Transcript EPİDEMİYOLOJİK ÖLÇÜTLER - Diyetisyen Turan Gelir

EPİDEMİYOLOJİK ÖLÇÜTLER
Genel kavramlar
• En basit ölçüm, mutlak sayılar
10 tüberküloz olgusu, 3 bebek ölümü, ...
Yıllık ölüm sayısı
Otomobil
Uçak
1000
50
Ölçüt kullanım amaçları
• İncelenen olayın toplumda ne boyutlarda olduğu,
Toplum sağlığını tanımlama
• Belirli bir zaman süresinde ne gibi değişiklikler
gösterdiği
• Toplumlar arası karşılaştırmalar
• Hizmetin etkinliği (aşı, ilaç,eğitim)
Oran (Ratio)
• Birbirinden bağımsız bir bütünün parçaları olan
iki büyüklüğün birbirine bölünmesidir.
• Pay ve paydada iki farklı olay yer alır. (Elmaların
armutlara oranı)
A
Hasta olanların sağlamlara oranı =
X k
B
Bir toplumda, belirli bir an veya süre içindeki ‘A’ olayı sayısı
Oran =
Xk
Aynı toplumda, aynı an veya sürede ‘B’ olayı sayısı
Oran (Ratio)
• Anne Ölüm Oranı
• Çocuk/Kadın Oranı
• Kadın /Erkek Oranı
Orantı (Proportion)
• Birbiri ile bağlantılı bir bütünün parçalarının her birinin
bütüne bölünmesi
• Pay paydada yer alır ama payda risk altındaki toplum değildir
A
Orantı =
x k
A+B
Kadın
Oran =
Kadın
X k
Erkek
Orantı =
X k
Kadın+Erkek
Hız (Rate)
• En sık kullandığımız ölçüt
• Bir toplum veya grubun (risk altındaki toplum) belirli
bir birimi (k=100, 1000, 10000) içinde gözlenen
hastalık veya olay sıklığı
• Pay ve paydadaki sayılar aynı zamanda ve aynı
toplumdan/bölgeden elde edilmiş olmalıdır
• Matematiksel olarak orantıdır. Hız epidemiyolojik bir
kavram
B
Hastalığın risk altındaki grupta görülme hızı =
X k
A+B
Hız (rate)
Belirli bir zaman aralığında oluşan
olgu veya olay sayısı
Hız =
Aynı zaman aralığında risk altındaki nüfus
x 10n
İnsidans
Aslında bir hızdır.
Bir toplumda, belirli bir sürede saptanan yeni vaka sayısı
İnsidans =
Xk
Aynı toplumun (yıl ortası) nüfusu
Risk Altındaki Toplum
Risk altındaki toplum
B=Hastalık/olayla
karşılaşan grup
B
A
A=Sağlam grup
B
Hastalık (Olay) risk altındaki grupta görülme hızı =
X k
A+B
x
x
x
x
Kİ = 7/12
= yılda 0.58
x
= yılda % 58
x
Ay 1
x
x hastalık başlangıcı
Ay12
Nüfus = 12 Hasta = 7
risk altındaki toplumun aynı zaman dilimi içerisinde
takip edildiği var sayılmaktadır
Prevalans
Bir toplumda belirli bir andaki toplam vaka sayısı
Nokta prevalans =
Xk
Risk Altındaki Toplum
Bir toplumda belirli süredeki (hafta, ay, yıl) toplam vaka sayısı
Süre prevalans=
Xk
Risk Altındaki Toplum
Prevalans
İnsidans
Zaman
Prevalans
Merci à Jean-Luc Grenier - CEPIQ98
Ölümler,
İyileşmeler,
Kayıplar...
Prevalans
Vaka:A
Vaka:C
Vaka:B
Vaka:D
Vaka:E
Vaka:F
Vaka:G
Vaka:H
1 Ocak
31 Aralık
Prevalans
3 (A,B,G vakaları)
Nokta prevalans (1 Ocak) =
n
4 (C,D,E,H vakaları)
İnsidans =
n
7 (A,B,G,C,D,E,H vakaları)
Süre prevalans (1 Ocak-31 Aralık) =
n
• BESLENME İLE İLE İLGİLİ ÖLÇÜTLER?
• PEM prevalansı
• Obezite prevalansı
• Fe eksikliği anemisi prevalansı (çovuklar,
gebeler)