Transcript Jedna spółka - trzy waluty. Z historii zakładów
JEDNA SPÓŁKA – TRZY WALUTY
Z HISTORII ZAKŁADÓW ZIELENIEWSKIEGO
Leszek Koziorowski
Zanim powstała spółka akcyjna (1)
- Antoni Zieleniewski (ur. w Raciążu w 1770, zm. 1831) założył w 1804 roku w Krakowie warsztat kowalski - od 1839 roku warsztat prowadził jego syn Ludwik - przemiana zakładu rzemieślniczego w fabrykę związana była z rozpoczęciem od 1847 roku produkcji maszyn rolniczych (od 1853 roku koncesja, z którą związane było zwolnienie z przynależności do cechu wydana po dwóch latach starań) - w związku z rozwojem działalności L. Zieleniewski uzyskał pożyczkę od Adam hr. Potockiego w kwocie 17.000 zł reńskich, co pozwoliło na rozbudowę fabryki w nowym miejscu (ul. Św. Marka 31)
Zanim powstała spółka akcyjna (2)
- na fabrykę Zieleniewskiego w 1856 roku przypadało 40,5% wartości produkcji wszystkich fabryk krakowskiej Izby Handlowo - Przemysłowej (45.000 zł reńskich) - w 1860 roku fabryka wykonała pierwszy kocioł parowy, a w 1861 roku pierwszą maszynę parową, w tym czasie jednak narastał kryzys w sprzedaży maszyn rolniczych - w 1885 roku umarł Ludwik Zieleniewski - w 1886 roku wybuchł pożar w fabryce, ale za uzyskane z ubezpieczenia kwoty fabryka została przeniesiona na ul. Krowoderską
Zanim powstała spółka akcyjna (3)
- w 1886 roku fabryka uzyskała pierwsze większe zamówienie od kolei transwersalnej (w latach 1890-1900 roboty kolejowe stanowiły 45-55% wartości produkcji) - w 1890 roku zorganizowano spółkę jako spółkę jawną (kapitał 161.153,19 zł reńskich) - w 1904 roku fabryka L. Zieleniewskiego i Pierwsze Galicyjskie Towarzystwo Akcyjne Budowy Wagonów w Sanoku weszły jako jedyne dwa przedsiębiorstwa z Galicji do kartelu mostowego
Powstanie spółki akcyjnej (1906 rok)
- dotychczasowe przedsiębiorstwo zostało wycenione na 986.000 koron; właściciele dopłacili 14.000 koron i objęli akcje za łącznie 1.000.000 koron - pozostały kapitał objęły Austriacki Zakład Kredytowy dla Handlu i Przemysłu (250.000 koron), Dolno-Austriackie Towarzystwo Eskontowe (150.000 koron) i Zakłady Skody (100.000 koron)
Przejęcia przedsiębiorstw
- w 1912 roku w przemyśle austriackim rozpoczął się kryzys - do spółki zwróciły się Fabryka maszyn i odlewnia Ochsnera w Białej, Fabryka armatur Rudolphiego w Trzebini, Fabryka maszyn parowych Bredta w Ottynii i Fabryka ks. Lubomirskiego we Lwowie z propozycją przejęcia ich zakładów - w 1913 roku kupiono tą ostatnią za cenę 350.000 koron, a w zamian ks. Andrzej Lubomirski nabył 750 akcji spółki Zieleniewskiego (kapitał spółki w tym momencie wynosił 2.500.000 koron) - w tymże samym roku doszło do fuzji z Pierwszym Galicyjskim Towarzystwem Akcyjnym dla Budowy Wagonów i Maszyn przedtem K. Lipiński (za 8 akcji o wartości nominalnej 500 koron fabryki sanockiej wydano 17 akcji o wartości nominalnej 200 koron Zieleniewskiego); w związku z tą fuzją dodatkowo powiększono kapitał do 6.000.000 koron
Zniszczenia wojenne
- fabryka w Krakowie nigdy nie doświadczyła bezpośrednich skutków wojny - fabryka w Sanoku znalazła się dwukrotnie pod okupacją rosyjską - fabryka we Lwowie pozostawała pod okupacją w okresie od września 1914 roku do czerwca 1915 roku
Odbudowa potencjału fabryki po I wojnie światowej
- w latach szybkiego narastania inflacji, a z nią koniunktury gospodarczej, możliwe stało się szybkie odbudowywanie przemysłu w Polsce - fabryka w Krakowie otrzymywała szczególnie dużo zamówień na kotły przemysłowe ze strony przemysłu naftowego, natomiast fabryka sanocka otrzymała zamówienia na wagony kolejowe - powyższe spowodowało konieczność znalezienia finansowania działalności – typowym rozwiązaniem tamtego okresu były częste emisje akcji (6 wrzesień 1919 roku do 8.000.000 koron – II emisja, 28 czerwiec 1920 roku do kwoty 11.200.000 mkp – III emisja oraz IV emisja (5 luty 1921 roku) podzielona na trzy części do łącznej kwoty 67.200.000 mkp.
Współpraca i przejęcia
- w 1923 roku spółka zawarła układ z Friedenshuette SA, na mocy którego m.in. nastąpiła V emisja akcji (120.000 sztuk) - wówczas także zakłady Zieleniewskiego nabyły 81% akcji Spółki Akcyjnej „Wagon” w Ostrowie Wielkopolskim
Przewalutowanie kapitału
Na walnym zgromadzeniu 21 III 1925 roku ustalono wysokość kapitału w złotych na kwotę 7.500.000 (75.000 akcji po 100 zł) – za każde 8 akcji 1000 mkp wydano jedną złotową (tzw. emisja I)
Fuzja z Fitzner Gamper
W 1928 roku została podjęta decyzja o połączeniu z Fabryką Kotłów SA W. Fitzner i K. Gamper oraz nabyciu W. Fitzner sp. z o.o. w Siemianowicach. W jej wyniku wyemitowano 37.5000 akcji (tzw. emisja II, oznaczona datą 25 maja 1928) wydanych akcjonariuszom Fitzner Gamper.
Spółka Fitzner Gamper
- założona w 1881 roku w Sosnowcu - przekształcona w spółkę akcyjną w 1897 roku - przedmiotem działalności spółki była produkcja kotłów parowych - w momencie fuzji Fitzner Gamper miał wyemitowanych 6.600.000 zwykłych i 400.000 uprzywilejowanych akcji markowych
Założenie Polskich Zakładów Babcock-Zieleniewski
- ze względu na konieczność poniesienia znacznych nakładów inwestycyjnych zdecydowano o założeniu spółki z udziałem Babcock & Wilcox Ltd, która wydzierżawiła zakłady w Sosnowcu - udział Zieleniewskiego wynosił 51%, a Babcock & Wilcox Ltd 49% w łącznym kapitale 1.000.000 złotych
Przerachowanie bilansu
- w dniu 1 XII 1928 roku nastąpiło zatwierdzenie przerachowania bilansu, a z otrzymanej nadwyżki podwyższono kapitał zakładowy o kwotę 3.750.000 zł i wydano akcje tzw. III emisji
Wymiana akcji
- wobec wyczerpania kuponów dywidendowych (ostatni za 1937 rok) na walnym zgromadzeniu 8 IV 1938 roku postanowiono wydać nowe akcje w miejsce akcji trzech poprzednich emisji - akcje te były wydawane w odcinkach zbiorowych (1, 5 i 10 akcji różniących się kolorystycznie)