Transcript fümigantların genel özellikleri

FÜMİGANTLARIN
GENEL ÖZELLİKLERİ
FÜMİGANTLARDA ARANAN ŞARTLAR
1- KOLAYLIKLA GAZ HALİNE GEÇEBİLMELİDİR
2- YÜKSEK DİFÜZYON ( YAYILMA ) KABİLİYETİNE SAHİP OLMALIDIR
3- GIDA MADDELERİNİN KALİTESİNİ VE TOHUMLARIN ÇİMLENME GÜCÜNÜ BOZMAMALIDIR
4- GAZLANMA SÜRESİNİN SONUNDA ZEHİRLİ BİR KALINTI BIRAKMADAN ÇABUCAK
KAYBOLMALIDIR
5- KOLAY PARLAYIP ATEŞ ALMAMALIDIR
FÜMİGANTLARIN AKTİVİTELERİNE
ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER
1- FÜMİGANTLARIN BUHARLAŞMA ÖZELLİĞİ
2- FÜMİGANTLARIN YAYILMA VE NÜFUZ KABİLİYETİ
FÜMİGANTLARIN BUHARLAŞMA ÖZELLİĞİ
Bir kimyasal maddenin buharlaşması o kimyasal maddenin ;
a) Kaynama noktası
b) Maddenin molekül ağırlığı
ile yakından ilgilidir.
KAYNAMA NOKTASI – MOLEKÜL AĞIRLIĞI
Çeşitli kimyasal maddelerin kaynama noktası , genel olarak , molekül ağırlığın artmasına
paralel olarak yükselir. Aşağıda birkaç fümigantın değerleri örnek verilmiştir.
FÜMİGANTIN ADI
MOLEKÜL AĞIRLIĞI
Karbon tetraklorid
Klorpikrin
Hidrojen siyanür
Methyl bromid
Etilen oksit
Hidrojen fosfit
Ethylen dibromid
153,84
164,39
27,03
94,95
44,05
34,04
187,88
KAYNAMA NOKTASI
77,0
112,0
26
3,6
10,7
-87,4
131
Yukarıda görülen fümigantlar arasında , M.bromid hariç diğer fümigantlar uygulama sırasında
gayet yavaş buharlaşacaktır. Bu durumda buharlaşmayı artırabilmek için dışarıdan ayrı bir ısı
kaynağına ihtiyaç duyulur.
Genellikle kaynama noktası düşük olan fümigantların , molekül ağırlığı da küçükse buharlaşma
süratli olur.
Fümigasyon normal ısılarda (15-25 derece) devam ettiği kabul edilirse fümigantları bu ısının
altında veya üstünde 2 ana guruba ayırmak mümkündür.
1- ALÇAK KAYNAMA NOKTASINA SAHİP FÜMİGANTLAR
2- YÜKSEK KAYNAMA NOKTASINA SAHİP FÜMİGANTLAR
Alçak kaynama noktasına sahip fümigantlar ( M.Bromid , Ethylen oxid , Hydrogen cyanid ) özel
silindirler kutular içinde basınç altında sıvı halde tutulurlar. Basınç kalktığı zaman normal
sıcaklık şartlarında hemen gaz haline geçerler.
Yüksek kaynama noktasına sahip fümigantlar ( Calcium cyanid tozu , Aliminyum phosphide
tabletleri , naftalin ) taşıma kullanım şekillerine bakılarak normal şartlarda katı veya sıvı halde
bulunurlar.
Gaz haline geçmeleri oldukça yavaştır.
Ürün içine nüfuzları oldukça yavaş ve azdır.
Bu tip fümigantlar fümigasyon operatörleri için daha az tehlike arz eder. Gaz çıkışı devamlı ve
yavaş olduğu için iyi izole edilmeyen yerlerde kaybolan fümigant yoğunluğu , buharlaşmanın
sürekli devam etmesi nedeniyle başarı ile kullanılır.
Kükürt de bir fümiganttır. Ateş karşısında yanarak gaz haline geçerler.
Burada buharlaşmanın latent ısısına değinmek gerekir.
BUHARLAŞAN SIVILAR SICAKLIKLARINI KAYBEDERLER .
( Eğer çevre dışarıdan ısıtılmıyorsa , normale nazaran daha büyük bir enerji ile
moleküllerin kaçması nedeniyle)
Yani buharlaşan sıvı KENDİ ISI ENERJİSİNİ kullanır.
Bir gram buharın oluşması için harcanan kalori miktarına sıvının buharlaşma latent ısısı denir.
Bazı fümigantlar diğerlerine nazaran daha fazla latent ısıya sahiptir. Örneğin ;
HCN
210 kalori
Ethylen oxid
139 kalori
Methyl Bromid
61 kalori
Ethylen dibromid
46 kalori
HCN ve Ethylen oxid buharlaşabilmek için dışarıdan daha fazla ısı absorbe etmeleri gerekir.
Uygulamada latent ısı faktörünün önemli bir yeri vardır.HCN , Ethylen oxid , M.bromid gibi
yüksek basınca sahip fümigantların atmosfere bırakılmaları esnasında buharlaşmaları gayet
süratli olur.
Eğer kaybedilen ısı yerine konmazsa fümigantın sıcaklığı kaynama noktasının
altına düşeceğinden gaz haline gelmesi zorlaşır.
