Transcript `***`**y******* ***********************( **) **` **a **b **************K **L

Cvećarstvo 2
vežbe
Paprati
Rod Adiantum (Pteridaceae)
Engleski naziv - Maidenhair ferns (devojačka kosa)
- ''adiantos'' - ne može se pokvasiti
- domaći naziv - postoje legende
- narodna medicina - oboljenja kože, astma
- narodna kozmetka - alkalna svojstva, pravljenje sapuna.
Česte vrste - u enterijeru i eksterijeru.
Rod - oko 150 do 200 vrsta
rasprostranjenih širom sveta,
na različitim staništima.
Listovi - sjajne, lomljive stabljike,
nijanse crne, plave ili smeđe boje,
Listići - tanki, zeleni, režnjeviti,
režnjevi - klinasti ili pravougaoni
Adiantum
raddiannum
Uslovi - svetao položaj, nikako direktno sunce
povremeno okrenuti posudu sa biljkom
- pravilan razvoj izdanaka i oblik bokora
- Zaštititi od promaje, klima uređaja
- Presađivanje - u posudu malo veću od prethodne
(2 cm novog supstrata oko starog busena).
Adiantum pedatum
Prihranjivanje - oprezno, dosta razblažen rastvorom đubriva,
u malim količinama,
u periodu vegetacije.
Prihranu obustaviti ukoliko se ne razvijaju novi listovi,
u periodu mirovanja biljke,
Ne treba koristiti spororazlažuća đubriva.
Zalivanje - pažljivo i umereno.
Prekomernog zalivanje - propadaju!
Zadržavanje vode povećava kiselost supstrata,
- treba zalivati kada je površina zemljišta suva
- pustiti da se višak vode ocedi
- ne zalivati hladnom vodom (t. približna sobnoj t.)
- Stare listove uklanjati,
- najbolje - kompletno orezati celu biljku u proleće,
- postepeno uklanjanje - više vremena i pažnje,
(novi listovi se razvijaju u međuvremenu).
Adiantum capilus veneris
Engleski naziv: Southern maidenhair,Venus-hair fern
Etimologija: ''venerina kosa''
- listopadna
- visine oko 30 cm
- rizom kratak, puzeći
- lisne drške - uspravne, crne, žljebaste
čine trećinu ukupne dužine lista
- list - trouglastog oblika
- perasto složen
- listići - povijeni, klinastog oblika.
- biljka stvara bočne izdanke.
Rasprostranjenje
- Dosta rasprostranjena
- tropska i umereno topla područja
- krečnjačka podloga,
- pored vode.
Gajenje
- polusenka
- dodati malo usitnjenog krečnjaka u supstrat
Adiantum capillus veneris
Kultivari
‘Fimbriatum’ (''končast'') - visina do 45 cm.
- lisne drške - sjajne, crne
- listići - široki, duboko usečeni i kovrdžavi
- dosta osetljiva na mraz
- uspeva na neutralnim zemljištima
‘Imbricatum’ (''preklapajući'') - svetlozeleni listovi
koji se kaskadno preklapaju.
- pri zalivanju ne kvasiti listove.
‘Scintilla’ (''blistav'') - liske duboko usečene, kao iseckane.
- traži dosta vlage, ali ne prskati listove vodom.
Adiantum hispidulum
Engleski naziv: Rosy maidenhair, rough maidenhair
Etimologija: ''bodljikav, nakostrešen''
- listopadna,
- visina 30-60 cm
- kratak rizom
- lisne drške - crne,
duže od polovine ukupne dužine lista
prekrivene oštrim dlakama
(protrlja se stabljika).
- listovi - prstasto složeni
- sastavljeni iz gustih perastih segmenata
- liske - tamnozelene boje,
- mladi listovi - crveni
Adiantum hispidulum
Rasprostranjenje
- u Australiji, na Novom Zelandu i Pacifičkim ostrvima,
u Indiji, Kini i Africi.
