Transcript Ocena stanu innowacyjności Mazowsza

Ocena stanu innowacyjności Mazowsza
oraz określenie możliwych perspektyw
rozwoju konkurencyjności i
innowacyjności przedsiębiorstw i
regionu
Warszawa, dnia 25 październik 2013 r.
dr Joanna Hołub - Iwan
1
Plan prezentacji
1. Cel główny i cele pośrednie
2. Źródła prezentacji
3. Fakty i doświadczenia jako podstawa podejmowania
decyzji – Evidence Based Policy
4. Systematyka definicji związanych z przedmiotem
prezentacji oraz problemów pomiarowych w tym zakresie
5. Mazowsze na innowacyjnej mapie Europy
6. Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski
7. Innowacyjność branż gospodarki w regionie Mazowsza
8. Wydatki na inwestycje, innowacja oraz badania rozwój
9. Konkurencyjność vs pozycja konkurencyjna – definiowanie
i metody oceny
10. Kierunki rozwoju innowacyjności i poprawy pozycji
konkurencyjnej regionu Mazowsza
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Cel główny prezentacji
Przekazanie wiedzy na temat stanu innowacyjności
regionu Mazowsza
Cele pośrednie




Przekazanie w syntetycznej formie najistotniejszych danych i informacji na
temat sytuacji regionu (streszczenie kierownicze)
Wyrównanie poziomu informacji na temat aktualnego stanu innowacyjności
regionu
Prezentacja dorobku najnowszych badań w zakresie innowacyjności
regionu
Zarekomendowanie najważniejszych (wynikających z badań) kierunków
poprawy innowacyjności i konkurencyjności regionu
Podejmowanie decyzji w oparciu o fakty i doświadczenie
3
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Źródła prezentacji
Prezentacja jest metaanalizą opartą na wynikach badań z zakresu
innowacyjności zrealizowanych w latach 2011- 2013 wspartą wiedzą i
doświadczeniem własnym autorki.
W szczególności zaprezentowano w niej wyniki takich raportów z badań, jak:
1. Innowacyjne Mazowsze – stan innowacyjności po uchwaleniu RIS Mazovia 2007-2015 –
lipiec 2013
2. Analiza sektorów innowacyjnych w regionie Mazowsza – lipiec 2013
3. Analiza działalności B+R w regionie Mazowsza – czerwiec 2013
4. Analiza potencjału innowacyjnego sektora MŚP w województwie mazowieckim – czerwiec
2013
5. Badanie z zakresu wpływu inicjatyw klastrowych na z województwa mazowieckiego na
kształtowanie się inteligentnej specjalizacji regionu - czerwiec 2013
6. Konkurencyjna Polska – czyli jak awansować w światowej lidze J. Hausner (red). 2013,
7. Konkurencyjność Mazowsza i jej uwarunkowania Z. Strzelecki (red) 2012
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Znaczenie badań i danych w procesach decyzyjnych Evidence Based Management/ Policy
Evidence based to postępowanie oparte na najlepszych dostępnych dowodach
naukowych dotyczących skuteczności, efektywności. Dowodów takich powinny
dostarczać wyniki wiarygodnych badań. Termin ten wywodzi się z medycyny
ale od kilku lat jest stosowany w zarządzaniu – Evidence Based Management.
Evidence Based Policy wiąże się z postulatem
paradygmatu do zarządzania regionem i krajem.
rozszerzenia
tego
Pojęcie polityki opartej na dowodach jest postulatem podejmowania działań
uzasadnionych rzetelną wiedzą, znajdującą oparcie w wynikach analiz, faktach, i
tak zwanych „twardych danych”. Wiedza niezbędna do prowadzenia takiej
polityki jest zawarta w danych, licznie gromadzonych przez instytucje publiczne.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Znaczenie badań i danych w procesach decyzyjnych Evidence based policy
Tworząc strategię działań czy założenia projektu w zgodzie z zasadami
Evidence Based Policy, powinno się pamiętać o szczegółowej diagnozie
skuteczności podejmowanej aktywności, zweryfikowanej następnie przez
ocenę jej realnych efektów.
W paradygmat EBP doskonale wpisują się projekty systemowe realizowane
przez Samorząd Województwa w ramach Poddziałania 8.2.2 PO KL takie jak:



Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii
Innowacji dla Mazowsza,
Mazowiecka sieć ośrodków doradczo-informacyjnych (MSODI),
Podniesienie kompetencji kadr Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Mazowieckiego odpowiedzialnych za proces implementacji RSI – budowa
profesjonalnych kadr regionu Mazowsza.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Systematyka definicji związanych z przedmiotem prezentacji
oraz problemów pomiarowych w tym zakresie
 Jednoznaczność rozumienia
 Ten sam punkt odniesienia
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Systematyka definicji związanych z przedmiotem prezentacji
oraz problemów pomiarowych w tym zakresie c.d.
Innowacje wynikają ze zdolności innowacyjnych podmiotów,
procesów i instrumentów/ narzędzi.
W ujęciu podmiotowym zdolności innowacyjne regionu są sumą zdolności
innowacyjnych poszczególnych jednostek, które wchodzą w skład
regionalnego systemu innowacji RSI, razem z mechanizmami synergii, które
zachodzą w omawianym układzie.
