Transcript Pozytywizm
POZYTYWIZM
1863-1890/92
Opracowała: Krupińska Kinga
Wstępnie o epoce
Kierunek myśli w filozofii i literaturze zainicjowany przez Augusta Comte'a w połowie XIX wieku i kontynuowany do czasów współczesnych. Podstawowa teza pozytywizmu głosi, że jedynie prawdziwą wiedzą jest wiedza naukowa, która może być zdobyta tylko dzięki pozytywnej afirmacji teorii za pomocą empirycznej metody naukowej.
Pozytywizm w Polsce
W literaturze polskiej pozytywizm to nurt literacki, który występował w okresie od powstania styczniowego do lat 90. XIX wieku. W historii literatury pozytywizm występuje po okresie romantyzmu i poprzedza okres Młodej Polski.
Wartości i idee pozytywistyczne w kontekście epoki romantyzmu
Pozytywiści zrezygnowali z wali narodowo-wyzwoleńczej, ponieważ uznali, że przyniosła ona więcej szkody niż pożytku.
Młodemu pokoleniu obce stały się romantyczne idee mesjanizmu. Ani cierpienie za miliony, ani walka za miliony, ale praca dla dobra ogółu urosła do rangi najwyższej cnoty. Była też miernikiem wartości jednostki i jej patriotyzmu.
Najważniejsze hasła i poglądy epoki
• • • • Determinizm- pogląd filozoficzny głoszący, że wszystkie zdarzenia są powiązane łańcuchami przyczynowo- skutkowymi; Ewolucjonizm- nurt myślowy głoszący, że wszystkie formy bytu podlegają ewolucji ( nieustanna przemiana i rozwój) od form najprostrzych do bardziej złożonych; Utylitaryzm- zasada opierająca się na przekonaniu że normy etyczne i zasady życia społecznego nie są nam dane od Boga, ale są wypadkową ludzkich egoizmów; Scjentyzm- postawa myślowa głosząca, że aby zmienić rzeczywistość, trzeba ją poznać i zrozumieć ponieważ tylko wiedza wiedza o faktach daje nad nimi władzę.
Pozytywistyczny program
• • • • • Praca u podstaw szerzenie oświaty wśród najbiedniejszych warstw społecznych.
Praca organiczna organizm państwowy i wszystkie jego warstwy społeczne muszą dobrze funkcjonować, aby cały system był zdrowy.
Emancypacja kobiet zrównanie praw kobiet i mężczyzn.
Asymilacja Żydów próba wali ze stereotypem Żyda, przeświadczenie, że należy zgłębić wiedzę o narodzie, z którym żyje się pod jednym dachem przez wiele wieków i zmienić do niego swój stosunek, bo na to zasługuje.
Scjentyzm pogląd, który zakłada, że poznanie naukowe umożliwia uzyskanie wartościowej wiedzy.
Główni przedstawiciele
August Comte Fiodor Dostojewski Henryk Sienkiewicz Charles Darwin Aleksander Świętochowski Eliza Orzeszkowa Bolesław Prus Herbert Spencer
Cechy literatury
• • • • • Realistyczna, Utylitarna, Tendencyjna, podporządkowana ideom programu pozytywistycznego, Propagująca nowy model patriotyzmu, Kierująca wzorce osobowe, np.: społecznika, filantropa, kobiety emancypantki.
Najczęstsze motywy w pozytywizmie w wybranych lekturach
• • • • • • • Emancypacja kobiet- „Lalka” B. Prus, „Nad Niemnem” E. Orzeszkowa Kwestia Żydowska- „Mendel Gdański” M. Konopnicka, „Lalka” B. Prus Miasto- „Lalka” B. Prus, „Kamizelka” B. Prus, „Mendel Gdański” M. Konopnicka Miłość do ojczyzny- „Lalka” B. Prus, „Nad Niemnem” E. Orzeszkowa, „Potop” H. Sienkiewicz, „Gloria Victis” E. Orzeszkowa Ojczyzna- „Lalka” B. Prus, „Gloria Victis” E. Orzeszkowa, „Do młodych” A. Asnyka Praca- „Lalka” B. Prus, „Nad Niemnem” E. Orzeszkowa Miłość trudna- „Zbrodnia i kara” F. Dostojewski, „Lalka” B. Prus
• • • • • •
Najpopularniejsze gatunki literackie
Nowela zwięzły utwór narracyjny, pisany prozą, o wyraźnej akcji i prostej, najczęściej jednowątkowej fabule („Mendel Gdański” , „Kamizelka”).
Powieść tendencyjna podstaw”.
podporządkowana propagowaniu haseł „pracy organicznej” i „pracy u Powieść realistyczna charakteryzuje się pogłębionym portretem psychologicznym bohaterów nałożonym na krytyczną analizę zjawisk społecznych (" Lalka„ , " Nad Niemnem„).
Powieść naturalistyczna to strzęp rzeczywistości widzianej przez pryzmat temperamentu artysty.
Powieść historyczna odmiana powieści o tematyce historycznej, łącząca materiał historyczny z fikcją, mieszająca postacie fikcyjne z historycznymi.
Felieton specyficzny rodzaj publicystyki, krótki utwór dziennikarski utrzymany w osobistym tonie, lekki w formie, wyrażający - często skrajnie złośliwie - osobisty punkt widzenia autora.
ZADANIA STAWIANE PRZED LITERATURĄ
Twórczość pozytywistyczna miała angażować się społecznie. Jej autor ma być nauczycielem społeczeństwa, natomiast tworzenie służbą państwową. Orzeszkowa uważała, iż literatura powstająca współcześnie, nie oddaje prawd życiowych i społecznych, nie podejmuje tematów dotyczących kwestii współczesności, krąży wokół problemów anachronicznych, nie dotrzymuje kroku życiu. Literatura oraz życie ulegają ewolucji. Orzeszkowa domaga się, by twórca zjednoczył się sercem, a także umysłem ze społecznością. Podobne kwestie poruszał również Henryk Sienkiewicz. Doradza porzucenie egoizmu, zwrócenie baczniejszej uwagi na problemy społeczne, jego zdaniem propagowanym gatunkiem literackim powinna być powieść, której celem jest być użyteczną, ma przyszłość. Dla niego jest to forma literacka, służąca najbardziej propagandzie oraz agitacji. Orzeszkowa przytakuje jego poglądom.
Bibliografia
1.
http://pozytywizm.klp.pl/ 2.
http://www.bryk.pl/wypracowania/język_pol ski/pozytywizm/omowienie_epoki_pozytywiz m.html
3.
http://sciaga.info/ 4. polskina5.pl/pozytywizm 5. Vademecum język polski 6.
http://pl.wikipedia.org