Transcript Burgers in beweging

Burgers in beweging
Een onderzoek naar succesfactoren en belemmerende factoren bij het
ontstaan, voortduren en uitbouwen van burgerinitiatieven op het gebied van
sporten en bewegen in lage SES wijken
Ilse Flink
Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg
Erasmus MC
Achtergrond
 Overgewicht en obesitas groeiend probleem
 Lage SES
 Gesubsidieerde beweegprogrammas weinig duurzaam
 Burgerinitiatieven (mogelijk) duurzamer
 Zorg op Zuid in Feyenoord  Klein maar Fijn onderzoek CEPHIR
Onderzoeksvragen (1)
1. Wat voor voorbeelden zijn er in Nederland te vinden van sport- en
beweeginitiatieven in de wijk voor Nederlanders met lage SES die zijn
ontstaan vanuit de bewoners zelf, die door deze bewoners worden
gedragen, en die vanuit zichzelf voortduren?
Onderzoeksvragen (2)
2. Wat zijn voorwaarden, succesfactoren en belemmerende factoren bij
het ontstaan van de beweeginitiatieven?

Wat zijn kenmerken en succesfactoren van het individu (trekker)
die het initiatief neemt tot een succesvolle beweegactiviteit?

Wat zijn de kenmerken en succesfactoren van de organisatie die
het initiatief neemt tot een succesvolle beweegactiviteit?

Wat zijn factoren die het ontstaan van het initiatief kunnen
belemmeren?
Onderzoeksvragen (3)
3. Wat zijn voorwaarden, succesfactoren en belemmerende factoren voor
het voortduren en uitbouwen van de beweeginitiatieven?

Wat zijn kenmerken en succesfactoren van het individu (trekker)
die ervoor zorgen dat het initiatief duurzaam is (voortduurt) en
kan uitbouwen?

Wat zijn de kenmerken en succesfactoren van de organisatie die
zorgen dat het initiatief duurzaam is (voortduurt) en kan
uitbouwen?

