Transcript Temperament - Integratie

Introductie tot temperament
Geef me de moed om te veranderen
wat ik kan veranderen
Geef me de kracht te aanvaarden
wat ik niet kan veranderen
En geef me de wijsheid
om het verschil tussen beide te zien
Jan Vertriest AIP
Succesfactoren in therapie
Algemene
Verandering door factoren
non-specifieke factoren
buiten de therapie
30%
40%
Technieken
15%
Placebo effecten
15%
Bron: leerboek integratieve psychotherapie / de Tijdstroom
Jan Vertriest AIP
Succesfactoren in therapie
1/ de motivatie van de client
2/ de persoonlijkheid van de
therapeut / psychoconsulent *
3/ de gebruikte techniek of
therapeutische richting
4/ het placebo effect
Bron: leerboek integratieve psychotherapie / de Tijdstroom
pg21 + hoofdstuk 11 “ de therapeut “ mia leijssen
Jan Vertriest AIP
Het biopsychosociaal model
GEEST
LICHAAM
OMGEVING
SOCIAAL
PSYCHO
BIO
Gedrag is resultaat van de interactie tussen persoonlijkheid en omgeving
Jan Vertriest AIP
De bewustzijnspiramide
BIO
ONBEWUSTE
ONDERBEWUSTE
PSYCHO
CONSTITUTI E
fysiologie
CONDITIE
energieniveau
STEMMING
lange termijn
TEMPERAMENT
aangeboren patronen
BEHOEFTEN
fysiologische,
zekerheid, sociale,
erkenning en
waardering, liefde
zelfrealisatie
PERCEPTIE
sensatie,emotie, cognitie,
doelen, motivatie, waarden, ethiek, spiritualiteit
VAARDIGHEDEN
BEWUSTE
SOCIAAL
sterktes/zwaktes
GEDRAG
INTERACTIE
OMGEVING
relatie, communicatie
De bewustzijnspiramide
BIO
ONBEWUSTE
ONDERBEWUSTE
PSYCHO
CONSTITUTI E
fysiologie
CONDITIE
energieniveau
STEMMING
lange termijn
TEMPERAMENT
aangeboren patronen
BEHOEFTEN
fysiologische,
zekerheid, sociale,
erkenning en
waardering, liefde
zelfrealisatie
PERCEPTIE
sensatie,emotie, cognitie,
doelen, motivatie, waarden, ethiek, spiritualiteit
VAARDIGHEDEN
BEWUSTE
SOCIAAL
sterktes/zwaktes
GEDRAG
INTERACTIE
OMGEVING
relatie, communicatie
De bewustzijnspiramide
BIO
ONBEWUSTE
ONDERBEWUSTE
PSYCHO
CONSTITUTI E
fysiologie
CONDITIE
energieniveau
STEMMING
lange termijn
TEMPERAMENT
aangeboren patronen
BEHOEFTEN
fysiologische,
zekerheid, sociale,
erkenning en
waardering, liefde
zelfrealisatie
PERCEPTIE
sensatie,emotie, cognitie,
doelen, motivatie, waarden, ethiek, spiritualiteit
VAARDIGHEDEN
BEWUSTE
SOCIAAL
sterktes/zwaktes
GEDRAG
INTERACTIE
OMGEVING
relatie, communicatie
De bewustzijnspiramide
BIO
ONBEWUSTE
ONDERBEWUSTE
PSYCHO
CONSTITUTI E
fysiologie
CONDITIE
energieniveau
STEMMING
lange termijn
TEMPERAMENT
aangeboren patronen
BEHOEFTEN
fysiologische,
zekerheid, sociale,
erkenning en
waardering, liefde
zelfrealisatie
PERCEPTIE
sensatie,emotie, cognitie,
doelen, motivatie, waarden, ethiek, spiritualiteit
VAARDIGHEDEN
BEWUSTE
SOCIAAL
sterktes/zwaktes
GEDRAG
INTERACTIE
OMGEVING
relatie, communicatie
De bewustzijnspiramide
BIO
ONBEWUSTE
ONDERBEWUSTE
PSYCHO
CONSTITUTI E
fysiologie
CONDITIE
energieniveau
STEMMING
lange termijn
TEMPERAMENT
aangeboren patronen
BEHOEFTEN
fysiologische,
zekerheid, sociale,
erkenning en
waardering, liefde
zelfrealisatie
PERCEPTIE
sensatie,emotie, cognitie,
doelen, motivatie, waarden, ethiek, spiritualiteit
VAARDIGHEDEN
BEWUSTE
SOCIAAL
sterktes/zwaktes
GEDRAG
INTERACTIE
OMGEVING
relatie, communicatie
De bewustzijnspiramide
BIO
ONBEWUSTE
ONDERBEWUSTE
PSYCHO
CONSTITUTI E
fysiologie
CONDITIE
energieniveau
STEMMING
lange termijn
TEMPERAMENT
aangeboren patronen
BEHOEFTEN
fysiologische,
zekerheid, sociale,
erkenning en
waardering, liefde
zelfrealisatie
PERCEPTIE
sensatie,emotie, cognitie,
doelen, motivatie, waarden, ethiek, spiritualiteit
VAARDIGHEDEN
BEWUSTE
SOCIAAL
sterktes/zwaktes
GEDRAG
INTERACTIE
OMGEVING
relatie, communicatie
De bewustzijnspiramide
BIO
ONBEWUSTE
ONDERBEWUSTE
PSYCHO
CONSTITUTI E
fysiologie
CONDITIE
energieniveau
STEMMING
lange termijn
TEMPERAMENT
aangeboren patronen
BEHOEFTEN
fysiologische,
zekerheid, sociale,
erkenning en
waardering, liefde
zelfrealisatie
PERCEPTIE
sensatie,emotie, cognitie, intuïtie
doelen, motivatie, waarden, ethiek, spiritualiteit
VAARDIGHEDEN
BEWUSTE
SOCIAAL
sterktes/zwaktes
GEDRAG
INTERACTIE
OMGEVING
relatie, communicatie
BIO
ONBEWUSTE
ONDERBEWUSTE
PSYCHO
CONSTITUTI E
fysiologie
CONDITIE
energieniveau
STEMMING
lange termijn
TEMPERAMENT
aangeboren patronen
BEHOEFTEN
fysiologische,
zekerheid, sociale,
erkenning en
waardering, liefde
zelfrealisatie
PERCEPTIE
sensatie,emotie, cognitie,
doelen, motivatie, waarden, ethiek, spiritualiteit
VAARDIGHEDEN
BEWUSTE
SOCIAAL
sterktes/zwaktes
GEDRAG
INTERACTIE
OMGEVING
relatie, communicatie
Temperamentgerichte therapie
Persoonlijkheid = Temperament + Karakter
Temperament = een patroon, een gedrevenheid,
een “ default” instelling, een blauwdruk
Ken jezelf, ken de ander
Als je weet wie je bent, heb je meer vrijheid
om te zijn wie je niet bent
Als je weet wie de ander is, heb je meer vrijheid
om hem te begijpen en te aanvaarden zoals hij is
Begrip is het begin van alle empathie
Jan Vertriest AIP
Introductie tot temperament
Gebaseerd op de temperamentleer van de
Amerikaanse psycholoog David Keirsey
http://www.keirsey.com
En de studie van de Amerikaanse psychologe
Linda V.Berens
http://www.telospublications.com
Jan Vertriest AIP
Zoals de bomen in een bos zijn
we allemaal uniek en
verbonden
We zijn zelforganiserende
systemen binnen een groter
zichzelf organiserend geheel
Om te overleven moet elk systeem zich op
zich kunnen ontwikkelen en tegelijkertijd
verbonden blijven met andere systemen
We moeten op zoek gaan naar onze eigen
identiteit, ons uniek zijn herkennen ,
erkennen en behouden en zo integraal deel
uitmaken van een grotere gemeenschap
Jan Vertriest AIP
Wie ben ik?
Wat zijn mijn sterktes - zwaktes
Wat zijn mijn specifieke gedragspatronen,
vaardigheden, waarden, behoeften?
Wat is mijn voorkeur- functioneringsniveau?
Hoe en waar kan ik groeien?
Wie ben jij?
Wat zijn jouw sterktes - zwaktes
Wat zijn jouw specifieke gedragspatronen,
vaardigheden, waarden, behoeften?
Wat is jouw voorkeur- functioneringsniveau?
Hoe en waar kan jij groeien?
Hoe kan ik je beter begrijpen?
Hoe kan ik je op weg helpen te groeien?
Jan Vertriest AIP
Gedrag = f ( persoonlijkheid <–> omgeving )
Persoonlijkheid = Temperament+ Karakter
Temperament
Karakter
Fysiologisch
Psychologisch
Aangeboren
Aangeleerd
Voorkeuren
Gewoontes
Hardware
Software
Fundament
Opbouw
Vingerafdruk
Handdruk
Aanleg
Attitude
Jan Vertriest AIP
2500 JAAR
GESCHIEDENIS
VAN HET
TEMPERAMENT
Hippocrates (460vC)
Galenius (190vC)
Paracelsus (1550)
Kretschmer (1920)
Spraenger (1914)
Myers (1958)
Keirsey (1978)
Cloninger (1993)
Schizoid
(Kretschmer)
Intuiting
(Jung-Myers)
Cycloid
Gele gal
Cholerisch
Nymf/water
Hyperesthetisch
Religieus
Intuitie, Gevoel NF
IDEALIST
LEEDVERMIJDEND
Zwarte gal
Melancholisch
Gnoom/ aarde
Depressief
Economisch
Sensing, Judging SJ
BEWAKER
SOCIAAL GERICHT
Hippocrates
Galenius
Paracelsus
Kretschmer
Spraenger
Myers
Keirsey
Cloninger
Flegma
Flegmatisch
Sylf/ lucht
Anesthetisch
Theoretisch
Intuitie, Denken NT
RATIONALIST
VOLHARDEND
Bloed
Sanguinisch
Salamander/ vuur
Hypomanisch
Esthetisch
Sensing, Perceiving SP
ARTIEST
