Transcript Document

jandacva, jandacvis momsaxureba da xarisxi
2011
lopota
cnobili adamianebi sazogadoebrivi jandacvis Sesaxeb
“araferi ar SeiZleba iyos qveynisTvis imaze mniSvnelovani, vidre jandacvaa; qveynis
umTavresi sazrunavi unda iyos misi xalxis janmrTeloba”
franklin d. ruzvelti
(In a report to the New York Legislature, 1931)
dRes visaubrebT
1. xarisxTan dakavSirebuli problemebi jandacvis sistemaSi;
2. ra aris samedicino Secdoma, Secdomis tipebi
3. ra aris jandacvis xarisxi – ra aris pacientis usafrTxoeba
4. xarisxis gansazRvrebebi
5. xarisxTan dakavSirebuli problemebis analizi ekonomikuri kuTxiT
6. mTavrobis roli jandacvis sistemaSi xarisxis uzrunvelsayofad
7. xarisxis gasaumjobesebli miznebi
8. ra aqtivobebia saWiro xarisxis gasaumjobeseblad
anu jandacvis politika xarisxTan mimarTebaSi
ra aris janmrTeloba?
“sruli fizikuri, mentaluri da socialuri keTildReoba da ara ubralod
daavadebis an sisustis ararseboba”
(WHO Constitution)
janmrTelobios koncefcia
Marc Lalonde
1.
2.
definicia – janmrTeloba es aris faqtorTa rezultati, romlebic asocirebuli arian
genetikur memkvidreobasTan, garemosTan, individualur cxovrebis wesTan da
samedicino momsaxurebasTan. janmrTeli cxovrebis xelSewyobas SeuZlia
gaaumjobesos janmrTeloba da Seamciros samedicino momsaxurebis saWiroeba
elementebi – a. genetikuri da biologiuri faqtorebi; b. qceviTi (cxovrebis stili)
faqtorebi; g. garemo (moicavs ekonomikur socialur da fizikur faqtorebs); d. jandacvis
sistemebis organizacia
jandacva
jandacva es aris kerZo da saxelmwifo seqtorebis saSualebiT sruliad
sazogadoebis mcdeloba miRweul iqnas janmrTeloba
jandacvis sistemis amocanebi
• gaaumjobesos mosaxleobis janmrTelobis mdgomareoba;
• akontrolos jandacvis xarjebi;
• prioritetebis mixedviT gadaanawilos arsebuli resursebi;
• gaaumjobesos momsaxurebis xarisxi;
• gadaanawilos momsaxureba Tanabrad mosaxleobis yvela fenaze
mTavari amocana
uzrunvelyos mosaxleoba adeqvaturi samedicino momsaxurebiT
Aadeqvaturi samedicino momsaxureba
ras vgulisxmobT adeqvatur momsaxurebaSi?
A
adeqvaturi Careva niSnavs, roca im maqsimaluri saSualebiT rac konkretul Carevas SeuZlia
miRebuli sargeblebi (gazrdili sicocxlis saS. xangrdzlivoba, tkivilis Semcireba fsiqo emociuri, sxva
funqciuri gaumjobeseba) aRemateba mosalodnel negatiur rezultatebs (sikvdiloba, avadoba, dakarguli
samuSao saaTebi, tkivili da a. S)
Chassin MR, Park RE, Kahn KL, Kosecoff J
samedicino xarisxi
• The Institute of Medicine (IOM) xarisxi romliTac jandacvis servisebi Tanamedrove profesiuli codnis
saSualebiT zrdis sasurveli Sedegebis miRwevis albaTobas
Department of Health (UK 1997)
jandacvis xarisxi aris:
• swori qmedebebi (ra)
• swor pirovnebebze (vis)
• swor dros (rodis)
• Dda swori qmedebebi pirvelive Carevisas
maRali xarisxis jandacvis politikis safuZvlebi
1.
pacientcentruli momsaxureba;
2.
