TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

WWW .HMU.EDU .VN

PHƯƠNG PHÁP TÌM KIẾM, VIẾT TỔNG QUAN VÀ TRÍCH DẪN TÀI LIỆU THAM KHẢO

TS. Lê thị Thanh Xuân 0904248842 [email protected]

1.

MỤC TIÊU

Trình bày được các khái niệm cơ bản và vai trò các loại tổng quan tài liệu (TQTL).

2.

Xác định được các nguồn TL tham khảo và chiến l ược tìm kiếm TL về chủ đề NC quan tâm.

3.

Trình bày được nguyên tắc cơ bản trong trích dẫn tài liệu tham khảo.

4.

Trình bày được các cách viết tổng quan tài liệu.

5.

Bước đầu ứng dụng được phần mềm Endnote trong quản lý TLTK

I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN Tổng quan tài liệu (TQTL) là gì?

•

Tổng quan tài liệu là tổng hợp một cách đầy đủ các tài liệu liên quan (thông tin, số liệu, khái niệm, học thuyết, lý thuyết, kết quả, kết luận) về vấn đề quan tâm

.

Tổng quan tài liệu: quan trọng?

Tránh trùng lặp (NC đã được làm rồi) Có được thông tin về phương pháp và kết quả của các nghiên cứu trước đây

Hiểu thêm về vấn đề nghiên cứu Nêu ra tính cần thiết của NC này Bàn luận kết quả nghiên cứu sau này

Cơ sở lý luận: thiết kế nghiên cứu

C

á

c loại tổng quan t

à

i liệu

Tổng quan mô tả (narrative literature review)

Tổng hợp (>tập hợp đề n/c quan tâm ) và thảo luận (>mô tả ) về luận điểm/quan điểm/thông tin/kết quả có liên quan đến chủ Vấn đề nghiên cứu thường rộng

Tổng quan hệ thống (Systematic review)

Tổng hợp số liệu/bằng chứng về các NC trước đây dựa trên câu hỏi thiết kế rõ ràng, sử dụng phương pháp hệ thống để xác định, lựa chọn và đánh giá các nghiên cứu

liên quan, trích dẫn và phân tích số liệu từ các nghiên

cứu đưa vào tổng hợp.

[5-8 bước]

Vấn đề nghiên cứu thường hẹp hơn

II. CÁC NGUỒN TÀI LIỆU THAM KHẢO

Chiến lược tìm kiếm Tài liệu Hnghị Hthảo..

Các tài liệu Quá trình xử lý (thu thập/đọc/tổng hợp) Viết tổng quan Ý kiến Ch/gia

Các bước?

1. Xác định thông tin cần tìm kiếm 2. Xác định nguồn thông tin 3. Tiến hành tìm kiếm 4. Đánh giá tài liệu tìm được 5. Tổng hợp thông tin

1. X

á

c định thông tin cần t

ì

m kiếm Câu hỏi nghiên cứu: Tỷ lệ hút thuốc lá trong sinh viên Y khoa Việt Nam hiện nay là bao nhiêu?

Phân tích câu hỏi hoặc chủ đề n/c: 4 Ws Questions  What? (Domain)   Who? (Population) Where? (Location)  When? (Time) VD1: Hút thuốc lá trong sinh viên y khoa ở Việt Nam 2013 VD2: Béo phì ở trẻ em tiểu học ở đô thị Việt Nam giai đoạn 2001-2011 VD3: Áp lực học tập và trầm cảm trong học sinh trung học ở các nước Châu Á

2. Nguồn thông tin T

à

i liệu đã xuất bản (s á ch, b à i b á o, luận văn, luận á n, văn bản ..) T à i liệu chưa xuất bản (Grey literature): b á o c á o, b à i tr ì nh b à y hội thảo...

Ý kiến trao đổi, ý kiến chuyên gia Ch ú ý: - TRONG NƯỚC - QUỐC TẾ - ONLINE v à OFFLINE

3. T

ì

m kiếm t

à

i liệu Offline: Manual searching: Tốn nguồn lực + liệu công bố í t dữ Internet (web search) Dễ d

à

ng + nhanh + Nhược điểm: T + tiếng Anh l

à í Í

t tốn k

é

m nh sẵn c chủ yếu Nguồn thông dụng:

ó

+ đa số c

ó

Abstracts (full text?)