PRIKKELZOEKEND
Sensing
Jan Vertriest AIP
2500 JAAR
GESCHIEDENIS
VAN HET
TEMPERAMENT
Hippocrates (460vC)
Galenus (190vC)
Paracelsus (1550)
Kretschmer (1920)
Spraenger (1914)
Myers (1958)
Keirsey (1978)
Cloninger (1993)
Schizoid
(Kretschmer)
Intuiting
(Jung-Myers)
Cycloid
Gele gal
Cholerisch
Nymf/water
Hyperesthetisch
Religieus
Intuitie, Gevoel NF
IDEALIST
LEEDVERMIJDEND
Zwarte gal
Melancholisch
Gnoom/ aarde
Depressief
Economisch
Sensing, Judging SJ
BEWAKER
SOCIAAL GERICHT
Hippocrates
Galenus
Paracelsus
Kretschmer
Spraenger
Myers
Keirsey
Cloninger
Flegma
Flegmatisch
Sylf/ lucht
Anesthetisch
Theoretisch
Intuitie, Denken NT
RATIONALIST
VOLHARDEND
Bloed
Sanguinisch
Salamander/ vuur
Hypomanisch
Esthetisch
Sensing, Perceiving SP
ARTIEST
PRIKKELZOEKEND
Sensing
Jan Vertriest AIP
2500 JAAR
GESCHIEDENIS
VAN HET
TEMPERAMENT
Hippocrates (460vC)
Galenus (190vC)
Paracelsus (1550)
Kretschmer (1920)
Spraenger (1914)
Myers (1958)
Keirsey (1978)
Cloninger (1993)
Schizoid
(Kretschmer)
Intuiting
(Jung-Myers)
Cycloid
Gele gal
Cholerisch
Nymf/water
Hyperesthetisch
Religieus
Intuitie, Gevoel NF
IDEALIST
LEEDVERMIJDEND
Zwarte gal
Melancholisch
Gnoom/ aarde
Depressief
Economisch
Sensing, Judging SJ
BEWAKER
SOCIAAL GERICHT
Hippocrates
Galenus
Paracelsus
Kretschmer
Spraenger
Myers
Keirsey
Cloninger
Flegma
Flegmatisch
Sylf/ lucht
Anesthetisch
Theoretisch
Intuitie, Denken NT
RATIONALIST
VOLHARDEND
Bloed
Sanguinisch
Salamander/ vuur
Hypomanisch
Esthetisch
Sensing, Perceiving SP
ARTIEST
PRIKKELZOEKEND
Sensing
Jan Vertriest AIP
2500 JAAR
GESCHIEDENIS
VAN HET
TEMPERAMENT
Hippocrates (460vC)
Galenus (190vC)
Paracelsus (1550)
Kretschmer (1920)
Spraenger (1914)
Myers (1958)
Keirsey (1978)
Cloninger (1993)
Schizoide
(Kretschmer)
Intuiting
(Jung-Myers)
Cycloide
Gele gal
Cholerisch
Nymf/water
Hyperesthetisch
Religieus
Intuitie, Gevoel NF
IDEALIST
LEEDVERMIJDEND
Zwarte gal
Melancholisch
Gnoom/ aarde
Depressief
Economisch
Sensing, Judging SJ
BEWAKER
SOCIAAL GERICHT
Hippocrates
Galenus
Paracelsus
Kretschmer
Spraenger
Myers
Keirsey
Cloninger
Flegma
Flegmatisch
Sylf/ lucht
Anesthetisch
Theoretisch
Intuitie, Denken NT
RATIONALIST
VOLHARDEND
Bloed
Sanguïnisch
Salamander/ vuur
Hypomaan
Esthetisch
Sensing, Perceiving SP
ARTIEST
PRIKKELZOEKEND
Sensing
Jan Vertriest AIP
2500 JAAR
GESCHIEDENIS
VAN HET
TEMPERAMENT
Hippocrates (460vC)
Galenus (190vC)
Paracelsus (1550)
Kretschmer (1920)
Spraenger (1914)
Myers (1958)
Keirsey (1978)
Cloninger (1993)
Schizoide
(Kretschmer)
Intuiting
(Jung-Myers)
Cycloide
Gele gal
Cholerisch
Nymf/water
Hyperesthetisch
Religieus
Intuitie, Gevoel NF
IDEALIST
LEEDVERMIJDEND
Zwarte gal
Melancholisch
Gnoom/ aarde
Depressief
Economisch
Sensing, Judging SJ
BEWAKER
SOCIAAL GERICHT
Hippocrates
Galenus
Paracelsus
Kretschmer
Spraenger
Myers
Keirsey
Cloninger
Flegma
Flegmatisch
Sylf/ lucht
Anesthetisch
Theoretisch
Intuitie, Denken NT
RATIONALIST
VOLHARDEND
Bloed
Sanguïnisch
Salamander/ vuur
Hypomaan
Esthetisch
Sensing, Perceiving SP
ARTIEST
PRIKKELZOEKEND
Sensing
Jan Vertriest AIP
2500 JAAR
GESCHIEDENIS
VAN HET
TEMPERAMENT
Hippocrates (460vC)
Galenus (190vC)
Paracelsus (1550)
Kretschmer (1920)
Spraenger (1914)
Myers (1958)
Keirsey (1978)
Cloninger (1993)
Schizoide
(Kretschmer)
Intuiting
(Jung-Myers)
Cycloide
Gele gal
Cholerisch
Nymf/water
Hyperesthetisch
Religieus
Intuïtie, Gevoel NF
IDEALIST
LEEDVERMIJDEND
Zwarte gal
Melancholisch
Gnoom/ aarde
Depressief
Economisch
Sensing, Judging SJ
BEWAKER
SOCIAAL GERICHT
Hippocrates
Galenus
Paracelsus
Kretschmer
Spraenger
Myers
Keirsey
Cloninger
Flegma
Flegmatisch
Sylf/ lucht
Anesthetisch
Theoretisch
Intuïtie, Denken NT
RATIONALIST
VOLHARDEND
Bloed
Sanguïnisch
Salamander/ vuur
Hypomaan
Esthetisch
Sensing, Perceiving SP
ARTIEST
PRIKKELZOEKEND
Sensing
Jan Vertriest AIP
2500 JAAR
GESCHIEDENIS
VAN HET
TEMPERAMENT
Hippocrates (460vC)
Galenus (190vC)
Paracelsus (1550)
Kretschmer (1920)
Spraenger (1914)
Myers (1958)
Keirsey (1978)
Cloninger (1993)
Schizoide
(Kretschmer)
Intuiting
(Jung-Myers)
Cycloide
Gele gal
Cholerisch
Nymf/water
Hyperesthetisch
Religieus
Intuïtie, Gevoel NF
IDEALIST
LEEDVERMIJDEND
Zwarte gal
Melancholisch
Gnoom/ aarde
Depressief
Economisch
Sensing, Judging SJ
BEWAKER
SOCIAAL GERICHT
Hippocrates
Galenus
Paracelsus
Kretschmer
Spraenger
Myers
Keirsey
Cloninger
Flegma
Flegmatisch
Sylf/ lucht
Anesthetisch
Theoretisch
Intuïtie, Denken NT
RATIONALIST
VOLHARDEND
Bloed
Sanguinisch
Salamander/ vuur
Hypomaan
Esthetisch
Sensing, Perceiving SP
ARTIEST
PRIKKELZOEKEND
Sensing
Jan Vertriest AIP
2500 JAAR
GESCHIEDENIS
VAN HET
TEMPERAMENT
Hippocrates (460vC)
Galenius (190vC)
Paracelsus (1550)
Kretschmer (1920)
Spraenger (1914)
Myers (1958)
Keirsey (1978)
Cloninger (1993)
Schizoide
(Kretschmer)
Intuiting
(Jung-Myers)
Cycloide
Gele gal
Cholerisch
Nymf/water
Hyperesthetisch
Religieus
Intuïtie, Gevoel NF
IDEALIST
LEEDVERMIJDEND
Zwarte gal
Melancholisch
Gnoom/ aarde
Depressief
Economisch
Sensing, Judging SJ
BEWAKER
SOCIAAL GERICHT
Hippocrates
Galenius
Paracelsus
Kretschmer
Spraenger
Myers
Keirsey
Cloninger
Flegma
Flegmatisch
Sylf/ lucht
Anesthetisch
Theoretisch
Intuïtie, Denken NT
RATIONALIST
VOLHARDEND
Bloed
Sanguinisch
Salamander/ vuur
Hypomaan
Esthetisch
Sensing, Perceiving SP
ARTIEST
PRIKKELZOEKEND
Sensing
Jan Vertriest AIP
Het proces van zelf - ontdekking
Het Johari venster
(Joseph Luft & Harry Ingham)
Bekend voor jezelf Onbekend voor jezelf
Bekend voor anderen
Onbekend voor anderen
Arena
(openbare kennis)
Blinde vlek
(schaduw)
Wat we zien en horen
Jouw geschenk aan
mij (feed-back)
Mijn privé gebied
(masker)
Aan mij om het te
tonen
Het onbewuste. . .
Onmeetbaar
Kan geleidelijkaan
bewust gemaakt
worden
Jan Vertriest AIP
Het proces van zelf - ontdekking
Het Johari venster
(Joseph Luft & Harry Ingham)
Bekend voor jezelf Onbekend voor jezelf
Bekend voor anderen
Onbekend voor anderen
Arena
(openbare kennis)
Blinde vlek
(schaduw)
Wat we zien en horen
Jouw geschenk aan
mij (feed-back)
Mijn privé gebied
(masker)
Aan mij om het te
tonen
Het onbewuste. . .
Onmeetbaar
Kan geleidelijkaan
bewust gemaakt
worden
Jan Vertriest AIP
Het proces van zelf - ontdekking
Het Johari venster
(Joseph Luft & Harry Ingham)
Bekend voor jezelf Onbekend voor jezelf
Bekend voor anderen
Onbekend voor anderen
Arena
(openbare kennis)
Blinde vlek
(schaduw)
Wat we zien en horen
Jouw geschenk aan
mij (feed-back)
Mijn privé gebied
(masker)
Aan mij om het te
tonen
Het onbewuste. . .
Onmeetbaar
Kan geleidelijkaan
bewust gemaakt
worden
Jan Vertriest AIP
Het proces van zelf - ontdekking
Het Johari venster
(Joseph Luft & Harry Ingham)
Bekend voor jezelf Onbekend voor jezelf
Bekend voor anderen
Onbekend voor anderen
Arena
(openbare kennis)
Blinde vlek
(schaduw)
Wat we zien en horen
Jouw geschenk aan
mij (feed-back)
Mijn privé gebied
(masker)
Aan mij om het te
tonen
Het onbewuste. . .
Onmeetbaar
Kan geleidelijkaan
bewust gemaakt
worden
Jan Vertriest AIP
Het proces van zelf - ontdekking
Het Johari venster
(Joseph Luft & Harry Ingham)
Bekend voor jezelf Onbekend voor jezelf
