krachtenveldanalyse
- cliënt: minder rechten; meer eigen verantwoordelijkheid; drang tot
maatschappelijke participatie; aandacht kwetsbare jongeren
- gemeente: regievoerder en rolopvatting; nadruk kostenbeheersing
en eigen kracht; integrale aanpak; inkoopbeleid; regionale
samenwerking
- instelling: onzekere positie;(her)formuleren aanbod; bepalen
strategie; positioneren in krachtenveld
- ouderenbond: informeren leden; invulling zelfregie en
participatie; belangenbehartiging; opzetten initiatieven
(ouderenadviseur)
5. Kernpunten voor de individuele burger
1. Stel zelf een persoonlijk plan voor maatschappelijke
ondersteuning op
2. Maak gebruik van een onafhankelijke cliëntondersteuner
3. Maak eventueel gebruik van een persoonsgebonden budget
4. Doe een beroep op de gemeente voor ondersteuning van
mantelzorgers
5. Wees ervan bewust dat 2015 een overgangsjaar is
6.a. Ontwikkelingen rond onafhankelijke
cliëntondersteuning
- definitie: onafhankelijke ondersteuning met informatie, advies en
algemene ondersteuning; die bijdraagt aan het versterken van
zelfredzaamheid en participatie; en het verkrijgen van een zo
integraal mogelijke dienstverlening ( maatschappelijke
ondersteuning, preventieve zorg, zorg, jeugdhulp, onderwijs,
welzijn, wonen, werk en inkomen)
- vele vormen:
* informatie en advies; vraagverheldering; kortdurende
ondersteuning;
* activering van de cliënt en diens netwerk;
* bemiddeling en verwijzing;
* ondersteuning bij crisis ingeval van interventie;
* hulp bij monitoring en evaluatie van de dienstverlening;
* hulp bij klachten en (voorkomen van) bezwaar en beroep
6.b. Ontwikkelingen rond onafhankelijke
cliëntondersteuning
- gemeente verplicht om voor beschikbaarheid te zorgen en moet
cliënt, ingeval van een onderzoek, wijzen op de mogelijkheid
- vanuit belang van de cliënt
- onafhankelijk (en eventueel om een ander vragen)
- kosteloos
- ook mantelzorger recht op eigen keukentafelgesprek
- voorbeeld: vrijwillige ouderenadviseur
- potentieel sterke positie cliënt: combinatie persoonlijk plan,
cliëntondersteuning en persoonsgebonden budget
7.a. Waarnemingen uit de praktijk
(november 2014)
- decentralisaties meer in de actualiteit (te sluiten contracten,
bezuinigingen instellingen)
- gemeenten: druk met verordening, inkoopbeleid, beleidsplan;
en informeren van cliënten en burgers (?)
- inkooptrend bij gemeente: 2015 overgangsjaar; overgangsrecht
(garantie van zorg); minder bezuinigingen en noodzaak grote
veranderingen; hetzelfde doen met minder middelen
- onafhankelijke cliëntondersteuning: weinig bekend, bij sociale
wijkteams geplaatst; groot belang voor kwetsbare burgers
- kanttekeningen bij sociale wijkteams: samenhang in ondersteuning
welzijn en zorg; keuzevrijheid cliënt; gebrek aan doorzettingsmacht; verhouding tot burgerinitiatieven; manier van werken?
7.b. Waarnemingen uit de praktijk
(november 2014)
- welzijns- en zorginstellingen: reorganisaties, profileren; andere
manier van werken, invoegen in sociale wijkteams
- formele cliënten- en burgerparticipatie: positie Wmo-raad;
ontwikkeling naar integrale adviesraad; inbreng kwetsbare
burgers; invulling cliëntenparticipatie (wijk, gemeente, regio)
- positie gemeenteraad: kennismaking met nieuwe doelgroepen en
nieuwe thema’s; verhouding representatieve en participatieve
democratie; ‘meet- en weetplicht’
- belang politieke keuzes wordt groter (algemene/
maatwerkvoorziening, pgb voor sociaal netwerk, beperken
huishoudelijke hulp)
8. Samenvatting
- grote wijzigingen in systeem welzijn en zorg: andere rollen en
verhoudingen burger, organisaties en overheid
- cliëntenperspectief: persoonlijk plan; keuzevrijheid;
onafhankelijke cliëntondersteuning; sociale wijkteams en
wijkverpleegkundige
- mogelijkheden voor onafhankelijke cliëntondersteuning in 2015