adeqvaturi xelmisawvdomoba;
3.
adeqvaturi samecniero codna;
4.
kompetenturi jandacvis mimwodeblebi;
5.
samedicino da finansuri gadawyvetilebebis gamijvna;
6.
jandacvis sistemis swori organizacia (efeqtianoba, efeqturoba, swori sakanonmdeblo
uzrunvelyofa);
jandacvis evolucia:
daavadebis mkurnalobidan jandacvamde
xarisxze orientirebuli
medicinis era
xarjebis Semcirebisa da
utilizaciis kontrolis era
xarjebis kontrolis era
1975 1980
1985 1990 1995 2000
2005
ratom xarisxze orientirebuli era
xarisxi - kliSe
amerikis medicinis institutis moxseneba
im samedicino Secdomebis gamo, romelTa prevenciac SesaZlebeli iyo yovelwliurad
amerikaSi iRupeba ufro meti adamiani vidre Sidsisagan, ZuZus kibos an
avtokatasrofebisagan
saSualod 98 000 – 100 000adamiani weliwadSi
IOM Report 1999.
samedicino Secdomebis zegavlena
•
didi britaneTis jandacvis departaments 2000 wlis moxsenebaSi iTqva, rom ubeduri SemTxvevebi xdeba
hospitalizirebuli pacientebis daaxloebiT 10 %-Si anu 850, 000 ubeduri SemTxveva wlis ganmavlobaSi.
•
“xarisxi avstraliis jandacvis sistemaSi” kvlevis mixedviT (romelic gamoica 1995 wels) ubedur SemTxvevaTa
sixSire hospitalizirebul pacientebSi 16.6 % Seadgens.
• The Hospitals for Europe’s Working Party on
Quality Care in Hospitals daadgines, rom evropaSi 2000 wels yoveli meaTe
hospitalizirebuli pacienti ziandeboda iseTi dazianebebisgan, romlis prevenciac SesaZlebeli iyo;
ra aris Secdoma
Secdoma aris dagegmili moqmedebis ar Sesruleba ise, rogorc
winaswar iyo gansazRvruli…an Sedegis misaRwevad arsowori
gegmis gamoyeneba
Secdomis tipebi
• aqtiuri
• latenturi
HealthGrades moxseneba - daskvna
• sikvdilobis umetesoba gamowveulia ara personalis arakompetenturobis, aramed
sistemuri Secdomebis gamo
• adamiani yovelTvis uSvebs Secdomas ara aqvs mniSvneloba Tu rogori ganaTleba da
momzadeba aqvs mas……
rogoria industriuli standarti
Secdomebis dasaSvebi min. raodenoba
• A230 – ze naklebi (wuni, defeqti)
1 milion warmoebul produqtSi anu 0,023%
• 5 –ze naklebi yovel 1 milionSi Secdomebi dakavSirebuli finansuri
servisebis tranzaqciebTan anu 0,0005 %
• ra xdeba jandacvaSi?
ra xdeba jandacvaSi
6,000 dan 300,000 mde xarvezi, yovel 1 mlnSi
Sesabamisad 0,6 – 30%
Source: Kohn, LT, Corrigan, JM, and Donaldson, MS (Eds).
