Transcript Ví dụ
KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1 Thế nào là công nghệ tế bào? Các công đoạn chính của công nghệ tế bào là gì? ĐÁP ÁN - Công nghệ tế bào là ngành kĩ thuật về qui trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. - Công nghệ tế bào gồm hai công đoạn: + Tách tế bào từ cơ thể rồi nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng để tạo ra mô sẹo. + Dùng hoocmôn sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hóa thành quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh (có KG giống dạng gốc) KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 2 Haõy trình baøy öùng duïng cuûa coâng ngheä teá baøo? ĐÁP ÁN - Nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng. - Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọ giống cây trồng. - Nhân bản vô tính ở động vật. Ngày nay do cách sống và tình trạng ăn uống của người dân đã thay đổi. Chẳng hạn ngày nay người ta sử dụng xe cộ làm phương tiện đi lại chứ không còn đi bộ, đồng thời họ cũng ít vận động hơn trước đây làm cho con người mắc một số bệnh và 1 trong những bệnh ấy là bệnh tiểu đường. Một nhà khoa học người Canada phát hiện bệnh này vào năm 1921 .Ở thời gian đó, bệnh tiểu đường týp 1 là một "án tử hình" với người bệnh. Điều đó đòi hỏi phải tìm ra những hướng tiếp cận mới cho việc ngăn ngừa và điều trị căn bệnh này. Để chữa trị phải nhờ insulin, trước đây insulin giá thành rất cao, những bệnh nhân nghèo gần như không còn hi vọng chữa trị . Ngày nay dưới ánh sáng khoa học, đặc biệt với công nghệ gen đã góp phần cải thiện đáng kể năng suất sản xuất insulin và ngoài ra còn tạo ra được nhiều giống vật nuôi và cây trồng mới có năng suất cao. Tế bào cho 1-Đoạn ADN tách từ TB cho 3- ADN tái tổ hợp 6 2- Ptử ADN làm thể truyền 4- ADN tái tổ hợp trong TB vi khuẩn 5ADN dạng vòng của VK Enzim cắt Enzim cắt Tách ADN NST của “tế bào cho” Đoạn ADN bị cắt ra Gắn đoạn bị cắt vào plasmid nhờ enzim nối ADN tái tổ hợp Chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận E.coli Thể truyền: là một phân tử ADN nhỏ có khả năng tự nhân đôi độc lập với hệ gen của tế bào cũng như có thể gắn vào hệ gen của tế bào . Vi khuẩn E.Coli Vi khuẩn E.Coli Khâu 1 ADN NST tế bào cho Đoạn ADN tách từ TB cho ADN dạng vòng của TB vi khuẩn Phân tử ADN làm thể truyền Khâu 2 ADN tái tổ hợp Khâu 3 ADN NST tế bào cho Phân tử ADN làm thể truyền Đoạn ADN tách từ TB cho Khâu 2 ADN tái tổ hợp ADN dạng vòng của TB vi khuẩn Khâu 1 Khâu 3 ► Mục đích tạo ra các chủng vi sinh vật mới là gì ? Nêu ví dụ cụ thể ? → Tạo ra các chủng sinh vật mới có khả năng sản xuất nhiều loại sản phẩm sinh học cần thiết (axit amin, prôtêin, enzim…) với số lượng lớn và giá thành rẻ. Ví dụ: Dùng E .coli và nấm men cấy gen mã hóa sản xuất kháng sinh và hoocmôn + vi khuẩn Ecoli mang gen tổng hợp H.insulin + vi khuẩn Ecoli mang gen tổng hợp chất kháng sinh pêlixilin + virut chuyển gen tiêu diệt các tế bào ung thư +… Vi khuẩn E.Coli mang gen mã hóa Insulin. (Tế bào E.coli sau 30 phút lại nhân đôi. Sau 12 giờ, 1 tế bào ban đầu sẽ sinh ra 16 triệu tế bào) ►Tạo giống cây trồng biến đổi gen bằng cách nào? Cho ví dụ ? → Bằng kĩ thuật di truyền người ta đã chuyển các gen quý như:năng suất và hàm lượng dinh dưỡng cao,kháng sâu bệnh,kháng thuốc diệt cỏ dại…vào cây trồng Ví dụ: +giống lúa giàu vitamin A,giống lúa có hàm lượng sắt cao… +giống đu đủ có khả năng kháng virus CMV… +giống