Transcript Wysokość dźwięku

Wysokość dźwięku
Janusz Renowski
1
Wysokość dźwięków prostych
(przypomnijmy definicje)
Wysokość - cecha wrażeniowa dźwięku umożliwiająca
uporządkowanie dźwięków w skali od najniższych do
najwyższych.
Dźwięk prosty (dźwięk sinusoidalny) - dźwięk
zawierający jedną częstotliwość.
2
Skala wysokości oparta na podwajaniu wrażenia
wysokości dźwięków prostych – skala melowa
Według propozycji Stevensa
punktem wyjścia dla skali
melowej była częstotliwość
1000Hz.
Przyporządkowano jej wysokość
1000 meli (przy poziomie
ciśnienia akustycznego
wynoszącym 40dB powyżej
progu słyszalności).
Jako jednostkę wrażenia
wysokości przyjęto 1 mel (nazwa
ta pochodzi od angielskiego słowa
melody – melodia).
Tak więc 1000 Hz (o poziomie
40 dB) ma wysokość 1000 meli.
3
Skala wysokości oparta na podwajaniu wrażenia
wysokości dźwięków prostych – skala melowa
• Skalę melową uzyskano
robiąc pomiary w taki
sposób, że obserwator
słuchał na przemian dwóch
tonów i miał za zadanie
regulować częstotliwość
jednego z nich tak, aby
słuchając go powstawało
wrażenie dwukrotnie
większej wysokości niż
dla tonu drugiego.
4
Skala ta oparta jest więc na zasadzie zwielokratniania wrażeń;
a
n - krotny wzrost liczby meli oznacza n - krotny
wzrost wrażenia wysokości.
5
Wysokość, czyli cecha wrażeniowa
dźwięku wyrażona w skali meli, związana
jest z muzyczną interwałową
(oktawową) skalą wysokości w ten
sposób, że poniżej częstotliwości
500Hz (przypomnijmy; c2 = 523 Hz)
dwukrotny wzrost liczby meli daje
podwojenie częstotliwości ( czyli
odpowiada skokowi o oktawę).
Powyżej tej częstotliwości dwukrotny
przyrost liczby meli odpowiada interwałom
częstotliwości większym niż oktawa [4],
dochodząc nawet do interwału równego
trzem i pół oktawom harmonicznym,
każdorazowo zaś - odpowiada wzrostowi o
oktawę melodyczną.
6
Już porównując wysokość dźwięku prostego 500 i 1000 Hz
możemy uzyskać wrażenie, że podwojenie wrażenia
wysokości dla dźwięku 500 Hz daje nie dźwięk 1000 Hz, a
inny, posiadający nieco wyższą częstotliwość.
7
Weźmy przykład dźwiękowy w którym ton 500 Hz o czasie
trwania jednej sekundy jest słuchany na zmianę z tonem
zmieniającym się wzrastającymi 5. hercowymi skokami, o
częstotliwości bliskiej 1000 Hz.
• Który kolejny skok zapewnia podwojenie
wrażenia wysokości?
• Proszę policzyć!
• Demonstracja jest powtórzona – przebiega
dwukrotnie.
• Zaistniałe 5. hercowe skoki przebiegały od 985
do 1035 herców.
8
Rozważmy jeszcze inny przykład:
• Wąskie pasmo szumu o częstotliwości środkowej 8000 kHz i paśmie
250 Hz ma bardzo jednoznaczną wysokość.
• Prezentujmy ten dźwięk słuchaczom przez kilka sekund a następnie
podajmy ton o częstotliwości zawartej pomiędzy 500 a 3000 Hz z
zapytaniem, czy wysokość jego jest mniejsza czy większa, od połowy
wysokości dźwięku poprzednio słuchanego?
• Zmieniając częstotliwość dźwięku prostego można krok za krokiem
przybliżyć się do częstotliwości, która wydaje się mieć te samą
wysokość co połowa wysokości szumu.