Internet: phổ thông

www.google.com

http://scholar.google.com

Internet: y học

www.who.int/hinari/

Internet: web-site của các tổ chức

http://www.who.int

http://www.cdc.gov/

Tạp chí

 http://www.pubmedcentral.com/  http://www.biomedcentral.com

 http://www.freemedicaljournals.com/  http://bmj.com/  http://www.doaj.org/  http://dmoz.org/Health/Medicine/Journals/  http://www.inasp.org.uk/ajol/index.html

Website của các tổ chức QT: WHO, CDC, USAIDS, USAID, UNPFA, UNDP, UNICEF, WB, ADB, UN, PATH, SAVECHILDREN, Universities, etc Website của các tổ chức VN: BYT, Trường, Viện, Bệnh viện, Trung tâm…

T

ì

m kiếm t

à

i liệu qua internet



Cách xác định từ khóa (Anh + Việt):

Sử dụng OR, NOT, AND, ALL Mở rộng tìm kiếm: OR, ALL, dấu * ở đuôi, từ đồng nghĩa, trái nghĩa  Thu hẹp tìm kiếm: NOT, AND, Dấu ” ” nếu muốn đúng cụm từ

Kỹ thuật tìm kiếm

:  Cơ bản (Basic search): Type any key word  Nâng cao (advanced search): OR, NOT, AND, ALL một cách linh hoạt trên các công cụ search (Google, Google Scholar, Pubmed, Hinary, ProQuest…)

4. Đánh giá tài liệu tìm được

1.

2.

3.

4.

Nội dung tài liệu Nguồn gốc tài liệu Tác giả Cập nhật

4. Đánh giá tài liệu

RCT Nghiên cứu thuần tập Nghiên cứu bệnh chứng Nghiên cứu loạt bệnh, trường hợp bệnh Ý kiến chuyên gia

http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/evaluatinghealthinformation.html

5. Tổng hợp thông tin (ví dụ)

Thời gian tiến hành nghiên cứu Tác giả Mục tiêu Địa điểm tiến hành nghiên cứu Phương pháp (thiết kế, đối tượng, cỡ mẫu...) Kết quả, kết luận Nguồn số liệu (trích dẫn theo quy định) Khác Có thể dùng Excel trong tổng hợp thông tin

Các lớp nâng cao -> Tìm kiếm tài liệu nâng cao, tổng quan tài liệu có hệ thống và trích dẫn tài liệu

Bài tập

Tìm 10 tài liệu về chủ đề nghiên cứu mình đang quan tâm và tổng hợp theo phương pháp đơn giản?

III. VIẾT TỔNG QUAN TÀI LiỆU

“True ease in writing comes from art, not chance, as those who move easiest are those who have learnt to dance” ( Alexander Pope ).

Viết tổng quan như thế nào?

Nhóm các NC có

liên quan nhau

Nhóm

theo chủ đề DỰA VÀO MỤC TIÊU NC

Nhóm theo

phương pháp/loại thiết kế

Nhóm theo

tác giả

Nhóm

thời gian

theo

Nhóm thông tin theo cách nào?

Các bước viết tổng quan tài liệu

 Phác thảo nội dung của TQTL  Tìm kiếm tài liệu tham khảo  Tổng hợp tài liệu tham khảo  Viết tổng quan tài liệu

IV. TRÍCH DẪN TÀI LIỆU

Đạo văn là gì (Plagiarism)? Theo từ điển (Hagu Uni)

   Ăn cắp và hình thành những ý tưởng hay ngôn từ mới khởi nguồn từ ý tưởng của ai đó Sử dụng sản phẩm của một ai đó mà không công bố nguồn Giới thiệu một ý tưởng hay sản phẩm mới được chuyển hóa từ một nguồn đã có từ trước

Các kiểu đạo văn

      1.

“The Ghost Writer”:

một ai đó thành của mình trắng trợn sử dụng toàn bộ công trình của 2.