Zdolności te tworzone są przez aktorów regionalnej sceny innowacji:




podmioty gospodarcze,
jednostki naukowo-badawcze,
instytucje otoczenia biznesu,
podmioty władzy publicznej.
Podkreślone te na
których koncentruje
się prezentacja
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Systematyka definicji związanych z przedmiotem prezentacji
oraz problemów pomiarowych w tym zakresie c.d.
W ujęciu procesowym, zdolności innowacyjne regionów interpretowane
są jako suma procesów, które tworzą innowację, do których zaliczą się:
 procesy adaptacji,
 uczenia się,
 rozprzestrzeniania się wiedzy
 współdziałania.
W prezentacji koncentrujemy sie na współdziałaniu w ramach
poszczególnych podmiotów RSI.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Systematyka definicji związanych z przedmiotem prezentacji
oraz problemów pomiarowych w tym zakresie c.d.
Narzędziem kształtowania polityki innowacyjnej na poziomie regionu jest
Regionalna Rtrategia Innowacji (RSI). Definiuje ona poprzez cele oraz zdania
strategiczne pożądany stan innowacyjnych procesów w danym obszarze.
Jest podstawą tworzenia współpracy oraz partnerstwa, oraz dojścia do
porozumienia wszystkich regionalnych podmiotów, które tworzą przebieg
procesów innowacyjnych.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Systematyka definicji związanych z przedmiotem prezentacji
oraz problemów pomiarowych w tym zakresie c.d.
 przedsiębiorstwo innowacyjne (dotyczy podmiotów, które w danym
okresie wprowadziły przynajmniej jedną innowację produktową lub
procesową)
 przedsiębiorstwo aktywne innowacyjnie (dotyczy podmiotów, które
zrealizowały w tym okresie przynajmniej jeden projekt innowacyjny,
który został przerwany lub zaniechany w trakcie badanego okresu lub
nie został do końca tego okresu ukończony (może być kontynuowany).
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Systematyka definicji związanych z przedmiotem prezentacji
oraz problemów pomiarowych w tym zakresie c.d.
Według metodologii Oslo wyróżnić można kilka rodzajów działalności
innowacyjnej:
 Tradycyjnie jest nią działalność badawczo-rozwojowa. Działalność
badawczo-rozwojowa jest uznawana za jeden z głównych rodzajów
działalności innowacyjnej, stanowi główne źródło wynalazków i innowacji
radykalnych, przełomowych.
 Jednak zalicza się do niej również:





zakup oprogramowania
gotowej technologii w postaci dokumentacji i praw,
szkolenia personelu,
marketing,
zakup środków trwałych (maszyn i urządzeń) niezbędnych do wprowadzenia
nowych produktów na rynek i wdrożenia nowych procesów produkcyjnych.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Systematyka definicji związanych z przedmiotem prezentacji
oraz problemów pomiarowych w tym zakresie c.d.
Miara intensywności innowacji - wartość relacji GERD
Najważniejszym wskaźnikiem służącym do oceny stanu sfery B+R
jest tzw. wskaźniki intensywności B+R (R&D intensity), który
liczony jest jako relacja nakładów na działalność B+R w stosunku do
produktu krajowego brutto (PKB).
Wskaźnik ten oznaczany jest jako GERD/PKB (GERD – Gross
Domestic Expediture on R&D, nakłady krajowe brutto na działalność
B+R).
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Systematyka definicji związanych z przedmiotem prezentacji
oraz problemów pomiarowych w tym zakresie c.d.
Drugą, ważną miara innowacji regionu jest potencjał sfery B+R w
danym regionie, np. zatrudnienie.
Dane dotyczące zatrudnienia w działalności B+R traktowane są jako miara,
która lepiej odzwierciedla potencjał sfery badań i rozwoju na danym
obszarze niż dane dotyczące nakładów na tego typu działalność.
Eurostat korzysta m. in. ze wskaźnika, który pokazuje udział procentowy
zatrudnionych w sektorze B+R w stosunku do ogólnej liczby zatrudnionych
(researchers as a percentage of persons employed).
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Systematyka definicji związanych z przedmiotem prezentacji
oraz problemów pomiarowych w tym zakresie c.d.
Inne mierniki i wskaźniki innowacyjności stosowane w
prezentacji:
 Odsetek innowacyjnych podmiotów
 Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych/istotnie
ulepszonych w przedsiębiorstwach
 Przedsiębiorstwa, które opracowały i wprowadziły na rynek nowe
lub istotnie ulepszone produkty
 Liczba zgłoszonych wynalazków
 Liczba udzielonych patentów
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Europy
Wartość relacji GERD/PKB w województwie mazowieckim w 2010
roku wynosiła 1,35%, natomiast dla Polski ogółem wskaźnik ten
przyjął wartość 0,74%.
Według danych Eurostatu wartość wskaźnika GERD/PKB dla krajów UE-27
wyniósł w 2010 roku 2,0%, był on zatem wyższy w porównaniu ze wskaźnikiem
dla Mazowsza. Pierwsze pięć miejsc wśród krajów UE pod względem wartości
wskaźnika GERD/PKB (dane za 2005 rok) zajmują następujące regiony poziomu
NUTS 2:





niemiecki region Braunschweig (Brunszwik) – 5,81%,
szwedzki region Västswerige (Zachodnia Szwecja) – 5,39%,
niemiecki region Stuttgart – 5,25%,
fiński region Pohjois-Suomi (Północna Finlandia) – 4,79%,
niemiecki region Oberbayern (Górna Bawaria) – 4,75%.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Europy
 Strategia Europa 2020 wśród nadrzędnych wymiernych celów
UE wskazuje wartość wskaźnika intensywności prac B+R na
poziomie 3% PKB.