• Ku naszemu zdumieniu okaże się, że jest to częstotliwość rzędu 1,3
- 1,4 kHz.
9
Eksperyment ten, jak i poprzedni, można wykonywać
odwrotnie. Jak? Wychodząc mianowicie od wąskiego pasma
szumu położonego wokół dowolnej częstotliwości i szukając
dla każdej f1 częstotliwości f2 wydającej się połową
wysokości.
• Z rysunku widać że jedynie
poniżej 500. herców f2 = ½ f1
odpowiada fizycznej wysokości
(wrażenie wysokości jest identyczne
z wartością częstotliwości).
• Powyżej 500 Hz f2 pozostaje
zawsze poniżej wartości ½ f1.
• Widać więc, że wrażenie
wysokości dla tych
częstotliwości różni się od
częstotliwości bodźca.
10
Mamy więc zatem:
Częstotliwość dźwięku - czyli wielkość fizyczną bodźca.
Wysokość dźwięku - czyli wielkość subiektywną wrażenia.
11
Skale wysokości dźwięków w muzyce.
Podstawową skalą w zachodniej muzyce polifonicznej jest oktawa –
podwojenie częstotliwości dźwięku.
Dwa dźwięki których częstotliwości są w stosunku 1:2 percypowane
są jako bardzo bliskie i mają tendencję do zlewania się jeden z drugim
gdy są słuchane jednocześnie lub natychmiast jeden po drugim.
Melodia głosów męskich i kobiecych może być śpiewana jednym
głosem gdy kobiety śpiewają o oktawę wyżej jak mężczyźni. Podobnie
się dzieje przy grze unisono na instrumencie gdy istnieje przesunięcie
o jedną lub wiele oktaw.
12
Kompletną skalę muzyczną otrzymuje się idąc od dźwięków najniższych do
najwyższych stałymi odstępami tzn. formując serię dźwięków w której
częstotliwość sąsiedniego wyższego dźwięku może być wydedukowana z
częstotliwości dźwięku poprzedzającego przez proste zwielokrotnienie przez stały
współczynnik.
Tak uzyskaną wysokość
harmoniczną nanosi się
na liniach w zapisie
nutowym.
Kiedy częstotliwość jest
podnoszona w pewnym
stosunku, wysokość
harmoniczna wzrasta o
dany interwał.
Podwojenie
częstotliwości pociąga
za sobą wzrost
wysokości harmonicznej
o oktawę; zwiększenie o
12. pierwiastek z dwóch
daje wzrost o półton
temperowany
(zwiększenie o trzeci
pierwiastek z dwóch – o
tercję).
13
Kompletną skalę muzyczną otrzymuje się idąc od dźwięków najniższych do
najwyższych stałymi odstępami tzn. formując serię dźwięków w której
częstotliwość sąsiedniego wyższego dźwięku może być wydedukowana z
częstotliwości dźwięku poprzedzającego przez proste zwielokrotnienie przez stały
współczynnik.
Jak mówiliśmy podwojenie
częstotliwości pociąga za
sobą wzrost wysokości
harmonicznej o oktawę;
zwiększenie o 12.
pierwiastek z dwóch - o
półton temperowany
(kolejne oktawy są
zaznaczone na rysunku od
C do c5).
Wytrenowane muzycznie
ucho rozpoznaje łatwo te
interwały we wszystkich
rejestrach.
14
Kompletną skalę muzyczną otrzymuje się idąc od dźwięków najniższych do
najwyższych stałymi odstępami tzn. formując serię dźwięków w której
częstotliwość sąsiedniego wyższego dźwięku może być wydedukowana z
częstotliwości dźwięku poprzedzającego przez proste zwielokrotnienie przez stały
współczynnik.
W zapisie nutowym
zapisu wysokości
harmonicznej
dokonuje się
korzystając z
różnego rodzaju
kluczy.
15
Wiemy, że jednostką wysokości harmonicznej jest oktawa.