“The Photocopy”:

sao chép cách phân bố, bố cục của các đoạn văn từ một nguồn duy nhất, không hề sửa đổi lại.

3.

“The Potluck Paper”:

sao chép từ nhiều nguồn khác nhau, biên tập đổi chéo các câu sao cho nội dung thật hợp lí không tương đồng với bản gốc.

4.

“The Poor Disguise”:

sửa lại một chút về “diện mạo” của bài viết đó bằng cách thay đổi từ khóa hay câu cú.

5.

“The Labor of Laziness”:

chú giải các nguồn khác nhau và nối chúng lại với nhau, thay vì dành nỗ lực tương tự cho công việc của mình.

6.

“The Self-Stealer”:

Người viết “mượn đáng kể” các thành quả trước đó của chính mình để phục vụ cho bài viết/nghiên cứu mới.

Đã dẫn nguồn nhưng vẫn là đạo văn?

     1.

“ The Forgotten Footnote điền cụ thể dẫn chứng về nguồn tham khảo như năm xuất bản, trang, chương mục...

”: dẫn tên tác giả nhưng không 2.

“ The Misinformer ”: cung cấp thông tin sai sự thật liên quan đến các nguồn tham khảo, khiến đọc giả không thể tìm thấy được nguồn chính xác.

3.

“ The Too-Perfect Paraphrase ”: Người viết có dẫn nguồn nhưng lại “quên” dấu trích dẫn dù đoạn đó được sao chép.

4.

“ The Resourceful Citer ”: sử dụng việc trích dẫn đầy đủ tuy nhiên công trình này vẫn được xem là gần như là không hề có tính độc đáo. Khó nhận ra hình thức này của đạo văn này.

5.

“ The Perfect Crime của người viết.

”: chỉ dẫn nguồn ở một vài nội dung tham khảo cơ bản, tiếp tục sử dụng các nội dung khác của cùng một nguồn này để viết bài nhưng không tiếp tục trích dẫn. Người đọc dễ bị "đánh lừa" bởi cách trích dẫn "nửa vời"

Tránh đạo văn như thế nào?

   1.

2.

Nếu sử dụng nội dung nguyên gốc, cần có dấu ngoặc kép hoặc tab xuống đoạn.

3.

Trích dẫn đầy đủ nguồn.

Diễn giải thành ngôn ngữ của mỉnh.

Phát hiện đạo văn

   1.

E-how : trang Turnitin, phần mềm CopyCatch Gold, web tìm kiếm như Google và AltaVista… .

2.

Ephorus : scan công trình của mình qua phần mềm này trước khi nộp bản điện tử.

3. Kinh nghiệm :

Nguyên tắc trích dẫn

1. Trích dẫn nội dung: Câu, đoạn, ý Câu Tỷ lệ HTL trong SVYKVN là 25.0%, trong đó HTL ở nam SV chiếm 43.7%.

1. HTL trong SVYK ở VN là khá phổ biến, nhất là SV nam.

2. Một nghiên cứu ở VN cho thấy tỷ lệ HTL ở SVYK chiếm 25%, chủ yếu là SV nam (chiếm ~44%) Đoạn The HIV prevalence rate among the general population in Vietnam is 0.44% that has been disproportionately distributed among two main groups – IDUs and FSWs.

The HIV epidemic remains relatively concentrated in Vietnam as the infection rate was less than 1% and found largely in two core transmitter groups, namely IDUs and FSWs Ý Theo A và CS, nhân lực ngành YHDP Việt Nam đang thiếu về số lượng và hạn chế về chất lượng.

2. Trích dẫn nguồn tài liệu: Tùy theo tài liệu Hệ thống Loại tài liệu Trong văn bản (in-text citation) Danh mục tài liệu (List of References) 1.

Bộ GDĐT Tạp chí (Allen & CS, 2008)

Matthews R.B., and Hunt L.A., 1994. A model describing the growth of cassava.

Field Crops Research

36 (4): 69-84.

