Transcript 2013.01.31 workshop bouwdetails_CDB - bouw
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Workshop bouwdetails: van fundering tot dak
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Workshop bouwdetails: van fundering tot dak 1| koudebruggen
Bouwknopen: koudebruggen
GEVAREN: Oppervlaktecondensatie
schimmelvorming Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Bouwknopen: koudebruggen
• THEORIE: koudebruggen = temperatuursfactor < 0,7. = verschil oppervlaktetemp. aan binnenzijde muur ie en buitentemperatuur e , indien verschil tussen binnentemperatuur i en buitentemperatuur e = 1K .
WTCB, Vochthuishouding in gebouwen, Brussel, WTCB, Technische voorlichting 153, 1984 , p. 19.
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
•
Bouwknopen: koudebruggen
REKENVOORBEELD 1: Oppervlaktetemptemperatuur koudebrug = 12° Buiten = 0° / Binnen = 20° = (12 - 0) / (20 - 0) = 0.6 = KOUDEBRUG
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
•
Bouwknopen: koudebruggen
REKENVOORBEELD 2: Oppervlaktetemptemp. koudebrug = 9° Buiten = -10° Binnen = 20° = (9 – (-10)) / (20 – (-10)) = 0.633 = KOUDEBRUG
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: koudebruggen
• • • • Oppervlaktecondensatie VOORBEELD: In auto 20° In auto 90% RV Autoruit 15°…
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: koudebruggen
• Oppervlaktecondensatie voorkomen?
1. Binnentemperatuur verhogen door: Koudebrug vermijden / isoleren Lokalen verwarmen = oppervlaktetemperatuur stijgt (MAAR: achter kasten, gordijnen,… komt de warmte niet) 2. Vochtigheid verlagen ventileren
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
•
Bouwknopen: koudebruggen
Term ‘ koudebruggen’ – Negatieve connotatie (door de vocht- en schimmelproblemen) – Duidt hoofdzakelijk op SLECHT ontworpen/slecht uitgevoerde bouwdetails Isolatie in spouw TE LAAG GESTOPT
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
•
Bouwknopen: koudebruggen
Term ‘ koudebruggen’ Indien koudebrug GOED is ontworpen/ goed uitgevoerd, is het eigenlijk geen ‘koudebrug’ meer!
Isolatie TOT BOVEN + aansluiting met ISOLERENDE STEEN
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
• •
Bouwknopen: koudebruggen
PROBLEEM: Term ‘ koudebruggen’ – Negatieve connotatie (b.v. vocht- en schimmelproblemen) – Duidt hoofdzakelijk op slecht ontworpen/slecht uitgevoerde bouwdetails Indien koudebrug goed is ontworpen/ goed uitgevoerd, is het eigenlijk geen ‘koudebrug’ meer!
• • OPLOSSING: Vervangen door BOUWKNOPEN – Positievere benadering – Geeft geen oordeel over goed of slecht
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Workshop bouwdetails: van fundering tot dak 2| bouwknopen_theorie
Bouwknopen: definities
• BOUWKNOPEN – Positievere benadering – Geeft geen oordeel over goed of slecht • BOUWKNOPEN = “Samenkomen van scheidingsconstructies” = “Doorboring van isolatielaag van scheidingsconstructie”
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
• Wat is een SCHEIDINGSCONSTRUCTIE ?
verkorte benaming voor “scheidingsconstructie van het verliesoppervlak” (in wetgevende teksten) • • Wat is een SCHEIDINGSCONSTRUCTIE ?
= bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van • Buiten • Grond/kelder/kruipruimte • AOR
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
Scheidingsconstructies van het verliesoppervlak schermen het beschermd volume af van Aanpalende woning BESCHERMD VOLUME
- BUITEN - GROND - AOR
AOR Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
Scheidingsconstructies van het verliesoppervlak schermen het beschermd volume af van Aanpalende woning BESCHERMD VOLUME
- BUITEN - GROND - AOR
AOR Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
Scheidingsconstructies van het verliesoppervlak schermen het beschermd volume af van Aanpalende woning BESCHERMD VOLUME
- BUITEN - GROND - AOR
AOR Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
Schematische synthese Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009 ! Niet alle bouwknopen zijn aangeduid
Bouwknopen: definities
• Hulpmiddel om bouwknopen van dit type te lokaliseren:
Overal waar de uiterste grenslijnen van scheidingsconstructies samenkomen, ontstaan sowieso bouwknopen
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen:
definities – LINEAIRE bouwknopen • Type 1: Samenkomen van 2 scheidingsconstructies • Type 2: Doorboring van isolatielaag van éénzelfde scheidingsconstructie – PUNT bouwknopen • Doorboring van isolatielaag van éénzelfde scheidingsconstructie MAAR: – Lineaire en puntvormige onderbrekingen EIGEN AAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE en over het oppervlak ervan verdeeld, zijn GEEN bouwknopen • In te rekenen in U-waarde van scheidingsconstructie • b.v. houtskeletbouw, spouwankers, aansluiting raamprofiel+glas, …
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
• LINEAIRE bouwknoop – TYPE 1: waar 2 scheidingsconstructies samenkomen • Dakopstand (dak+gevel) • • Raam- en deuraansluitingen (raam+gevel) Funderingsaanzet (gevel + vloerplaat) • …
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
• LINEAIRE bouwknoop – TYPE 1: waar 2 scheidingsconstructies samenkomen • VOORBEELD: Gemene muur tegen onderdak = isolatie onderbroken
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
• LINEAIRE bouwknoop – TYPE 2: daar waar de isolatielaag van een bepaalde scheidingsconstructie lijnvormig onderbroken wordt • Balkons • • Kolommen Regenpijpen… Enkel kijken in het vlak van de scheidingsconstructie zelf
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
•
Bouwknopen: definities
LINEAIRE bouwknoop NIET: Wat zijn geen lineaire bouwknopen?