Bekend voor anderen
Onbekend voor anderen
Arena
(openbare kennis)
Blinde vlek
(schaduw)
Wat we zien en horen
Jouw geschenk aan
mij (feed-back)
Mijn privé gebied
(masker)
Aan mij om het te
tonen
Het onbewuste. . .
Onmeetbaar
Kan geleidelijkaan
bewust gemaakt
worden
Jan Vertriest AIP
Inzicht in ons eigen temperament helpt ons te
ontdekken hoe onze natuur zich van begin af in een
bepaald patroon ontwikkeld heeft
NEE
JA
JA
Jan Vertriest AIP
We groeien binnen het patroon van ons temperament
We evolueren naar een rijpere versie van het origineel
Jan Vertriest AIP
Temperament is een patroon waarbinnen we groeien.
Diepere lagen sturen de meer naar buiten gelegen.
Gedrag
vaardigheden
waarden
behoeften
groei
Jan Vertriest AIP
Net als de ringen in de doorsnede van een boom elk
hun eigen functie hebben in het geheel, hebben de
essentiële bouwstenen van elk temperament hun
functie in het complete patroon.
Net als de kern van de stam van een boom heeft elk
temperament zijn eigen kern. De groei begint vanuit
het centrum naar buiten toe. De kern zorgt voor
transport van voedsel naar alle groeiende gedeelten.
Als de kern beschadigd is, sterft de boom
Jan Vertriest AIP
Door onze talenten te gebruiken bevredigen we onze
kernbehoeften en zorgen we ervoor dat onze
kernwaarden naar buiten gebracht worden.
De buitenrand van de boom zorgt voor bescherming
en interactie met de omgeving
Ons voorkeurgedrag zorgt voor interactie met onze
omgeving, in congruentie met ons temperament
Jan Vertriest AIP
De 4 temperamenten ( Keirsey )
IDEALIST
BEWAKER
RATIONALIST
ARTIEST
Jan Vertriest AIP
Bewaker
Plicht
Service
Nut
Zekerheid
Stabiliteit
Sequentieel denken
Tradities
Logistiek
Lidmaatschap
Verantwoordelijkheid
Jan Vertriest AIP
Bewaker
Wil erbij horen, lid zijn van de groep.
Streeft naar verantwoordelijkheid, betrouwbaarheid en
voorspelbaarheid. Is genereus, dienstbaar en plichtsbewust.
Richt organisaties op, ondersteunt ze en maakt standaard
procedures. Is beschermend en voorzichtig. Kijkt naar het
verleden en houdt van traditie. Houdt van ceremonies en regels.
Heeft vertrouwen in contracten en autoriteiten. Wil veiligheid en
stabiliteit.
Denkt conventioneel, vergelijkend, associërend, en in stappen.
Is vaak ernstig, betrokken en fatalistisch. Is erin gespecialiseerd
om te zorgen dat zaken, informatie en mensen op de juiste plaats
zijn, in de juiste hoeveelheid, in de juiste kwaliteit op het juiste
moment = logistieker.
Is vaak terug te vinden in business en handel.
Jan Vertriest AIP
artiest
Contextueel denken
Nu!
Impuls Probleem oplossen
taktiek
Uiterlijk voorkomen spontaneïteit
Actie
En nu wat nog?
Variatie
Impact
Professioneel
Prestatie
Jan Vertriest AIP
Artiest
Wil vrij zijn om te kiezen wat hij elk ogenblik gaat doen.
Zoekt naar impact en resultaat. Wil goed overkomen, stoutmoedig
en optimistisch. Gaat volledig op in de actie van het ogenblik.
Is gericht op het hier en nu. Zoekt avontuur en prikkeling.
Houdt van spontaneïteit. Vertrouwt op zijn impulsiviteit, geluk en
eigen creativiteit om de problemen op te lossen wanneer ze zich
voordoen.
Denkt in termen van variatie. Kan iets in detail beschrijven en
zoekt constant naar relevante informatie.
Houdt van beweging, feesten en spelletjes. Is van nature uit een
onderhandelaar. Grijpt elke mogelijke kans aan. Is een begaafd
tacticus. Doet de juiste zet op het juiste ogenblik Is aangetrokken
tot werk met veel variatie.
Jan Vertriest AIP
Rationalist
Kennis
Begrip
Inzicht
Competentie
Concepten
Ideeën
Strategieën
Logica
Differentieel denken
Design
Categoriseren
Waarom
Jan Vertriest AIP
Rationalist
Wil kennis vergaren en competentie om te slagen in het leven.
Wil begrijpen hoe de wereld in elkaar zit en hoe dingen werken.
Is theoretisch gericht.
Ziet alles relatief en voorwaardelijk. Is gericht op het oneindige.
Vertrouwt logica en rede. Wil een logische verklaring voor alles.
Is skeptisch. Denkt in termen van verschillen, afwijkingen,
definities, structuren en functies. Neigt naar precisie, vooral in
gedachten en taal. Is sterk in lange termijn planning, uitvinden,
ontwerpen en definiëren. Is meestal kalm en individualistisch.
Is vaak geïnteresseerd in techniek en wetenschap. Goed geschikt
voor het ontwerpen van een strategie. Sterk zowel in sociale als in
natuurwetenschappen.
Jan Vertriest AIP
Idealist
Groei
Integriteit
Eenheid
Diplomatie
Integratiefdenken
denken
Integratief
Ethiek
Authenticiteit
Je eigen zelf worden
Zin en Betekenis
Menselijk Potentiëel
Empathische relaties
Jan Vertriest AIP
Idealist
Wil authentiek zijn, welwillend en empathisch. Is op zoek naar
eigen identiteit, zingeving en betekenis. Is gericht op zinvolle en
diepgaande relaties. Is romantisch en idealistisch en wil de wereld
verbeteren. Kijkt naar de toekomst. Vertrouwt op zijn intuïtie,
verbeelding en eigen impressies. Is gericht op het ontwikkelen
van zijn mogelijkheden, zorgt voor groei , coaching, aanleren,
raad geven, communiceren. Is meestal enthousiast.
Denkt integratief en zoekt punten van gelijkheid en universaliteit.
Is vlot in het gebruik van symboliek en metaforen om verschillen
in standpunt te overbruggen. Is diplomaat.
Is vaak aangetrokken tot werk dat inspirerend werkt en gericht is
op het ontwikkelen van mensen en relaties.
Jan Vertriest AIP
Wat is jouw temperament?
Neem een paar minuten tijd om na te denken over jezelf. Denk eens
aan het leukste werk dat je ooit gedaan hebt. Wat maakte dat je juist
dit dit het leukste vond? Welke vaardigheden kon je gebruiken die je
zoveel voldoening gaven? Wat leek je zo gemakkelijk te gaan en zo
natuurlijk te verlopen?
Neem nog een paar minuten tijd om nu eens te denken aan de
vervelendste of slechtste job die je ooit hebt gedaan. Welke
vaardigheden moest je gebruiken die je zoveel energie kostten?
Jan Vertriest AIP
Johari window
behoeften
Het realiseren van je kernbehoeften is de sleutel tot motivatie,
verhoogde productiviteit, persoonlijke bevrediging en geluk
Het ontbreken van mogelijkheden om je behoeften te realiseren leidt
vaak tot ontevredenheid en ernstige stress
waarden
Waarden geven aan wat jij belangrijk vindt. Zij vertellen ons hoe
iemand jou aandacht kan trekken en in jou energie komen.
Waarden geven die dingen aan die van vitaal belang zijn voor het
realiseren van je kernbehoeften.
Het niet gerespecteerd worden in je waarden geeft je een gevoel van
afwijzing, onbegrip , onzekerheid of walging
Jan Vertriest AIP
Johari window
vaardigheden
Elk temperamentstype heeft zijn specifieke talenten. Het
ontwikkelen ervan is basis van het fundamenteel zelfvertrouwen.
Groeien geschiedt eveneens door het ontwikkelen van
complementaire vaardigheden van andere temperamentstypes.
Het ontbreken van mogelijkheden om je vaardigheden te realiseren
leidt vaak tot vervreemding van jezelf ,twijfel en ongeluksgevoel.
gedrag
Elk temperamentstype heeft zijn voorkeurgedragingen. Groeien
geschiedt eveneens door het ontwikkelen van complementaire
gedrag van andere temperamentstypes.