Sách (Anh, 2005)

Mai Đình Yên, Vũ Trung Trạng, Bùi Lai và Trần Mai Thiêm, 1979. Ngư loại học. Nhà xuất bản Đại học và Trung học Chuyên nghiệp, Hà nội, 300 trang.

Báo cáo (A, 2011) Trang web (Australian National University, 2003)

Nguyễn Văn A, 2011. Thực trạng nhân lực YTDP ở Việt Nam giai đoạn 2000-2010. Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế.

Berners Lee T., “Hypertext Transfer Protocol (HTTP)”, CERN, November 1993. < URL:ftp:/info.cern.ch/pub/www/doc/http spec.txt.Z

>

Hệ thốn g 2. APA Loại tài liệu Tạp chí Trong văn bản (in-text citation) (Allen, Robbins, Casillas, & Oh, 2008) Danh mục tài liệu (List of References)

Allen, J., Robbins, S., Casillas, A., & Oh, I. (2008). Third-year college retention and transfer: Effects of academic performance, motivation, and social connectedness.

Research in Higher Education

, 49(7), 647-664.

Sách (Anh, 2005)

Anh, D. N. (2005). Publisher.

Internal Migration: Opportunities and Challenges for the Renovations and Development in Vietnam

. Vietnam Asia-pacific Economic Center (VAPEC): The World

Báo cáo (Vietnam Authority of HIV/AIDS Control, 2004)

Vietnam Authority of HIV/AIDS Control. (2004). Annual Report on HIV Program in Vietnam. Ministry of Health, Hanoi, Vietnam.

Trang web (Australian National University, 2003)

Australian National University. (2003). Vietnam: a Transition tiger? Poverty, Location and Internal Migration. Retrieved 18 Jan 2009, from http://epress.anu.edu.au/vietnam/ch16.pdf

.

Hệ thốn g 3.Harva

rd Loại tài liệu Tạp chí Sách Báo cáo Trong văn bản (in-text citation) Danh mục tài liệu (List of References) (Allen et al., 2008) (Anh, 2005)

ALLEN, J., ROBBINS, S., CASILLAS, A. & OH, I. (2008) Third-year college retention and transfer: Effects of academic performance, motivation, and social connectedness.

Research in Higher Education,

49

,

647-664.

ANH, D. N. (2005) Publisher.

Internal Migration: Opportunities and Challenges for the Renovations and Development in Vietnam,

Vietnam Asia-pacific Economic Center (VAPEC), The World

(Vietnam Authority of HIV/AIDS Control, 2004)

VIETNAM AUTHORITY OF HIV/AIDS CONTROL (2004) Annual Report on HIV Program in Vietnam. Ministry of Health, Hanoi, Vietnam.

Trang web (Australian National University, 2003)

AUSTRALIAN NATIONAL UNIVERSITY (2003) Vietnam: a Transition tiger? Poverty, Location and Internal Migration. (online) Available at: http://epress.anu.edu.au/vietnam/ch16.pdf

[Accessed 10 March 2012].

Hệ thốn g 4.Vanco

uver Loại tài liệu Tạp chí Trong văn bản (in-text citation) (1) Danh mục tài liệu (List of References)

1. Allen J, Robbins S, Casillas A, Oh I. Third-year college retention and transfer: Effects of academic performance, motivation, and social connectedness. Research in Higher Education. 2008;49(7):647-64.

Sách (2)

2. Anh DN. Internal Migration: Opportunities and Challenges for the Renovations and Development in Vietnam. Vietnam Asia-pacific Economic Center (VAPEC): The World Publisher; 2005.

Báo cáo (3) Trang web (4)

3. Vietnam Authority of HIV/AIDS Control. Annual Report on HIV Program in Vietnam. Ministry of Health, Hanoi, Vietnam; 2004.

4. Australian National University. Vietnam: a Transition tiger? Poverty, Location and Internal Migration. 2003 [updated 2003; cited 18 Jan 2009]; Available from: http://epress.anu.edu.au/vietnam/ch16.pdf

.

Hệ thốn g 5.Numb

er Loại tài liệu Tạp chí Trong văn bản (in-text citation) [1] Danh mục tài liệu (List of References)

1. Allen, J., et al.,

Third-year college retention and transfer: Effects of academic performance, motivation, and social connectedness.