 Cel krajowy dla Polski ustanowiono na poziomie 1,7% PKB –
zatem w chwili obecnej ani cała Polska, ani województwo
mazowieckie tego celu nie osiąga.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Europy
Wśród nowych krajów członkowskich UE przyjętych w 2004 r. i później
najwyższą wartość wskaźnik GERD/PKB osiąga się w czeskim regionie
Strední Cechy (region środkowoczeski wokół Pragi, która jest miastem
wydzielonym o statusie kraju, czyli regionu NUTS 2), gdzie wynosił
2,77% w 2005 r. (w regionie Praha – 2,20%).
UWAGA dla dalszych rozważań:
W Czechach mamy do czynienia z sytuacja
odwrotna niż w Polsce – region wokół miasta stołecznego charakteryzuje się wyższą
intensywnością B+R niż samo miasto stołeczne.
Lepiej czy gorzej?
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Europy
Z danych statystycznych wynika, że region Mazowsza, jako jedyny
region w Polsce, ma zbliżoną pozycję do średniej krajów Unii
Europejskiej w zakresie PKB per capita oraz ze względu na stopę
bezrobocia jednak wskaźnik nakładów na B+R jest znacząco
poniżej średniej dla UE 27.
O czym to może świadczyć?
Z. Strzelecki (red.) Konkurencyjność Mazowsza i jej uwarunkowania, seria Trendy Rozwojowe Mazowsza nr
5/2012, Warszawa 2012
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Europy
Potencjał sfery badań i rozwoju na Mazowszu
W województwie mazowieckim w 2009 roku udział pracowników
naukowo-badawczych wśród ogółu pracujących wynosił 1,28%.
Bardzo dobrze, bo wartość wskaźnika dla Mazowsza jest tylko o
0,25% niższa niż dla całej UE-27 (1,53%).
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Europy
W krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE i EFTA) pod względem
wartości wskaźnika potencjału sfery badań i rozwoju przodują regiony:



Północnowschodniej Szkocji (North Eastern Scotland) - wartość omawianego
wskaźnika w 2009 r. wynosiła 5,74%,
duński region Hovedstaden (4,92% w 2009 r.)
norweski Trøndelag (4,42% w 2009 r. oraz 4,53% w 2010 r.).
W UE największe wartości omawiany wskaźnik osiąga w następujących
regionach:
 Wien (Wiedeń) – 4,37% w 2009 r.,
 Praha (Praga) – 4,6% w 2011 r.,
 Oslo og Akershus – 4,04% w 2010 r.,
 Brabant Wallon – 4,08% w 2009 r.,
 Inner London – 3,73% w 2009 r.,
 Braunschweig – 3,7% w 2009 r.
Uwagę zwracają wysokie pozycje
w omawianym ranking dwóch
regionów Europy Środkowej –
stołecznych czeskiego i
słowackiego.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Europy
Pod względem liczby wynalazków krajowych na milion ludności w 2011
roku Polska zajmuje wysokie miejsce pośród krajów o podobnym
poziomie rozwoju (mierzonym wartością PKB per capita).
W 2011 roku liczba wynalazków zgłoszonych do ochrony prawnej na milion
mieszkańców wynosił:





w Polsce 108,
w Chorwacji – 56,
w Estonii – 69,
na Węgrzech – 76,
na Łotwie – 90.
Na podstawie danych World Intellectual Property Organization (WIPO) oraz Międzynarodowego Funduszu
Walutowego
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Europy
Innowacyjność powinna się przekładać na konkurencyjność
Przedsiębiorstwa są zazwyczaj zmuszone wprowadzać innowacje,
żeby utrzymać swoją konkurencyjność.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Tabela. Ocena wybranych wskaźników konkurencyjności na Mazowszu
Źródło: Konkurencyjność Mazowsza i jej uwarunkowania za: Investing in Europe's Future. Fifth Report on
Economic, Social and Territorial Cohesion, European Commission, Brussels, November 2010
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski
Pierwsze i najlepsze.
 Województwo mazowieckie jest największym województwem w kraju, najbardziej
zaludnionym i najlepiej rozwiniętym – wartość PKB na Mazowszu w 2010 roku
wyniosła 315 826 mln zł, stanowiąc tym samym ponad 22% krajowego PKB.
 Wartość dodana brutto w województwie mazowieckim w roku 2010 wyniosła 278
162 mln złotych, sytuując Mazowsze na pierwszej pozycji w kraju (ponad 22%
krajowej wartości dodanej).
 Mazowsze dominuje również, jeśli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki i
nakłady inwestycyjne.
 Produkcja sprzedana przemysłu województwa mazowieckiego, wynosząca pod
koniec 2011 roku 229 106,8 mln zł, stanowiła ponad 1/5 całkowitej produkcji
sprzedanej Polski.