Gedrag dat niet je voorkeur wegdraagt is mogelijk doch vraagt
meer energie: vb. schrijven met je linkerhand (voor rechtshandige)
Jan Vertriest AIP
Logistieke vaardigheden / bewaker
• zorgen voor de nodige logistieke steun en bescherming zodat
mensen hun zaken goed kunnen doen
• service verlenen en zorgen dragen voor mensen op weg
• de juiste dingen en informatie op de juiste plaats, op het juiste
moment, in de juiste hoeveelheid , met de juiste kwaliteit
bij de juiste mensen
• letten op het comfort van mensen en de zaken gemakkelijk
maken voor anderen
• standaardiseren en opmaken van beleidslijnen en toezicht
houden zodat er stabiliteit is in een groep
• onderzoeken wat in het verleden gebeurd is, zorgvuldig
beschrijven waar we naartoe willen en hoe we dit gaan
doen, en het plan nauwgezet volgen
• beschutten en beschermen tot veiligheid en welbevinden
• onderzoeken, onderrichten, ondervragen en evalueren om de
vereiste standaards te bereiken
Jan Vertriest AIP
Tactische vaardigheden / artiest
• de actuele situatie en context bekijken en behendig de situatie
managen
•een gewenst resultaat in de hand werken door een grote
variëteit van mogelijkheden naar voor te brengen
•actie nemen naargelang de nood van het ogenblik en de
volgende stap plannen
•op een slimme manier zaken ontwikkelen, presenteren en
realiseren met aandacht voor impact en effect
•precies het juiste resultaat halen en presenteren zodat de input
van anderen erin verwerkt zit
•de situatie op voorhand van alle kanten onderzoeken, er greep
op krijgen en dan vrij zijn om het juiste te doen op het
ogenblik dat zaken veranderen
•anderen motiveren, vaak door een levendige en actieve manier
van presentatie
•acties promoten en opstarten volgens de nood van het ogenblik
en indien nodig een weg maken rond obstakels
Jan Vertriest AIP
Strategische vaardigheden / rationalist
• denken aan alle mogelijke factoren en bottlenecks en dan de
nodige processen ontwikkelen om de objectieven te
bereiken
•een situatie op een abstracte wijze analyseren en nog niet
eerder bedachte mogelijkheden naar voor brengen
•de relatie tussen het doel en de middelen bekijken
•identificeren van de mogelijkheden en middelen om een
welomschreven doel te bereiken
•Ideeën integreren tot samenhangende theorieën en processen
ontwikkelen die strategisch tegemoetkomen aan de
behoeften en wensen van anderen
•een toekomstvisie implementeren die zowel de toekomstige
weg beschrijft alsook de verschillende stappen om er te
geraken
•een veelheid van ideeën en mogelijkheden naar voor brengen
om tot actie te komen
•anderen mobiliseren en coordineren op een strategie te
implementeren
Jan Vertriest AIP
Diplomatische vaardigheden / idealist
• bruggen bouwen tussen mensen
• empathie
• eenheid nastreven door begrip
• diepere problemen oplossen door de uniciteit van elkeen te
erkennen
• een zeker niveau van abstactie nastreven om te zien hoe twee
schijnbaar verschillende standpunten toch verenigbaar
zijn en dan een symbolische manier van communicatie
kiezen om de gelijkheid aan te tonen= integratie
• anderen helpen om harmonisch tot zichzelf te komen en hun
waarden naar buiten te brengen om zo verbondenheid te
brengen tussen het individu en de groep
• de vooruitziendheid en visie hebben naar mogelijkheden toe
om mensen te laten ontwikkelen en groeien en deze visie
op een dermate manier verkondigen dat ze aanvaard en
gevolgd wordt
• anderen helpen hun levenspad te vinden en hen inspireren om
dit te volgen
• anderen inspireren en leiden om hun doelstellingen en
potentieel te realiseren
Jan Vertriest AIP
Wat is jouw temperament?
Neem nu de nodige tijd om uit te zoeken welk patroon het beste bij
jou past. Tracht het volledige patroon te bekijken en niet op te
splitsen . Maak het rustig in jezelf en bekijk het met een ontspannen
geest.
VOEL wat je het beste past , niet wat je zou willen of moeten zijn.
Soms ben je door opvoeding , ervaring of werkomstandigheden
ertoe geneigd om gedrag en vaardigheden te ontwikkelen die meer
passen bij een ander temperamentstype.
Sommige aspecten zoals basisbehoeften zijn soms onbekend voor
onszelf
Jan Vertriest AIP
De Temperament Matrix
PRAGMATISCH
AFFILIATIEF
ABSTRACT
CONCREET
Idealist
Bewaker
Rationalist
Artiest
Jan Vertriest AIP
Gezamenlijke eigenschappen
AFFILIATIEF
IDEALIST
ABSTRACT
RATIONALIST
BEWAKER
CONCREET
PRAGMATISCH
ARTIEST
Jan Vertriest AIP
Maslow behoefteniveaus: bewaker
Zelfrealisatie:
plicht en erbij horen
waardering
sociaal contact
zekerheid
fysiologische basis
Jan Vertriest AIP
Maslow behoefteniveaus: bewaker
Zelfrealisatie:
plicht en erbij horen
waardering
sociaal contact
zekerheid
fysiologische basis
Jan Vertriest AIP
Maslow behoefteniveaus: bewaker
Zelfrealisatie:
plicht en erbij horen
waardering
sociaal contact
zekerheid
fysiologische basis
Jan Vertriest AIP
Maslow behoefteniveaus: bewaker
Zelfrealisatie:
plicht en erbij horen
waardering
sociaal contact
zekerheid
fysiologische basis
Jan Vertriest AIP
Maslow behoefteniveaus: bewaker
Zelfrealisatie:
plicht en erbij horen
waardering
sociaal contact
zekerheid
fysiologische basis
Jan Vertriest AIP
Maslow behoefteniveaus: artiest
Zelfrealisatie:
vrijheid en impact
waardering
sociaal contact
zekerheid
fysiologische basis
Jan Vertriest AIP
Maslow behoefteniveaus: rationalist
Zelfrealisatie:
competentie en kennis
waardering
sociaal contact
zekerheid
fysiologische basis
Jan Vertriest AIP
Maslow behoefteniveaus: idealist
Zelfrealisatie:
zin en unieke identiteit
waardering
sociaal contact
zekerheid
fysiologische basis
Jan Vertriest AIP
IDEALIST
• Wees vooral authentiek
en eerlijk
• Wijs op het voordeel om
te groeien als mens
• Gebruik enkel
argumenten waarin je zelf
voor 100% in gelooft
• Ontwikkel goeie
relationele band met alle
betrokken partijen
RATIONALIST
• Vermeld wetenschappelijke
publicaties en bronnen
• Wees precies met woorden
en gebruik het passende
jargon
• Vermeld je eigen kennis,
expertise en achtergrond
• Toon respect voor zijn
kennis en competenties
• Vermeld nieuwe
ontwikkelingen
• Vermeld erkende bronnen
•
•
•
•
•
•
BEWAKER
Waardeer
klantgerichtheid
Toon respect voor alles
wat reeds is gedaan
Plan genoeg op voorhand
en bereid goed voor
Structureer de feiten in
een sequentiële volgorde
Leg het accent op wat
blijft - niet wat verandert
Bespreek “ wat in het
slechtste geval”
ARTIEST
• Houd je gesprek kort, to the
point zonder te veel details
• Spreek over het “ effect” en
het scoren
• Doe en ervaar!
• Maak het simpel “ kiss”
• Wees bereid te negotiëren
naar een goede deal
• Breng sfeer en ambiance
• Spreek over de
onmiddellijke resultaten
• Beklemtoon het nieuwe
Jan Vertriest AIP
IDEALIST
• Wees vooral authentiek
en eerlijk
• Wijs op het voordeel om
te groeien als mens
• Gebruik enkel
argumenten waarin je zelf
voor 100% in gelooft
• Ontwikkel goeie
relationele band met alle
betrokken partijen
RATIONALIST
• Vermeld wetenschappelijke
publicaties en bronnen
• Wees precies met woorden
en gebruik het passende
jargon
• Vermeld je eigen kennis,