đậu tương có hàm lượng dinh dưỡng cao… +… Ví dụ: Gièng lóa ®îc chuyÓn gen tæng hîp -carotene (gièng lóa vµng). Sau qu¸ trình tiªu ho¸, -carotene ®îc chuyÓn ho¸ thµnh vitamin A. vitamin Kho¶ng 120Tiền triÖu trÎ emAtrªn thÕ giíi bÞ c¸c rèi lo¹n do thiÕu vitamin A. Gièng lóa vµng mang l¹i niÒm hy väng trong viÖc b¶o vÖ kho¶ng 1 ®Õn 2 triÖu bÖnh nh©n bÞ c¸c rèi lo¹n do thiÕu vitamin A. Gạo bình thường G¹o h¹t vµng Một số ví dụ Cây ngô chuyển gen - Kháng bệnh + Kháng sâu bệnh (Bt) + Kháng mọt sau thu hoạch (CMx, serpin) - Chín sớm Rút ngắn thời gian trồng trọt - Kháng thuốc diệt cỏ... Mét sè thµnh tùu øng dông c«ng nghÖ gen ë Thùc vËt Cây đu đủ (Carica papaya L.) được chuyển gen kháng bệnh virus (A) và cây đối chứng(B) Bông chuyển gen Bt kháng sâu bệnh (phải) và bông không chuyển gen mẫn cảm với sâu bệnh (trái) A B Một số ví dụ C©y cµ chua chuyÓn gen kh¸ng virót (bªn tr¸i) víi c©y cµ chua trång trät trªn ®ång ruéng (bªn ph¶i) Cây cà chua chuyển gen : - Gen kéo dài thời gian chín. → Làm chậm quá trình chín nhũn của quả → Tăng cường chất lượng quả và kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch. - Gen kháng bệnh virut CMV → Góp phần giảm thuốc trừ sâu sử dụng trong quá trình trồng trọt. ►Ứng dụng công nghệ gen để tạo động vật biến đổi gen thu được kết quả như thế nào ? - Trên thế giới : + Đã chuyển gen sinh trưởng ở bò vào lợn giúp hiệu quả tiêu thụ thức ăn cao hơn. + Đã chuyển gen xác định mùi sữa ở người vào tế bào phôi bò cái,làm cho sữa bò có mùi sữa người và dễ tiêu hoá + Đã chuyển gen tổng hợp hoocmon sinh trưởng và gen chịu lạnh từ cá bắc cực vào cá hồi và cá chép - Ở việt Nam : chuyển gen tổng hợp hoocmôn sinh trưởng ở người vào cá trạch. Một số thành tựu ứng dụng công nghệ gen ở Động vật Cá hồi mang gen hoocmon tăng trưởng(phải) to hơn so với cá hồi bình thường (trái) Chuột nhắt mang gen hoocmon tăng trưởng của chuột cống to(phải) hơn khoảng 2 lần so với chuột bình thường(trái) ®éng vËt biÕn ®æi gen HEO MANG GEN NGƯỜI KHỈ PHÁT SÁNG Phương pháp tạo động vật biến đổi gen -Lấy trứng ra khỏi con vật nào đó. -Cho thụ tinh trong ống nghiệm. -Tiêm gen cần chuyển vào hợp tử và hợp tử phát triển thành phôi. -Cấy phôi đã được chuyển gen vào tử cung con vật khác để mang thai và sinh đẻ bình thường. Sinh ra một con vật chuyển gen Chuyeån gen coù khaû naêng taïo protein phaùt saùng töø caùc loaøi naøy sang ñoäng vaät vaø thöïc vaät Söû duïng gen chæ thò GFB ( gree fluorescene protein) ë chuét thÝ nghiÖm ë thùc vËt Nªu vai trß cña c«ng nghÖ lªn men vµ lÊy vÝ dô? * Công nghệ lên men để sản xuất các chế phẩm vi sinh dùng trong chăn nuôi,trồng trọt và bảo quản thực phẩm * Ví dụ : +Thức ăn chăn nuôi + Phân bón vi sinh + Các thực phẩm lên men (sản xuất trên qui mô công nghiệp): sữa chua,dưa muối,cà muối… Vai trò của công nghệ tế bào • Tạo ra các giống cây trồng mới ,bảo tồn nguồn gen thực vật quý,nhân bản vô tính ở động vật… • Ví dụ : + Hoa phong lan,khoai tây,mía,lúa,cà chua… Cà chua Green Zebra Seedling có hương vị ngọt như quả táo + Cừu (cừu Đôly -1997), Bê nhân bản vô tính -2001, Cá trạch nhân bản vô tính (ở Việt nam)… Cừu Đôly Ví dụ về thành tựu của công nghệ chuyển nhân và phôi: • Cấy phôi bò từ bò mẹ cao sản sang những con bò cái khác (nhờ những con bò này mang thai giúp)=>từ 1 con bò mẹ có thể cho 10 đến 500 con/năm. Giúp tăng nhanh số lượng đàn bò • - Học bài, vẽ sơ đồ hình 32 SGK/92 • - Đọc phần “em có biết”