– Lijnvormige onderbrekingen eigen aan scheidingsconstructie in te rekenen in U-waarde – Bouwknopen in scheidingsconstructie volledig in contact met grond Moeten niet ingerekend worden wegens verwaarloosbaar warmteverlies
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
• PUNTBOUWKNOOP – daar waar isolatielaag van bepaalde scheidingsconstructie puntvormig onderbroken wordt door materiaal met hogere warmtegeleidbaarheid • Kolom parkeergarage bij isolatie tegen plafond • Bevestigingspunten van b.v. zonnecollector op plat dak, borstwering, …
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
•
Bouwknopen: definities
PUNTBOUWKNOOP – daar waar isolatielaag van bepaalde scheidingsconstructie puntvormig onderbroken wordt door materiaal met hogere warmtegeleidbaarheid • VOORBEELD: Metalen kolom draagstructuur op thermische onderbreking ! Nog steeds puntkoudebrug!
WANT: metalen draadstangen door de isolatie
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
• PUNTBOUWKNOOP NIET: Wat zijn geen puntbouwknopen?
– Puntvormige onderbrekingen eigen aan scheidingsconstructie b.v. spouwankers, … in te rekenen in U-waarde – Ventilatiekanalen, rookgasafvoerkanalen etc. die isolatielaag doorboren – Snijpunt van 2 of 3 lineaire bouwknopen Verwaarloosbaar warmteverlies – Bouwknopen in scheidingsconstructie in volledig contact met de grond b.v. paalfunderingen
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: berekening
• • Lijnwarmtedoorgangscoëfficiënt = uitgedrukt in Ψ e [W/mK]
= de extra warmtestroom t.o.v. de ééndimensionale referentie bij een temperatuursverschil van 1K tussen de omgevingen aan weerszijden van de bouwknoop
T e Q 2D/3D Q 2D/3D e Q 1D W mK T i *Lengte bouwknoop = 1m
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: berekening
• Lijnwarmtedoorgangscoëfficiënt Ψ e [W/mK]
= het extra warmteverlies t.o.v. de ééndimensionale referentie bij een temperatuursverschil van 1K tussen de omgevingen aan weerszijden van de bouwknoop
OP BASIS VAN BUITENAFMETINGEN
T e Q 2D/3D e Q 1D W mK Q 1D-dak T i *Lengte bouwknoop = 1m
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009 Q 1D-wand
Bouwknopen: berekening
VOORBEELD U dak = 0.271 W/m 2 K U wand = 0.370 W/m 2 K
FOUT: spouwisolatie stopt te laag FOUT: koudebrug boven draagvloer
Ψ e = 0.304 W/mK
knooppunt KOUDEBRUGVRIJ !! = “warmtebrug”
Ψ e = -0.034 W/mK Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: berekening
• VEREENVOUDIGDE WAARDEN voor de lineaire warmtedoorgangscoëfficiënten zijn vastgelegd in: NBN 62-002(2008) bijlage H = waarden bij ontstentenis Ψ die het maximale koudebrugeffect benaderen van de in de praktijk voorkomende gevallen, d.w.z. dat zij de warmteoverdracht doorheen de koudebrug niet onderschatten.
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
• •
Bouwknopen: in EPB
HUIDIG: VOLGENS bijlage IV v.d. energieprestatieregelgeving , wijziging dd 20/03/2009 • ‘EPB-aanvaarde bouwknopen’ waarvoor forfaitaire toeslag geldt: Hoofdzakelijk a.d.h.v. databank met EPB-aanvaarde bouwknopen • Eigen detail moet binnen strikte toepassingsvoorwaarden overeenkomen met detail uit databank Maar ook • detail uit databank aanpassen in KOBRA • numerieke berekeningen volgens EN ISO 10211
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
•
Bouwknopen: in EPB
VANAF 1 januari 2010: koudebruggen verplicht inrekenen in K-peil • 3 opties (besluiten nog niet goedgekeurd door regering!): A. Het effect van alle koudebruggen wordt ‘exact’ ingerekend, hetzij 3D hetzij 2D.
