Transcript Wyzwania sektora banków spółdzielczych (1)

Forum Liderów Banków Spółdzielczych
Wybrane aspekty funkcjonowania banków
spółdzielczych w Polsce
Jerzy Pruski
Prezes Zarządu BFG
Warszawa, wrzesień 2011 r.
1
Rozwój działalności banków spółdzielczych
Wszystkie wyliczenia sporządzono na podstawie danych sprawozdawczych SIS według stanu na 30.06.2011 r.
2
Suma bilansowa
Wolumeny (mld zł)
Udział w rynku (2011 Q2) i jego zmiana roczna
73,8
75
25%
100%
Wolumen
Sektor BK
Zmiana r/r (nominalnie)
90%
70
20%
65
14,4%
14,2%
13,4% 15%
13,3%
Banki
spółdzielcze
12,7%
11,2%
8,8%
60
10%
11,3%
57,6
9,2%
7,7%
55
5%
Q1
Q2
Q3
Q4
Q1
Q2
2009
Q3
Q4
2010
Q1
Q2
2011
udział w rynku - 2011 Q2
80%
70%
60%
50%
Nieznaczny
wzrost udziału
rynkowego
banków
spółdzielczych
40%
30%
1 100
Wolumen
26,9%
1 089,7
30%
Zmiana r/r (nominalnie)
20%
Zmiana r/r (realnie)
25%
1 050
20,5%
Banki >20 10%
pozycji
20%
1 000
Banki
komercyjne
Sektor BS
0%
15%
12,5%
953,1
950
9,2% 10,0%
8,0%
10,7%
8,3%
8,2%
900
1,9%
850
Q1
Q2
Q3
2009
1,0%
Q4
Q1
Q2
2010
Q4
Q1
Q2
-0,8
-0,6
-0,4
-0,2
0,0
0,2
0,4
zmiana udziału w ciągu roku
0,6
0,8
1,0
p.p.
10%
5%
0%
Q3
-1,0
Wysokiej dynamice sumy bilansowej towarzyszył
nieznaczny wzrost udziału rynkowego sektora
banków spółdzielczych.
2011
3
Struktura bilansu
Banki spółdzielcze
Pozostałe
pasywa
Banki komercyjne
Kredyty/depozyty – wg sektorów
Pozostałe
pasywa
16,1%
Relacja kredyty/depozyty (dla klientów niefinansowych)
120%
110%
45%
55%
Pasywa
83,9%
115,4%
103,9%
100%
BS
Depozyty
klientów niefin.
Depozyty
klientów niefin.
90%
BK
80%
71,9%
Pozostałe
aktywa
Pozostałe
aktywa
70,9%
70%
9,4%
60%
31,9%
Q1
Aktywa
29,0%
Należności od
klientów niefin.
Q3
Q4
Q1
Q2
2008
61,6%
62,3%
5,8%
Należności
od sektora fin.
Q2
Należności
od sektora fin.
Q3
Q4
Q1
2009
Q2
Q3
2010
Q4
Q1
2011
Kredyty/depozyty – BS wg sumy bilansowej
85%
Należności od
klientów niefin.
maksimum
80%
78,6%
76,6%
75%
W bankach spółdzielczych występuje nadwyżka depozytów
nad kredytami (odwrotnie niż w bankach komercyjnych).
Nadwyżka ta przekazywana jest do banków zrzeszających.
Należności od sektora finansowego stanowią 30% aktywów
banków spółdzielczych.
73,6%
70,5%
70%
69,3%
65%
średnia w
grupie
minimum
Suma bilansowa
(mln zł)
60%
< 60
60-140
140-200
200-500
> 500
4
Zorientowanie na działalność depozytową
Przyrosty roczne: 2011 Q2 - 2010 Q2 (mld zł)
10 000
Wykorzystanie depozytów
13,4%
8 707
13,7%
7 460
8 000
Kredyty dla klientów
65%
10,4%
6 000
4 355
Depozyty klientów
4 000
2 000
Lokaty w bankach
zrzeszających
35%
0
Suma
bilansowa
Depozyty kl.
niefin.
Kredyty kl.
niefin.