Skalę dźwięków dzieli się na oktawy zaczynając od
dźwięku c który ma częstotliwość 131 (130,8) Hz. Pierwsza
oktawa rozciąga się od c do c1 druga od c1 do c2.
16
Biorąc jako dźwięk odniesienia dźwięk c, dochodzi się do
pojęcia wysokości harmonicznej absolutnej.
Jeśli przypisze się do „c” wysokość
harmoniczną Hh = 0, a do „c1” wysokość
jednej oktawy, to można wyliczyć wysokość
harmoniczną w oktawach wychodząc z
częstotliwości, a dźwięk „a1”, odpowiednik
częstotliwości 440 Hz, ma wówczas
harmoniczną wysokość absolutną jeden i
9/12 oktawy.
Czyni się to wychodząc z
następującej formuły:
17
Odwracając równanie można otrzymać częstotliwość
dźwięku wychodząc od jego wysokości harmonicznej w
oktawach
18
Wiemy, że zarówno częstotliwość jak i wysokość
harmoniczna określają bodziec.
Zdefiniujmy teraz odpowiednik wysokości - czyli
wysokość melodyczną.
Zdefiniujmy też odpowiednie jednostki.
19
Wyjdźmy od wyników doświadczalnych pokazanych przed chwila
gdzie dla częstotliwości poniżej 500 Hz widać podzielenie przez 2
częstotliwości odpowiadającej zmniejszeniu wysokości o połowę.
Uważamy, że w tym zakresie częstotliwości (do 500 Hz)
wartości liczbowe wielkości zmysłowych odpowiadają
wartościom liczbowym wielkości fizycznych
20
Wybierzmy, jak poprzednio, jako punkt
odniesienia f = 131 Hz do której
przypisaliśmy wysokość harmoniczną
Hh = 0.
Jednostką wysokości jest mel.
Przyjmijmy zatem, że dźwięk 131 Hz
ma wysokość Z = 131 meli.
21
W analogiczny sposób jak poprzednio można więc otrzymać
skalę oktawową wysokości melodycznej. Przy czym
wysokość z = 131 meli wzięta jest jako wysokość
melodyczna odniesienia Hm = 0.
Otrzyma się wiec równanie:
22
Przypomnijmy, że można wydedukować
następstwo skali wysokości wychodząc
z rysunku pokazywanego już
poprzednio, który jest obok.
Dźwięki częstotliwości f1 i f2
przedstawione na nim mają
stosunek wysokości 2.
Otrzyma się więc krzywą
pokazaną na kolejnym rysunku
która daje zależność między
wysokością a częstotliwością.
Kiedy częstotliwości
dźwięków słyszalnych
osiągnie 16000 Hz wysokość
osiągnie zaledwie 2400 meli.
23
Skale wysokości harmonicznej i
melodycznej są również
pokazane na demonstrowanych
rysunkach
• Tak więc, gdy wysokość
harmoniczna powyżej
częstotliwości
odniesienia osiągnie
zakres 7. oktaw, zakres
wysokości melodycznej
będzie zawierał zaledwie
4,3 oktawy.
24
Ten rysunek pokazuje
natomiast, że istnieje
ścisła zależność
pomiędzy wysokością
a skalą utworzoną
przez pasma krytyczne
(grupy
częstotliwościowe).
25
Można określić wysokość poprzez pomiary efektów
maskowania (dzięki pasmom krytycznym -grupom
częstotliwościowym), a wzrost częstotliwości pasma
krytycznego o D fG w dowolnym miejscu na skali
częstotliwości pociąga za sobą wzrost wysokości o
100 meli
Nazywamy to odstępem
krytycznym przez
analogię do pasma
krytycznego którego
definicję wprowadziliśmy
na jednym z poprzednich
wykładów w oparciu o
sumowanie głośności.
26
Jak wiadomo grupa częstotliwościowa (odstęp krytyczny) gra
podstawową rolę w ocenie wrażenia głośności ale w tym
kontekście używanie jednostki mel jest błędem.