Yine bu nedenle sıvı halde iken gaz haline geçtiği boru ve hortumların da sıcaklığı düştüğünden
fümigantın donmasına ve daha ileri gidememesine neden olur. Sonuçta tıkanıklıklar meydana
gelir.
FÜMİGANTLARIN YAYILMA VE NÜFUZ KABİLİYETİ
Fümigantların uygulandıkları ürün içerisine gaz+hava karışımı olarak girmelerine DİFÜZYON
denir. Difuzyon fümigantların en önemli özelliğidir.
Açık tesislerde olsun ürün içerisinde olsun , çatlaklar ve girintiler içine girmeleri mümkün
olmayan insektisitler yerine, bu özelliklerinden dolayı başarı ile kullanılırlar.
FÜMİGANTLARIN DİFÜZYONUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
1- SICAKLIK
2- GAZIN YOĞUNLUĞU
3- EMİLME
1-SICAKLIK
Fümigantlar, sıcak ortamlarda soğuk ortamlara nazaran daha hızlı dağılırlar. İdeal fümigasyon
sıcaklığı 15-25 dereceler arasındadır.
Fümigantların 1 m³ hacme kullanılacak miktarı ısı ile ters orantılıdır.
Yani ısı arttıkça kullanılacak fümigant miktarı azalır. Isı düştükçe ise artar.
2-GAZIN YOĞUNLUĞU
Graham’ın “ gazların difüzyon kanunu” na göre bir gazın difüzyon kabiliyeti, yoğunluğunun
kare kökü ile ters orantılıdr. Yani gazların yoğunluğu molekül ağırlığı ile orantılıdır.
Bu nedenle ağır gazlar , daha hafif gazlara nazaran boş hacim içinde daha ağır dağılırlar.
Bir gaz havadan ağır ise hava ile dolu bir hücreye verildiğinde eğer vantilatör veya
diğer bir vasıta ile karıştırma yapılmıyorsa dibe çöker ve havanın altında bir tabaka meydana
getirir.
Yaşanmış bir örnek ;
Bir defasında boş bir gemi ambarının Methyl Bromid gibi ağır bir gazla fümigasyonu sırasında ,
fümigasyonu yapan operatör vantilasyonu ihmal ettiği için şu sonuçla karşılaşılmıştı :
Ambarların yan duvarlarında düz bir hat boyunca altta kalan böceklerin tamamı ölü olduğu
halde , hattın yukarısında kalan böceklerin hepsinin canlı olduğu görüldü .
İyi bir fümigasyon uygulamasında çökme ve tabakalaşma ile karşılaşılmaz .
Çünkü iyi bir fümigasyonda gazın dağıtılması dahi işin başında hazırlanır . Bu durum ,
a) Çeşitli gaz verme noktaları
b) Vantilatör ve aspiratörler
c) Kanallar veya borularla sirkülasyon işlemi
gibi işlemlerden biri veya bunların kombinasyonu ile sağlanır.
Farklı gaz verme noktaları
Borularla sirkülasyonun sağlanışı
M.Bromidin tabaka oluşturmasını önlemek için 10-15 dakika süre ile vantilasyon işlemi
yapılmalıdır
Fümigantların sağlıklı difüzyonunu etkileyen bir faktör emilme olayıdır.
3-EMİLME
Fümigantların tesir etmelerinde en önemli faktörlerden biri emilme fenomenidir. Gazların
katılarla olan ilişkisinde gazın herhangi bir katı ürünün molekülleri tarafından tutulmasıdır.
Bu olayda hava boşluğu içindeki gaz molekülleri oradan çekildikleri için gazın fümige edilen
materyalin içine nüfuzu veya sistem içinde serbestçe yayılma imkanı kalmaz.
Fümigasyon tatbikatında , hava molekülleri ile iyi karışma sağlanırsa gaz moleküllerinin
çökmesi önlenmiş olur ve ürün tarafından emilme de yavaş olur.
Belirli şartlar altında emilme miktarı uygulanacak dozu tayin eder.
Emilen fümigant dışında kalan ilaç miktarının fümigasyon sırasında böcekleri öldürebilecek
yeterlilikte olması gerekir.
TOPLAM FÜMİGANT MİKTARI HESAPLANIRKEN EMİLME FAKTÖRÜ DE HER ZAMAN GÖZ
ÖNÜNDE BULUNDURULMALIDIR.
Emilme 2 şekilde olur
ADSORPSİYON : Ürünün dış yüzeyi tarafından emilmedir. Sıcaklıkla ters orantılı olarak
değişir.
DÜŞÜK DERECELERDE ADSORPSİYON DAHA FAZLADIR.
Fümigasyonda sıcaklık düştükçe dozun artırılma sebeplerinden biri de budur.
Yüksek kaynama noktasına sahip fümigantlar uçucu olanlara nazaran daha fazla
adsorbe edilirler.
Adsorbsiyon ile tutulan fümigant gazlamanın bitmesi ile yapılan havalandırma sonucu
ürünü terk ederek tekrar etrafı saran havaya geri döner.
Bu geri dönüşe desorbsiyon denir.
Fümigasyonun bitmesi ile vantilasyonla havalandırma başladığında fümigant gazlanan
materyali terk eder.