Źródła finansowania
Aktywa pracujące
Banki spółdzielcze zorientowane są na pozyskiwanie depozytów, jednak możliwości efektywnego
zagospodarowania tych środków są ograniczone. Znacząca ich część nie jest przeznaczana na rozwój
akcji kredytowej, ale jest transferowana w formie lokat do banków zrzeszających.
5
Depozyty klientów niefinansowych
Struktura – 2011 Q2
Przedsiębiorstwa - zmiana r/r
Gospodarstwa domowe - zmiana r/r
30%
30%
Gospodarstwa domowe
Przedsiębiorstwa
BS
Budżet
Inst. niekomercyjne
BK
BS
BK
10,3%
3,0%
25%
25%
8,1%
Banki
spółdzielcze
20%
21,3%
20%
17,3%
15,4%
78,6%
15%
Wolumen 62,0 mld zł
9,2%
15%
12,3%
13,8%
2,2%
10%
10%
9,6%
5,7%
7,4%
Banki
komercyjne
5%
27,1%
5%
61,5%
0%
Wolumen 595,7 mld zł
0%
Q1
Q2
Q3
2009
Q4
Q1
Q2
Q3
2010
Q4
Q1
Q2
2011
Q1
Q2
Q3
Q4
Q1
Q2
2009
Q3
2010
Q4
Q1
Q2
2011
Kluczowym klientem banków spółdzielczych są gospodarstwa domowe, w tym rolnicy indywidualni.
Banki spółdzielcze dynamicznie rozwijają działalność na rynku depozytów, ale w warunkach zaostrzonej
konkurencji mają trudności z konkurowaniem z bankami komercyjnymi.
6
Kredyty dla klientów niefinansowych
Zmiany w strukturze portfela
Zmiana r/r
Wolumen: BS 46,2 mld zł, BK 710,5 mld zł
Gosp. dom.
100%
90%
80%
Banki
spółdzielcze
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Przedsięb.
Budżet
Instyt. niekomerc.
6,7%
90%
80%
Banki
komercyjne
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
BK
90%
22,1%
19,8%
80%
8,0%
24,1%
BS
BK
BS
26,7%
20,7%
70%
74,7%
20%
60%
70,5%
50%
17,0%
40%
67,1%
30%
20%
20%
10%
10%
0%
2008 Q2
5,9%
2010 Q2
2008 Q2
2010 Q2
2011 Q2
2011 Q2
11,6%
Gosp. dom. Przedsięb. Budżet Instyt. niekomerc.
Gosp. dom. Przedsięb. Budżet Instyt. niekomerc.
100%
30%
30%
27,6%
100%
4,9%
Przedsiębiorstwa
Gospodarstwa domowe
3,8%
100%
6,2%
7,8%
40,2%
90%
0%
10%
10,3%
31,3%
80%
30,0%
70%
-10%
60%
50%
62,0%
40%
61,8%
5,2%
30%
55,7%
20%
0%
10%
0%
2008 Q2
Q1
2008 Q2
2010 Q2
2010 Q2
2011 Q2
2011 Q2
Q2
Q3
2009
Q4
Q1
Q2
Q3
2010
Q4
Q1
Q2
2011
-20%
Q1
Q2
Q3
2009
Q4
Q1
Q2
Q3
Q4
2010
Q1
Q2
2011
Banki spółdzielcze tracą pozycję w finansowaniu potrzeb kredytowych gospodarstw domowych – swoich
głównych dotychczasowych kredytobiorców. Zwiększają zaangażowanie w kredytowanie przedsiębiorstw –
obszar bardziej ryzykowny i mniej przez nie rozpoznany.
7
Perspektywy rynkowe
Zmiana udziałów rynkowych (2011 Q2 – 2010 Q2)
Dynamika r/r i jej zmiany
18%
Depozyty
Kredyty
DEPOZYTY banki >20
pozycji
16%
Gospodarstwa
domowe
DEPOZYTYBS
14%
0,89
-0,30
tempo wzrostu r/r - 2011 Q2
12%
`
KREDYTY Sektor BK
KREDYTY - 10%
BS
Przedsiębiorstwa
KREDYTY banki >20
pozycji
8%
0,21
0,0
0,2
0,4
0,58
0,6
0,8
1,0
-0,4
-0,2
0,0
0,2
0,4
0,6
p.p.
6%
DEPOZYTY Sektor BK
4%
Banki spółdzielcze szybciej rozwijają działalność
depozytową niż kredytową.
