Transcript Veerkracht monitor - Nederlands Congres Volksgezondheid

Veerkracht Monitor
Het meten van de mate van
veerkracht onder de bevolking
dr. Hans te Brake
3 april 2013, Ede
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Achtergrond en doelstelling
• Waarom de Veerkracht monitor?
– Vele partijen en organisaties zijn bezig op het terrein van
veerkracht
– Begripsverwarring: Veerkracht = weerbaarheid, zelfredzaamheid,
vitaliteit, …?
• Doel van dit onderzoek:
– Welke definities bestaan er?
– Welke factoren zijn overeenkomstig in al deze verschillende
definities?
– Ergo: wat beïnvloedt veerkracht?
– Hoe deze factoren te operationaliseren
(meetbaar maken d.m.v. een vragenlijst)
– Nulmeting
– Samenhang factoren
• Setting: veerkracht na rampen, onder de algemene bevolking
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Methode
• Klankbordgroep
• Literatuuronderzoek: Pubmed, Embase, Picarta
1. “resilience”+ “definition”, “concept”, “theory”
2. + “factors”, “scale”, “measurement”
3. + “community”, “disaster”, “government”, “communication”
• Vragenlijstconstructie: voortbouwen op eerdere, gevalideerde
vragenlijsten
• SEM-analyse: samenhang constructen
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Klankbordgroep
•
Prof.dr. I. Helsloot (voorzitter)
Hoogleraar Besturen van Veiligheid aan de Radboud Universiteit Nijmegen
•
Prof.dr. R. Kleber (vice-voorzitter)
Hoogleraar Psychotraumatologie, Universiteit Utrecht
•
Prof.dr. H. Van Gunsteren
•
Mevr. M. Ostendorf
Emeritus Hoogleraar Politieke Theorieën en Rechtsfilosofie, Universiteit
Leiden
Senior communicatieadviseur, Nationaal Crisis Centrum
•
Drs. M. Rooze, MBA
Directeur Impact
•
Drs. M. Van Tuyll
Plaatsvervangend programmamanager Dreigingen en Capaciteiten (V&J)
•
Prof.dr. G. Verleye
Professor Communicatiewetenschappenlijk Onderzoek, Universiteit van
Gent
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Resultaten literatuur
• Resilience, veerkracht:
39 verschillende definities
• De definities verschillen op drie hoofdpunten:*
– karaktertrek versus proces
– individueel versus gemeenschappelijk niveau
– contextafhankelijkheid.
• Veerkracht behelst het vermogen van mensen,
gemeenschappen en (overheids)systemen om te
kunnen ‘terugveren’ na een schokkende gebeurtenis
•
Hoijtink, L.M., Brake, H. te, Dückers, M. (2010) Grip op Psychosociale Veerkracht. In: Helsloot, I. & Van ’t
Padje, B. (ed) Zelfredzaamheid: concepten, thema's en voorbeelden nader beschouwd. Boom Uitgevers Den
Haag.
Hoijtink, L.M., Brake, J.H. te & Dückers, M.L.A. (submitted) Conceptualizing psychosocial resilience and its
determinants: a review of the literature. Disaster Medicine and Public Health Preparedness.
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Resultaten literatuur
•
•
•
•
Psychologische factoren
Sociale context
De relatie tussen de overheid en burgers
Verwacht gedrag bij rampscenario’s
• Socio-economische factoren (etniciteit, leeftijd, inkomen,
geslacht, huishouden, opleiding)
• Feitelijke kennis
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Operationalisatie (1/2)
Psychologische Factoren
• ego-resiliency, hardiness, adaptability
RS-NL Resilience Scale- Nederlandse versie (21 items) (o.a. Wagnild & Young,
1993; Ahern et al, 2006; Portzky, 2008)
• sociaal optimisme
PUL Positieve Uitkomsten Lijst, subschaal sociaal optimisme (3 items) (Appelo,
2005)
Sociale Context
• gemeenschapsgevoel, burgerparticipatie
"Betrokkenheid bij buurtgenoten" (VWS/Uni Groningen) (Frieling, 2008)
• plaats verbondenheid
2 zelf geconstrueerde vragen: buurtfeesten/samengewerkt in organisatie?
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Operationalisatie (2/2)
De relatie tussen overheid en burgers
• vertrouwen informatie volledigheid, duidelijkheid,
betrouwbaarheid
(Maeseele et al, 2008)
• snelheid informatie
zelf geconstrueerde vraag
• vertrouwen capaciteiten overheid
voorbereid, in staat tot 6x overheidsdienst in staat gevolgen ramp op te
vangen?
Verwacht gedrag bij rampen
3 scenario's - Informatie zoeken, gedrag aanpassen, impact (hoe aangrijpend is
dit voor u)
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Nulmeting
• Vragenlijst, zo veel mogelijk gebaseerd op bestaande
instrumenten (77 items)
• Steekproef N=1361
• Representatief voor de Nederlandse samenleving
(geslacht, leeftijd, huishoudgrootte, stedelijkheid)
• Structural equation modeling: testen causale verbanden
tussen de factoren
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Resultaten
Samenhang factoren veerkracht*
* Meer informatie over afzonderlijke factoren: Hoijtink, L.M., Brake, J.H. te & Dückers, M.L.A.
& Helsloot, I. (2011) Burger vertrouwt meer op capaciteiten Nederlandse overheid in crisistijd
dan gedacht. Magazine Nationale Veiligheid en Crisisbeheersing, oktober 2011, 5, 44-45
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Vervolg
• Waarom is het belangrijk veerkracht te kunnen meten?
– Wetenschap: mechanisme achter psychosociale veerkracht
blootleggen
– Praktijk: Mogelijkheid te anticiperen op en stimuleren van
veerkracht; ‘zwakke plekken’ identificeren
– Inventarisatie van psychosociale veerkracht onder specifieke
doelgroepen;
– Vervolg is nodig: capaciteiten vs gedrag/klachten
•
Verdere samenwerking met relevante partijen: waar liggen
mogelijkheden, welke vragen moeten worden beantwoord, wat doen
we om die te beantwoorden  2012 Expertisecentrum
Zelfredzaamheid: een ‘virtueel centrum’ samen met infopunt
veiligheid
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Vervolg
•
Vervolg Veerkracht monitor:
– Herhaalde meting pilot
– Koppelen aan gedragsmaat: hoe hangt score op VM samen met
daadwerkelijk gedrag? (vaststellen gedragsmaat, meten onder
specifieke populaties, samenhang met zelfredzaamheid)
– Samenhang/onderscheid beschrijven met andere instrumenten
(m.n. TNO)
•
Plaats bepalen van veerkracht binnen het traumaveld en de
bestaande expertise binnen Arq
•
Grip op veerkracht: wat is het, wat kunnen we doen om het te
versterken?
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Dank u voor uw aandacht
De veerkracht monitor is als PDF te vinden
op: www.impact.arq.org
Hans te Brake
[email protected]
04.04.2013
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013
Veerkracht en interventie
DOELEN:
•
Ondersteunen van de veerkracht
•
Identificeren van aanvullende hulpbehoefte
•
Tijdige doorverwijzing naar professionele en adequate
hulpverlening
Het thema is een aanvulling op de visie zoals uitgedragen in eerdere
richtlijnen die door Impact zijn ontwikkeld (t.w. vroegtijdige
interventies en geüniformeerden)
impact
Nederlands Congres Volksgezondheid 2013
03.04.2013