Bu terk ediş gazlanan maddeye göre değişmekle beraber genellikle hızlı olur.
Sıcaklığın ters orantılı etkisi nedeniyle ürünün soğukluğu nispetinde terk etme yavaş olur.
Fümigasyon boşluğu ile ürünün ısıtılması , kalan fümigantın çıkışı hızlandırılabilir.
Keza kalan gazın uçurulması , ilaçlanan materyal üzerine aspiratör yada vantilatör gibi araçlarla
taze hava gönderilerek de hızlandırılabilir.
ABSORBSİYON : Bir gazın sıvı yada katı maddelerle reaksiyon ile birleşmesi sonucunda bu
olay meydana gelir.
Eğer kimyasal bir bileşim meydana gelmişse pratik olarak geriye dönüş yoktur.
HCN suda eriyen bir fümiganttır. Bu fümigant, terkibinde su ihtiva eden meyve ve
sebzelerde kullanıldığında, gaz suda eriyik halde tutulur.Bu nedenle bu gibi ürünlerde
emniyetli değildir.
M.Bromid bazı yağlarda eridiğinden yüksek yağ kapsayan fındık,ceviz gibi materyallerin
ilaçlanması sonucunda organik veya inorganik bromid kalıntıları meydana gelir.
Gazlanan maddeler ile fümigantların bazı kombinasyonları arasında kimyasal bir reaksiyon
oluşursa tamamen yeni bir bileşik meydana gelir. Buda üründe sürekli bir kalıntı oluşturur.
M.Bromid ile kükürt bir araya geldiğinde yeni bir bileşik oluşur.
FÜMİGANTLAR VE
ÖZELLİKLERİ
FÜMİGASYONDA KULLANILAN BELLİ BAŞLI FÜMİGANTLAR :
1-METHYL BROMİD
2-HİDROJEN FOSFİT
3-HİDROJEN SİYANÜR
4-ETHYLEN DİBROMİD
5-ETHYLEN OXİD
6-KARBON SÜLFÜR
7-ETHYLEN DİKLORİD
8-KARBON TETRAKLORİD
9-AKRİLONİTRİL
10-KLOROPİKRİN
11-DİCHLORVOS ( DDVP )
12-SÜLFÜR FLORİD
METHYL BROMİD
M.Bromid , HCN , Akrilonitril , Ethylen dibromid kadar bir çok zararlı türüne etkili olan bir
fümigant değildir. Bununla beraber diğer özellikleri bu ilacı çok yönlü bir fümigant haline getirir
Bu özellikleri arasında en önemlisi , normal atmosferik basınç altında materyalin deriliklerine
kadar nüfuz etme kabiliyetinde olmasıdır.
Keza , fümigasyon sonunda da bu gaz materyali süratle terk eder.
Fümigantın diğer bir önemli özelliği suda az erimesidir. Bu nedenle canlı bitkilere uygulaması
mümkündür.
M.bromid normal şartlarda parlamayan , patlamayan bir madde olduğundan yangın tehlikesi de
yoktur.
Alçak kaynama noktası nedeniyle düşük sıcaklıklarda da kullanılabilir. +4 dereceye kadar olan
düşük sıcaklıklarda uygulanabilir. Fakat tam bir başarı için 10 derecenin altına inilmemelidir.
Çok yüksek yoğunluklar dışında kokusu fark edilmediğinden , imalat aşamasında % 2 oranında
kloropikrin gibi uyarıcı bir gazla karıştırılır.
KİMYASAL VE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
Kaynama noktası
Donma noktası
Molekül ağırlığı
Özgül ağırlığı
: 3,6 derece
: -93 derece
: 94,94 mol-gr
: 3,27 g/L (Gaz olarak ve 0 derecede ) ( Hava : 1 )
: 1,732 g/ml ( Sıvı olarak ve 0 derecede ) ( Su +4 derecede : 1 )
Latent Buharlaşma : 61 ,52 cal / gr
Havada parlama limiti: Yanıcı değildir. Açık sahalarda yangın söndürücü olarak kullanılır.
Suda erimesi
: 100 ml suda 1,34 gr ( 25 derecede)
Organik çözücülerde : Alkol , Eter , Kloroformda erir
erime
Kimyasal özelliği
: Organik maddelerin , özelliklede lastiğin kuvvetli eriticisidir.
Kokusu
: Düşük yoğunluklarda kokusu duyulmaz .Yoğun ise, kuvvetli küf kokusu
veya ağızda tiksindirici tatlılık hissedilir.
M . BROMİDİN İNSANLARA VE SICAK KANLILARA ETKİSİ
Bu ilacın insan ve memelilere etkisi gaza maruz kalma
süresine göre değişir.
Hemen ölüm yaratmayan yoğunlukları , insanlarda
sinirlilik meydana getirir.
Yüksek yoğunlukları ise, burun ve akciğer yolu ile
dolaşım sistemine geçer ve sonuçta ölüme kadar gidebilir.
Zehirli gazın belirtileri maruz kalınan yoğunluk ve
süreye göre 30 dakika ile 48 saat içerisinde görülür.
Sıvı veya gaz halinin insan cildine temas etmesi ile lokal
ciddi kabarcıklar oluşur.
.
İnsanlar , bu gazın 20 ppm
(hacmen %1 veya m ³ e 16-20 gr ) geçen
dozlarına devamlı çalışmak zorunda
bırakılmamalıdır.