 Pod koniec 2011 roku liczba zatrudnionych osób w kraju wynosiła 13 911 tys.
osób, z czego ponad 16% stanowili pracownicy zamieszkujący województwo
mazowieckie – 2 262 tys. osób.
Raport końcowy „Innowacyjne Mazowsze – stan innowacyjności po uchwaleniu RIS Mazovia 2007-2015,
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski
GENERALNIE - Na mapie innowacyjności Polski Mazowsze
zajmuje pierwsze miejsce.
 Tu zlokalizowanych jest najwięcej innowacyjnych firm - 20,6%
ogółu innowacyjnych firm w Polsce zawartych na liście INE
PAN w 2011 roku obejmującym dane za 2009 rok.
 Na 500 firm 103 pochodzą z województwa Mazowieckiego.
Ogólnopolskim ranking 500 najbardziej innowacyjnych firm opublikowanym przez INE PAN w 2011
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski
Zgodnie z nomenklaturą OECD, którą wykorzystuje również GUS, na sektory
innowacyjne składają się tzw. przemysły wysokiej i średniowysokiej
techniki, zaś w usługach do tej grupy zaliczane są tzw. usługi high-tech (usługi
badawczo-rozwojowe, telekomunikacyjne i informatyczne).
Mazowsze ma największa liczbę firm zarejestrowanych w tych
sektorach.
Wykres. Odsetek firm zarejestrowanych na Mazowszu jako % firm w Polsce (2011)
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski –
innowacyjność przemysłu
Województwo mazowieckie jest największym w Polsce regionem przemysłowym
– o czym świadczy:
 największa liczba podmiotów zajmujących się przemysłem i budownictwem,
 liczba osób pracujących w przemyśle.
Ale .....
Mazowieckie jest drugim w kraju województwem pod kątem generowanej
wartości dodanej w tych sektorach.
I na odległym miejscu pod względem innowacji w przemyśle.
O czym to może świadczyć?
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej
innowacyjność przemysłu
mapie
Polski
–
Wykres. Udział przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje produktowe i procesowe
w przemyśle 2009-2011
UWAGA. W latach – 2008-2010 wskaźnik ten wynosił 17,3% - 6 miejsce.
latach 2009-2011 - 13,9% - 13 miejsce wśród regionów w Polsce.
Działalność innowacyjna przedsiębiorstw 2009-2011, GUS 2012
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
W
Mazowsze na innowacyjnej
innowacyjność przemysłu
mapie
Polski
–
Wykres . Udział przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje organizacyjne i marketingowe
w przemyśle w latach 2009-2011.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Tabela. Przedsiębiorstwa innowacyjne przemysłowe wg rodzajów wprowadzonych innowacji i klas
wielkości w 2011 roku (%)
Województwo mazowieckie nie jest liderem pod względem innowacyjności biorąc
pod uwagę sektor przemysłowy – analizując kolejne wskaźniki można dostrzec, że
Mazowsze często zajmuje końcowe miejsca w Polsce pod względem
innowacyjności przedsiębiorstw sektora przemysłowego.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej
innowacyjność przemysłu
mapie
Polski
–
W województwie mazowieckim odsetek innowacyjnych firm w sektorze
przemysłowym wyniósł w 2011 roku -13,89%, co oznacza wynik
niższy od średniej krajowej – 16,10%.
Wysoki odsetek innowacyjnych podmiotów gospodarczych w
województwach:
 podkarpackim (21,07%),
 opolskim (20,07%)
 małopolskim (19,5%).
O czym to może świadczyć?
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej
innowacyjność przemysłu
mapie
Polski
–
Można zauważyć regularną tendencję spadkową zarówno odsetka
firm wdrażających innowacje w skali kraju jak i na Mazowszu.
Badania CIS 2004-2006 wykazały:
Innowacje organizacyjne
 W latach 2004-2006 wprowadziło 23,4% przedsiębiorstw liczących powyżej 9
pracujących w przemyśle
 Odsetek ten znacząco zmniejszył się w okresie 2008-2010 do 13%,
 W badaniach 2009-2011osiągnął wartość 8,3%.
Innowacje marketingowe
 W latach 2004-2006 wprowadziło - 18,4% firm,
 W okresie 2008-2010 - 13,5%.
 W 2009-2011 wskaźnik ten znów spadł, do poziomu 7,9%.
O czym to może świadczyć?
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej
innowacyjność przemysłu
mapie
Polski
–
Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych/istotnie ulepszonych w
przedsiębiorstwach przemysłowych w wartości sprzedaży wyrobów ogółem w
Polsce w 2011 roku wyniósł 11,82%.
Najwyższy udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych bądź istotnie
ulepszonych w tego typu przedsiębiorstwach osiągnęło województwo
pomorskie – 47,8%. Jest to rezultat ponad dwukrotnie wyższy od zajmującego
drugie miejsce w kraju województwa wielkopolskiego (20,56%).
Województwo mazowieckie z rezultatem 8,16% zajmuje 5. pozycję w kraju,
również za województwami: podkarpackim (15,21%) i małopolskim (10,43%).
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej
innowacyjność przemysłu
mapie
Polski
–
Przedsiębiorstwa, które opracowały i wprowadziły na rynek nowe lub
istotnie ulepszone produkty stanowiły w Polsce w 2011 roku 6,12%
przedsiębiorstw.
