Transcript Powerpoint

Hugo Claus
1929-2008
Wat was/is Claus’ positie in het vertaalveld?
- Oeuvre: selectie werken, periodes
- Habitus/loopbaan: vertaler
- Poëticale opvattingen: algemeen
- Onder het Melkwoud (1957): vertaling
- poëtica
- receptie
- debatten
- Thyestes (1966): bewerking
- Sonnetten (1986): eigen werk
- (Voorlopige) conclusies?
Oeuvre
Wat is uit het vertaaloeuvre van Claus af te leiden m.b.t zijn positie
in het veld?
Welke auteurs vertaalt Claus? Is er een reden dat hij verschillende
klassieke werken vertaald heeft? Ook Shakespeare komt vaker voor,
wat is daar de reden voor? Hangt dit samen met persoonlijke
voorkeur?
- Persoonlijke interesse en smaak
- Financiële motieven (Shakespeare)
- In opdracht (1963, All that fall van Beckett)
- Patronen in de tijd: Shakespeare, Büchner, Reza
Wat voor soort teksten vertaalt Claus? (Toneel, poëzie) Ook hier: speelt
zijn persoonlijke voorkeur daarbij een rol?
- Hoofdzakelijk toneel, daarnaast wat proza en poëzie
- Weinig in opdracht
Wanneer heeft Claus zijn vertalingen gemaakt? Was hij in alle periodes
even productief? Hoe was zijn
positie toen hij begon?
- 1950 Doorbraak als schrijver met De Metsiers
- 1957 Onder het Melkwoud, tien jaar nadat hij eigen werk begon te
publiceren
- Geen productiepieken zichtbaar
- Verschillen toneel, proza, poëzie
-Beginpositie: 2 dichtbundels uitgegeven en 1 (al bekroonde) roman
Bij wat voor uitgevers verschijnen zijn werken? Wat betekent dit voor
zijn positie?
- Eigen werk: Angèle Manteau  De Bezige Bij
- Toneel: De Bezige Bij en n.v.t.
- Poëzie: Tijd & Mens,
- Proza: Donker, Bruna & Zoon, Arbeiderspers, AMO, Meulenhof/Kritak,
De Bezige Bij
“Uit een atavistisch gevoel van trouw ben ik bij De Bezige Bij gebleven.”
In welke media zijn de vertalingen van Claus (vooral) verschenen? Veel is in
boeken gepubliceerd, maar sommige vertalingen van gedichten zijn bijvoorbeeld
oorspronkelijk in tijdschriften verschenen. Heeft dit te maken met tijd?
(Is zijn positie sterker geworden naarmate de tijd gevorderd is?)
- Toneel: soms niet, soms op de planken, soms in druk
- Poëzie: in druk, in Knack
-Proza: in druk
Wat zijn de bronteksten geweest voor de vertalingen die Claus gemaakt heeft?
Waarom heeft hij deze gekozen?
- Onbekommerd
- Tussentalen
‘Als snob van het onbekende wil ik zelfs vanuit de volmaakte arrogantie Japanse
of Poolse gedichten vertalen waarvan ik niet één schamele lettergreep begrijp. En
dan toch dicht bij de oorspronkelijke poëtische lijnen blijven’.
Van welke vertalingen zijn er hervertalingen gemaakt ná Claus, of welke
vertalingen zijn hervertalingen?
- Onder het Melkwoud
- Shakespeare
- Thyestes
Samenvattend:
Wat is uit het vertaaloeuvre van Claus af te leiden m.b.t zijn positie in het
veld?
Claus begon relatief vroeg in zijn actieve carrière als schrijver met vertalen,
maar niet nadat hij zijn naam had gevestigd met het zeer succesvolle De
Metsiers (1951) en zijn Oostakkerse gedichten (1955).
Er zijn geen productiepieken zichtbaar in zijn werk.
Publicaties van zijn oorspronkelijke- en vertaalwerk liepen door elkaar
heen.
Zijn vertaalwerk betrof vooral toneelstukken en wat poëzie en proza.
Zijn oorspronkelijke werk betrof veel poëzie, toneel, verhalen, romans,
filmscenario´s en wat novellen.
Habitus en loopbaan
Welke invloed had de habitus van Claus op zijn positie in het veld gedurende zijn
loopbaan?
Wanneer begon Claus met vertalen? Is hij hier ooit voor opgeleid?
-School: onderwijs in de talen Nederlands, Duits, Frans, Latijn en Grieks.