Bu miktar 8 saatlik bir çalışma günü için limit
eşiğidir .
Daha yüksek yoğunluklarında haftada bir kez
olmak üzere :
Örneğin : 100 ppm de sadece 5 dakika
çalışabilirler .
20-100 ppm yoğunluklarda M.Bromide maruz
kalanlarda ciddi sinir bozuklukları görülür.
100-400 ppm lik yoğunluğa birkaç saat maruz
kalanlarda ciddi hastalık veya ölüm görülebilir
BİTKİ HAYATINA ETKİSİ
M.Bromid zararlı bir etki oluşturmadan geniş
bir canlı bitki serisine emniyetle uygulanabilen
sayılı fümigantlardan biridir .
Ancak sınırlı sayıda bitki türü bu gazın
zararına karşı hassastır.
Esasen M.Bromidin fitotoksik etkisi , içinde
uyarıcı olarak kullanılan kloropikrinden
dolayıdır.
İçinde kloropikrin kapsamayan ilaçlar
emniyetle kullanılabilir.
TOHUMLARA ETKİSİ
Ürüne nüfuz kabiliyetinin fazla olmasından
dolayı tohumlarda da kullanılmaktadır.
Ancak bazı şartlarda bu gaz ile fümigasyon
sonucunda tohumun canlılığının
kaybolmasına sebep olunmaktadır.
Bazen tohumun ÇİMLENMESİ GECİKMEKTE ,
BÜYÜMESİ YAVAŞLAMAKTADIR.
Ancak burada , fümigasyon sırasında
YÜKSEK SICAKLIK
YÜKSEK DOZ
YÜKSEK TOHUM RUTUBETİ
çimlenmenin gecikmesi ve büyümenin
yavaşlamasında etkili olmaktadır.
Belirli bir miktar tohumun M.Bromid ile 2.kez fümigasyonundan
kaçınılmalıdır.
Şayet ikinci bir fümigasyona gidilecekse , birinci uygulamada
herhangi bir zararın oluşup oluşmadığı çimlendirme denemeleri
yapıldıktan sonra ikinci uygulamanın yapılması doğru olur.
Eğer ilk uygulamada tohum bir zarar görmüşse başka bir böcek
öldürücü metot kullanılmalıdır.
BÖCEKLERE ETKİSİ
M.Bromid böceklerin sinir sistemini paralize ederek etki eder.
Böceklerde zehirlenme belirtileri insanlarda olduğu gibi gecikebilir.
Birçok böcek türünde ÖLÜM SONUÇLARININ GÜVENİLİR OLMASI
ve fümigasyonun başarısı bakımından EN AZ 24 saat geçmesi gerekir.
Bu nedenle M.Bromid ile fümigasyon süresi 24 saat olarak belirlenmiştir .
BÜYÜYEN BİTKİLERDE
Sera bitkilerinden 441 türü denemeye tabi tutulmuş ,
bunlardan 414 ( % 94 ) ü zarar görmemiş
27 tür ise değişik derecelerde zarar görmüş ,
bunlardan sadece 5’i ciddi derecede yanıklığa uğramıştır.
Büyüyen bitkilerin M.bromid ile fümigasyonuna
olumsuz etki yapan faktörler ortadan kaldırılırsa ,
gaza hassas olan türlerin bile tolerans gösterdiği
en kötüsü yaprak döktüğü görülür ki ,
bu da yeni yapraklanma ile telafi edilir.
Büyüyen bitkilerin fümigasyonundaki olumsuz faktörler
şunlardır :
1- Fümigasyon sırasında düşük nem.
Fümigasyon hücresi içindeki nem uygulama esnasında% 75
civarında tutulmalıdır.
2- Kökler etrafındaki toprağın kuruluğu .
Eğer kökler etrafındaki toprak nem yönünden doygun olursa
zarar daha az olur.
Su ile doymuş topraklar M.bromidin nüfuzuna engel olduğundan
kökler bu ilacın zararından korunmuş olur.
3- Fümigasyon sırasında fazla hava cereyanı veya
fümigasyondan sonraki havalandırma süresi.
Vantilatör yada aspiratörlerin fümigasyon sırasında gazın
dağılımı veya gazlamadan sonra fümigantın uçmasını sağlamak
için istenilen en az süre çalıştırılması tavsiye edilir.
FİDANLIK ÜRÜNLERİ
Zirai karantina amacıyla belirtilen dozlarda
kullanıldığı takdirde süs bitkileri
ve yeşil çam gibi fidanlık ürünlerinin
% 95 ‘ i M.bromide toleranslıdır.
Bitkilerin tam durgun olduğu devrede
iken gazdan görecekleri zarar oranı az olur.
Ancak durgunluğun bitişinden
itibaren hassasiyet kazanırlar.
ÇİÇEK SOĞANLARI
M.bromid çiçek soğanlarının fümigasyonunda gayet kullanışlıdır .
Bu fümigasyon soğan akarlarına karşı da etkilidir.
Ancak yumurtaları ilaca dayanıklıdır.
Yumurtaları öldürecek yoğunlukta ilaç kullanılacak olursa
soğanlar tamamen zarara uğrar.