Najwyższy odsetek przedsiębiorstw tego typu odnotowało województwo
podkarpackie – 9,65%. Na tle reszty kraju wyróżniają się także województwa
kujawsko-pomorskie 7,86% oraz wielkopolskie 7,08%.
Województwo mazowieckie z odsetkiem przedsiębiorstw wynoszącym 5,74%
znalazło się na odległej, dziesiątej pozycji w kraju.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej
innowacyjność przemysłu
mapie
Polski
–
Procent przedsiębiorstw wprowadzających lub ulepszających procesy
produkcyjne na Mazowszu (11,0%), był niższy od średniej krajowej
województwo mazowieckie znalazło się na 13 pozycji w kraju.
Odsetek przedsiębiorstw, które wprowadziły nowy lub ulepszyły
istniejący proces produkcyjny wynosił w Polsce w 2011 roku 12,36% ogółu
polskich przedsiębiorstw.
Najwyższy odsetek przedsiębiorstw, które wprowadziły bądź ulepszyły
istniejący proces produkcyjny odnotowano w województwie opolskim –
16,18%. Województwo podkarpackie oraz lubelskie zajęły kolejne miejsca
uzyskując 15,97% oraz 15,78% tego typu przedsiębiorstw w 2011 roku.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej
innowacyjność przemysłu
mapie
Co z tym robimy?
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Polski
–
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – innowacje
w sektorze usług
Województwo mazowieckie w sektorze usług pod koniec 2011 roku posiadało
13,75% innowacyjnych przedsiębiorstw, co dawało 2 miejsce w kraju.
Większy odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych jest w województwie
pomorskim 14,11% - najwyższy odsetek w Polsce. Trzecie miejsce w kraju
zajęło województwo wielkopolskie – 11,69%.
UWAGA liczba innowacyjnych przedsiębiorstw w sektorze usług w
województwie mazowieckim spada. Jednak spadek wartości tego
wskaźnika w przypadku sektora usług jest mniejszy (1,9 punktów
procentowych) niż w przypadku przemysłu (3,4 punkty procentowe).
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – innowacje
w sektorze usług
Wykres. Udział przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje produktowe i procesowe w
sektorze usług 2009-2011
Działalność innowacyjna przedsiębiorstw 2009-2011, GUS 2012
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – innowacje
w sektorze usług
Wykres. Udział przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje organizacyjne i marketingowe w
sektorze usług w 2009-2011 roku
Działalność innowacyjna przedsiębiorstw 2009-2011, GUS 2012
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Tabela. Przedsiębiorstwa innowacyjne usługowe według wprowadzonych rodzajów innowacji w
2011 roku (%)
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – innowacje
w sektorze usług
Mazowsze odgrywa w sektorze usług jako innowator większą
rolę niż w sektorze przemysłowym.
Jednak... również udział przedsiębiorstw innowacyjnych w sektorze
usług stopniowo spada. W badaniu CIS:




Lata 2004-2006 wynosił on 26,2% (wyjątkowy przypadek wyższego wskaźnika
dla sektora usług niż przemysłu),
Lata 2006-2008 wynosił on 17,2%,
Lata 2008-2010 wynosił on 16,3%,
Lata 2009-2011 spaść o poziomu 13,7%.
O czym to może świadczyć?
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Wynalazki
Województwo mazowieckie jeśli chodzi o liczbę zgłoszonych wynalazków w
2011 roku, jest liderem na tle kraju. Wynalazki zgłoszone z tego regionu stanowiły
20% ogółu krajowych wynalazków.
Tabela. Liczba zgłoszonych wynalazków w 2011 roku
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Patenty
Patenty z województwa mazowieckiego zgłoszone w liczbie 411 również
stanowiły ponad 20% wszystkich polskich patentów udzielonych w 2011 roku.
Jest to najwięcej w kraju. Jednak zajmuje 2 miejsce pod względem liczby
patentów na 100 000 mieszkańców.
Tabela. Liczba udzielonych patentów w 2011 roku
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski - potencjał
badawczo - rozwojowy
Pomiar potencjału badawczo – rozwojowego obejmuje:
 Liczbę podmiotów
 Nakłady
 Zatrudnienie
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski - potencjał
badawczo - rozwojowy
Funkcjonujące na terenie województwa mazowieckiego jednostki, których
głównym rodzajem działalności jest prowadzenie prac B+R, stanowiły w 2011
roku ok. 25% (tj.552) ogólnej liczby tych jednostek działających w kraju
(2220).
Jest to największa liczba jednostek w ramach jednego regionu.
Liczba jednostek B+R w regionie mazowieckim w przeliczeniu na 100
tys. mieszkańców w 2011 roku wyniosła 10,4, co stanowi najwyższy
wynik w Polsce.
Województwa dolnośląskie, małopolskie oraz śląskie zajmują kolejne miejsca w kraju
(odpowiednio: 7,1, 6,2 oraz 6,18 jednostek B+R na 100 tys. mieszkańców).
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski - potencjał
badawczo - rozwojowy
Jednak ....jest to również znaczący spadek pozycji województwa
mazowieckiego w przypadku tego miernika. Udział województwa
mazowieckiego w 2008 roku w ogólnej liczbie jednostek B+R
wynosi 51%.
