Transcript KRZYŻACY

KRZYŻACY
HENRYK SIENKIEWICZ
AUTOR:

Henryk Adam Aleksander Pius
Sienkiewicz herbu Oszyk, pseudonim Litwos (u
r. 5 maja 1846 w Woli Okrzejskiej, zm. 15
listopada 1916 w Vevey) – polski
nowelista, powieściopisarz i publicysta;
laureat Nagrody Nobla w dziedzinie
literatury w 1905 za całokształt twórczości[1],
jeden z najpopularniejszych pisarzy polskich
przełomu XIX i XX wieku.

Henryk Sienkiewicz był kawalerem
francuskiej Legii Honorowej i członkiem
zagranicznym Serbskiej Akademii Nauk i
Umiejętności.
TWÓRCZOŚĆ AUTORA:
Nowele:

1872 Humoreski z teki Worszyłły

1875 Stary sługa

1876 Hania

1877 Selim Mirza

1877 Szkice węglem

1878 Komedia z pomyłek

1878 Janko Muzykant

1879 Przez stepy

1880 Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela

1880 Niewola tatarska

1880 Za chlebem – na jej podstawie powstało libretto do
opery Konstantego Gorskiego

1880 Orso

1881 W krainie złota

1881 Latarnik

1882 Bartek Zwycięzca

1882 Jamioł

1888 Ta trzecia

1889 Sachem

1889 Wspomnienie z Maripozy

1892 Pójdźmy za Nim!

1897 Na jasnym brzegu
Powieści:

1872 Na marne

Trylogia:

Ogniem i mieczem (1884)

Potop (1886)

Pan Wołodyjowski (1888)

1891 Bez dogmatu

1894 Rodzina Połanieckich

1896 Quo vadis

1900 Krzyżacy

1906 Na polu chwały

1910 Wiry

1912 W pustyni i w puszczy

1914 Legiony
Inne utwory:

1880 Listy z podróży do
Ameryki (reportaże)

1890 Listy z Afryki (reportaże)

1900 Zagłoba swatem (sztuka
sceniczna)
TYTUŁ:



Krzyżacy – powieść historyczna Henryka
Sienkiewicza, która ukazała się po raz pierwszy
w czasopiśmie "Tygodnik Ilustrowany" od lutego
1897 do lipca 1900 roku, a w postaci książkowej
w roku 1900.
W okresie publikacji powieść była protestem
przeciwko germanizacji prowadzonej przez
władze zaboru pruskiego. Sienkiewicz
pisał Krzyżaków ku pokrzepieniu serc Polaków.
Chciał, aby jego książka ukazywała Polskę w
okresie świetności jej oręża.
Książkowe wydanie powieści w roku 1900
uwieńczyło jubileusz dwudziestopięciolecia
pracy pisarza. Krzyżacy ze względu na
antyniemiecką wymowę była pierwszą książką
wydaną w Polsce po zakończeniu II wojny
światowej; powieść została wydana w sierpniu
1945 roku. W 1960, w 550. rocznicę bitwy pod
Grunwaldem, powstał polski film w
reżyserii Aleksandra Forda, pt. Krzyżacy oparty
na powieści. Książka została przetłumaczona na
25 języków.
CZAS I MIEJSCE WYDARZEŃ:


Akcja "Krzyżaków" rozpoczyna się w 1399 r. (śmierć królowej
Jadwigi), a kończy w 1410 r. (bitwa pod Grunwaldem). Epilog
nawiązuje do wydarzeń z 1466 r., kiedy na mocy pokoju
toruńskiego Polska odzyskała Pomorze, Malbork i Elbląg.
Akcja powieści toczy się w wielu miejscach na terenie Polski,
Pomorza, Prus krzyżackich, Litwy i Żmudzi. Rozgrywa się zarówno
w miastach (Kraków,Warszawa, Szczytno, Malbork, Płock,
Ciechanów), jak i we wsiach (Spychów, Bogdaniec). Henryk
Sienkiewicz ukazał w "Krzyżakach" życie na dworach władców,
książąt, dostojników Zakonu Krzyżackiego, siedziby rycerskie, życie
klasztorne i trakty podróżne.