expertise en achtergrond
• Toon respect voor zijn
kennis en competenties
• Vermeld nieuwe
ontwikkelingen
• Vermeld erkende bronnen
•
•
•
•
•
•
BEWAKER
Waardeer
klantgerichtheid
Toon respect voor alles
wat reeds is gedaan
Plan genoeg op voorhand
en bereid goed voor
Structureer de feiten in
een sequentiële volgorde
Leg het accent op wat
blijft - niet wat verandert
Bespreek “ wat in het
slechtste geval”
ARTIEST
• Houd je gesprek kort, to the
point zonder te veel details
• Spreek over het “ effect” en
het scoren
• Doe en ervaar!
• Maak het simpel “ kiss”
• Wees bereid te negotiëren
naar een goede deal
• Breng sfeer en ambiance
• Spreek over de
onmiddellijke resultaten
• Beklemtoon het nieuwe
Jan Vertriest AIP
IDEALIST
• Wees vooral authentiek
en eerlijk
• Wijs op het voordeel om
te groeien als mens
• Gebruik enkel
argumenten waarin je zelf
voor 100% in gelooft
• Ontwikkel goeie
relationele band met alle
betrokken partijen
RATIONALIST
• Vermeld wetenschappelijke
publicaties en bronnen
• Wees precies met woorden
en gebruik het passende
jargon
• Vermeld je eigen kennis,
expertise en achtergrond
• Toon respect voor zijn
kennis en competenties
• Vermeld nieuwe
ontwikkelingen
• Vermeld erkende bronnen
•
•
•
•
•
•
BEWAKER
Waardeer
klantgerichtheid
Toon respect voor alles
wat reeds is gedaan
Plan genoeg op voorhand
en bereid goed voor
Structureer de feiten in
een sequentiële volgorde
Leg het accent op wat
blijft - niet wat verandert
Bespreek “ wat in het
slechtste geval”
ARTIEST
• Houd je gesprek kort, to the
point zonder te veel details
• Spreek over het “ effect” en
het scoren
• Doe en ervaar!
• Maak het simpel “ kiss”
• Wees bereid te negotiëren
naar een goede deal
• Breng sfeer en ambiance
• Spreek over de
onmiddellijke resultaten
• Beklemtoon het nieuwe
Jan Vertriest AIP
IDEALIST
• Wees vooral authentiek
en eerlijk
• Wijs op het voordeel om
te groeien als mens
• Gebruik enkel
argumenten waarin je zelf
voor 100% in gelooft
• Ontwikkel goeie
relationele band met alle
betrokken partijen
RATIONALIST
• Vermeld wetenschappelijke
publicaties en bronnen
• Wees precies met woorden
en gebruik het passende
jargon
• Vermeld je eigen kennis,
expertise en achtergrond
• Toon respect voor zijn
kennis en competenties
• Vermeld nieuwe
ontwikkelingen
• Vermeld erkende bronnen
•
•
•
•
•
•
BEWAKER
Waardeer
klantgerichtheid
Toon respect voor alles
wat reeds is gedaan
Plan genoeg op voorhand
en bereid goed voor
Structureer de feiten in
een sequentiële volgorde
Leg het accent op wat
blijft - niet wat verandert
Bespreek “ wat in het
slechtste geval”
ARTIEST
• Houd je gesprek kort, to the
point zonder te veel details
• Spreek over het “ effect” en
het scoren
• Doe en ervaar!
• Maak het simpel “ kiss”
• Wees bereid te negotiëren
naar een goede deal
• Breng sfeer en ambiance
• Spreek over de
onmiddellijke resultaten
• Beklemtoon het nieuwe
Jan Vertriest AIP
IDEALIST
Ontwikkelt ideeën die het
menselijk potentieel
verruimen en ontwikkelen
• Zelfexpressie
• Inspireert
• Brengt eenheid
• Ontwikkelt menselijk
potentieel
Hoe kan ik mezelf voeden?
Hoe kunnen anderen me
voeden?
RATIONALIST
Ontwikkelt ideeën die op een
efficiënte wijze nieuwe
kennis integreren
• Visie
• Analyse
• Systematiek
• Concepten, prototypes
• Hypothesen
Hoe kan ik intellectuele
vernieuwing brengen?
Hoe kan ik nieuwe
competenties en projecten
ontwikkelen?
BEWAKER
Ontwikkelt ideeën die
werken, veilig zijn, en
gemakkelijk te plannen
• Sequentiële processen
• Procedures opstellen
• Chaos stabiliseren
• Nodige middelen
voorzien
Hoe kan ik organiseren en
stabiliseren?
Hoe kunnen anderen me
erkennen en waarderen?
ARTIEST
Ontwikkelt ideeën die grenzen
verleggen, kan het beste
maken van elk moment.
• Variatie
• Behendigheid/vakmanschap
• Onderhandeling
• Doen en uitvoeren
• Improviseren+crisis
oplossen
Hoe breng ik afwisseling en
stimuleer ik mijn omgeving?
• Hoe vind ik nieuwe opties en
actie?
Jan Vertriest AIP
IDEALIST
KERNBEHOEFTEN
• Betekenis en zingeving
• Unieke identiteit
STRESSOREN
• Oneerlijkheid en verraad
• Gebrek aan integriteit
IN STRESSTOESTAND
• Verliest zelfcontrole
• Wordt drammerig
HULPBRON TEGEN STRESS
• bevestiging en koestering,
nieuwe zingeving
BEWAKER
KERNBEHOEFTEN
• Erbij horen, lid zijn van
• Verantwoordelijkheid , plicht
STRESSOREN
• Verlaten worden
• Ongehoorzaamheid
IN STRESSTOESTAND
• Klaagt, wordt ziek, moe,
• Maakt zich zorgen
HULPBRON TEGEN STRESS
• Opgenomen worden in
nieuwe activiteit, appreciatie
RATIONALIST
ARTIEST
KERNBEHOEFTEN
• Beheersing en zelfcontrole
• Kennis en competentie
STRESSOREN
• Hulpeloosheid
• Incompetentie,kennisgebrek
IN STRESSTOESTAND
• Raakt geobsedeerd
• Wordt onbedachtzaam
• HULPBRON TEGEN TRESS
• Herbevestiging van kennis
• Nieuw project
KERNBEHOEFTEN
• Vrijheid om te handelen
volgens behoeften, impact
STRESSOREN
• Grenzen, limieten
• Verveling en gebrek impact
IN STRESSTOESTAND
• Neemt wraak
• Wordt roekeloos
HULPBRON TEGEN STRESS
• Nieuwe alternatieven vinden
om impact te hebben
Jan Vertriest AIP
IDEALIST
BEWAKER
ALGEMENE BEVOLKING
• 12%
ALGEMENE BEVOLKING
• 38%
IN ONDERWIJS
• 36%
IN ONDERWIJS
• 56%
VERSCHIL
• +24%
VERSCHIL
• +16%
RATIONALIST
ARTIEST
ALGEMENE BEVOLKING
• 12%
ALGEMENE BEVOLKING
• 38%
IN ONDERWIJS
• 6%
IN ONDERWIJS
• 2%
VERSCHIL
• -6%
VERSCHIL
• -36%
Jan Vertriest AIP
IDEALIST
VOORKEUREN
• persoonlijke aanpak
• focus op de toekomst
• wederzijds begrip
VOORBEELDEN
• kleine groepen
• veel beeldspraak
• rollenspel
RATIONALIST
VOORKEUREN
• Analyse
• Theorie
• Onafhankelijkheid
VOORBEELDEN
• debatten
• boeken
• expertise
• speciale projecten
BEWAKER
VOOKEUREN
• structuur
• praktische toepassingen
• organisatie
• sequentiële opdrachten
VOORBEELDEN
• workshops
• demonstraties
• checklists
ARTIEST
VOOKEUREN
• actie
• handen gebruiken
• praktijk
• spelenderwijs leren
VOORBEELDEN
• simulaties
• on the job training
• spel
Jan Vertriest AIP
Het johari venster
en temperament
Bekend voor jezelf Onbekend voor jezelf
GEDRAG
Bekend voor anderen
Algemeen
bekende
Feedback
VAARDIGHEDEN
WAARDEN
BEHOEFTEN
Onbekend voor
anderen
Private zone
Onbewuste
Jan Vertriest AIP
BLM
Jan Vertriest AIP
BLM
Jan Vertriest AIP
BLM
Jan Vertriest AIP
BLM
Jan Vertriest AIP
TEMPERAMENT
MBTI
TCI
ARTIEST
SP
prikkelzoekend
BEWAKER
SJ
sociaalgericht
IDEALIST
NF
leedvermijdend
RATIONALIST
NT
volhardend
behoeften
impact
stimulatie
virtuositeit
erbij horen
zekerheid
verantwoordelijkheid
harmonie
identiteit
wijsheid
resultaat
kennis
genialiteit
waarden
impuls
generositeit
autoriteit
dankbaarheid
intuitie
erkenning
rede
respect
zelfbeeld
zelfrespect
zelfvertrouwen
artistiek
stoutmoedig
flexibiliteit
betrouwbaar
liefdadig
respectabel
empathisch
welwillend
authentiek
ingenieus
autonoom
vastberaden
interesses
passie
roeping
ambacht
techniek
werktuigen
handel
ethiek
materieel
menswetenschap
mentale kracht
personeel
pos.wetenschap
technologie
systemen
heden
toekomst
verleden
plaats
tijd
hedonisme
optimisme
cynisme
hier
nu
stoicisme
pessimisme
fatalisme
doorgang
gisteren