Nie oznacza to spadku liczby tego rodzaju jednostek na Mazowszu (tu
wręcz zanotowano znaczący wzrost – o 60%), ale wskazuje na fakt,
iż w pozostałych województwach istotnie i szybciej zwiększa się
potencjał badawczo-rozwojowy.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – wydatki na
inwestycje
Województwo mazowieckie jest liderem w skali krajowej
pod względem nakładów inwestycyjnych.
Zgodnie z danymi podanymi przez Główny Urząd Statystyczny, pod
koniec 2011 roku największe nakłady inwestycyjne poniosło
województwo mazowieckie, wyniosły one 45 781 414 tys. zł,
stanowiąc
tym
samym
18,81%
krajowych
nakładów
inwestycyjnych (243 346 193 tys. zł).
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – wydatki na
inwestycje
Tabela. Wydatki inwestycyjne w 2011 roku według województw (w tys. zł)
Źródło: Na podstawie GUS.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – wydatki na
inwestycje
Analizując wydatki na inwestycje należy podkreślić udział sektora
prywatnego (31 002 994 tys. zł), stanowiący 23,13% całkowitej
wartości krajowych inwestycji prywatnych (134 016 907 tys. zł).
W sektorze publicznym województwo mazowieckie przeznaczyło na inwestycje
kwotę 4 778 420 tys. zł, co stanowi 13,52% Polskich nakładów inwestycyjnych
w tym sektorze (109 329 286 tys. zł).
Inwestycje prywatne w przeliczeniu na jedną osobę w województwie
mazowieckim wyniosły 5 878 zł. Inwestycje publiczne w przeliczeniu na jedną
osobę plasują region poza czołówka polskich województw (2 802 zł).
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Tabela. Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach i wartość brutto środków trwałych w
2011 roku (w mln zł)
Źródło: Na podstawie GUS.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – wydatki na
działalność innowacyjną
Tabela. Nakłady na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach wg rodzajów działalności
innowacyjnej w 2011 roku (w tys. zł)
O czym to może świadczyć?
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Tabela. Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną w 2011 roku
1
12
1
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – wydatki na
działalność innowacyjną
Nakłady na działalność badawczo-rozwojową w 2011 roku w Polsce
wyniosły 11 686,7 mln zł.
Analizując nakłady finansowe na działalność B+R w
poszczególnych regionach Polski należy zwrócić uwagę na
zdecydowaną przewagę województwa mazowieckiego – 4 675,6mln
zł, co stanowi ponad 40% nakładów krajowych na tego typu
działalność.
Nakłady na działalność B+R w sektorze przedsiębiorstw w 2011 roku w Polsce
wyniosły 3 521,6 mln zł, co stanowiło 30,13% całości krajowych wydatków na
tego typu działalność.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – wydatki na
działalność innowacyjną
Wykres. Nakłady na działalność B+R w województwie mazowieckim według rodzajów
jednostek w 2011 r. (w %)
Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych 2011
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – wydatki na
działalność innowacyjną
W strukturze nakładów na działalność B+R według sektorów
finansujących przeważają nakłady poniesione przez sektor rządowy
(59,9%), a więc przede wszystkim państwowe jednostki badawczorozwojowe.
Nieco ponad 25% wydatków ponoszą przedsiębiorstwa (26,5%).
Jedynie 12,4% pochodzi z funduszy zagranicznych, a tylko pojedyncze
procenty wydatkowane są z budżetów szkół wyższych i instytucji
prywatnych.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – wydatki na
działalność innowacyjną
Wskaźnik GARD/PKB na Mazowszu
Mazowsze jest regionem przeznaczającym najmniejszą część PKB
na działalność innowacyjną.
Nakłady finansowe na działalność innowacyjną w 2010 roku stanowiły 4,10%
krajowego produktu brutto.
Największe nakłady na działalność tego typu w odniesieniu do PKB w 2010
roku poniosły województwa:
 warmińsko-mazurskie (11,04%),
 lubuskie (10,88%)
 opolskie (10,55%).
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – potencjał
innowacyjny Mazowsza
Raport końcowy „Innowacyjne Mazowsze – stan innowacyjności po uchwaleniu RIS Mazovia 2007-2015,
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – potencjał
innowacyjny Mazowsza
Potencjał innowacyjny regionu mazowieckiego znacząco wzrósł od
momentu uchwalenia RSI.
Wszystkie czynniki innowacyjności odnotowały wzrost w analizowanych latach,
największą dynamiką wzrostu cechuje się liczba jednostek badawczorozwojowych, która na przestrzeni 3 lat wzrosła aż o 217 podmiotów, tj. o
ponad 60%.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – zatrudnienie
w sferze B+R
W działalności w B+R w 2011 roku Województwo mazowieckie zatrudniało 37
391 pracowników stanowiło 27,79% ogółu osób zatrudnionych w
działalności badawczo-rozwojowej w Polsce (134 551).
Porównując te dane z rokiem 2008 (kiedy w województwie mazowieckim
pracowało 28% wszystkich zatrudnionych w działalności B+R w Polsce)
zauważyć można, że odsetek zatrudnionych w B+R w 2011 roku był na
Mazowszu nieco niższy.
Jest zatem więcej jednostek B+R, ale udział zatrudnionych w stosunku do ogółu
pracowników nieco niższy.
O czym to może świadczyć?