Mel jest bowiem jednostką
wrażenia wysokości a nie
głośności. Przypominam, że na
wspomnienie H.Barkhausena, który
jako pierwszy zajmował się
badaniami głośności, do określenia
szerokości grupy częstotliwościowej
(inaczej - odstępu krytycznego)
wprowadzono jednostkę o nazwie
„bark”).
27
Kiedy częstotliwość wzrasta o
wartość równą grupie
częstotliwościowej (pasmu
krytycznemu ) DfG ,
odpowiadająca temu wysokość
wzrasta o 1 Bark.
Mamy więc zależność 1 Bark
= 100 meli (patrz rysunek).
28
Pokazane obecnie rysunki
dają raz jeszcze zależności
pomiędzy wysokością i
częstotliwością które są
nieco inaczej wyrażone.
Odcięta jest liniowa a
rzędna logarytmiczna
na rysunku górnym a
na dolnym zarówno
rzędna jak i odcięta są
liniowe.
29
Rysunek górny
pokazuje, że powyżej
500 Hz (tzn. 5.
Barków) częstotliwość
i wysokość są w
zależności
logarytmicznej.
Rysunek dolny
pokazuje, że poniżej
500 Hz te dwie
wielkości są
proporcjonalne.
30
Reasumując nasze rozważania mamy więc:
1. Częstotliwość dźwięku - czyli wielkość fizyczną
bodźca.
2. Wysokość harmoniczną, zapisywaną na papierze
nutowym i będącą w gruncie rzecz logarytmem
częstotliwości, a więc również wielkością fizyczną.
3. Wysokość dźwięku - czyli wielkość subiektywną
wrażenia.
4.
W sposób analogiczny jak wysokość harmoniczną -
wysokość
melodyczną będącą logarytmem wysokości.
31
Wpływ poziomu ciśnienia akustycznego i czasu
trwania na wysokość dźwięków prostych
Prosta cecha wrażeniowa dźwięku jaką jest wysokość
zależy przede wszystkim od częstotliwości. Zastanówmy
się jednak, czy zależy, i w jakim stopniu zależy, od
poziomu ciśnienia akustycznego, oraz od czasu
trwania dźwięku prostego.
32
W literaturze można spotkać wykresy obrazujące procentowe
zmiany wysokości w zależności od poziomów dźwięków
prostych
•
Dla małych częstotliwości
wg Snow’a - wykres górny;
•
Dla małych i dużych
częstotliwości wg
Stevens’a - wykres dolny.
Widać, że ten
wpływ nie jest duży
i że występuje on
na ogół tylko dla
skrajnych
czestotliwości i to
jedynie dla bardzo
dużych poziomów
33
Znalazło to swoje odzwierciedlenie w krzywych równej
wysokości wprowadzonych przez prof. Rakowskiego [6]
34
To, że zmiany wrażenia wysokości dźwięku prostego (tonu
sinusoidalnego) wynikające ze zmiany poziomu ciśnienia
akustycznego, dla małych i średnich poziomów, są prawie
niezauważalne potwierdzić może odpowiednia demonstracja
dźwiękowa.
Wykorzystano w niej 500. mili sekundowe impulsy tonów
sinusoidalnych o częstotliwościach 200, 500, 1000, 3000 i 4000 Hz.
35
Zaprezentujemy sześciokrotnie każdą z 5. par tonów o o tej samej częstotliwości
w których drugi ton w parze ma poziom o 30 dB wyższy niż pierwszy
(poziom tonu pierwszego w każdej parze jest natomiast około 5 dB wyższy od wartości
progowej tonu o częstotliwości 200 Hz podanego do kalibracji).
pkt 1. Ustalenie poziomu progowego dla tonu
sinusoidalnego o częstotliwości 200Hz.
pkt 2. Mamy pięć par tonów i każda para jest słuchana
sześciokrotnie;
I
II
III
IV
V
200, 500, 1000, 3000, 4000 Hz
200, 500, 1000, 3000, 4000 Hz
- drugi ton w parze ma poziom o 30 dB większy niż
pierwszy
pkt 3. Dla słuchanych sześciokrotnie 5. par tonów o tej samej
częstotliwości ale o poziomie różniącym się o 30 dB
stwierdzić czy zachodzi zmiana wrażenia wysokości
pomiędzy pierwszym i drugim tonem w każdej parze.