2%
0%
-15
-10
-5
0
5
zmiana dynamiki w ciągu roku
10
15
p.p.
Przy dynamicznym wzroście depozytów gospodarstw
domowych następuje zmniejszanie zaangażowania w
kredyty dla tej grupy klientów.
8
0,8
Wynik finansowy i efektywność
9
Pozycja banków spółdzielczych w sektorze bankowym
Dystrybucja
Bilans
Wynik
Banki komercyjne
Banki spółdzielcze
Banki
komercyjne
Banki
spółdzielcze
Banki komercyjne
Banki spółdzielcze
Banki
komercyjne
Banki
spółdzielcze
9 636
szt
tys szt
9 636
10 000
9 000
8 000
7 000
6 000
5 000
9 000
8 000
596
mld zł
800
600
10 000
100
8 000
7 000
600
7 000
6 000
500
6 000
5 000
80
400
300
60
5 000
32
4 000
1 000
3 000
20
2 000
0
62
100
0
Liczba
placówek
28,6%
3 000
200
2 000
46
462
3 000
1 000
2 000
0
Depozyty klientów
niefinansowych
4 000
4 000
100
0
Liczba
zatrudnionych
5 000
300
200
40
Liczba
1 000
placówek
7 370
7 370
8 000
500
400
7 0003 854
3 854
6 000
mln zł
711
700
120
2 000
0
mld zł
140
4 000
3 000
139
Kredyty dla
klientów
niefinansowych
0
Wynik netto
1 000
0
Wynik netto
18,9%
9,4%
6,1%
5,9%
Udział banków spółdzielczych w wynikach finansowych sektora bankowego jest nieproporcjonalny do ich
potencjału dystrybucyjnego.
Banki spółdzielcze posiadają ponad 1/4 wszystkich placówek bankowych, zatrudniają blisko 1/5 ogółu pracowników,
ale ich udział w depozytach wynosi 9%, w kredytach 6%, a w wyniku finansowym netto sektora poniżej 6%.
10
Wynik finansowy netto
Banki spółdzielcze
500
Banki komercyjne
mln zł
8 000
12,4%
450
400
7 000
350
300
5 000
Wynik BS w wyniku sektora bankowego
mln zł
3,5%
39,7%
Grupy BS
wg sumy
bilansowej
6 000
250
200
150
360
411
3,0%
4 000
462
7 374
3 000
2 000
100
50
< 100 mln zł
100-200 mln zł
200-500 mln zł
> 500 mln zł
5 278
2,5%
4 133
1 000
0
0
2009 2Q
2010 2Q
2011 2Q
2009 2Q
2010 2Q
2011 2Q
2,0%
-1,2
Wynik BS na tle wyniku sektora
-1,3
2009
2010
1,5%
2011 2Q
-0,7
1,0%
91,8%
8,2%
93,5%
6,5%
94,1%
-0,5
5,9%
0,5%
1Q 2Q 3Q 4Q 1Q 2Q 3Q 4Q 1Q 2Q
Banki spółdzielcze
Banki komercyjne
2009
2010
2011
Banki spółdzielcze w mniejszym stopniu niż banki komercyjne wykorzystują poprawę koniunktury – systematycznie
spada udział ich wyniku finansowego netto w wyniku sektora bankowego.
11
Efektywność na zatrudnionego
Wynik działalności bankowej pomniejszony o koszty działania i amortyzację na zatrudnionego
tys. zł
200
0,17% pow. 1,0
180
Średnia BK
160
350
311
Rozkład liczby banków spółdzielczych względem
średniej w sektorze banków komercyjnych
300
140
250
Średnia
BK
(174,9 tys. zł)
0,17%
0,8 - 1,0
0,8 średniej BK
218
200
120
0,87%
150
0,6 - 0,8
100
100
0,6 średniej BK
39
50
5
1
1
0
<0,2
<0,2 :0,4) <0,4 ; 0,6) <0,6 ; 0,8) <0,8 ; 1,0)
≥1,0
6,78%
0,4 - 0,6
80
Niska efektywność na
zatrudnionego
Średni poziom wskaźnika
efektywności na zatrudnionego
w sektorze banków
spółdzielczych 5-krotnie niższy
niż w bankach komercyjnych
529 banków spółdzielczych
poniżej poziomu 0,4 średniej
dla sektora banków
komercyjnych
0,4 średniej BK
60
Średnia
BS
(37,2 tys. zł)
37,91%
0,2 - 0,4
Legenda:
40
20
0,2 średniej BK
54,09%
0,0 - 0,2
54,09%
0,0 - 0,2
Przedział efektywności
względem średniej BK
% liczby BS
0
12
Efektywność na zatrudnionego wg sumy bilansowej
100
Efektywność na zatrudnionego (tys. zł)
90
80
70
60
50
40
20% śr. efektywności BK
30
45,9%
20
10% śr. efektywności BK
10
13,5%
0
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Suma bilansowa (mln zł)
Ponad połowę banków spółdzielczych (327 banków, tj. 58%) stanowią banki o sumie bilansowej <100 mln zł.