- naturalizovala se u SAD.
- U prirodnim uslovima - skromna
Gajenje
- česta sobna biljka
- jedna od najmanje zahtevnih iz roda Adiantum.
- osvetljeno mesto
- dovoljno relativne vlage u vazduhu
- zaštititi od isušivanja.
- ne saditi u suviše veliku posudu
- ne preterati sa zalivanjem,
samo kada je supstrat na površini suv pod prstima
posuda sa biljkom lagana
Kultivari
‘Whitei’ - listovi su prekriveni belim dlakama,
- uspravne stabljike
- potiče iz Australije.
Adiantum raddianum
(syn. A. cuneatum)
Engleski naziv: Delta maidenhair
Etimologija: ''zrakasto se prostirati''
- zimzelena
- visine 30-60 cm
- rizom - kratak, horizontalan
-lisne drške - sjajne, crne
čine oko jedne četvrtine ukupne dužine lista.
- listovi - trouglasti,
dvostruko perasto složeni.
A. raddianum
'Gracillimum'
Razlika između A. capillus-veneris i A. raddianum:
A. capillus-veneris - obod lista duboko usečen
- nervi se završavaju u vrhovima režnjeva,
- sorusi izduženi
A. raddianum - obod lista plitak,
- nervi se završavaju između režnjeva,
- sorusi bubrežastog oblika.
Rasprostranjenje
- tropska područja južne hemisfere.
Gajenje
Jedna je od najčešće gajenih vrsta roda Adiantum.
Uslovi - slični kao kod ostalih vrsta ovog roda.
‘Cluster Glory’ - listovi višestruko složeni,
- liske sitne, zelene
- lep kontrast sa crnom stabljikom
- dužina lista manja od 30 cm.
‘Fragrans’ (divan, mirišljav) - popularna biljka,
- česta u trgovinama
- može se naći kao ‘Fragrantissimum’
- visina 60 cm,
- žbunast habitus
- liske široko klinastog oblika
- odlično podnosi sobne uslove,
‘Gracillimum’ (malen, dražestan) - listovi su višestruko složeni,
- sitni, nežni listići
- dugi i povijeni na dole,
- pogodni za viseće korpe
Zahteva povećanu vlažnost vazduha.
‘Ocean Spray’ - tamnozeleni listovi lepezastog oblika.
‘Variegated Tessellate’ - listovi gusti, panaširani i nazubljeni
- traži dosta toplote i vlage.
‘Variegatum’ - listovi su kompaktni,
- dužine do 30 cm,
- sa sitnim mrljama žućkasto bele boje.
Adiantum venustum
Engleski naziv: Himalayan maidenhair
Etimologija: ''lep, dražestan''
- zimzelena
- visina 30-45 cm
- rizom - razgranat, horizontalan
- lisne drške - crne, sjajne
- čine polovinu ukupne dužine lista
- listovi - široko trouglasti, dvostruko složeni,
- u proleće crvenkasti
-listovi drugog reda - naizmenično raspoređeni duž ''cik-cak'' stabljike
- listići - na tankim, tamnim drškama,
blago asimetrični, sa ravnim ivicama
i okruglastim i nazubljenim središnjim delom.
Rasprostranjenje
- šumovita planinska područja Azije
- može da prezimljava u uslovima umereno kontinentalne klime.
Gajenje
- U našim uslovima - perena,
dobar je pokrivač tla.
- U uslovima enterijera - rezano zelenilo.
Trajnost listova - preko 2 nedelje.
Rod Asplenium
- obuhvata oko 800 vrsta i kultivara.
- Ime grčkog porekla - ''bez melanholije''
vezano za lekovita svojstva koja su stari Grci (Plinije),
oko 60 god. p.n.e. pripisivali ovim papratima.
- lečenje depresije.
- rizom uspravan
- lisne drške - crne spolja,
zelene na unutrašnjoj strani
ili su cele crne boje.
