Transcript Chronische Depressie

CHRONISCHE DEPRESSIE
nieuwe opties voor onderzoek en behandeling
GGNet januari 2013
Jan Spijker, psychiater,
hoofd programma
stemmingsstoornissen
Pro Persona, Nijmegen, hoogleraar
chronische depressie Radboud
universiteit Nijmegen & onderzoeker
Trimbos-instituut, Utrecht
Chronische Depressie
• Depressieve stoornis met duur > twee jaar.
•10-20% van de patienten met een Depressieve stoornis hebben
een chronisch beloop
• ook dubbele depressie (dysthymie + MDE)
• grote ziektelast, beperkingen in functioneren, toename suicidaliteit
en toegenomen comorbiditeit
Chroniciteit en behandeling (MDR Depressie 2011)
• indien er nog geen sprake is van behandeling of inadequate
behandeling: volg de richtlijn volgens de passende algoritmes
• Bij chroniciteit en therapieresistentie:
stap in bij combinatiebehandeling (van AD en PT).
Biologische stappenplan vervolgen.
Intensivering behandeling.
Second opinion.
•Rehabilitatie afhankelijk van context, klinische oordeel, voorkeur
patient. Indien rehabilitatie dan in een gecombineerd zorgmodel
Chroniciteit en behandeling (MDR Depressie 2011)
• Voorkeursbehandeling bij chronische depressie: combinatie van
PT en AD
• Beste onderzochte PT variant is CGT.
• Ook bewijs voor CBASP bij chronische depressie
Chroniciteit en therapieresistentie
• Therapieresistentie: non-respons op een (of meer)
adequaat gedoseerde AD
• 19-34% non-respons en 12-15% partiele respons.
• Chronisch en therapieresistent overlappen maar zijn niet
hetzelfde.
• remissie op CGT na twee jaar: 25%!
Nieuwe behandelmogelijkheden
• inzet van nieuwe en bestaande cognitieve interventies
• MBCT: mindfulness based cognitive therapy
• CBM: cognitive bias modification
• zelfmanagement
Cognitieve processen bij (chronische) depressie
stoornissen in executieve functies leiden tot selectieve
informatieverwerking
Aandacht
• selectieve aandacht voor negatief materiaal
• onvermogen om aandacht van negatief materiaal te stoppen :
rumineren
 Geheugen
• terughalen van negatief materiaal : mood congruent recall
• terughalen van algemeen materiaal: overgeneral memory
• opslaan van negatief materiaal: mood congruent encoding
 Interpretatie
• bias voor negatieve interpretatie
Rol bij chroniciteit?
Nieuwe behandelmogelijkheden: MBCT
•
MBCT mindfulness based cognitive therapy
• groeps training in meditatie technieken naast cognitieve
gedragstechnieken
•Effect op cognities is o.a. afname van overgeneral memory
 systematic review & meta-analyse (Chiesa & Seretti, 2011)
MBCT effectief om recidief te voorkomen:
MBCT lijkt ook effectief als behandeling van
depressie/restsymptomen van depressie
•Geschikt als additie bij chronische depressie?
Nieuwe behandelmogelijkheden: CBM
• CBM cognitive bias modification
•Middels training zijn de cognitieve biases te beinvloeden
Meta-analyse Hallion & Ruscio 2011
2591 participanten
matig effect van CBM op interpretatiebias en attention bias
klein effect op angst en depressie symptomen
• Effectief bij chronische depressie?
Nieuwe behandelmogelijkheden: zelfmanagement
• zelfmanagement
• Bij chronische aandoeningen
• Empowerment
• Mogelijk werkzaamheid verbeteren door cognitieve interventies?
Nieuwe behandelmogelijkheden
• cognitieve interventies kunnen ook naast of na biologische
interventies (AD, ECT, rTMS) ingezet worden
• behandeling van chronische/therapieresistente depressie kan niet
bestaan uit enkelvoudige interventies maar eerder uit combinatie
en sequentiele behandelingen
Onderzoek
• effectiviteits studies van de toepassing van de cognitieve
interventies bij chronische depressies
• effectiviteit van sequentiele en combinatiebehandeling
• onderzoek naar de neurocognitieve processen en
neurobiologische verankering bij chronische depressie en de
beinvloeding daarvan door nieuwe interventies
Onderzoek: MBCT
• MBCT aanbieden bij depressieve patienten die onvoldoende
responderen op zorgpad 3 van het depressie programma (PT plus
AD).
• pilot studie
• aanvraag bij Fonds Geestelijke Gezondheid
Onderzoek: zelfmanagement
• ZemCAD studie (zelfmanagement bij chronische angst/depressie)
• aanbieden van cursus rehabilitatie door zelfmanagement aan
chronisch depressieve/angstige patienten die onvoldoende
verbeteren op behandeling vs care as usual
• overdracht naar eerste lijn (collaborative care)
• financiering door Innovatiefonds Zorgverzekeraars
Onderzoek: zelfmanagement
• ZemCAD studie
• cursus betreft een individueel aanbod gericht op vergroten coping,
activiteiten vergroten en empowerment toenemen
•Inclusie: diagnose angst/depressie, > 2 jaar in zorg (begeleiding)
stappenplan (adequate zorg), MINI
• metingen baseline, 6 en 18 maanden: kwaliteit van leven;
angst/depressie; empowerment; zorggebruik
•Kwalitatief deel: interviews
Onderzoek: zelfmanagement
• ZemCAD studie
• 13 GGZ instellingen doen mee
• veel aanmeldingen (180) waarvan 50% in aanmerking komt.
• 141 patienten geincludeerd
Inbedding
• academische werkplaats Chronische Depressie
• 8 klinische bedden voor behandeling
• poliklinische functie voor diagnostiek, indicatiestelling
Inbedding
• Pro Persona, zorgprogramma Stemmingsstoornissen
• sectie Klinische Psychologie van de faculteit Sociale
wetenschappen
• BSI (Behavioural Science Institute) ‘cognitive processes in
psychological dysfunctions’
• ACSW (Academisch Centrum Sociale Wetenschappen)
• afdeling Psychiatrie UMC St Radboud
• samenwerking met Trimbos instituut
Missie
• meer aandacht voor chronische depressie
• meer inzicht in de ontwikkeling van chroniciteit
• meer kennis over behandeling en begeleiding van chronische
depressie