ubedur SemTxvevaTa da SecdomaTa sixSire
erTiani komisiis mier ganxiluli 2966 ubeduri SemTxveva, ianvari 1995 - dekemberi 2004:
370
sxva adgilas Catarebuli qirurgiuli
operaciebis SemTxvevebi;
365
operaciuli/post-operaciuli garTulebebi;
326
wamlismier SecdomebTan dakavSiebuli
SemTxvevebi;
221
sikvdili dakavSirebuli mkurnalobis
dayovnebasTan;
144
pacientis dacema/waqceva;
124
sikvdiloba patimrobaSi myof pacientebs
Soris
107
Zaladoba/gaupatiureba/mkvleloba
85
gadasxmasTan dakavSirebuli movlenebi
84
perinataluri sikvdiloba/dazianeba
57
infeqciasTan dakavSirebuli movlenebi
57
saavadmyofodan gaqcevis Semdgomi sikvdili
51
xanZari
49
anesTeziasTan dakavSirebuli movlenebi
ubedur SemTxvevaTa adgili/dawesebuleba
ianvari 1995 – dekemberi 2004
General hospital
Psychiatric hospital
1942
351
Out-pt behavioral health
159
Psychiatric unit
155
Emergency department
131
95
Long term care facility
Ambulatory care setting
67
Home care service
54
Clinical laboratory
6
Critcal access hospital
3
Health care network
2
Office-base surgery
1
0
200
Total for all settings = 2966
400
600
800
1000 1200 1400 1600 1800 2000
ubedur SemTxvevaTa ZiriTadi mizezebi
yvela kategoria; 1995-2004
Communication
Orientation/training
Patient assessment
Staffing
Availability of info
Competency/credentialing
Procedural compliance
Environ. safety / security
Leadership
Continuum of care
Care planning
Percent of 2966 events
Organization culture
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100
sikvdilis SemTxvevebi drois erTeulSi - riskebi
• orsuloba
• matarebliT mgzavroba
1
5
• saxlSi muSaoba
• soflis-meurneobis nawilSi
10
8
muSaoba
•
• sacobSi yofna
• mSeneblobaze muSaoba
• frena
• hospitalizacia
50
67
100
2000
cudi xarisxis Rirebuleba
cudi xarisxis wliuri xarji saS. TiTo dazRveulze
• $1,500 pirdapiri jandacvis xarji
• $400 - $750 arapirdapiri xarji (mag gacdenili samuSao dReebi)
• $1,900 - $2,250 cudi xarisxis MmTliani jamuri saS. xarji
jandacvis da cudi xarisxiT gamowveuli xarjebis dinamika wlebis mixedviT
2,5
2,3
jandacvis xarjebi sul
2
1,5
1,4
1
0,7
cud xarisxTan asocirebuli xarjebi
0,69
0,5
0,42
0,25
0
0,2
0,07
1980
1990
2001
2008
cudi xarisxis efeqti
Juran Institute, Inc.
The Severyn Group, Inc. 2007
problema
efeqti
1
wamlebis araswored gamoyeneba
300 mlrd
2
antibiotikebis araswori daniSvna
5 mlrd
3
nozokomialuri infeqciebi
20-60,000 sikvdilis SemTxveva + 18 mlr
4
diabeti
132 mlrd
5
depresia
80 mlrd
6
araadekvaturad namkurnalebi gulis mwvave iSemiuri daavadebebis sikvdilobis SemTxveva
yovelwliurad
18, 000 sikvdilis SemTxveva
7
arasworad marTuli gripisa da pnevmokokuri vaqcinacia
10,000 - 20,000 sikvdilis SemTxveva
8
asTmis cudi marTva
18 mlrd
9
gulis qronikuli iSemiuri daavadebebis uxarisxod marTva
10 – 40 mlrd
cudi xarisxis gamovlinebebi
• resursis zedmetad moxmareba
• resursis arasakmarisad gamoyeneba
• resursis arasworad gamoyeneba
resursis zedmetad gamoyeneba
• qirurgiuli procedurebi, testebi, samkurnalwamlo saSualebebi:
• mag: histereqtomiebi, kardiokaTeterizaciebi, timpanostomiebi, karotiduli
endarteqtomiebi, kardialuri peismeikerebi, gstrointestinaluri endskopiebi,
antibiotikebi, sedatiuri saSualebebi, arasteroiduli anTebis sawinaaRmdego
saSualebebi
resursis zedmetad gamoyenebis mizezebi:
kvlevebi uCveneben
• zedmeti raodenobis hospitlebi – hospitaluri servisebis rigi procedurebisa da
mkurnalobis zedmetad gamoyeneba,
• zedmeti raodenobiT eqimebis Tavmoyra garkveul regionSia aseve mizezia zedmeti
moxmarebis da jandacvis xarjebis zrdis
resursis arasakmarisad gamoyenebis magaliTebi
• bevria faqtebi, rom eqimebi ar mihyvebian mtkicebulebebze dafuZnebul gaidlainebs da pacientebi ar
iReben diagnostikur da Teerapiul servisebs, wamlebs da procedurebs iseTi daavadebebis dros rogorebicaa
g.i.d da diabeti;
• gripis da pnevmokouri vaqcinebis administrireba;
• skrining testebi depresiis, ZuZus kibos, qlamidiazis dasadgenad
rac iwvevs sicocxlis xarisxis daqveiTebas da rig SemTxvevaSi sikvdils.