- listovi - zimzeleni
- prosti do dvostruko ili trostruko složeni.
- sorusi - linearni, na naličju lista, duž nerava.
- Neke vrste - umerena klima,
na planinama, na kamenitoj podlozi
pogodne za alpinetume
sadnja u kontejnerima - supstrat sa dodatkom krečnjaka
- Tropskim vrste - u enterijeru
- povećana vlažnost vazduha,
- sade se u male posude,
- polusenka
- smanjeno zalivanje.
U prošlosti - sastojak različitih biljnih,
lekovitih mešavina.
Osim za depresiju,
obloga za ozlede
biljni tonik za ćelavost itd.
Asplenium nidus avis
Engleski naziv: Bird’s nest fern
Etimologija: ''gnezdo''
- zimzelena biljka
- visina 1 - 1.75 m
(u sobnim uslovima obično oko 0.5 m)
- listovi - celog oboda,
gotovo sedeći,
tanki, čvrsti,
formiraju rozetu
Spoljašnji listovi odumiru - iseći ih.
Asplenium nidus avis
Gajenje
- Na prirodnom staništu - epifita,
- u kulturi - saksijska vrsta,
supstrat - dobro aerisan, ocedit
- polusenka
Slabiji porast u prostorijama sa centralnim grejanjem.
Obezbediti dovoljno prostora za nesmetan razvoj
- listovi se lako mogu oštetiti.
Asplenium antiquum
- potiče sa Tajvana i iz Japana.
- slična prethodnoj,
- listovi manji,
talasasti po obodu,
čvršći, pa samim tim i manje osetljivi.
Rod Cyrtomium
Engleski naziv: Holly ferns
Etimologija: ''lučni, izbočen''
- naziv - grčka reč ''kyrtoma'' - lučno savijen
odnosi se na splet nerava na listu
- engleski naziv - sličnost listića ove paprati i listova božikovine
(Ilex, holly plant).
Cyrtomium falcatum
Engleski naziv: Japanese holly fern, Asian holly fern
Etimologija: ''srpastog oblika''
- zimzelena,
- visina 30 - 60 cm
- rizom - uspravan rizom
- lisne drške - boje slame,
gusto pokrivene žućkasto mrkim ljuspama
- čine jednu trećinu ukupne dužine lista
- listovi - perasti,
sa 5-18 parova listića
- listići - zašiljeni,
sjajni,
blago talasasti na obodu.
Rasprostranjenje
- Potiče iz Japana, Kine, Indije i Vijetnama,
- odomaćila se u SAD-u, Južnoj Americi, Australiji i Novom Zelandu.
Gajenje
- relativno otporna na uslove enterijera
- odlično podnosi nedostatak svetlosti,
- uspeva i u polusenci,
- zaštititi od direktnog sunca (ožegotine na listovima).
- podnosi topao i suv vazduh,
- relativna vlažnost ne ispod 50 %
- tokom zime - najbolje u prohladnoj prostoriji,
uz veoma smanjeno zalivanje.
Listovi ove paprati se mogu koristiti u aranžiranju.
Kultivari
- razmnožavanje setvom spora - ostaju osobine sorte.
‘Butterfieldii’ - listići su nazubljeni po obodu
‘Eco Korean Jade’ - patuljasta forma,
visina do 30 cm.
Listovi - do 5 pari izduženih listića.
Rod Davallia
- oko 30-ak vrsta
- tropske oblasti Tahitija i Afrike,
Japan, Koreja, Australija, Himalaji.
- Ime roda - u čast švajcarskog botaničara
- Edmond Davall (1763–1798).
- rizomi - dugi, vunasto dlakavi,
- puze po površini zemljišta,
- lisne drške - duge, fino režnjevite,
- listići - čvrsti, trouglasti
- Pogodne za primenu u visećim korpama.