Yumurtalar açıldıktan sonra 10-15 gün ara ile fümigasyon yapılabilir.
TAZE MEYVELER
Önceleri karantina amacı ile meyvelerde geniş çapta uygulanmıştır.
Daha sonra bazı meyvelerin veya bunların bazı türlerinin bu gaza
hassas oldukları görülmüştür.
-
-
Taze meyvelerde zarar sonucu oluşan belirtiler :
Meyve kabuğu üzerinde genellikle kahverengileşmeler veya normal rengin az
yada çok pigmentleşmesi sonucu yuvarlak benekler şeklinde belirtiler oluşur.
Meyve içinde ise , genellikle dokuların kahverengileşmesi şeklinde gözükür.
Bazı meyvelerde olgunlaşma ve pigmentasyon , düşük dozda artabilir ,
yüksek dozlarda ise gecikebilir.
Meyvelerin fizyolojik durumundaki hassasiyet
nedeniyle zarar mevsimden mevsime değişir.
Meyvelerde özellikle düşük sıcaklıklarda yapılan
M.bromid fümigasyonlarında oldukça iyi
sonuçlar alınmıştır.
Eğer meyvenin fümigasyonu
konusunda içimizde bir kuşku var ise küçük
bir miktar üzerinde ön denemenin yapılmasında
fayda vardır.
Eğer Fümigantın üründe nasıl bir etki yapacağı bilinmiyorsa
fümigatuarlarda , küçük partiler üzerinde ön deneme yapılmasında fayda vardır.
SEBZELER
Sebzeler gerek taze ve gerekse kuru olsun , M.bromid uygulamalarına toleranslıdır.
Bu fümigant , patates güvesinin larvaları ile mücadele için bütün erken ve geç
varyetelerine geniş çapta uygulanabilir.
Bir saatlik fümigasyon süresinde m³ e 100 mg lık doza bütün patates
çeşitleri toleranslıdır.
Yeni hasat edilmiş tatlı patatesler bu uygulamadan ciddi zarar görebilir.
Fakat 15-20 gün kurutulanların veya 27- 30 derecede kurutulanların
her zaman zarar görmediği tespit edilmiştir.
HUBUBAT VE ÖĞÜTÜLMÜŞ GIDALAR
Bugün M.bromid , her türlü hububat mahsülüne karşı geniş ölçüde kullanılmaktadır. Çünkü sıkı
ambalajlanmış materyale özellikle un ve yemlere nüfuz kabiliyeti oldukça yüksektir. Ancak çok
yüksek dozda unu fümige etmekten kaçınılmalıdır. Zira ekmek kızartılırsa hoşa gitmeyen bir
koku meydana gelir.
Öğütülmüş mahsullerin fümigasyonunda ,
tavsiye edilen normal
dozun yükseltilmesinden veya
gazlama süresinin uzatılmasından kaçınılmalıdır.
KABUKLU MEYVELER
Kabuklu meyveler bu ilaçla rahatlıkla fümige edilebilirler .
Normal dozlarda yapılan uygulamalarda yüksek kalıntı ve kötü kokular oluşmaz.
Yüksek dozlardan ve gazlamanın tekrarından kaçınılmalıdır.
Gazlama işleminin tekrarı genelde ithalatta olur.Eğer ithalden sonra
birden fazla gazlama istenirse tat bozulması olabileceğinden DENEME fümigasyonu
yapılmalıdır ( Deneme fümigasyonu : Ufak numuneler üzerinde ön fümigasyon )
KURU MEYVELER
Her çeşit kuru meyvenin fümigasyonunda
rahatlıkla kullanılabilir.
Sıkı ambalaja rağmen gazın nüfuzu
ve ürünü terk etmesi kolaydır.
GIDA MADDELERİNDEKİ M. BROMİD KALINTILARI
Gıda maddelerinde fümigasyondan sonra M.bromidin büyük bir kısmı uçar.Normal şartlarda gaz halindeki M.bromid kalıntı
problemi yaratmaz. Fakat fümigantın , üründe bulunan bazı maddelerle kimyasal reaksiyonu sonucunda sürekli bir kalıntı
oluşur. Yüksek yağ kapsayan maddelerde , kükürtlü bileşik kapsayan ürünlerde kalıntı fazla olur. Kalıntının , tolerans sınırlarında
olduğu ürünler yenildiği takdirde insan sağlığı bakımından bir tehlike arz etmez.
Mesela : Normal dozda uygulama yapılmış elmalardaki M.bromid tuzunun insanda tehlikeli olabilmesi için 135 kilo fümige edilmiş
elma yemesi gereklidir.
Ürün
CH3 Dozu(Gr) Fümigasyon Süresi(Saat) Sıcaklık(Derece)
Taze Elma
40
2
27
Taze Vişne
16
2
25
Taze Şeftali
16
2
25
Taze Mısır
44
1,5
25
Taze Bakla(tane)
44
1,5
25
Bezelye
44
1,5
25
Domates
44
1,5
25
Pirinç
32
24
25
Buğday
24
24
25
Yer Fıstığı
32
24
25
Amerikan Fıstığı
32
24
25
Ceviz ( Kabuklu )
16
24
21
Ceviz ( İç )
16
24
21
Füm.sonrası Kalıntı (ppm) Tolerans(USA ve Kanada)
3,6
5
6,7
20
3,5
20
10,0
50
19,0
50
19,0
50
6,0
20
12,2
50
9,0
50
47,4
200
148,8
200
24,4
200
34,0
200
M Bromid bugüne kadar gıda maddelerinin fümigasyonunda geniş çapta kullanılmıştır. Bu fümigantla NORMAL dozlarda
fümige edilmiş gıda maddelerinde , günümüze kadar hiçbir olumsuz rapora rastlanmamıştır.