aseTi midgomebis zusti finansuri Sedegi ar aris naTeli
resursis araswori gamoyenebis magaliTebi
• samedicino Secdomebi yvelaze metad xdeba arasworad gamoyenebis dros:
•
•
•
•
wamlebi;
nozokomialuri infeqciebi;
diagnostikuri da qirurgiuli Secdomebi;
samedicino aparaturis araswored gamoyeneba
• erTi ver SesZlebs garantirebuli gaxados xarisxi – erTs SeuZlia mxolod gazardos
albaToba, rom momsaxureba iqneba “kargi” an “ukeTesi”
• Avedis Donabediani
• saWiroa sistemuri midgoma
jandacvis xarisxis struqtura
avedis donabedianis mixedviT
struqtura
procesi
kapitaluri Senobebi, aparatura,
saSualebebi trenirebuli samed.
personali (eqimebi, eqTnebi,
administratorebi)
sistemis maxasiaTeblebi
Sedegi
adekvaturi, efeqturi, eTikurad
relevantuli, koordinirebuli da
socialurad misaRebi samedicino
momsaxureba
sikvdiloba, avadoba,
cxovrebis xarisxi, pacientTa
kmayofileba
Ppacientis maxasiaTeblebi
source: Hopkins: Measuring the quality of medical care, Royal College of Physicians of London, 1991
saxelmwifos roli
jandacvis Tavisufali (araregulirebadi) bazari
iwvevs uTanabrobas, gazrdil xarjebs
sazogadoebisaTvis da sabolood xarjebis zrdas
mTavrobisaTvis
kerZo seqtori kontrolis (regulaciis) gareSe ar iqneba farTo
sazogadoebis interesebis dacvaze pasuxismgebeli
da
jandcvis bazari ar aris srulyofili da idealuri
Sesabamisad…
ra aris idealuri bazari?
•
•
•
•
•
Zalaufleba Tanabaria
idealuri konkurencia da arCevani
sruli informacia
fasebi ar aris fiqsirebuli
gamWvirvalea Semsyidvelisa da gamyidvelisaTvis
ratom aris jandacvis bazari arasrulyofili (idealuri)?
•
urTierToba momxmarebelsa da mimwodebels Soris ar aris Tanabari
•
mimwodebels gaaCnia meti informacia
•
momxmarebeli ar aris srulad informirebuli
•
momxmarebeli xSirad krizisSia da damokidebulia mimwodebelze
•
alternatiuli miwodebis resursi xSirad ar aris SesaZlebeli
•
mimwodeblebs xSirad SeuZliaT fasebis gayinva
•
mesame piris gadamxdelis (dazRveva) stimulebi cvlis mimwodeblis da momxmareblis gadawyvetilebebs
ra unda gaakeTos qveyanam pacientis usafrTxoebis mxriv ?