- Efektno - u posudama sa dovoljno prostora za razvoj rizoma
Rod Dryopteris
Engleski naziv: Wood ferns, buckler ferns
Etimologija: ''šumska paprat''
- 225 vrsta sa velikim brojem kultivara
- ime - grčki ''drys'' - hrast ili šuma i ''pteris'' - paprat.
- šumske nimfe koje su živele u hrastovim stablima
u grčkoj mitologiji - ''drijade''.
- Zemljišta - bogata, kisela
- nemaju velike zahteve za negom,
- podnose sušu
i nešto suvlja zemljišta.
Dryopteris erythrosora
Engleski naziv: Autumn fern
Etimologija: ''crveni sorusi''
- zimzelena
- visina 60-90 cm
- rizom - kratak, puzeći
- u proleće izbijaju crvenkasti listovi
- listovi - dvostruko perasti,
široki, sjajni,
trouglastog oblika,
sa preko deset pari listića.
- menjaju boju od bakarno crvene u proleće
do intenzivno zelene tokom leta
+ mladi listovi crvenkaste boje leti.
Rasprostranjenje
- autohtona u Japanu, Kini, Koreji i na Filipinima.
Gajenje
- dekorativna, skromnih zahteva
- uzgajaju je početnici.
- podnosi nedostatak vlage i suv vazduh,
- bolje prezimljava u prostoriji koja se ne greje.
Kultivari
‘Brilliance’ - mladi listovi narandžasti
dugo zadržavaju ovu boju tokom vegetacije.
Rod Nephrolepis
- oko 30 -40 vrsta
- Ime - grčki ''nephros'' - bubreg i lepis - ljuspa,
odnosi se na oblik sorusa.
- Listovi - perasti,
sastavljeni iz velikog broja listića.
- Obrazuju stolone
koje se lako ukorenjuju.
Stare listove - uklanjati,
jednostavnije - orezati celu biljku jednom godišnje
ubrzo izbiju novi listovi.
Nephrolepis exaltata
Engleski naziv: Boston fern; sword fern
Etimologija: ''visok''
- zimzelen
- rizom - puzeći
- obrazuje brojne ljuspaste stolone
- drške listova - kratke,
- listovi - perasto složeni
do 50 parova listića.
Nephrolepis - ‘Fluffy Ruffles’
Rasprostranjenje
- široko rasprostranjena,
- ponegde epifita.
Gajenje
- često se gaji
- efektna u visećim korpama
- dosta svetlosti, ali ne direktne
- dobra drenaža.
- podnosi smanjenu vlažnost vazduha.
- izbegavati orošavanje (zadržavanje vode - trulež)
Kultivari
‘Bostoniensis’ - stari kultivar - izvedeni drugi
- listovi lučno savijeni,
dužine 90 - 120 cm.
‘Fluffy Ruffles’ - ''kovrdžavi'', tamnozeleni listovi,
- visina oko 30 cm.
‘Tiger’ - listovi su sa žutim i bledo zelenim šarama.
‘Whitmanii’ - listovi višestruko perasti
listići - nazubljeni, sitni
‘Tiger’
‘Fluffy Ruffles’
‘Whitmanii’
‘Whitmanii’
Rod Pellaea
- rastu na kamenitoj podlozi,
u pukotinama stena,
na skeletnom i siromašnom zemljištu,
na suvim i sunčanim staništima.
- rod: 55 - 70 vrsta
- ime grčki ''pellos'' - tamne boje
odnosi se na boju listova koji su plavo sive boje
odbijaju sunčeve zrake
smanjuju zagrevanje lisne površine.
Intenzitet plave boje zavisi od količine sunčeve svetlosti.
- rizom - puzeći, različite dužine
- lisne drške - tanke, lomljive,
tamno ljubičaste do crne boje.
- listovi - zimzeleni,
perasto ili višestruko perasto složeni.