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – ośrodki innowacji i
przedsiębiorczości
Liczba ośrodków innowacji i przedsiębiorczości w Polsce z roku na rok
stopniowo rośnie, i w 2012 roku osiągnęła liczbę 821.
Co dziesiąty polski ośrodek innowacji i przedsiębiorczości
zlokalizowany jest w województwie mazowieckim.
W porównaniu z rokiem 2010 dostrzegalny jest na Mazowszu:
 spadek niemal o połowę liczby centrów transferu technologii,
 ośmiokrotny przyrost liczby funduszy kapitału zalążkowego.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Mazowsze na innowacyjnej mapie Polski – ośrodki innowacji i
przedsiębiorczości
Na Mazowszu obserwowana jest niezmiennie stosunkowo duża
koncentracja preinkubatorów i akademickich inkubatorów
przedsiębiorczości kosztem pozostałych typów podmiotów, przede
wszystkim parków i inkubatorów technologicznych.
W dalszym ciągu odnotowuje się brak większej ilości
wielofunkcyjnych, silnych ośrodków mogących świadczyć
kompleksową obsługę przedsiębiorczości w zakresie potrzeb
proinnowacyjnych (tj. parków technologicznych).
Czy przy obecnym stanie rzeczy brak takich ośrodków nie
zaczyna wpływać na efekty działalności przedsiębiorstw?
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Kierunki rozwoju konkurencyjności i innowacyjności
– wnioski i rekomendacje
I.
Współpraca, relacje, sieciowanie
Procesy innowacyjne tworzone są przez wielu współzależnych
ogniw. Kreowanie procesów innowacyjnych wymaga dostępu do
wielu zasobów, takich jak:
 wiedza,
 informacja
 kompetencja.
Gęstsze sieci powiązań oraz regionalny system innowacji ułatwiają
łączenie i wzmacnianie działań podejmowanych przez pojedyncze
podmioty, wpływa to na uruchomienie mechanizmów synergii i
zbiorowej umiejętności sprzyjającej procesom innowacji.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Kierunki rozwoju innowacyjności i poprawy pozycji
konkurencyjnej regionu Mazowsza
II. Wykorzystanie potencjału sektora usług
Warto zauważyć, że zmienia się wcześniejsza tendencja wyższego poziomu
innowacyjności przedsiębiorstw z sektora przemysłu – w chwili obecnej te
wskaźniki zrównują się.
Analizy wskazują, że w skali województwa mazowieckiego nastąpiło
osłabienie
działalności
innowacyjnej
przedsiębiorstw
związanej
z
wprowadzaniem innowacji. Jest jednak nadal silna pozycja innowacyjna
sektora usług.
Konieczne jest wzmacnianie tego co silne i najsilniejsze w kraju, czyli
koncentracja na wspieraniu sektora usług.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Kierunki rozwoju innowacyjności i poprawy pozycji
konkurencyjnej regionu Mazowsza
III. Dostosowanie struktury IOB do potrzeb innowacyjnej
gospodarki i specyfiki sektorowej województwa.
Struktura ośrodków innowacji i przedsiębiorczości w województwie
mazowieckim wskazuje na jej niedostosowanie do potrzeb innowacyjnej
gospodarki.
Zaskakuje spadek liczby ośrodków, które ze swojej istoty
rekomendowane są do wspierania innowacyjnych podmiotów i transferu
technologii jak CTT, oraz mała liczba wielofunkcyjnych ośrodków
wspierających innowacyjne firmy, zaawansowane technologicznie.
Uczelnie wyższe ze swoimi, nawet dobrze wyposażonymi laboratoriami, z różnych
względów nie zaspokoją tego popytu.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Kierunki rozwoju innowacyjności i poprawy pozycji
konkurencyjnej regionu Mazowsza
IV. Efektywniejsze wykorzystanie potencjału BJR
Bardzo duża liczba jednostek badawczo rozwojowych oraz duża liczba
zatrudnionych w tych jednostkach nie znajduje odzwierciedlenia we
wskaźnikach innowacyjności.
Ważne jest oddziaływanie na:
 Lepsze efekty w komercjalizowaniu prac naukowych
 Intensywniejsza współpracę pomiędzy sferą naukowa i
przedsiębiorstw oraz transfer wiedzy do praktyki.
Może to wskazywać na wniosek, iż duży potencjał sfery B+R skupiony na
Mazowszu nie przekłada się na wymierne skutki w postaci wprowadzanych
innowacji (nowych produktów, procesów czy wynalazków).
dr dr
Joanna
Joanna
Hołub
Hołub
- Iwan,
- Iwan,
2525
październik
październik
2013
2013
Kierunki rozwoju innowacyjności i poprawy pozycji
konkurencyjnej regionu Mazowsza
V. Zrównoważony rozwój wszystkich subregionów
Warszawa i Obszar Metropolitalny Warszawy jako takie nie identyfikują większych
trudności gospodarczo-społecznych. Natomiast województwo mazowieckie jako całość
ma większe problemy, szczególnie jego wschodnie, południowe i północne peryferia. W
tym aspekcie te części województwa noszą znamiona podobieństwa do regionów
Polski wschodniej.