saxelmwifom xeli Seuwyos
usafrTxo sistemis Seqmnas
• Poka – Yok
• 6 Sigma
erovnuli nabijebi pacientis usafrTxoebis gaumjobesebisaTvis
•
•
•
•
•
•
•
usafrTxoebaze fokusirebuli standartebis SemuSaveba
Secdomebis Setyobinebis xelSewyoba
gamocdilebis gaziareba
riskis Semcireba prevenciis gziT
pacientebis usafrTxoebaSi CarTva
usafrTxoebis yovelwliuri miznebis SemuSaveba
TavSeyra, TanamSromloba, ganaTleba
• imisaTvis, rom uzrunvelyos xarisxi jandacvis sistemaSi
• saxelmwifos erTerTi mTavaria funqciaa areguliros jandacvis
bazari
sistemis martivi xedva
ratom vakeaTebT rasac
vakeTebT?
rogor vakeTebT rasac
vakeTebT
rogor gavaumjobesoT rasac
vakeTebT?
jandacvis regulacia
• 1970 iani wlebi mimowodeblis qcevis maregulirebeli decentralizirebuli
programebi (jandacvis saagentoebi, saWiroebis serTifikatebi, biujetebi)
• 1980 iani wlebi metad centralizirebuli regulaciebi (peer review
organizaciebi, samedicino praqtikis gaidleinebi) da biujetebi
(medicare biujeti, prospeqtuli)
• gaZlierda qceviTi regulaciebis saxiT naklebad biujeturi regulaciebi
jandacvis regulacia II
• yvela dasavluri qveynebi aregulireben TavianT jandacvis sitemebs;
• yvela (amerikis garda) aRiarebs saWiroebas centraluri mTavrobis mier myari magram
naTeli wesebis dawesebas Semsyidvelebis, mimwodeblebis da momxmareblebisTvis;
• yvelas esmis, rom mesame piris gadaxdisa da exstensiuri benefitebis kombinacia sxva
SSesaZleblobas ar izleva.
jandacvis regulacia III
• umetesi dasavleTis qveynebi strategiul aqcents akeTeben biujetur regulaciebze (SeTanxmebuli fee
eqimebTan, globaluri biujeti saavadmyofoebs. es sazogadoebebi naklebad arian damokidebuli qceviT
regulaciebze
• qceviTi regulaciebi zemoqmedebs ekonomikur aqtivobebze da Sesabamisad biujetze, da biujeturi regulacia
SesaZlebelia iyos efeqturi mxolod im SemTxvevaSi Tu is zemoqmedebas axdens qcevaze
• gansxvaveba aris intervenciis strategiaSi aseT SemTxvevaSi
• aSS –Si 1980 iani wlebidan gamoCnda biujeturi regulaciebi arsenali
• aris molodini, rom iqneba seriozuli cvlileba am mimarTulebiT
Tumca
P4P
moqmedebaSia
maregulirebeli midgomebi
• licenzireba
• serTificireba
• akreditacia
Llicenzireba
mTavrobis mier marTuli savaldebulo programa, romelic moiTxovs, rom:
samedicino dawesebulebebi akmayofilebdnen minimalur samoqmedo standartebs
serTificireba
nebayoflobiTi samTavrobo an arasamTavrobo programa, romelic aRiarebs, rom:
samedicino dawesebulebebi akmayofileben garkveul standartebs specializirebul
mimarTulebaSi.
akreditacia
umetesad nebayoflobiTi procesi, romliTac samTavrobo da
arasamTavrobo organoebi aniWeben aRiarebas im samedicino
dawesebulebebs, romlebic akmayofileben garkveul standartebs,
romelic moiTxovs uwyvet struqturul, procesualur da
Sedegobriv ganviTarebas.
standartebi
es aris moTxovnebi, romlebic gansazRvraven Sesrulebis molodinebs
struqturis, procesis da Sedegis gaTvalisiwnebiT. unda arsebobdes
organizaciaSi, raTa uzrunvelyofili iyos pacientis usafrTxoeba da
movlis xarisxi.