59% banków spółdzielczych o sumie bilansowej <100 mln zł wykazuje efektywność nie przekraczającą 20% średniej
efektywności sektora banków komercyjnych.
13
Obciążenie wyniku działalności bankowej
Udział poszczególnych składowych w wyniku z działalności bankowej w I półroczu 2011 r.
Wynik z działalności bankowej
Koszty działania banku i amortyzacji
Wynik z tytułu utraty wartości
Wynik brutto
49%
67%
100%
100%
13%
3%
36%
29%
Banki spółdzielcze
Banki komercyjne
W bankach spółdzielczych wysokie obciążenie wyniku działalności bankowej kosztami działania i amortyzacji
powoduje, że pozostaje niewielka przestrzeń na zaabsorbowanie ryzyka związanego z działalnością kredytową.
14
Koszty ryzyka kredytowego
Banki spółdzielcze
mln zł
9%
odpisy / kredyty zagr.
50%
140
8%
wskaźnik jakości
45%
120
7%
100
6%
160
39,9%
40%
36,1%
34,0%
31,8%
9,3%
80
5%
144
60
40
102
3%
20
27
22
8
3,2%
3,0%
2,8%
2,6%
3,5%
20%
2%
25
0
15%
1%
Q1
Q2
Q3
Q4
Q1
2009
25%
60
55
52
35%
30%
4%
87
30,4%
Q2
Q3
Q4
2010
Q1
Q2
10%
Q1
2011
Q2
Q3
Q4
Q1
2009
Q2
Q3
Q4
2010
Q1
Q2
2011
Banki komercyjne
11 000
mln zł
11%
10 000
56,5% 60%
10%
9 000
8 000
52,1%
51,6%
54,4%
53,5%
55%
9%
50%
8%
45%
7 000
28,5%
6 000
10 442
5 000
6%
4 951
2 000
3 284
2 334
7,3%
odpisy / kredyty zagr.
5%
30%
wskaźnik jakości
1 631
0
4%
Q1
Q2
Q3
2009
Q4
Q1
Q2
Q3
2010
Q4
Q1
Q2
2011
40%
35%
6,3%
4 953
2 315
7,7%
7,6%
7,1%
7 414
7 150
3 000
1 000
7%
9 427
4 000
25%
Q1
Q2
Q3
2009
Q4
Q1
Q2
Q3
2010
Q4
Q1
Q2
2011
W sektorze banków spółdzielczych rosną koszty ryzyka kredytowego - odwrotnie niż w sektorze banków
komercyjnych.
Pogarsza się wskaźnik jakości kredytów przy jednocześnie niskim i spadającym poziomie wyrezerwowania.
15
Ryzyka wynikające z modelu działania
16
Spadek marży
Marża (wynik działalności bankowej / suma bilansowa)
11%
znaczący spadek marży BS
oraz zawężanie spreadu
pomiędzy BS i BK
10%
9%
5 p.p.
8%
7%
6%
0,8 p.p.
5%
BS
BK
4%
3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Przy niskiej efektywności na zatrudnionego i wysokim obciążeniu kosztami działania obniżająca się marża
ogranicza możliwości wypracowania zysków, które mogłyby być przeznaczone na inwestycje i modernizację
technologii informatycznych w bankach spółdzielczych.