Pellaea rotundifolia
Pellaea rotundifolia
Engleski naziv: Button fern
Etimologija: ''zaobljeni listovi''
- zimzelena
- visine 15 - 45 cm
- rizom - puzeći
- drške listova - tamno braon boje,
gusto prekrivene rđastim dlakama i ljuspama
čine jednu trećinu ukupne dužine lista.
- listovi - linearni,
lučno savijeni,
perasto složeni,
- listići - preko 30 parova
sjajni, široki,
okruglasti, gotovo sedeći
- sorusi - duž oboda listića.
Rasprostranjenje
- endemit Novog Zelanda,
- svetle, suve šume,
- ponekad na vlažnijim staništima.
Gajenje
- Podnosi uslove enterijera
- Supstrat - dobro dreniran i kiseo
sa dodatkom krupnog peska ili šljunka.
- Svetao položaj, ali ne direktna svetlost
- Oskudno zalivanje - previše vode propada
Rod Phyllitis
Engleski naziv: Hart’s tongue ferns
- Ime - grčko poreklo - znači ''prost list''.
- U prošlosti - ove biljke često korišćene u magijske i lekovite svrhe.
- list - protivotrov za zmijski ujed,
(sličnost sa jezikom zmije)
Zbog srcaste osnove lista
- različiti napici i amajlije.
Phyllitis scolopendrium
syn. Asplenium scolopendrium
Engleski naziv: Hart’s tongue ferns
Etimologija: ''sa puno nogu kao stonoga'' - odnosi se na soruse
- zimzelena,
- visina 30 - 60 cm
- rizom - uspravan
- Lisne drške - kratke,
tamno ljubičaste,
gusto dlakave.
- Listovi - uspravni,
celog oboda,
srcaste osnove
zašiljeni na vrhu.
- Sorusi - na naličju listova
paralelni sa bočnim nervima.
Rasprostranjenje
- iz Evrope,
- raste na krečnjačkoj podlozi,
duž obala,
na vlažnim staništima
u polusenci.
Gajenje
- u našim klimatskim uslovima - perena.
- enterijer - dovoljno vlage
supstrat sa dosta krečnjaka.
Kultivari
- Razlikuju se po obodu lista
naboran,
talasast,
izrezan,
uvijen itd.
- Mnogi kultivari - sterilni i ne mogu se razmnožavati sporama,
- proizvode se u laboratorijama za kulturu tkiva.
- Veliki broj kultivara - grupa 'Cristata',
‘Crispa Cristata’
(talasaste i ''izrezane'' ivice lista),
‘Crispa Fimbriata’
(talasast obod lista sa resastom ivicom)
i mnogi drugi.
Rod Platycerium
Engleski naziv: staghorn ferns
-U prirodi - epifite
- Ime - grčki ''platy'' - prostran, širok, i ''keras'' - rogat.
- srpski naziv - ''jelenji rogovi''
- rod - 18 vrsta
- rastu u tropskim predelima Afrike i Azije,
- dva tipa listova
- ''zaštitni'' - porozni, neupadljivi
- pričvršćuju biljku za podlogu (račve grana)
- manji i okruglasti ili
uspravni, krupni, duboko režnjeviti
- nemaju spore
- u početku su zeleni, kasnije potamne
- u donjem delu - štitasto ispupčeni
u udubljenju sakupljaju vodu
i hranljive materije.
- fertilni listovi - izbijaju iz osnove sastavljene od zaštitnih listova,
- dugi, zeleni
- podsećaju na jelenje rogove,
- mogu biti uspravni,
- češće svojim režnjevitim delom padaju
- prekriveni beličastim,
mekim, zvezdastim dlakama.
- na ovim listovima - obrazuju se spore
na naličju - nepravilne ''mrlje''
smeđih sporangija.
Platycerium ridleyi
Gajenje
- najvažnije - ne preterati sa zalivanjem.
- indikator - zaštitni listovi
- dosta svetlosti
- lak, siromašan supstrat.
Preko leta se mogu izneti napolje.
Platycerium coronarium
Etimologija: formirati venac
- epifita na šumskom drveću
- tropskim predeli Azije.