Dla niektórych par można zauważyć nieznaczną zmianę wrażenia wysokości
36
Widać jednak, że w zakresie
poziomów demonstrowanych przed
chwilą zmiany te są niejednoznaczne,
ale gdyby drugi ton w parze różnił się
od pierwszego nie o 30., ale o 70 db,
to dla 300. i 4000 Hz zmiany
wrażenia wysokości drugiego tonu w
parze byłyby być może usłyszane
bardziej jednoznacznie.
37
WNIOSKI
1. Dla tonów o częstotliwościach zawartych
pomiędzy 1 a 2 kHz zmiany wrażenia
wysokości (nawet z dużą zmianą poziomu)
są małe i nie przekraczają 1% [2].
2. Dla tonów o częstotliwościach mniejszych
i większych o tych wartości, wpływ
poziomu na wrażenie wysokości może dojść
do 5% a nawet więcej (widać to na wykresie).
3. Dla częstotliwości małych wrażenie
wysokość maleje przy dużym wzroście
poziomu, a dla częstotliwości dużych
(większych od 4 kHz) się zwiększa.
38
Rozważmy też wpływ czasu
trwania impulsu tonu na wrażenie
wysokości dźwięków prostych.
Zauważa się, że czas niezbędny
na pojawienie się wrażenia
wysokości jest różny dla różnych
częstotliwości akustycznych
39
Czas ten jest dłuższy, gdy od pojawienia się wrażenia
wysokości chcemy przejść do określenia wartości wysokości
40
Wpływ czasu trwania na określenie wysokości dźwięku
prostego możemy również wyrazić podaniem ilości okresów
niezbędnych do utrwalenia się jego wrażenia wysokości
Liczba
niezbędnych
okresów jest
mała dla małych
częstotliwości i
znacznie
wzrasta dla
dużych.
41
Zjawisko to możemy to doskonale zaobserwować
w następującym przykładzie dźwiękowym
Mamy kolejno podane
trzy tony 300, 1000 i
3000 Hz w impulsach
tonu zawierających 1, 2,
4, 8, 16, 32, 64 aż do 128
okresów.
Należy określić dla ilu
okresów (przy każdej z
podanych częstotliwości)
wrażenie podawanego
impulsu tonu przechodzi
z „click’u” do wrażenia
tonu o określonej
wysokości.
300Hz
1000Hz
3000Hz
1
1
1
2
2
2
4
4
4
8
8
8
16
16
16
32
32
32
64
64
64
128
128
128
42
Omówiliśmy zatem wpływ parametrów fizycznych dźwięku prostego na
pojawiające się wrażenie wysokości.
Tak więc;
Częstotliwość dźwięku prostego - ma wpływ zasadniczy.
Poziom ciśnienia akustycznego - ma wpływ nieznaczny,
widoczny tylko dla skrajnych częstotliwości.
Czas trwania – ma wpływ na pojawianie się wrażenia
wysokości i utrwalenie się tego wrażenia.
43
Zastanówmy się, czy są jeszcze inne sytuacje w których
mogą zaistnieć zmiany wrażenia wysokości prostych .
ROZWAŻMY NA PRZYKŁAD WPŁYW MASKOWANIA
DŹWIEKU PROSTEGO SZUMEM BIAŁYM.
44
Wpływ maskowania dźwięku prostego
szumem białym (przykład dźwiękowy).