Tłem historycznym Krzyżaków jest fragment
historii Polski przedstawiający konflikt
jagiellońskiej Polski z zakonem krzyżackim.
Na tym tle autor opisuje dzieje barwnych i
wyrazistych postaci. Bohaterami powieści są:
Jurand ze Spychowa i jego córka Danusia, a
także polski rycerz Maćko i jego bratanek
Zbyszko z Bogdańca.
Tragiczna miłość Zbyszka i Danusi stanowi
wątek melodramatyczny, a walka ze
zdradzieckimi Krzyżakami miała podnosić
ducha Polaków pod zaborami.
Kulminacją powieści jest zwycięska bitwa pod
Grunwaldem, przedstawiona jako tryumf
oręża polsko-litewskiego. Przebieg bitwy
Sienkiewicz odtworzył według Jana
Długosza i pod wpływem obrazu Jana
Matejki.
Powieść opisuje wiele wydarzeń i postaci
historycznych, choć nie wszystkie opisane są
zgodnie z prawdą.
Postacie drugoplanowe:
 Anula Sieciechówna – służka Jagienki, zakochał się w niej
Hlawa.
 Cztan z Rogowa – zabiegał wraz z Wilkiem z Brzozowej o
względy Jagienki ze Zgorzelic, córki Zycha; bił się o nią ze
Zbyszkiem z Bogdańca w gospodzie w Krześni; później
walczył w bitwie pod Grunwaldem.
 Wilk z Brzozowej – zabiegał wraz z Cztanem z Rogowa o
względy Jagienki ze Zgorzelic, córki Zycha; bił się o nią ze
Zbyszkiem z Bogdańca w gospodzie w Krześni, pogodził
się z Maćkiem i pomagał mu w dworku.
 Fulko de Lorche – rycerz z Lotaryngii. Był gościem zakonu
krzyżackiego, krewnym książąt z Brabancji. Przyjaźnił się
ze Zbyszkiem z Bogdańca, który uratował go przed turem.
Ożenił się z Jagienką z Długolasu. W bitwie pod
Grunwaldem walczył po stronie wojsk polsko-litewskich.
W wersji filmowej postać tę zagrał Leon Niemczyk.


Hlawa – pomocnik Zbyszka z Bogdańca.
Sanderus – oszust sprzedający fałszywe relikwie.





Tolima – członek świty Juranda ze Spychowa.
Zych ze Zgorzelic – ojciec Jagienki, mąż zmarłej
Małgochny, sąsiad Maćka i Zbyszka. Zajęty
wojowaniem, rzadko przebywał w Zgorzelicach,
pozostawiając córkę pod opieką ojca chrzestnego,
opata Jaśka z Tulczy. Pragnął, by Jagienka wyszła za
Zbyszka z Bogdańca. Posiadał dużą posiadłość
Moczydoły, które zostawił w spadku Jagience, i
Zgorzelice przeznaczone dla jej młodszych braci.
Zginął z rąk rycerzy niemieckich ze Śląska w czasie
napadu na dwór księcia oświęcimskiego, u którego
przebywał w gościnie.
Zygfryd de Löwe – kat Danusi.
Rotgier – zakonnik krzyżacki; był ulubieńcem
Zygfryda de Löwe, który traktował go jak swojego
syna; uknuł wraz z Gotfrydem i Danveldem spisek
celem porwania Danusi Jurandówny. Wyzwał Zbyszka
z Bogdańca na "sąd Boży", czyli pojedynek na śmierć i
życie, w którym został pokonany.
Skirwoiłło – wódz Żmudzinów.
RODZAJ I GATUNEK LITERACKI:


Rodzaj literacki- epika:
 Epika – jeden z trzech rodzajów
literackich (obok liryki i dramatu). Ukształtowała
się z ustnych sag, podań, legend i mitów o
przeszłości. Cechami epiki jest obecność narratora,
świat przedstawiony oraz fabuła i układ
przyczynowo-skutkowy wydarzeń.
Gatunek literacki- powieść historyczna:
 Powieść historyczna – jedna z odmian powieści,
której powstanie w nowożytnej formie datuje się
na początek XIX wieku. Jej korzenie, według
niektórych badaczy, sięgają starożytności
(Odyseja), a przede wszystkim –
średniowiecznych romansów rycerskich, czy
późniejszych XVI lub XVII-wiecznych romansów
awanturniczych. Powieść historyczna jest
utworem dymorficznym, powstałym na dwóch
podstawowych płaszczyznach konstrukcji fabuły –
historycznej i literackiej, przy czym w zależności
od obowiązujących nurtów czy prądów literackich,
zdolności pisarskich twórców i oczekiwań
czytelniczych, wzajemny stosunek tych dwóch
płaszczyzn w trakcie ewolucji gatunku ulegał
zmianie.
Bibliografia:
 www.wikipedia.pl
 www.sciąga.pl
 H. Sienkiewicz
„Krzyżacy” Zielona
sowa 2000r.
DZIĘKUJE 