Was Claus eerst schrijver en toen pas vertaler?
- 1947 Kleine Reeks, 1955
Oostakkerse gedichten, 1957 Onder het Melkwoud
- Uit zijn briefwisseling met Roger Raveel blijkt echter dat hij in 1947 en 1948 zich in
ieder geval privé wel ook bezighield met vertalen. Deze vertalingen stuurde hij aan
Raveel. Claus noemt enkele namen; gedichten van Paul Eluard, Supervielle,
Appolinaire, René Daumel. Brieven van Hölderlin. Een boekje van Henri Michaux.
Onduidelijk is nog of deze vertalingen ooit gepubliceerd zijn.
Waarom begon Claus met vertalen?
- “Maar ik moet in leven blijven en ik leef van mijn pen, dus als ik echt niet meer
weet hoe de telefoonrekening te betalen, moet ik wel een vertaling maken of zo.”
-“Als je zoals ik vanaf je adolescentie schrijft, is het natuurlijk heel vaak om den
brode. Er zijn verschillende vertalingen van Shakespeare die ik anders wellicht
niet zou hebben gemaakt.”
Heeft Claus (ooit) opdracht gekregen om stukken te vertalen?
-1963 All that fall van Samuel Beckett voor de BRT
Heeft Claus beurzen of prijzen gekregen voor vertalingen?
- Oeuvre-prijzen
- 1960 – Koopalprijs voor Letterkunde voor zijn vertaling van Dylan Thomas’
Under Milk Wood
(Tweejaarlijkse prijs van het ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse
Cultuur voor de beste Nederlandse vertaling)
- 1979 – Driejaarlijkse Staatsprijs voor Toneelliteratuur voor Jessica en z'n
Euripides-bewerking Orestes.
Nam Claus nog deel aan andere (vertaalgerelateerde) activiteiten op basis waarvan zijn
positie sterker/zwakker werd?
- Eigen werk, interviews
-Geen secundair werk over vertalen
Hoe stond Claus zelf tegenover ´het veld´ en zijn positie daarin?
“Kunstig verbergt Hugo Claus zijn gevoeligheid. Hij veinst onverschilligheid jegens
zowel negatieve als positieve kritiek.”
“Ik heb Hugo Claus maar eenmaal ernstig ontdaan over een kritiek meegemaakt. Dat
was toen iemand hem - de speler die altijd midden op het veld stond, al bepaalde hij zijn
eigen spelregels - toevoegde dat hij eigenlijk niet meer meespeelde.”
Samenvattend:
Welke invloed had de habitus van Claus
op zijn positie in het veld gedurende zijn loopbaan?
Claus las al vanaf jong erg veel en ontving tijdens zijn schooltijd onderwijs in
verschillende talen, wat wellicht zijn belangstelling voor (klassieke) werken te
meer aangewakkerd heeft. Zijn contacten met andere (ook beeldende-)
kunstenaars en zijn activiteiten in kringen als COBRA werkten mee aan zijn
bekendheid. Verder liepen de productie van eigen werk en vertaalwerk gelijk
op.
Onder het melkwoud, vertaling Hugo Claus 1957
Poëtica
-voorwoord Onder het melkwoud, 1959 De Bezige Bij
Amsterdam Vierde druk.
-Rudy Bremer in Tirade (4:42, 1960)
- Kester Freriks in NRC Handelsblad (05/09/2009): “'We zijn
smeerlapjes in de kunst van het liegen'; Acteur Jan Decleir
speelt op het Zeeland Nazomerfestival in 'Onder het
Melkwoud'”
Receptie
-1960 Koopalprijs
-Recensies naar aanleiding van de première op 18/11/1957
-Gomperts, H.A., “Nederlandse Comedie behaalt – met Dylan Thomas’
spel voor stemmen – een artistieke triomf. “Onder het Melkwoud in
Stadsschouwburg”, Het Parool, maandag 18 november 1957
-De Lange, Daniel, “Premiere bij Nederlandse Comedie. Stemmenspel
van Dylan Thomas”, De Volkskrant, maandag 18 november 1957
-“Nederlandse Comedie. Onder het Melkwoud”, Nieuwe Rotterdamse
Courant, maandag 18 november 1957
-Blijstra, R. “In Thomas’ Onder het Melkwoud spelen állen
voortreffelijk”, Het Vrije Volk, maandag 18 november 1957
- van R., G. “ “Onder het Melkwoud”. Dylan Thomas’ meesterwerk door
Nederlandse Comedie”,Utrechtsch Nieuwsblad, maandag 18 november
1957
- Bremer, Rudy, “Hugo Claus op het “heilig aanrecht”. Blunders en
misvattingen in Onder het Melkwoud”, Tirade 4: 42, juni/juli 1960, pp.