- Dva tipa listova
- uspravni, pri vrhu režnjeviti
- povijeni, duboko režnjeviti,
kovrdžavi, dužine i preko 2 m.
Platycerium coronarium
Platycerium alcicorne
Etimologija: jelenji rogovi, rogovi losa
- listovi -
brojni, uspravni, linearni,
fertilni listova,
po obodu izdeljeni u režnjeve.
- lako se gaji
- Obrazuje bočne pupoljke
kojima može da se razmnožava.
Platycerium bifurcatum
Etimologija: podeljen na jednake delove
- Jedna od najčešće gajenih vrsta ovog roda.
- listovi - račvasti, koji lučno padaju.
Obrazuje bočne pupoljke kojima se razmnožava.
Platycerium
bifurcatum
Rod Pteris
Engleski naziv: Brake ferns
- Ime - grčki ''pteron'' - paprat.
- Obuhvata oko 300 vrsta
kosmopoliti,
pretežno u tropskim predelima.
- rizom - uspravan, ređe kratak i puzeći
- drške listova - brazdaste ili žljebaste,
- listovi - dugi, uskii listići
- spore - naličje lista, po obodu
- Pogodne za enterijer
- lak, porozan, siromašan supstrat,
- dobra drenaža
- ne zalivati previše
Pteris cretica
Engleski naziv: Ribbon fern, Cretan brake
Etimologija: poreklom sa Krita
- visine 30-60 cm,
- rizom - kratak, puzeći
- drške listova - visoke, zelene ili braon,
čine jednu polovinu ukupne dužine lista,
- listovi - perasti,
sa dva ili četiri para dugih, linearnih listića
-donji par listića - kratka drška, grana se,
- gornji parovi - sedeći.
- Sterilni listovi - horizonzalni,
- fertilni - uspravni i zašiljeni.
Kultivari
‘Albo-lineata’ - listovi su sa belim šarama.
‘Cristata Mayi’ - ima bele i zelene šare duž listova, a vrhovi listića
su nazubljeni.
‘Parkeri’ - krupna biljka sa listovima tamnozelene boje
‘Ping Wu’ - patuljasta forma visine oko 30 cm, sa gusto zbijenim
listovima.
‘Rivertoniana’ - ima čupav, nepravilno isečen, režnjevit obod listića.
'Silver Ribbon'
‘Albo-lineata’
‘Cristata'
Rasprostranjenje
- raste širom sveta - tropska i suptropska područja
- lako i brzo se odomaći - nejasne granice areala
-raste između stenja,
na osunčanim livadama,
na ivicama šuma,
u polusenci ili senci.
Česta na krečnjačkoj podlozi.
Gajenje
- popularna i prilagodljiva sobna biljka,
- dosta indirektne svetlosti
- ocedit supstrat
- umereno, ali ne i preterano zalivanje.
Pteris ensiformis
Engleski naziv: slender brake
Etimologija: oblik sablje
- listopadna
- visine 30 - 40 cm
- veliki broj kultivara:
‘Evergemiensis’ - popularan,
listovi su dvostruko do trostruko perasto složeni,
sa prugama krem boje duž središnjeg dela lista.
‘Victoriae’ - manje šara u odnosu na prethodni,
uglavnom samo duž centralne ose.
‘Victoriae’
‘Evergemiensis’
‘Victoriae’
Pteris tremula
Engleski naziv: trembling brake
Etimologija: koji treperi
- listopadna biljka,
- žbunasti habitus
- suptropska i umereno kontinentalna područja
Australije, Novog Zelanda, na Azorskim i Kanarskim ostrvima.
- Listovi - višestruko perasto složeni
i višestruko perasto deljeni,
trouglasti,
dužine 60 - 120 cm.
Odgovara joj zasena.
Pitanja:
Navesti opšte uslove nege paprati:
zalivanje,
vlaga,
supstrat,
sa primerima