• W zaproponowanym do wysłuchania przykładzie dźwiękowym ton
sinusoidalny o f = 1000Hz i czasie trwania 500 ms jest częściowo
maskowany szumem białym filtrowanym filtrem dolnoprzepustowym
o częstotliwości odcięcia 900Hz.
• Zagłuszany impuls tonu słuchany jest na przemian z tym samym
impulsem tonu, bez szumu.
• Ton częściowo maskowany ( przez szum niskoczęstotliwościowy)
wydaje się mieć wysokość nieco wyższą (czy rzeczywiście?)
• Przypominam zadanie; Częściowo maskowany to sinusoidalny o f = 1000
Hz będzie słuchany na przemian z tonem (1000 Hz) nie maskowanym .
Porównaj wysokość obu tonów.
• Jeśli szum jest wyłączony, rzeczą oczywistą jest, że oba impulsy
wydają się być identyczne (sprawiają wrażenie takiej samej
wysokości).
45
Dyskryminacja i selekcja częstotliwości
46
Teoria słyszenia najbardziej przekonywująca i
wyjaśniająca percepcję wysokości dźwięków prostych, to
teoria miejsca lub lokalizacji
Zgodnie z teorią fali
biegnącej(wędrownej)
działanie błony
podstawnej przedstawia
fala pokazująca narastanie
ekstremum wychylenia
błony podstawnej i
gwałtowne jego
zmniejszenie.
47
Im mniejsza częstotliwość tym
łatwiej dochodzące drgania
powodują przemieszczanie się
cieczy i wówczas maksymalne
wychylenia błony podstawnej
powstają coraz dalej, a wiec
bliżej szpary osklepka czyli
helicotremy.
48
Tak więc dzięki określonemu pobudzeniu błony
podstawowej następuje wstępna dyskryminacja
częstotliwości.
Jak ona jest ostra
demonstrują nam
pokazane na slajdzie
krzywe strojenia
wykazujące znacznie
większą ostrość
strojenia organizmu
żywego nad
działaniem błony
martwego osobnika
dla określonej
częstotliwości
49
Dalszy etap dyskryminacji częstotliwości następuje w
neuronach.
Można to zaobserwować na
rysunku przedstawiającym krzywe
strojenia czterech wybranych
neuronów.
Każdy z nich wykazuje wyraźne
strojenie częstotliwościowe, czyli
każdy ma najniższy próg
pobudzenia dla sygnału o ściśle
określonej częstotliwości, zwanej
częstotliwością charakterystyczną.
A dla pobudzenia danego neuronu
sygnałem innej częstotliwości
potrzebna jest znacznie większą
intensywność bodźca.
50
Końcowa dyskryminacja
następuje na dalszych piętrach
układu nerwowego a ostateczna
w korze mózgowej.
51
Z wrażeniem wysokości dźwięków prostych wiążą się zatem
zagadnienia dyskryminacji a wiec zdolności do spostrzegania
różnic częstotliwości przy dźwiękach prezentowanych
kolejno.
Dla dźwięków prostych (czyli tonów sinusoidalnych) jej
odzwierciedleniem będzie postrzeganie różnicy wysokości
tych tonów.
Z wykładu omawiającego zagadnienia progowe
przypomnijmy jeszcze pojęcie progu różnicowego.
52
Próg różnicowy mierzy się na ogół dwiema metodami:
1 W pierwszej metodzie prezentuje się słuchaczowi dwa następujące po
sobie dźwięki o nieznacznie różniących się częstotliwościach a
zadaniem słuchacza jest ocena który z nich ma większą wysokość. W
ten sposób uzyskuje się próg dyskryminacji częstotliwości zwany
progiem DLF ( ang. Difference Limen for Frequency ). Metoda ta jest obecnie
najczęściej stosowana przy wyznaczaniu progów różnicy częstotliwości.
2 Metoda druga, to badanie zauważalności modulacji częstotliwościowej
tonu (typowa częstotliwość modulacji 2-4 Hz). Zadaniem słuchacza jest
spostrzeżenie i odpowiedź, czy modulacja wystąpiła. Otrzymuje się
wówczas progi detekcji modulacji częstotliwości zwane progami
FDML (ang.Frequency Modulation Difference Limen).