Research in Higher Education, 2008.

49

(7): p. 647-664.

Sách [2] Báo cáo Trang web [3] [4]

2. Anh, D.N.,

Vietnam Internal Migration: Opportunities and Challenges for the Renovations and Development in

. 2005, Vietnam Asia-pacific Economic Center (VAPEC): The World Publisher.

3. Vietnam Administration of HIV/AIDS Control,

Annual Report on HIV Program in Vietnam

. 2004: Ministry of Health, Hanoi, Vietnam.

4. Australian National University.

Vietnam: a Transition tiger? Poverty, Location and Internal Migration

. 2003 [cited 18 Jan 2009]; Available from: http://epress.anu.edu.au/vietnam/ch16.pdf

.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

TÀI LIỆU THAM KHẢO Central Queensland University Library (2000),

What is a literature review

July , Available at: http://www.library.cqu.edu.au/tutorials/litreviewpages/what.htm (6 2012).

Dự án Việt Nam – Hà Lan và Đơn vị Đào tạo và Tư vấn Nghiên cứu Khoa học (2009),

Gói đào tạo phương pháp xây dựng đề cương nghiên cứu khoa học y học

.

Hay, I., Bochner. & Dungey, C. (2002),

Making the Grade: A Guide to Successful Communication and Study (2nd edn.),

Oxford University Press, Victoria, Australia, pp. 65-85.

Queensland University of Technology (2011), “

Writing Literature Reviews

”, Available at: https://www.dlsweb.rmit.edu.au/lsu/content/2_AssessmentTasks/ass ess_tuts/lit_review_LL/purpose.html (6 July 2012).

Raina, P. (2007),

A short course on systematic reviews for informing health system policy

, 25/06-01/07/2007, Selangor, Malaysia.

Student Learning Centre (2004),

Introductory Academic Program: Academic Writing

, Flinders University, Adelaide, Australia, pp. 12-20.

Student Learning Centre (2006),

Writing a literature review

, Flinders University, Adelaide, Australia.

Thư viện Trung tâm Đại học Quốc gia-Hồ Chí Minh (2011),

Trích dẫn tài liệu tham khảo theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo

.

IV. Quản lý tài liệu tham khảo trong Endnote

8 bước Tổng quan hệ thống

Cochrance, 2011  Defining the review question and developing criteria for including studies   Searching for studies Selecting studies and collecting data      Assessing risk of bias in included studies Analyzing data and undertaking meta-analyses Addressing reporting biases Presenting results and "summary of findings" tables Interpreting results and drawing conclusions

Campbell, 2007: www.ncddr.org/pd/workshops/.../4.1_8StepsC2Review_120507.doc

1. Formulate review questions

 

2. Define inclusion and exclusion criteria

 Participants  Interventions and comparisons Outcomes Type: Study designs and methodological quality (Type)

3. Locate studies – Develop search strategy

considering the following sources  The Campbell Sociological, Psychological, Educational, and Criminological Trials Register (C2-SPECTR),     Electronic databases and trials registers not covered by C2 SPECTR Checking reference lists Hand searching of key journals Personal communication with experts in the field

4. Select studies

 Have eligibility checked by more than one observer  Develop strategy to resolve disagreements  Keep log of excluded studies, with reasons for exclusions  

5. Assess study quality

 Consider assessment by more than one observer  Use simple checklists rather than quality scales Handling of attrition Consider blinding assessors to authors institutions and  journals Assess randomization and power

6. Extract Data

 Design and pilot data extraction form  Consider data extraction by more than one extractor  Consider blinding of extractors to authors, institutions, and journals       

7. Analyze and present results

 Tabulate results from individuals studies  Examine plots Explore possible sources of heterogeneity Consider meta-analysis of all trials or subgroups of   trials Perform sensitivity analyses, examine funnel plots Make list of excluded studies available to interested readers  Examine process/implementation of interventions

8. Interpret results

 Consider limitations, including publication and related biases Consider strength of evidence Consider applicability Consider statistical power Consider economic implications Consider implications for future research