164 en 183):
- reactie op Gomperts
-Interpunctie
-Tomtit twitter from the bird-ounced boughs” (mezengesjirp van de
vogelzware takken) wordt “het gesjirp van pimpelmezen in de takken,
boordevol met vogels”
-Eisteddfodau
-God be with you always, Myfanwy Price, and keep you lovely for me”,
Claus blz. 52: “God zij altijd met u, Myfanwy Price en houde je mooi
voor mij.”
- Kritiek op Claus, De Bezige Bij en recensenten
Latere receptie:
-Witman, Bob, “De schittering van het woord ‘Onder het melkwoud’
van Dylan Thomas roept op tot zonde” de Volkskrant (23/05/1997)
-Opvoering in 2009
- De Morgen (27/08/2009)
- Volkskrant (31/08/2009)
- NRC Handelsblad (27/08/2009)
- Trouw (22/09/2009)
- Marja Pruis in De Groene Amsterdammer (09/09/2009)
Sonnetten / Hugo Claus. - 2e dr. - Amsterdam : De Bezige Bij, 1988.
- 35 p. ; 20 cm. - (BBpoèezie) Eerder verschenen als bijlage van
Knack Magazine, Brussel 1986. - 1e dr.: 1987. - Nieuwjaarsgeschenk
1987 van De Bezige Bij. ISBN 90-234-4666-6
Sonnetten / Hugo Claus. - Amsterdam : De Bezige Bij, 1987. - 35 p. ;
21 cm Uitg. t.g.v. de jaarwisseling 1986-1987. - Keerzijde van de
pagina's niet bedrukt. - Opl. van 500 ex., genummerd van I-XXV en
1-475. - Eerder verschenen als bijlage van: Knack Magazine, 15
november 1986. Geb.
A.J. Burgersdijk (1879)
J. Decroos (1930)
Albert Verwey (1933)
Gerard Messelaar (1958)
Willem van Elden (1959)
Hugo Claus (1986)
Peter Verstegen (1993)
H.J. de Roy van Zuydewijn (1997)
Arie van der Krogt (1997)
Magazine vrijzinnige actualiteit, mei 2008
jaargang, nr 5.
Guido Lauwaert
Journalist van het Parool
Literatuurcriticus
Receptiemoment
Necrologieën
De Morgen:
Bijzonder actief en veelzijdig vertaler en bewerker,
vermelding Koopalprijs.
Gazet van Antwerpen: Vertalingen gemaakt van Claus´ werk
Gazet van Antwerpen: Bovendien maakte hij talloze vertalingen.
Gazet van Antwerpen: Vanderpoorten sprak namens het Vlaams parlement
Nieuwsblad:
Niets over het vertalen
NRC:
Hij was niet alleen schrijver en dichter, maar ook filmer,
toneelschrijver en beeldend kunstenaar.
Volkskrant:
zijn moeiteloze identificatie met zowel de Griekse als de
Shakespeareaanse klassieken.
Hij streefde een letterlijkheid na op papier die in de
literatuur niet aanwezig is
Volkskrant:
Sonnet XV, 107
Claus heeft zich niet aan ´vertalingen´
gewaagd, maar beweegt zich ´in de marge´
van Shakespeare´s sonnetten.
De motieven mogen deels aan Shakespeare
ontleend zijn, de toon is onmiskenbaar Claus
Ik amuseer me goddelijk bij het vertalen, het
knutselen en het stoeien om een (onbekend)
gedicht in een vreemde taal ook eens een
andere toon mee te geven dan de zingzang van
wat bij ons doorgaans voor poëzie doorgaat.
Claus exegeten weten voor welke opdracht zij
staan als zij die pockets en vertalingen moeten
opsporen om na te gaan in hoeverre Claus deze
teksten een eigen toon, vorm en inhoud gaf.
Conclusie
•Van jongs af aan veel talen, schrijver/vertaler
•Wie vernieuwt moet ook vernielen
•Brontekst als informatiebron
•Alles wat ik vind is in mijn bezit
•Andere tijd, andere realiteit
•“Ik amuseer me goddelijk bij het vertalen”