Transcript smutek - prezentacja

Badania psychofizjologiczne
Radość wielkim jest mędrcem, bo radość stworzyła słońce i świat.
Smutek niczego nie urodzi.
— Kornel Makuszyński
Szczęście robi dobrze ciału, ale smutek rozwija siłę umysłu.
— Marcel Proust
Opis zjawiska
 Smutek jest jednym z wielu negatywnych nastrojów
takich, jak: obawa, poirytowanie, napięcie, znudzenie,
zmęczenie itp.
 Smutek, to negatywny nastrój, charakteryzujący się
poczuciem …
arousal
displeasure
pleasure
sleepiness
Russell, J.A. (1980). A circumplex model of affect. Journal of Personality and Social
Psychology, 39, 1161-1178.
Lang, P.J., Bradley, M.M., & Cuthbert, B.N. (2005). International affective picture system (IAPS):
Affective ratings of pictures and instruction manual. Technical Report A-6. University of Florida,
Gainesville, FL.
Poznawcze znaczenie smutku
Nastrój nie wywołuje zachowań, ale ma wpływ na
nastawienie poznawcze i poprzez to nastawienie
reguluje sposób realizacji zachowań (np. wolniej,
szybciej, dokładnie, niedokładnie itp.)
 Działaj
mobilizacja szybkościowa; jak najszybciej uruchom
wyuczoną i wyćwiczoną reakcję
 Uważaj
mobilizacja dokładnościowa; powstrzymaj reakcję aż
do momentu rozstrzygnięcia
GO
GO
UWAŻAJ
DZIAŁAJ
NO-GO
UWAŻAJ
DZIAŁAJ
 RUN
wykonywanie planów
 EDIT
rozwiązywanie problemów
RUN
89 + 28 = ?
EDIT
RUN
EDIT
4; 7; 10; 13;
?
Sosnowski, T. (2002). Zadania umysłowe a aktywność sercowo-naczyniowa. Gdańsk: GWP.
[str. 96-104]
Być może smutek powoduje osłabienie sprawności we
wszystkich obszarach poznawczych, ale badania nad
depresją sugerują, że deficyt może się ograniczać tylko
do strefy kontroli poznawczej
wysoka aktywność
kory przedczołowej
niska aktywność
kory przedczołowej
Osoby depresyjne nie
angażują mechanizmów
poznawczych pozwalających
sobie lepiej radzić z
zadaniami wymagającymi
hamowania poznawczego
(hamowanie dominującej
reakcji)
Kaiser, S, Unger, J, Kiefer, M, Markela, J, Mundt, C, Weisbrod, C (2003). Executive control deficit in depression:
event-related potentials in a Go/Nogo task. Psychiatry Research: Neuroimaging, 122, 169-184.
Osoby depresyjne gorzej
wypadają w zadaniach
wymagających
utrzymywania w pamięci
operacyjnej 1, 2 lub 3
elementów (zadanie nback, pamięć robocza).
Harvey P.O., Le Bastard G., Pochon J.B., Levy R., Allilaire J.F., Dubois B., et al. Executive functions and
updating of the contents of working memory in unipolar depressions, Journal of Psychiatric Research, 38, pp.
567--576
 Osoby w nastroju negatywnym wypadły gorzej w zadaniu n-back niż
osoby w nastroju pozytywnym (Gray i in., 2002; Koch i in., 2007)
 Osoby smutne postrzegają zadania poznawcze jako trudniejsze niż
osoby wesołe (Gendolla, 2007)
 Osoby smutne wykazują gorsze efekty uczenia się w zadaniach
poznawczych niż osoby wesołe (Brand, Reimer, Opwis, 2007)
Podobnych rezultatów jest raczej mało – czy nastrój ma zatem wpływ na
rozumowanie?