B. Zoveel mogelijk te voldoen aan de voorschriften van koudebrugarm detailleren (basisregels,Ψ limiet ) waardoor een kleine forfaitaire toeslag volstaat.
Wat niet voldoet, wordt extra ingerekend.
C. Er wordt geen moeite gedaan, met als gevolg een hoge, forfaitaire bestraffing.
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Workshop bouwdetails: van fundering tot dak 3| bouwknopen_databanken
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Bouwknopen: databank WTCB
• • Huidige databank raadpleegbaar: www.wtcb.be/go/koudebruggen – Niet meer als officieel beoordelingsinstrument !
– Wél als voorbeelddatabank en als ‘bibliotheek’ voor beschikbare, in KOBRA aan te passen details • • Databank = moeilijk werkbaar als officiële basis voor ‘goede’ details Heroriëntering noodzakelijk! • • • Ander criterium nodig voor EPB-aanvaarde bouwknopen basisregels voor koudebrugarm detailleren in opmaak, moeten nog worden goedgekeurd door regering
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
• • • • • • • • • • • • • • Huidige databank raadpleegbaar: www.wtcb.be/go/koudebruggen TETRA-project Koudebrug-IDEE = 150 oplossingensuggesties = lambda-waarden aanpasbaar in KOBRA-software (gratis!) Overzicht koudebrug-projecten uit het verleden/heden - IAKOB - EP-bridge & PAThB 2010 - … KOBRA-software - voor het aanpassen van de IDEE-details - gratis te downloaden op www.wtcb.be/go/KOBRA (onderaan site)
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
• Opgaande muur in hellend dak • Voorbeeld uit databank: - Snelbouw loopt door tot onderdak
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
• • Opgaande muur in hellend dak Voorbeeld uit databank: - In dakisolatielaag: ytong ipv snelbouw - Verbetering: - 0.03 ipv 0.00
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
• • Opgaande muur in hellend dak Aanpassing aan praktijk: - Isolatie op draagmuur - verbetering: - 0.059 ipv - 0.03
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
• • Muurisolatie naar vloerisolatie Voorbeeld uit databank: - Snelbouw loopt door tot op fundering
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
• Muurisolatie naar vloerisolatie • Voorbeeld uit databank: - Aansluiting isolatie: perinsul ipv snelbouw - Verbetering: - 0.02 ipv 0.02
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
• Muurisolatie naar vloerisolatie • Voorbeeld uit databank: - Aansluiting isolatie: ytong ipv snelbouw - Verbetering: - 0.04 ipv 0.02
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013 Opmaak:
Arch. Christophe Debrabander, 2009
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Workshop bouwdetails: van fundering tot dak 4| bouwdetails_stad gent
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
http://www.energiesparen.be/epb/bouwknopen
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
muurvoet - fundering
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
muurvoet - fundering
a| bouwfolies ≠ doorbreking… = cementering => berekenen? of 0,20 W/mK Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
muurvoet - fundering
b| tussenvoeging isolerend deel lambda ≤ 0,2 W/mK ytong = 0,120 R ≥ min (R/2 , R/2 , 2) = 0.25/0.12 = 2.08
- d cont ≥ min (d ins /2, d x /2) ext = 25 cm = OK int = 17 cm = OK bij folie Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
buitenschrijnwerk
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
buitenschrijnwerk
a| bouwfolies ≠ doorbreking (waarom folie?) Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
buitenschrijnwerk
b| tussenvoeging isolerend deel lambda ≤ 0,2 W/mK PUR = 0,040 R ≥ min (R/2 , 1,5) = 0.08/0.04 = 2 - d cont ≥ min (d ins /2, d x /2) 5 cm @ iso = OK volledig @ raam = OK Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
buitenschrijnwerk
c| beperkte doorboring Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
buitenschrijnwerk
x| multiplex tegen raam?
lambda ≤ 0,2 W/mK MPX = 0,170 R ≥ min (R/2 , 1,5) = 0.32/0.17 = 1.88
- d cont ≥ min (d ins /2, d x /2) d cont = OK (PU extra opl.) Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
buitenschrijnwerk
a| bouwfolies ≠ doorbreking b| tussenvoeging isolerend deel lambda ≤ 0,2 W/mK R ≥ min (R/2 , 1,5) - d cont ≥ min (d ins /2, d x /2) c| beperkte doorboring x| multiplex telt niet mee dagkantisolatie telt niet mee Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013
Workshop bouwdetails: van fundering tot dak 6| oefening in groep
•
bedankt voor uw aandacht!
Arch. Christophe Debrabander Donderdag 31 januari 2013