altruisme
goedgelovigheid
mysticisme
pad
morgen
pragmatisme
sceptiscisme
relativisme
kruispunt
tussentijd
emoties
"in flow "
"gestresst"
blij
opgewonden
begrensd
bedroefd
betrokken
afgewezen
bang
in hogere sferen
verraden
boos
kalm
incompetent
ingesteldheid
pragmatisch
utilitair
affiliatief
cooperatief
affiliatief
cooperatief
pragmatisch
utilitair
vaardigheden
tactiek
logistiek
diplomatie
strategie
associatief
imperatief
vergelijkend
orthodox
inductief
interpretatief
metaforisch
hyperbolisch
deductief
categorisch
wensend
technisch
mentor
lesgever (ENFJ)
consulent (INFJ)
advocaat
voorvechter (ENFP)
genezer
(INFP)
coordinator
bevelhebber (ENTJ)
meesterbrein (INTJ)
ingenieur
uitvinder (ENTP)
architect (INTP)
communicatie
taalgebruik
concreet
harmonisch
indicatief
beschrijvend
afwijkend
professionele rol
directief
operator
expressief
E promotor (ESTP)
gereserveerd I
stielman (ISTP)
informatief
entertainer
expressief
E
acteur (ESFP)
gereserveerd I
auteur (ISFP)
administrator
opziener (ESTJ)
inspecteur (ISTJ)
conservator
verzorger (ESFJ)
beschermer (ISFJ)
abstract
sociale rol
vriendschap
ouderschap
leiding gevend
speelkameraad
vrij maken
negociator
helper in nood
gezellig maken
stabilisator
boezemvriend
harmoniseren
katalysator
geestesgenoot
individueren
visionair
parentificatie
rebel/zwart schaap
zorgende kind
overbeschermde
perfecte kind
Jan Vertriest AIP
Temperament - aantrekking
IDEALIST
BEWAKER
NF
SJ
complementaire temperamenten trekken elkaar sterk aan
tegengestelde temperamenten minder
NT
RATIONALIST
SP
ARTIEST
Jan Vertriest AIP
If I do not want what you want, please try not to tell me that my want is wrong.
Or if I believe other than you, at least pause before you correct my view.
Or if my emotion is less than yours, or more, given the same circumstances, try
not to ask me to feel more strongly or weakly.
Or yet if I act, or fail to act, in the manner of your design for action, let me be.
I do not, for the moment at least, ask you to understand me. That will come only
when you are willing to give up changing me into a copy of you.
I may be your spouse, your parent, your offspring, your friend, or your
colleague. If you will allow me any of my own wants, or emotions, or beliefs, or
actions, then you open yourself, so that some day these ways of mine might not
seem so wrong, and might finally appear to you as right -- for me. To put up
with me is the first step to understanding me. Not that you embrace my ways as
right for you, but that you are no longer irritated or disappointed with me for my
seeming waywardness. And in understanding me you might come to prize my
differences from you, and, far from seeking to change me, preserve and even
nurture those differences.
David Keirsey / “ please understand me “
Jan Vertriest AIP
“ Zo de drummer, zo het ritme.”
“ Als jij niet wil wat ik wil, tracht me dan asjeblief niet te overtuigen dat
wat ik wil verkeerd is.
Of als mijn overtuiging verschilt van de jouwe, houd dan even halt voor je
mij tracht te verbeteren. Of als mijn emoties minder intens lijken dan de
jouwe, hoewel we hetzelfde meemaken, tracht me dan niet te vragen me
anders te voelen dan ik voel. Of wanneer ik doe wat ik doe en in jouw
ogen faal, laat me asjeblief mijn eigen weg gaan.
Ik vraag je op dit moment niet dat je me begrijpt. Dat zul je pas kunnen
als je bereid bent te stoppen met trachten me te veranderen in een kopie
van jezelf. Als je me zal toelaten met al mijn behoeften, emoties en
overtuigingen zal je jezelf toelaten om op een dag te begrijpen dat mijn
levensweg misschien wel niet zo slecht lijkt, en eigenlijk de juiste blijkt te
zijn – voor mij.
Samen met mij op pad willen gaan is de eerste stap om mij te begrijpen.
Niet dat ik van jou verwacht dat je mijn weg als de ware weg voor jou
aanvoelt, wel dat je niet langer geïrriteerd bent en ontgoocheld in mij
omwille van mijn – in jouw ogen – verwardheid.
En op een dag misschien, wanneer je blijft proberen me te begrijpen, zul
je ertoe komen me te waarderen omwille van mijn verschillend zijn en zul
je in plaats van mij te veranderen deze verschillen trachten te bewar en,
te beschermen en te koesteren.
Laat mij dan jouw echtenoot zijn, je partner, je ouder, je kind, je leraar,
vriend of collega: om het even hoe we met mekaar in relatie staan, ik
weet één ding:
jij en ik zijn fundamenteel verschillend van elkaar en we moeten allebei
onze weg gaan, op het ritme van onze eigen drummer.”
David Keirsey
Jan Vertriest AIP
Je bent zo
mooi
anders
dan ik,
natuurlijk
niet meer of
minder maar
zo mooi
anders,
ik zou je
nooit
anders dan
anders willen
Hans Andreus
Jan Vertriest AIP
Introductie tot TCI
Temperament & Character Inventory
Gebaseerd op het psychobiologische
persoonlijkheidsmodel van
de Amerikaanse neuropsychiater Roger Cloninger
Professor of Psychiatry, Genetics and Psychology
Washington University
Auteur van o.a.
TCI The temperament & character inventory 1994
Feeling Good, the science of well-being
2004
Jan Vertriest AIP
TCI Cloninger
Temperament
= aangeboren, vrij stabiel in de tijd.
Het geheel van emotionele en automatische
associatieve responsen op eenvoudige stimuli.
De temperamentsdimensies verwijzen naar
de basisemoties die verschillend van persoon tot
persoon worden opgeroepen na bepaalde stimuli:
angst, kwaadheid, verdriet, blijheid, walging.
Beïnvloedbaar door je fysieke conditie, stemming,
drugs, alcohol en medicatie ( vb. anti-depressiva )
Jan Vertriest AIP
TCI Cloninger
Karakter
= aangeleerd
= in voortdurende ontwikkeling
Het geheel van sturende eigenschappen die op het
temperament inwerken.
Vgl. de functioneringsniveaus - groei
Jan Vertriest AIP
TCI Cloninger
Persoonlijkheid = Temperament + Karakter
= 50%aangeboren + 50% aangeleerd
Aangeboren : - prikkelzoekend (novelty seeking)
- leedvermijdend (harm avoiding)
- sociaal gericht(reward dependance)
- volhardend
(persistance)
Aangeleerd:
- zelfsturend (self steering)
- coöperatief (coöperativeness)
- zelftranscendent (self-transcendence)
Jan Vertriest AIP
temperamentkubus Cloninger
prikkelzoekend
sociaalgericht
risicomijdend
Jan Vertriest AIP
Temperamenteigenschappen
CLONINGER TCI
Prikkelzoekend
Leedvermijdend
Sociaalgericht
Volhardend
Zelfsturend
Coöperatief
Zelftranscendent
HOOG
avontuurlijk,
impulsief,extravagant,
wanordelijk, irriteerbaar
angstig, vermoeid,
pessimistisch
sentimenteel, warm,
sympathiek
begeesterd,
doelgericht,ambitieus,
perfectionist
Verantwoordelijk,
doelbewust, vindingrijk,
zelfzeker, hoopvol
Tolerant, empathisch,
behulpzaam,
vergevingsgezind,
gewetensvol
Gezond verstand,
idealistisch, zichzelf
overstijgend, hoopvol,
intuïtief, spiritueel
LAAG
gereserveerd, rigide,
koud,stoïcijns,
overgeorganiseerd
durvend, open,
optimistisch, zelfzeker
kritisch, egocentrisch,
onafhankelijk
apathisch, verwend,
doelloos, nietsnut,
pragmatist
Verwijtend, doelloos,
onaangepast, ijdel, traag
en onzeker
Veroordelend, ongevoelig,
vijandig, wraakzuchtig
Onderdrukkend,
overpraktisch, bekrompen,