W odniesieniu do wewnętrznego zróżnicowania województwa prognozuje się
silną polaryzację oraz konwergencję wewnątrzregionalną na poziomie
subregionów – przy czym nie będzie to oznaczać zdecydowanej poprawy
w obecnie mniej zamożnych podregionach, lecz lekkie zmniejszenie
znaczenia Warszawy, przede wszystkim przez wzrost zamożności w
subregionie warszawskim zachodnim.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Kierunki rozwoju innowacyjności i poprawy pozycji
konkurencyjnej regionu Mazowsza
VI. Konkurencja na arenie europejskiej
Największym wyzwaniem – zdaniem ekspertów – jest stałe
umacnianie przez Warszawę pozycji ośrodka metropolitalnego, w
skali ponadkrajowej. Jej obecność powinna być widoczna w
perspektywie przynajmniej Europy środkowowschodniej.
Należy przy tym zaznaczyć, że potencjał naukowo-badawczy
województwa mazowieckiego nie jest zaliczany do istotnych
czynników lokalizacji biznesu w regionie.
W. Dziemianowicz, M. Mackiewicz, J. Zaleski, „Konkurencyjność Mazowsza i jej uwarunkowania”, Trendy Rozwojowe Mazowsza nr 5, Warszawa 2012.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Kierunki rozwoju innowacyjności i poprawy pozycji
konkurencyjnej regionu Mazowsza
VII. Koncentracja sił i środków na przedsięwzięciach
innowacyjnych
W chwili obecnej, wraz z postępem wykorzystania alokacji, a także biorąc pod
uwagę nieuchronnie zbliżający się koniec okresu programowania 2007-2013
warto byłoby skupić się na przedsięwzięciach wysoce innowacyjnych,
pozwalających w znacznym stopniu zrealizować założone cele RSI dla
Mazowsza.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Wykres. Liczba projektów Priorytetu I RPO Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału
innowacyjnego i przedsiębiorczości na Mazowszu w podziale na Działania
Raport końcowy „Innowacyjne Mazowsze – stan innowacyjności po uchwaleniu RIS Mazovia 2007-2015, Raport zrealizowany w
ramach projektu systemowego pn. „budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla
Mazowsza”, Poznań lipiec 2013
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Kierunki rozwoju innowacyjności i poprawy pozycji
konkurencyjnej regionu Mazowsza
VIII. Podnoszenie świadomości innowacyjnej przedsiębiorców
Innowacja jest procesem o charakterze społeczno-organizacyjnym.
W tym ujęciu jest ona efektem działania środowiska lokalnego, tzw.
 klimatu innowacyjnego,
 kultury innowacyjnej
 kultury organizacyjnej.
Innowacja jest wynikiem gromadzonych przez lata umiejętności, doświadczeń
oraz tradycji.
Wraz z wymiarem społecznym często podkreślaną cechą procesów innowacji
jest ich sieciowy i systemowy charakter.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
VIII. Podnoszenie świadomości innowacyjnej przedsiębiorców
Wykres. Powody braku innowacyjności badanych przedsiębiorstw (N=199)
Źródło: na podstawie badań CATI. 2012
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
VIII. Podnoszenie świadomości innowacyjnej przedsiębiorców
Wykres. Deklaracje badanych przedsiębiorstw, czy posiadają one formalne struktury
prowadzące działalność badawczo-rozwojową (stanowisko, dział) (N=384)
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Kierunki rozwoju innowacyjności i poprawy pozycji
konkurencyjnej regionu Mazowsza
IX. Sieciowanie - współpraca sfery badawczej i przedsiębiorstw
Problematyka transferu technologii i komercjalizacji wiedzy zajmuje
bardzo ważne miejsce w założeniach strategicznych regionu, Polski, a także
całej Unii Europejskiej.
Co ciekawe, mówić można o tzw. europejskim paradoksie, który polega na
tym, że efekty badań naukowych (publikacje, patenty) w zdecydowanie zbyt
małym stopniu przekładają się na wdrażanie nowych, zaawansowanych
rozwiązań do europejskiej gospodarki. Europejska gospodarka wciąż opiera
się na starych paradygmatach, w której brakuje rynkowej orientacji działań
badawczo-rozwojowych.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
IX. Sieciowanie - współpraca sfery badawczej i przedsiębiorstw
Wykres. Sposób wprowadzenia innowacji przez mazowieckie przedsiębiorstwa (N=220,
możliwość wielokrotnego wyboru)
Źródło: na podstawie badań CATI , 2012
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
IX. Sieciowanie - współpraca sfery badawczej i przedsiębiorstw
Wykres. Podmioty, z którymi współpracowali przedsiębiorcy przy wdrażaniu innowacji (N=187,
możliwość wielokrotnych odpowiedzi)
Źródło: na podstawie badań CATI , 2012
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Kierunki rozwoju innowacyjności i poprawy pozycji
konkurencyjnej regionu Mazowsza
X. Zrównoważenie aktywów
Mazowsze (podobnie jak reszta Polski) ma niezrównoważoną strukturę
trzech obszarów:
 aktywatorów (innowacji),
 aktywności firm
 zdolności wytwórczych.
Równowaga tych trzech elementów charakteryzuje większość
liderów innowacji (innovation leaders) i podążających za innowacjami
(innovation followers), a regiony pragnące przynależeć do jednej z tych
grup powinny dążyć do zrównoważenia swoich działań w trzech ww.
obszarach.
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013
Dziękuję za uwagę
dr Joanna Hołub - Iwan, 25 październik 2013