I. pacientcentruli momsaxureba
• pacientis/mosaxleobis (saWiroebebis Seswavla/gaTvaliswineba);
• pacientis uflebebis dacva;
• eqimis da pacientis urTierTobebis gaumjobeseba (imijis gamosworeba);
• pacientis ganaTleba
• momxmareblis maqsimaluri CarTva gadawyvetilebis miRebis procesSi
II. adeqvaturi xelmisawvdomoba;
• geografiuli;
• finansuri (bazisuri kalaTa);
• xarisxobrivi (adeqvaturi);
• Tanasworoba (eTnikuri, genderuli, profesiuli).
III. adeqvaturi samecniero codna;
• sarwmuno samecniero kvlevebis warmoeba;
• statistikuri meTodebis aqtiuri danergva samedicino sazogadoebaSi;
• sarwmuno literaturis gamoyeneba;
• samecniero mtkicebulebebze dafuZnebiT gadawyvetilebebis miRebis
praqtika
IV. kompetenturi jandacvis mimwodeblebi;
• prediplomuri ganaTleba;
• postdiplomuri ganaTleba;
• licenzireba, akreditacia (dawesebulebebis);
• mimwodebelTa Sefasebis Tvladi kriteriumebis SemuSaveba;
• uwyveti samedicino da profesiuli ganaTleba;
• dawesebulebebis, medpersonalis optimizacia.
V. samedicino da finansuri gadawyvetilebebis gamijvna;
• samedicino dawesebulebaTa da med. personalis dafinansebis gamarTuli
politikis SemuSaveba;
• swori motivaciuri sistemis SemuSaveba;
• klinikuri da kliniko-ekonomikuri standartebis Camoyalibeba
VI. jandacvis sistemis swori organizacia (efeqtianoba, efeqturoba);
• axali struqturuli erTeulis Camoyalibeba
• saxelmwifo, naxevrad saxelmwifo Tu decentralizebuli modelebis ganxilva;
• multiseqtoraluri kolaboraciis uzrunvelyofa;
• mkafiod gansazRvruli pasuxismgeblobebis Camoyalibeba;
• samedicino momsaxurebis balansireba pirvelad moereul da mesameul rgolebs Soris;
• marTvis informaciuli sitemebi;
• adeqvaturi mmarTvelobiTi gundebiT samedicino dawesebulebaTa uzrunvelyofa;
• samecniero mtkicebulebebze dafuZnebuli marTvis praqtika
xarisxis gaumjobesebis meTodebi
modeli I
finansuri stimulireba:
1.1 pirdapiri finansuri stimulebi mimwodebels kargi xarisxisTvis
1.2 rogorc saukeTeso mimwodeblis saxalxo aRiareba
1.3 momxmareblis finasuri stimulireba ukeTesi xarisxis arCevisaTvis
1.4 xarisxTan dakavSirebuli aqtivobebis subsidireba
modeli #2
seleqtiuri kontraqtireba saukeTeso maCveneblebis mqone mimwodebelTan
2.1 kontraqtiT gansazRvruli ufleba movaleobebi
2.2 Sesrulebis kriteriumebis danergva
2.3 saukeTeso centrebis aRiareba – referens centrebad qceva, seleqtiuri
kontraqtireba
modeli #3
regulirebis sxva saSualebebi,
3.1 mimwodebelTa qcevis regulacia (licenzireba uwyveti samedicino ganaTlebisa da
profesiuli ganviTarebis CarTviT). Tanamedrove klinikuri gaidlainebisa da protokolebis
danergva;
3.2 struqturis gaumjobesebis xelSewyoba, dawesebulebaTa gamkacrebuli standartebis da
axali kriteriumebis danergviT
3.3 procesis xelSewyoba akreditaciis procesis danergviT
gamWvirvaloba
sikvdiloba saavadmyofoebis mixedviT
saavadmyofoSi Semobrunebis maCvenebeli
barZayis motexilobis gaTuleba
sakeisro kveTa saavadmyofoebis mixedviT
instruqciebi gawerisas
Tambaqos sawinaaRmdego kampania saavadmyofoSi
didi madloba