sceptisch, materialistisch
Jan Vertriest AIP
karakterkubus Cloninger
zelftranscendent
zelfsturend
cooperatief
Jan Vertriest AIP
Karaktereigenschappen
CLONINGER TCI
Prikkelzoekend
Leedvermijdend
Sociaalgericht
Volhardend
Zelfsturend
Coöperatief
Zelftranscendent
HOOG
avontuurlijk,
impulsief,extravagant,
wanordelijk, irriteerbaar
angstig, vermoeid,
pessimistisch
sentimenteel, warm,
sympathiek
Begeesterd,
doelgericht,ambitieus,
perfectionist
Verantwoordelijk,
doelbewust, vindingrijk,
zelfzeker, hoopvol
Tolerant, empathisch,
behulpzaam,
vergevingsgezind,
gewetensvol
Gezond verstand,
idealistisch, zichzelf
overstijgend, hoopvol,
intuïtief, spiritueel
LAAG
gereserveerd, rigide,
koud,stoïcijns,
overgeorganiseerd
durvend, open,
optimistisch, zelfzeker
kritisch, egocentrisch,
onafhankelijk
Apathisch, verwend,
doelloos, nietsnut,
pragmatist
Verwijtend, doelloos,
onaangepast, ijdel, traag
en onzeker
Veroordelend, ongevoelig,
vijandig, wraakzuchtig
Onderdrukkend,
overpraktisch, bekrompen,
sceptisch, materialistisch
Jan Vertriest AIP
Temperaments – en Karaktereigenschappen
CLONINGER TCI
Prikkelzoekend
Leedvermijdend
Sociaalgericht
Volhardend
Zelfsturend
Coöperatief
Zelftranscendent
HOOG
avontuurlijk,
impulsief,extravagant,
wanordelijk, irriteerbaar
angstig, vermoeid,
pessimistisch
sentimenteel, warm,
sympathiek
begeesterd,
doelgericht,ambitieus,
perfectionist
Verantwoordelijk,
doelbewust, vindingrijk,
zelfzeker, hoopvol
Tolerant, empathisch,
behulpzaam,
vergevingsgezind,
gewetensvol
Gezond verstand,
idealistisch, zichzelf
overstijgend, hoopvol,
intuïtief, spiritueel
LAAG
gereserveerd, rigide,
koud,stoïcijns,
overgeorganiseerd
durvend, open,
optimistisch, zelfzeker
kritisch, egocentrisch,
onafhankelijk
apathisch, verwend,
doelloos, nietsnut,
pragmatist
Verwijtend, doelloos,
onaangepast, ijdel, traag
en onzeker
Veroordelend, ongevoelig,
vijandig, wraakzuchtig
Onderdrukkend,
overpraktisch, bekrompen,
sceptisch, materialistisch
Jan Vertriest AIP
temperamentkubus Cloninger
passioneel
avontuurlijk
prikkelzoekend
hoogsensitief
explosief
betrouwbaar
sociaalgericht
voorziend
onafhankelijk
methodisch
risicomijdend
Jan Vertriest AIP
karakterkubus Cloninger
creatief
fanatiek
zelftranscendent
wisselvallig
chaotisch
zelfsturend
regelmatig
afhankelijk
autocratisch
melancholisch
cooperatief
Jan Vertriest AIP
Cloninger
verband tussen
Verband
tussen temperament
temperament en
en kar
karakter
-geen lineair verband
-temperament is aangeboren, karakter wordt gevormd
-het “karakter” werkt sturend op het temperament
-slechts bij 20-25% van de populatie met “ risicotemperament “ groeit dit ook uit tot een karakterstoornis
-er is een gradatie in de risicofactor voor problemen
naargelang het temperamentstype of karaktertype
-het grote belang van psychotherapie en groei:
zelfsturing, cooperativiteit en zelftranscendentie
-gedrag = f ( persoonlijkheid  omgeving )
Jan Vertriest AIP
temperamentkubus Cloninger
avontuurlijk (3) -> anti-sociaal
passioneel (7)->theatraal
prikkelzoekend
hoogsensitief (4)
->narcistisch
explosief (1) -> borderline
betrouwbaar (8)->stijf
sociaalgericht
onafhankelijk (6) schizoïd
voorziend (5)
methodisch (2) -> dwangmatig
->vermijdend ->afhankelijk
risicomijdend
Jan Vertriest AIP
karakterkubus Cloninger
creatief (7)->verlicht
fanatiek (3) ->paranoïd
-> psychopatisch
zelftranscendent
Wisselvallig (4)
->manisch depressief
chaotisch (1)-> schizofreen
regelmatig (8)->vastgeroest
afhankelijk (5)
->lichtgeraakt
cooperatief
zelfsturend
autocratisch (6)->autoritair
->dictatoriaal
melancholisch (2)->depressief
Jan Vertriest AIP
Cloninger
verband tussen
Verband
tussen temperament
temperament en
en neurotransmitters
neurotransmitters
- prikkelzoekend (novelty seeking)
- leedvermijdend (harm avoiding)
- sociaal gericht(reward dependance)
- volhardend
(persistance)
dopamine +
serotinine noradrenaline
elk anti-depressivum heeft een
specifieke invloed op het temperament
psychotherapie heeft vooral invloed op
de aangeleerde persoonlijkheidstrekken
Jan Vertriest AIP
Cloninger – Freud functioneringswijzen
genitaal
zelftranscendent
zelfsturend
latent
anaal
fallisch
oraal
cooperatief
fusioneel
Jan Vertriest AIP
Introductie tot MBTI
-Gebaseerd op C.G. Jung “ psychologische types
-Ontwikkeld door
Katherine C. Briggs en Isabel Myers
registered trademarks of
Consulting Psychologists Press, Palo Alto, CA
-Brengt in beeld sommige van uw
-Voorkeuren
-Neigingen
-Eigenschappen
doch niet alle: “ de kaart is niet het gebied “
Jan Vertriest AIP
Jung / Myers-Briggs type indicator MBTI
Persoonlijkheidstypes - Voorkeurgedrag
4 voorkeurschalen:
EXTRAVERSION
-
INTROVERSION
SENSING
-
INTUITION
THINKING
-
FEELING
JUDGMENT
-
PERCEPTION
Jan Vertriest AIP
Jung / Myers-Briggs type indicator MBTI
Persoonlijkheidstypes - Voorkeurgedrag
EXTRAVERSION
haalt zijn energie uit de
buitenwereld:
mensen en dingen
• actief
• expressief
• sociaal
• veel
• breedte
INTROVERSION
haalt zijn energie uit zijn
eigen gedachtenwereld:
reflectie en bezinning
• reflectief
• rustig
• gereserveerd
• weinig
• diepte
Jan Vertriest AIP
Jung / Myers-Briggs type indicator MBTI
Persoonlijkheidstypes - Voorkeurgedrag
SENSING
haalt zijn informatie d.m.v.
de 5 zintuigen zien, horen,
voelen, ruiken, smaken
• details en letterlijk
• hier en nu
• praktisch
• feiten
• sequentieel
• doelgericht
• herhaling
• doorzicht
• bewaren
INTUITION
haalt zijn informatie uit zijn
zesde zintuig:
Intuïtie
• patronen en figuurlijk
• de toekomst
• in verbeelding
• perceptie
• at random
• op gevoel af
• afwisseling
• inspiratie
• veranderen
Jan Vertriest AIP
Jung / Myers-Briggs type indicator MBTI
Persoonlijkheidstypes - Voorkeurgedrag
THINKING
maakt beslissingen op
basis van logische analyse
• denkmatig
• met het hoofd
• gerechtigheid
• koel
• onpersoonlijk
• kritisch
• analyse
• precies
• principes
FEELING
maakt beslissingen op
basis v. relationele analyse
• gevoelsmatig
• met het hart
• harmonie
• zorgend
• persoonlijk
• appreciërend
• empathie
• motiverend
• waarden
Jan Vertriest AIP
Jung / Myers-Briggs type indicator MBTI
Persoonlijkheidstypes - Voorkeurgedrag
JUDGMENT
levensstijl = resoluut,
gepland en ordelijk
• georganiseerd
• structuur
• controle
• uitgesproken
• overdacht
• grenzen
• plannen
• deadlines
• productief
PERCEPTION
levensstijl = flexibel
aanpasbaar en spontaan
• flexibel
• flow
• ervaring
• nieuwsgierig
• spontaan
• openheid
• afwachten
• ontdekkingen
• ontvankelijk
Jan Vertriest AIP
MBTI persoonlijkheidstypes
Voorziener
Consulent
INFJ
Visionair
Mentor
ENFJ
Ontwikkelaar
Directeur
INTJ
Strateeg
Mobilisator
ENTJ
Harmoniezoeker
Verklaring gever
Planner
Inspecteur
INFP
ISTJ
Ontdekker
Advocaat
Verwezenlijker
Opziener
ENFP
Designer
Theoreticus
INTP
Onderzoeker
Uitvinder
ENTP
Beschermer
Ondersteuner
ISFJ
Leidsman
Bewaarder
ESTJ
ESFJ
Analist
Operator
Componist
Producer
ISTP
Promotor
Uitvoerder
ESTP
ISFP
Motivator
Presentator
ESFP
Jan Vertriest AIP
Alle 16 types op een rijtje.
http://www.get2gether.nl/G2G_karaktertype.html