OLUMSUZ TESİRDE BULUNDUĞU MADDELER
1- İyotlandırılmış sodyum tuzları
2- Hayvanların yaladıkları tuz blokları
3- Sabun tozları ,detejanlar,soda ve karbonat
4- Lastik,kauçuk,sünger bileşimli eşyalar
5- Kürkler ve kuş tüyü yastıklar
6- Yünlüler, özellikle tiftik
7- Sıvı veya katı yağlar
8- Toleransı bilinmeyen yaş meyve ve sebzeler
9- Gümüş kaplı eşyalar
10- Fotoğrafçılk araç ve gereçleri
11- Canlı hayvanlar ve kuşlar
12- Odun kömürü ve kömür tozu
( Odun kömürü sadece bulaşmakla kalmaz M.Bromidi büyük
çapta emerek fümigant yoğunluğunu da düşürür )
M.Bromid alevle temas edince hidrolize olarak
hidrobromik aside dönüşür.
Bu asit kuvvetliaşındırıcı özelliğe sahiptir.
Fümigatuarda çıplak telli elektrikli ısıtıcılar
kullanılıyorsa fümigant
sevkinden önce elektrik kesilmelidir.
HİDROJEN FOSFİT
( FOSFİN) (H3P)
KİMYASAL VE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
Kaynama noktası
Donma noktası
Molekül ağırlığı
Özgül ağırlığı
Latent buharlaşma
ısısı
En düşük patlama
noktası
Suda erirliliği
Kimyasal olarak elde
edilişi
Koku
: -87,4 derece
: -133,5 derece
: 34,04 gr/mol
: 1,214 g/L ( Gaz olarak ) ( Hava : 1 )
0,746 g/ml ( Sıvı olarak ) ( Su : +4 derecede : 1)
: 102,6 Cal/gr
: Havada hacmen % 1,79
: Suda çok az erir.17 derecede 100 ml suda 26 cc.
: Aliminyum fosfit veya Magnezyum fosfitten
: Karpit veya sarımsak kokusundadır.
Diğer adları
Phosphine
Phosphamine
Phosphorus hydride
Phosphorated hydrogen
Fosfin veya Hidrojen fosfit ( PH3 ) , oldukça zehirli ve alev alıcı bir gazdır.
Bu kimyasal maddenin tehlikeli karakteri yanında özelikle dökme hububatın
fümigasyonunda olduğu gibi uygulaması kolay olan fümiganttır.
Fosfin gazının elde edilişi SICAKLIK ve NEME bağlıdır.
Nüfuz kabiliyetinin yüksek olması , üründeki kalıntı sorununun çok düşük oluşu önemli
avantajlardır .
Gaz çıkışı , imalat aşamasında yapılan ilavelerle geciktirilmiştir.
Çok zehirli olan bu gaz , karpit yada sarımsak kokusundadır.
Alev alıcıdır.
Suda çok az erir.
Bakır , pirinç gibi metallerde oksitleyici ve aşındırıcı bir etkiye sahiptir.
Yüksek sıcaklıklarda , gümüş ve altınla reaksiyona uğrar.
Fosfinin kaynama noktası çok düşük olduğundan sıvı olarak kullanmak
mümkün değildir.
HİDROJEN FOSFİTİN ELDE EDİLİŞİ
H.fosfit , Aliminyum fosfidin hava nemi ile reaksiyonu sonucunda elde edilir.
2 ALP +
6 H2O
=
2 H3P + 2 AL(OH)3
(Aliminyum fosfit)
(Hava nemi)
(H.fosfit) (Aliminyum Hidroksit)
Reaksiyon sonucunda kalıntı olarak beyaz bir toz halinde Aliminyum Hidroksit kalır.
Bu toz , zehirli değildir .
Hidrojen fosfit dağıtımında kullanılan bir dispenser
Fosfin gazının yanıcı olması nedeniyle imalat aşamasında Aliminyum fosfide,
Amonyum karbonat ilave edilmiştir . Bu fümigantın hava nemi ile reaksiyonu sonucunda
amonyum karbonat nedeniyle karbondioksit ve Amonyak gazları da açığa çıkar. Oluşan bu
gazlar , fosfinin yanmasını , patlamasını önler.
2 ALP +
NH4-CO2 - NH2 +
3 H2O
= H3P +
2NH3 + CO2 + AL(OH)3
(Aliminyum fosfit) (Amonyum karbonat) (hava nemi) (H.fosfit) (Amonyak)(K.diosit) (A.Hidr)
Aliminyum fosfitin , amonyum karbonat ile olan bileşimi parafinle sıkıştırılarak tablet veya pellet
haline getirilmiştir.
Parafin , gaz çıkışının daha az seviyede olmasına neden olur. Bu durum
fümigasyon operatörlerine uygulama esnasında kolaylık sağlar .