Wat zijn factoren die het voortduren en uitbouwen van het
initiatief kunnen belemmeren?
Methode
 10 burgerinitiatieven op het gebied van sporten en bewegen in
Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Den Bosch
 Selectie met hulp van gemeente
 Langlopende initiatieven in lage SES wijken
 Burgerinitiatief “Een initiatief van één of meer burgers, dat
onverplicht wordt opgestart ten behoeve van anderen in de
samenleving”
 Vanuit verschillende netwerken opgestart
 13 diepte interviews met trekkers en vrijwilligers
 Slechts enkele voorbeelden dus niet representatief
Resultaten (1)
Algemene eigenschappen van de initiatieven
 Richten zich op verschillende beweegactiviteiten (bijv. buurtfitness,
aerobics, zwemmen, hardlopen, wandelen)
 Netwerken: moskeeën, migrantenorganisaties, buurthuizen en scholen
 Looptijd 1-24 jaar
 Initiatiefnemers van allochtone afkomst en meestal vrouw
 Deelnemers met diverse etnische achtergronden en meestal vrouw
 Grootte is wisselend en hangt af van activiteit: 7-60 deelnemers
Resultaten (2)
Voorwaarden, succesfactoren en belemmerende factoren bij het ontstaan
 Kenmerken initiatiefnemer:
 Sterke intrinsieke motivatie
 Zijn al langer en op verschillende terreinen actief in wijk
 Sleutelfiguur in de wijk
Voorbeeld citaat “Iedereen kent me als de dochter van. Mijn vader is
hier al 25 jaar actief in het buurthuis.” (initiatiefneemster aerobics
en fietslessen, Amsterdam)
Resultaten (3)
Voorwaarden, succesfactoren en belemmerende factoren bij het ontstaan
• Bestaande netwerken zijn belangrijke broed- en vindplaatsen voor
initiatiefnemers
• Moskee
 Migrantenorganisatie
 Buurthuis
 School
Voorbeeld citaat “Het is een beetje vanuit de moskee ontstaan. Daar
zag ik dus dat de mannen weinig bewogen en toen heb ik het
initiatief genomen om iets te organiseren.” (initiatiefnemer
hardlopen en gymmen voor mannen, Utrecht)
Resultaten (4)
Voorwaarden, succesfactoren en belemmerende factoren bij het ontstaan
 Goede contacten met externe partijen voordat er gestart wordt
Voorbeeld citaat “Opbouwwerkers hebben toen geholpen om via het
buurthuis de activiteiten op te starten.” (initiatiefneemster bewegen voor
vrouwen, Den Haag)
Resultaten (5)
Succesfactoren bij het voortduren en uitbouwen
 Taal en culturele achtergrond initiatiefnemer  dezelfde taal spreken
en/of openstaan voor andere culturen neemt drempels weg
 Sociale functie van het initiatief als primair doel  vrouwen/mannen uit
hun isolatie halen en met elkaar in contact komen
 Initiatiefnemer als vertrouwenspersoon  delen ook andere problemen
met initiatiefnemer
 Werving via verschillende kanalen maar vooral mond-tot-mond
Resultaten (6)
Succesfactoren bij het voortduren en uitbouwen
 Veel informeel contact met deelnemers en vrijwilligers  wonen bij
elkaar in de wijk dus komen elkaar met regelmaat tegen
 Alle initiatieven werken samen of worden ondersteund door een
externe partij  financiering, faciliteren van ruimte en materiaal,
verzorgen van cursussen
 Nauw contact met één persoon
 Initiatief leidt tot nieuwe initiatieven bijv. taallessen en heeft “spin-off”
effecten bijv. verbeteren Nederlandse taal, contact in wijk
Resultaten (7)
Belemmerende factoren bij het voortduren en uitbouwen
 Het vinden van vervanging  Eén persoon trekt de kar en anderen
willen/kunnen het niet overnemen
 Redenen waarom dit moeilijk blijkt:
 Ontbreken intrinsieke motivatie “ze doen het alleen voor het geld”
 Weinig vertrouwen in eigen kunnen
 Te grote verantwoordelijkheid
 Te tijdrovend
Resultaten (8)
Belemmerende factoren bij het voortduren en uitbouwen
 Initiatieven zijn beperkt in hun bereik  richten zich alleen op etnische
minderheden (vaak Turken en Marokkanen) en bereiken vooral
vrouwen tussen de 30 en 60 jaar
 Weinig tijd en financiële middelen  beperkte uitbouwmogelijkheden,
kunnen vrijwilligers niet belonen
 Overvragen door gemeente  Initiatiefnemers overbelast; schept
verwachtingen die niet waar worden gemaakt
Aanbevelingen voor de praktijk (1)
Bij het ontstaan of opstarten van het initiatief
 Professionals als facilitatoren  bijv. verstrekken opstartsubsidie voor
huur ruimte; aanschaf sportmaterialen; financiering opleiding; tijdelijk
inhuren van professionele ondersteuning
 Waar mogelijk één duidelijk en laagdrempelig contactpersoon en
duidelijkheid over rol en verwachtingen
Aanbevelingen voor de praktijk (2)
Bij het voortduren en uitbouwen van het initiatief
 Vrijwilligers en initiatiefnemers belonen en “in het zonnetje zetten” 
kan iets kleins zijn dat aansluit bij waar gemeente mee bezig is
 Cursussen aanbieden die het initiatief verder helpen
 Ondersteuning bij uitbreiding of overname bijv. beschikbaar stellen van
professionele netwerk, verbinden met andere programma's
 Aansluiten bij energie die er is maar niet blijven trekken aan een dood
paard
Aanbevelingen voor het beleid
 Buurthuizen, moskeeën, migrantenorganisaties en scholen blijven
ondersteunen in wat voor vorm dan ook
 Samenwerking tussen zorg, gemeente en welzijn versterken 
succesvolle initiatieven kunnen sneller geïdentificeerd worden en
knelpunten kunnen sneller aangekaart worden
Hartelijk dank voor uw aandacht!