ISTJ De Plichtsgetrouwe

ISTP De Technische

ISFJ De Dienaar

ISFP De Kunstenaar

INFJ De Beschermer

INFP De Idealist

INTJ De Wetenschapper

INTP De Denker

ESTP De Doener

ESTJ De Bewaker

ESFP De Performer

ESFJ De Verzorger

ENFP De Inspirator

ENFJ De Gever

ENTP De Visionair

ENTJ De Uitvoerder
Jan Vertriest AIP
Jung / Myers-Briggs type indicator MBTI
Persoonlijkheidstypes - Voorkeurgedrag
toepassingen: beter begrip van jezelf en de anderen
• Studiekeuze
• Leermethode
• Werk & Loopbaanontwikkeling
• Relaties
• Teams
• Opvoeding
• Motivatie
• Probleemoplossing
• Therapie
Jan Vertriest AIP
Keirsey/ Jung –MBTI
PRAGMATISCH
AFFILIATIEF
ABSTRACT
CONCREET
Idealist
Bewaker
NF
SJ
Rationalist
Artiest
NT
SP
Jan Vertriest AIP
Keirsey/ Jung –MBTI
sturend
informerend
initiërend reagerend
CONCREET
Voorziener
Consulent
Harmoniezoeker
Verklaringgever
initiërend reagerend
PRAGMATISCH
AFFILIATEIF
ABSTRACT
Ontwikkelaar
Directeur
INFJ
INFP
sturend
Planner
Inspecteur
ENFP
Designer
Theoreticus
INTJ
INTP
Verwezenlijker
Opziener
ENTJ
Leidsman
Bewaarder
ESTJ
ESFJ
Analist
Operator
Componist
Producer
ISFP
ISTP
Rationalist
Strateeg
Mobilisator
ISFJ
Bewaker
Ontdekker
Advocaat
ENFJ
Beschermer
Ondersteuner
ISTJ
Idealist
Visionair
Mentor
informerend
Artiest
Onderzoeker
Uitvinder
ENTP
Promotor
Uitvoerder
ESTP
Motivator
Presentator
ESFP
Jan Vertriest AIP
Persoonlijkheidstype - aantrekking
complementaire types trekken elkaar aan
sturend
informerend
initiërend reagerend
CONCREET
Voorziener
Consulent
Harmoniezoeker
Verklaringgever
initiërend reagerend
PRAGMATISCH
AFFILIATEIF
ABSTRACT
Ontwikkelaar
Directeur
INFJ
INFP
Idealist
Ontdekker
Visionair
Advocaat
Mentor
ENFP
ENFJ
Designer
Theoreticus
INTJ
INTP
sturend
informerend
Planner
Inspecteur
Beschermer
Ondersteuner
Bewaker
Verwezenlijker
Opziener
ENTJ
Leidsman
Bewaarder
ESTJ
ESFJ
Analist
Operator
ISTP
Componist
Producer
Rationalist
Strateeg
Mobilisator
ISFJ
ISTJ
ISFP
Artiest
Onderzoeker
Uitvinder
ENTP
Promotor
Uitvoerder
ESTP
Motivator
Presentator
ESFP
Jan Vertriest AIP
Bewaker
NF
SJ
Rationalist
Artiest
NT
serotonine -
SP
noradrenaline -
noradrenaline -
Idealist
noradrenaline +
serotonine +
dopamine +
serotonine -
dopamine +
PRIKKELZOEKEND
dopamine -
LEED VERMIJDEND
dopamine noradrenaline +
-
CONCREET
SOCIAAL GERICHT
ABSTRACT
VOLHARDEND
PRAGMATISCH
AFFILIATIEF
Keirsey/ Jung –MBTI / Cloninger
serotonine +
Jan Vertriest AIP
Cloninger – Freud functioneringswijzen
genitaal
zelftranscendent
zelfsturend
latent
anaal
fallisch
oraal
cooperatief
fusioneel
Jan Vertriest AIP
Samengevat
2500 JAAR
GESCHIEDENIS
VAN HET
TEMPERAMENT
Jung-Myers/Briggs
Keirsey
Cloninger
Intuitie, Gevoel NF
IDEALIST
LEEDVERMIJDEND
Sensing, Judging SJ
BEWAKER
SOCIAAL GERICHT
Jung-Myers/Briggs
Keirsey
Cloninger
Intuitie, Denken NT
RATIONALIST
VOLHARDEND
Sensing, Perceiving SP
ARTIEST
PRIKKELZOEKEND
Geslaagde integratie tussen Keirsey, Cloninger,
MBTI van Jung/Myers Briggs , het interactiemodel
van Leary en de functioneringsniveaus van Freud.
Jan Vertriest AIP
Jan Vertriest AIP
Jan Vertriest AIP
Keirsey / Leary
artiest
rationalist
bewaker
Idealist
Jan Vertriest AIP
Keirsey / Leary/ Freud
bewaker
artiest
rationalist
GENITAAL
ANAAL
FALLISCH
Idealist
ORAAL
Jan Vertriest AIP
Keirsey / Leary/ Freud/Cloninger
artiest
rationalist
bewaker
Idealist
ORAAL / LEED VERMIJDEND
GENITAAL / SOCIAAL GERICHT
ANAAL / VOLHARDEND
FALLISCH / PRIKKELZOEKEND
Jan Vertriest AIP