 Nie, bo taki wpływ mają tylko cechy lub symptomy chorobowe
 Tak, ale sztuczny nastrój jest za słaby, żeby zaobserwować jego
wpływ
 Jeśli zadanie wymaga mobilizacji szybkościowej (DZIAŁAJ), to nasilają się
wskaźniki aktywności współczulnej (PEP, SBP) oraz słabną wskaźniki
aktywności przywspółczulnej (HRV-HF, bradykardia antycypacyjna)
 Jeśli zadanie wymaga mobilizacji dokładnościowej (UWAŻAJ), to słabną
wskaźniki aktywności współczulnej (PEP, SBP) oraz nasilają się wskaźniki
aktywności przywspółczulnej (HRV-HF, bradykardia antycypacyjna)
akt. współczulna
akt. przywspółczulna
SMUTEK
NASTAWIENIE
POZNAWCZE
NASTAWIENIE
„UWAŻAJ”
PRZETWARZANIE
INFORMACJI
KONTROLA
POZNAWCZA
WYNIKI ZADAŃ
WYNIKI
ZADAŃ
ZŁOŻONYCH
WSKAŹNIKI
FIZJOLOGICZNE
Wpływ smutku na aktywność poznawczą
Preferowana
trudność
250
200
WESOŁY
SMUTNY
150
100
50
0
0-back
2-back
0-back
0.15
0.2
Porażki
Sukcesy
0.25
2-back
0.15
0.1
0.1
0.05
0.05
0
0
0-back 2-back 0-back 2-back
0-back
2-back
0-back
2-back
WESOŁY
SMUTNY
WESOŁY
0-back 2-back 0-back 2-back
0-back
0
0-back
2-back
0
-1
-50
-2
delta HPV-HF
delta PEP [ms]
2-back
SMUTNY
-3
-4
-5
-100
-150
-200
-6
-250
-7
-300
-8
UWAŻAJ
DZIAŁAJ
DZIAŁAJ
UWAŻAJ
UWAŻAJ
UWAŻAJ
DZIAŁAJ
DZIAŁAJ
 Nastrój nie wykazuje wpływu na poziom wykonania
zadań
 Nastrój wykazuje wpływ na fizjologiczne wskaźniki
nastawienia poznawczego
 Wpływ nastroju ujawnia się tylko w sytuacjach
wymagających silnej kontroli poznawczej
 Jeśli nie widać efektu na poziomie wykonania zadań,
to nie można mówić o deficycie, a jedynie o
specyficznym nastawieniu poznawczym
„Przecież ja tylko chcę pomóc każdemu
człowiekowi.
Wtedy gdy jestem przy nim, może spotkać
się sam ze sobą” – powiedział Smutek.
Ballada o zasmuconym Smutku
 Smutek wchodzi w interakcję z wyższymi procesami
poznawczymi (kontrola poznawcza) – dane z badań
neurofizjologicznych
 Smutek powoduje deficyt poznawczy
 Wyniki – brak różnic w poziomie wykonania zadań
 Smutek powoduje specyficzne nastawienie poznawcze
 Wyniki – fizjologiczne wskaźniki nastawienia są inne
u osób smutnych i wesołych
Przegląd teorii nastroju
Nastroje
negatywne są
bardziej
Nastroje pozytywne
zróżnicowane
pogodny, szczęśliwy,
niż
pozytywne usatysfakcjonowany, zrelaksowany
Nastroje negatywne
smutek, złość, gniew,
obrzydzenie, lęk, napięcie, frustracja, znudzenie
Nastroje mają
znak (pozytywne vs. negatywne) i
natężenie (słabsze vs. silniejsze)
distress
arousal
displeasure
depression
excitement
pleasure
sleepiness
relaxation
Russell, J.A. (1980). A circumplex model of affect. Journal of Personality and Social
Psychology, 39, 1161-1178.
Tellegen, A., Watson, D. & Clark, L.A. (1999). On the dimensional and hierarchical
structure of affect. Psychological Science, 10, 297-303.
Matthews, G., Jones, D.M. & Chamberlain, A.G. (1990). Refining the measurement of
mood: the UWIST mood adjective checklist. Br J Psychol, 81, 17-42.
Valence
Lang, P.J., Bradley, M.M., & Cuthbert, B.N. (2005). International affective picture system (IAPS):
Affective ratings of pictures and instruction manual. Technical Report A-6. University of Florida,
Gainesville, FL.
Wpływ nastroju na procesy przetwarzania informacji
Wpływ nastroju na przetwarzanie informacji:
 bezpośredni
 ukierunkowanie percepcji
(uwaga skierowana na bodziec lub dystraktory)
 zgodność pamięci z nastrojem (Bower, 1981)
(łatwiej odtwarzamy z pamięci informacje zgodne z aktualnym
nastrojem)
 alokacja zasobów poznawczych (Nęcka, 2003)
(nastrój angażuje część zasobów poznawczych, których brakuje dla
poradzenia sobie z zadaniem)
 nastawienie poznawcze (Schwarz, 1990)
(smutek – nastawienie analityczne; radość – nastawienie
heurystyczne)
Bower, G.H. (1981). Mood and memory. American Psychologist, 36, 129-148.
Nęcka, E. (2003). Inteligencja: geneza – struktura - funkcje. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Schwarz, N. (1990). Feelings as information: Informational and motivational functions of affective states. In E. T. Higgins &
R. M. Sorrentino (Eds.), Handbook of motivation and cognition: Foundations of social behavior(Vol. 2, pp. 527-561). New
York: Guilford Press.