53
Na wykresie przedstawiono wyniki pomiarów rpogu
dyskryminacji częstotliwości (DLF) w zależności od
częstotliwości tonu.
Progi DF ( w hercach uzyskane przez różnych autorów).
• Wszystkie dane na wykresie,
oprócz rezultatów Showera i
Biddlupa którzy wyznaczali
progi detekcji modulacji
częstotliwości (FDML),
dotyczą progów dyskryminacji
częstotliwości (progów
różnicowych częstotliwości
DFL).
• Jeżeli próg różnicowy
częstotliwości (DFL) wyrazi
się jako funkcja częstotliwości,
to zależność logarytmu tego
progu od pierwiastka
kwadratowego z częstotliwości
jest linią prostą.
54
• Wyrażony w hercach próg
różnicowy jest zatem
najmniejszy dla małych
częstotliwości i monotonicznie
wzrasta ze wzrostem
częstotliwości środkowej
rozumianej jako średnia
arytmetyczna częstotliwości
dwóch tonów na progu detekcji
różnicy częstotliwości
pomiędzy nimi.
55
Jeśli natomiast próg różnicowy częstotliwości (DFL) wyrażony jest
względem częstotliwości (jak to widać na wykresie), to jest on najniższy
dla zakresu średnich częstotliwości i wyższy dla bardzo dużych i bardzo
małych częstotliwości [ ].
• Na rysunku mamy progi
różnicowe częstotliwości
(DFL) oraz progi zmian
częstotliwości dla
modulacji
częstotliwościowej
(FDML –linia
przerywana) o
częstotliwości modulacji
10 Hz wyznaczone dla
tych samych słuchaczy.
56
Jeśli natomiast próg różnicowy częstotliwości (DFL) wyrażony jest
względem częstotliwości (jak to widać na wykresie), to jest on najniższy
dla zakresu średnich częstotliwości i wyższy dla bardzo dużych i bardzo
małych częstotliwości [ ].
• Widać, że progi detekcji
zmian częstotliwości dla
modulacji
częstotliwościowej
(FDML - linia przerywana)
zmieniają się ze mianą
częstotliwości mniej, niż
progi różnicowe.
• Należy dodać że i jedne
i drugie maleją ze
wzrostem poziomu
dźwięku.
57
Wcześniejsze doniesienia
literaturowe mówią, że
potrafimy rozróżniać przyrosty
częstotliwości wynoszące około
D = 1,8 Hz dla częstotliwości
mniejszych od 500 Hz i i stały
stosunek Df /f1 = 3,5 promila
dla częstotliwości większych
(jak to jest pokazane na rysunku obok)
Najnowsze doniesienia
wskazują jednak, że
możliwości
percepcyjne człowieka
są znacznie lepsze.
58
Reasumując
nasze
rozważania
można zestawić
następująco
dotychczasowe
spostrzeżenia z
tego wykładu i
z wykładu o
budowie
narządu słuchu
59
Kolejne
zestawienie:
60
Bibliografia
[1] Houtsma A.J.M.,Rossing T.D.,Wagenaars W.M., Auditory Demonstrations, IPO, Eindhoven 1987
[2] Jorasz U., Wykłady z psychoakustyki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1998
[3] Kwiek M., Zagadnienia czułości słuchu, Prace III Otwartego Seminarium z Akustyki, Poznań 1969, ss.5-77
[4] Moore B.C.J., Wprowadzenie do psychologii słyszenia, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 1999
[5] Ozimek E., Dźwięk i jego percepcja, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2002
[6] Rakowaki A,. Percepcja wysokości dźwięku, Zeszyty Naukowe PWSM, III, Warszawa 1968, ss. 125-146
[7] Renowski J., Akustyka psychofizjologiczna, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1974, ss. 5-39
61