Toz halinde poşetlerde olan ambalajlarda mevcuttur .
DOZAJLARI
Tablet haldeki formülasyonlar genellikle 1 m³ hacme 1 – 4 tablet ,
Poşet haldeki formülasyonları 3,6 tona 1 poşet ( 34 gr)
veya çuval halde ambalajlı ürünlerde 60 – 150 çuvala 1 poşet(34 gr )
Boş depolarda 3 – 10 m³ hacme 1 poşet (34 gr),
1 POŞET ALPH3 113 GR TABLETE ,
1 POŞETALPH3 550,6 GR PELLETE EŞDEĞERDİR .
MAGNEZYUM FOSFİT ( Mg3 P2 )
Hidrojen fosfit , Magnezyum fosfit aktif maddeli prepatlardanda elde edilmektedir.Bu preparat
çeşidinin Aliminyum fosfite göre bazı üstünlükleri vardır. 10 derecenin altındaki sıcaklıklarda
ilaçlama imkanı sağladığı gibi , kalıntı oranı da düşüktür . (Al fosfit : % 2 , Mg fosfit : % 02 )
Mg fosfit,gaz verme aşamasında gazı serbest bırakma çabukluğuna da sahiptir.
Magnezyum fosfit , Al fosfitte olduğu gibi tablet,pellet,küçük torbacık şekillerinde imal edilir.
Mg fosfit , havanın nemi ile birleşir fosfin gazı oluşur.
Mg3 P2 + 6H2O = 2Ph3 +3Mg ( OH )2
Yanda fosfin gazını elde etmede
kullanılan fosfin jeneratörü
görülmektedir.
KİMYASAL VE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
Kaynama noktası
Donma noktası
Molekül ağırlığı
Özgül ağırlığı
: derece
:
: 134,9 mol-gr
: 2,055 ( Gaz olarak ) ( Hava : 1 )
Latent buharlaşma
ısısı
En düşük patlama
noktası
Suda erirliliği
Kimyasal olarak elde
edilişi
Koku
: Cal/gr
: Havada hacmen % 1,79
: Suda çok az erir.17 derecede 100 ml suda 26 cc.
: Magnezyum fosfitten
: Karpit veya sarımsak kokusundadır
HİROJEN FOSFİT VE KALINTI
Fosfin gazının hububatta yapılan kalıntı denemelerinde kalıntı bırakmadığı görülmüştür.
Fümigasyondan sonra uçup giden fosfin gazının havlandırmadan sonra kimyasal
olarak tespiti mümkün değildir.
Tabletlerden kalan tüm bakiye Aliminyum yada Magnezyum HİDROKSİT’ e aittir.
Fosfin ile fümige edilen buğdaylarla 3 ay süren yoğun beslenme denemesine alınan
beyaz fareler büyüme ve üremeleri normal devam etmiştir. Ancak 3 ay geçmiş
olmasına rağmen buğdayların hala fosfin kokusunu taşıdıkları görülmüştür.
H.FOSFİT AMBALAJLARI
Tablet halinde olan Aliminyum fosfit,genellikle aliminyum tüpler içinde 30 ar adet
olarak ambalajlanırlar.
Ağızları gaz geçirmeyen şeffaf tıpalarla kapatılan tüpler iyice lehimlenmiş
teneke kutular içerisinde piyasaya sürülmektedir.
Ambalaj sağlam ve dokunulmamış olduğu sürece ömrü için bir limit yoktur.
Teneke kutuların alt ve üst taraflarında bazen hafif kabarıklık görülebilir. Bunun
nedeni 25 derecenin üzerindeki sıcaklıklarda meydana gelen koruyucu
gazlardan karbondioksit ve amonyaktır.
Tabletler veya paketler elle çıkarılırken eldiven giyilmelidir. Teneke kutudaki
tabletler bir uygulamada kullanılmalıdır.
Bu preparatlar, 20 derecede ve %50 nispi nemde hava ile temasa geçtiklerinde
ağırlıklarının 1/3 ü oranında fosfin gazı verirler.
Gaz çıkışı , tabletlerin bırakılmasından itibaren ısı ve nem oranına göre 1-2 saat
sonra başlar.
Uygulamada nispi nem en az %40 , sıcaklık10 derece üzerinde olmalıdır.
Yanda pellet halde , altta ise torbalarda
H.Fosfit formülasyonları görülmektedir.
TOHUMLARA ETKİSİ
H.Fosfitin ,tohumların çimlenme kabiliyeti üzerine olumsuz bir etkisi görülmemesine rağmen
tavsiye edilen doz ve süre aşılmamalıdır.
FİDANLIK ÜRÜNLERİNE ETKİSİ
Tavsiye edilmez.
BÜYÜYEN BİTKİLERE ETKİSİ
Tavsiye edilmez.
YAŞ MEYVE VE SEBZELERE KESME ÇİÇEKLERE ETKİSİ
Tavsiye edilmez.
SÜLFÜR FLORİD
M.bromid ve Hidrojen Fosfit kadar yaygın kullanılmasa da bunlara alternatif olabilecek bir
fümiganttır.
Kaynama noktası 52,2 derecedir. Yanıcılığı yoktur. Bina ve ev fümigasyonlarında
rahatlıkla kullanılır.