Wpływ nastroju na przetwarzanie informacji:
 pośredni – wpływ na procesy okołopoznawcze
 regulacja wrażliwości emocjonalnej
(preferowanie lub unikanie ryzyka)
 motywacja i mobilizacja (Brehm i Self, 1989)
o wartość celu
(np. subiektywne obniżanie wartości nagrody)
o własne możliwości
(np. subiektywne obniżanie swoich możliwości)
o nasilenie potrzeby
(np. obniżanie znaczenia aprobaty społecznej)
Brehm, J.W. & Self, E.A. (1989). The intensity of motivation. Annual Review of
Psychology, 40, 109-.
 Hipoteza stanu
na funkcjonowanie poznawcze może mieć wpływ
aktualny przejściowy stan osoby np. wzbudzony
nastrój
 Hipoteza cechy
na funkcjonowanie poznawcze może mieć wpływ tylko
stała właściwość psychiczna (dyspozycja) np.
depresyjność lub depresja (Joorman, 2006)
Joorman, J. (2006). Hamowanie, ruminacja i regulacja nastroju w depresji. W:
R.W.Engle, G.Sędek, U.von Hecker, D.N.McIntosh (Ed.), Ograniczenia poznawcze.
Starzenie sie i psychopatologia. (295-333). Warszawa: PWN.
Być może smutek powoduje osłabienie sprawności we
wszystkich obszarach poznawczych, ale badania nad
depresją sugerują, że deficyt może się ograniczać tylko
do strefy kontroli poznawczej (hamowanie,
planowanie, uaktualnianie, przerzucanie) i nie
występować w przypadku procesów niższego rzędu
(uwaga, percepcja, szybkość, pamięć)
Przegląd koncepcji wyższych procesów poznawczych
 Kontrola poznawcza (cognitive control, executive
control) to zespół procesów, które umożliwiają
adaptacyjne zmiany zachowań i przetwarzania
informacji.
 Uaktualnianie informacji (np. sensorycznych)
 Wybór reakcji (lub informacji z pamięci)
 Zmiana realizowanej reakcji (lub procesu)
 Hamowanie reakcji (lub procesu)
 Norman, Shalice, 1986
Przegląd danych empirycznych
 Osoby w nastroju negatywnym wypadły gorzej w
zadaniu n-back niż osoby w nastroju pozytywnym
(Gray i in., 2002; Koch i in., 2007)
 …
Smutek powoduje
obniżenie sprawności w
zakresie hamowania
poznawczego
Wpływ sztucznego
smutku jest za słaby, żeby
uwidocznić się na
poziomie behawioralnym
różnice w poziomie
wykonania zadań będą
słabe
Nawet słaby smutek
będzie miał wpływ na
poziomie fizjologicznym
będą różnice w poziomie
różnych wskaźników
fizjologicznych
Łącznik między nastrojem i przetwarzaniem informacji
Emocja wywołuje zachowania, a nastrój reguluje
nastawienie poznawcze
Mobilizacja dokładnościowa w większym stopniu
angażuje kontrolę poznawczą niż mobilizacja
szybkościowa
 Jeśli zadanie wymaga mobilizacji dokładnościowej (UWAŻAJ), to podnoszą
się wskaźniki aktywności przywspółczulnej (bradykardia antycypacyjna,
HRV-HF)
============================================================
 Osoby z wysokim HRV-HF wykazywały lepszy czas reakcji i wyższy poziom




wykonania zadań 2-wstecz, ale nie było różnic w SRT i CRT (Hansen, Johnsen,
Thayer, 2003)
Aktywność kory przedczołowej (odpowiedzialnej m.in. za kontrolę poznawczą)
często wiąże się z nasileniem aktywności przywspółczulnej (Thayer, Friedman,
2002)
W zadaniach typu NoGo pojawia się przedłużona fazowa deceleracja HR, której
nie ma w zadaniach typu Go (Collet, Dittmar, Vernet-Maury, 1999)
U strzelców przed dobrym strzałem obserwuje się dłuższą bradykardię
antycypacyjną niż przed złym strzałem (Tremayne, Barry, 2001)
Bradykardia antycypacyjna ujawnia się tam, gdzie aktywizują się procesy
kontroli poznawczej (Jennings, van der Molen, 2002)
 Czy za deficyt poznawczy w depresji odpowiedzialny
jest nastrój?
Czy zdrowy nastrój powoduje takie same deficyty co depresja?
 Czy nastrój powoduje globalny, czy lokalny deficyt
poznawczy?
Czy chodzi tylko o hamowanie? Czy deficyt sprawdza się tylko do
określonych aspektów zadania (np. szybkościowych)?
 Czy specyfikę nastawienia poznawczego w smutnym
nastroju można nazwać deficytem?
Czy smutek powoduje pogorszenie (choćby minimalne) wyników
zadań?