17
Brak poprawy rentowności działania
Marża
ROA
Odsetkowa (O)
Prowizyjna i odsetkowa (P+O)
Prowizyjna (P)
Max marża
Q3
ROA
Max
Banki spółdzielcze
8,0%
7,0%
6,0%
2,0%
poziom z 2008
r.
17,8
%
1,8%
31,6%
poziom z 2008
r.
1,6%
5,0%
1,4%
4,0%
1,2%
3,0%
1,0%
2,0%
0,8%
1,0%
0,0%
0,6%
Q1
Q2
Q3
Q4
Q1
Q2
2009
Q3
Q4
Q1
2010
Q2
Q1
Q2
2011
Q3
Q4
Q1
Q2
2009
Q3
Q4
Q1
2010
Q2
2011
Banki komercyjne
5,0%
4,0%
2,0%
7,3%
poziom z 2008
r.
28,4%
poziom z 2008 r.
1,8%
1,6%
3,0%
1,4%
1,2%
2,0%
1,0%
1,0%
0,8%
0,0%
0,6%
Q1
Q2
Q3
2009
Q4
Q1
Q2
Q3
2010
Q4
Q1
Q2
2011
Q1
Q2
Q3
2009
Q4
Q1
Q2
Q3
2010
Q4
Q1
Q2
2011
Trwałe obniżenie marży w sektorze banków spółdzielczych przekłada się na obniżenie rentowności i stanowi
zagrożenie dla perspektyw rozwoju.
18
Wyzwania sektora banków spółdzielczych (1)
Zmiany w strukturze aktywów mogą niekorzystnie oddziaływać
na wynik odsetkowy w przyszłości
Stopa przychodów i kosztów
Depozyty gospodarstw domowych - zmiana r/r
Banki Spółdzielcze
18
Ryzyko spadku marży
przychodowej
1) Zastępowanie kredytów
gosp.domowych kredytami
przedsiębiorstw
2) Wzrost udziału depozytów
w bankach zrzeszających
prowadzą do obniżania
dochodowości aktywów
Ryzyko wzrostu marży
kosztowej
18
30%
6,5%
6,0%
25%
16
21,3%
16
15,62
14
14
12
12
5,5%
20%
5,0%
17,3%
4,5%
15%
12,3%
4,0%
10,77
10
10
10%
3,5%
8,00
8
8
7,62
7,66
7,4% 3,0%
5%
6,74
6
2,5%
6
5,21
4,21
4
Zaostrzenie konkurencji
depozytowej może wymusić
wzrost marży kosztu
odsetkowego
Banki Komercyjne
3,11
2
0
2,0%
Q1
4
2,53
2
0%
2,84
2,37
Q2
Q3
2009
Q4
Q1
Q2
Q3
2010
Q4
Q1
Q2
2011
Banki spółdzielcze
Banki komercyjne
Oprocentowanie depozytów terminowych (prawa oś)
0
2001
2011 Q2
2001
2011 Q2
Przychody odsetkowe / suma bilansowa (%)
Koszty odsetkowe / suma bilansowa (%)
Spread (p.p.)
19
Wyzwania sektora banków spółdzielczych (2)
Pozycja konkurencyjna BS
• Niskie nakłady na inwestycje
• Ograniczone możliwości
finansowania inwestycji, w
szczególności w rozwój technologii
Narastająca konkurencja ze strony
banków komercyjnych
• Rozwój sieci dystrybucyjnej –
otwieranie punktów sprzedaży w
małych miejscowościach
• Działania w kierunku przejmowania
zamożniejszych klientów w małych
miastach oraz wyspecjalizowanych
wysokotowarowych rolników
Efektywność działania BS
• Wysokie obciążenie kosztami działania
wyniku z działalności bankowej
• Spadek marży
• Niska dynamika wyniku finansowego
Rosnące oczekiwania klientów
Rosnące zapotrzebowanie w małych
miastach i u części zamożniejszych
rolników na wyższą jakość usług
bankowych
• Tracenie pozycji na rynku usług dla
gospodarstw domowych, w tym rolników
• Substytucyjne zwiększanie wolumenów
aktywów w segmentach przedsiębiorstw
i lokat międzybankowych
• Rosnące ryzyko kredytowe
Zagrożenie dalszego obniżania pozycji konkurencyjnej w połączeniu z obniżaniem efektywności
20
www.bfg.pl
analizy, raporty, prezentacje
21