Buğday taneleri tarafından M.Bromidden daha az absorbe edilirler. Bu nedenle fümigasyon
sonrası kalıntı miktarı çok daha azdır.
Ambarlanan maddelere arız olan böceklerin ergin , larva ve pupalarına karşı M.Bromidden daha
fazla zehirlidir. Yumurtalara etkisi M.Bromidle aynıdır.
TOHUMLARA ETKİSİ
Tohumların çimlenme gücüne olumsuz bir tesiri yoktur.
BÜYÜMEKTE OLAN BİTKİLERE ETKİSİ
Büyümekte olan bitkilere zararlıdır.
YAŞ MEYVE VE SEBZELERE ETKİSİ
Yaş meyve ve sebzelere tavsiye edilmez.
KURU MEYVE VE SEBZELERE ETKİSİ
Karantina amaçlı olarak kurutulmuş meyvelerin ve kabuklu yemişlerin fümigasyonunda
rahatlıkla kullanılabilirler.
Gerek laboratuar gerekse yerinde denemelerde binalardaki kuru odun aksama arız olan
termitlere karşı kullanılabilmektedir.
HİDROJEN SİYANÜR (HCN)
KİMYASAL VE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
Kaynama noktası
: 26 derece
Donma noktası
: 14 derece
Molekül ağırlığı
: 27,03 mol / gr
Özgül ağırlığı
: 0,9 g/L (Gaz halinde) ( Hava : 1 )
0,69 g/ml (Sıvı halinde) (Su : 1)
Latent buharlaşma : 210 Cal/gr
ısısı
Havada parlama
: Hacmen %6-41
eşiği
Suda erime
: Tüm sıcaklıklarda suda tamamen erir.
Çok tanınmış fümigantlardan biridir.
1782 yılında Schele adlı kimyager tarafından bulunmuş ve aynı araştırıcı bulduğu bu gazdan
zehirlenerek ölmüştür.
Bitki koruma alanında ilk defa 1886yılında turunçgillerdeki torbalı koşnile (Icerya purchasi) karşı
kullanılan bu fümigant daha sonra ambarlanmış ürünlere ve sera bitkileri zararlılarına karşı kullanılmıştır.
Suda erir .
Parlayıcı ve patlayıcı bir fümiganttır .
Suda erime özelliği nedeniyle yaş meyve ve sebze gibi su oranı yüksek ürünlerde kullanımı sakıncalıdır.
Ülkemizde Bursa’da söküm devrelerinde fidanlık ürünlerinde koşnillere karşı kullanılmaktadır.
Büyümekte olan bitkiler HCN ile fümige yapılmadan 2-3 gün önce sulanmaları kesilmeli veya
yağmur yememiş olmaları gerekir. Fümigasyondan sonra bitki bol su ile yıkanarak asit
kalıntısı giderilmelidir. Aksi halde göz ve tomurcuklarda yanmalar oluşur.
Birçok gıda maddelerinin fümigasyonunda kullanılmıştır.
Fümigasyondan hemen sonra emilme fazla olmakla beraber havalandırma ile ürünü süratle
terk eder.
Kalıcı kimyasal reaksiyonuna rastlanmamıştır.
TOHUMLARA ETKİSİ
Tohumlarda nispi nem %14 ün üzerinde olmadığı hallerde çimlenme gücüne olumsuz tesir
yapmaz.
HUBUBAT VE ÖĞÜTÜLMÜŞ ÜRÜNLERE ETKİSİ
Hububat ve öğütülmüş kuru gıdalarda başarı ile kullanılabilir.
KURU MEYVELERE ETKİSİ
Kuru meyvelerde meyvelerin bileşimindeki levülöz ile birleşerek levülöz-siyanhidrin denilen
zehirli ve dekompoze olmayan bir bileşik oluşturur. Bu nedenle kullanımı tavsiye edilmez.
Kullanımı için en uygun sıcaklık ,13-26 dereceler arasındadır .
Kullanım dozu 1 m³ ‘e 10 gr dır.
Bina fümigasyonu için bu doz 8 gr / m³ dür.
Sanjose kabuklu bitine karşı Fidan fümigasyonunda 5 gr / m³ HCN dozu ile iyi sonuç alınmıştır.
HİDROJEN SİYANÜRÜN ELDE EDİLİŞİ
Pota metodu adı verilen NaCN veya KCN ün Sülfirik aside dökülmesi ile elde edilir
100 gr HCN gazı elde etmek için ;
200 gr NaCN (KCN) , 200 gr H2SO4 ve 600 gr su kullanılır . Asit suyun üzerine dökülmelidir.
Bunun dışında çelik tüpler içerisinde kullanmaya hazır olarak piyasadan da alınabilir. Ancak
çok aşındırıcı olduğundan uzun süre depolaması sakıncalıdır.
Tüpler kullanılsın kullanılmasın , emniyet açısından 6 ay sonra imalatçısına iade edilmelidir.
H.Siyanürün diğer bir elde ediliş şekli metodu ise Zyclen C metodu veya kuru metottur.
Sıvı haldeki HCN alçı veya diyatome toprağına emdirilir. Bu şekilde hazırlanmış HCN kapalı
teneke kutulara konur ve ağızları iyice lehimlenir.
Bu kutular kullanılmadan önce iyice soğutulmalı ve otomatik açıcı aletlerle açılmalıdır.