Transcript Wat is kwaliteit van leven?

www.kmin-vumc.nl
Het meten van kwaliteit van leven:
welk meetinstrument?
Caroline Terwee
Kenniscentrum Meetinstrumenten VUmc
Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek
VU medisch centrum
www.kmin-vumc.nl
Inhoud
1. Presentatie
2. bespreken artikel
Presentatie
www.kmin-vumc.nl
Wat is kwaliteit van leven?
Wat is een geschikt meetinstrument?
Hoe vind je een geschikt meetinstrument?
Hoe bepaal je de kwaliteit van een meetinstrument?
Meten in onderzoek of in de dagelijkse praktijk
www.kmin-vumc.nl
Wat is kwaliteit van leven?
“Quality of life is defined in so many ways by so many people
and, regrettably, often is not defined”
(Lawton 1997)
www.kmin-vumc.nl
Wat is kwaliteit van leven?
1920: Pigou - support van overheid voor lage sociale
klassen
1948: WHO – “health is not only the absence of disease
and infirmity, but also the presence of physical, mental, and
social wellbeing”
1977: “quality of life”[MeSH] – 142 articles
1998: “quality of life”[MeSH] – 2553 articles
2011: “quality of life”[MeSH] – 87693 articles
Wat is kwaliteit van leven?
www.kmin-vumc.nl
Multidimensioneel
• fysiek
• mentaal
• sociaal
Verschillende concepten
• ‘quality of life’ (QoL)
• ‘health-related quality of life’ (HRQoL)
• algemeen
• ziekte-specifiek
www.kmin-vumc.nl
Wat is kwaliteit van leven?
Subjectief  bepaald door het individu  self-reported (vragenlijst)
Health-related quality of life
www.kmin-vumc.nl
Characteristics of
the individual
Biological and
physiological
variables
Perceived
symptoms
Functional
status
Characteristics of
the environment
[Wilson & Cleary. JAMA 1995;273:59-65]
General
health
perceptions
Overall
quality of life
Kiezen van een meetinstrument
www.kmin-vumc.nl
Overwegingen
• wat wil je meten?
• wie wil je meten?
• met welk doel wil je meten?
Wat wil je meten?
www.kmin-vumc.nl
• kwaliteit van leven (Qol) of
gezondheids-gerelateerde kwaliteit van leven (HRQoL)
• algemeen of ziekte-specifiek?
• fysiek, mentaal, sociaal?
• wat iemand kan, wat iemand doet?
Wil je echt wel kwaliteit van leven meten, of ben je
eigenlijk geïnteresseerd in pijn, functioneren,
vermoeidheid, cognitie, …….?
Wie wil je meten?
www.kmin-vumc.nl
Doelgroep?
Leeftijd
Diagnose
Ernst van aandoening
Doelgroep is van belang voor...
www.kmin-vumc.nl
1. Relevantie en volledigheid van de vragen
bv toepassing van een schouder beperkingsvragenlijst voor patiënten net
pols klachten
2. Meetbereik  risico op plafond / bodem effecten
bv toepassing van een depressie vragenlijst, ontwikkeld
in de tweede lijn, in de huisartspraktijk
Met welk doel wil je meten?
www.kmin-vumc.nl
Evaluatie  veranderingen in de tijd
Screening  status op één moment
Prognose  voorspellen
Wat is een geschikte vragenlijst?
www.kmin-vumc.nl
Kwaliteitskenmerken
Betrouwbaarheid
Validiteit
Responsiviteit
Interpreteerbaarheid
Reliability
www.cosmin.nl
www.kmin-vumc.nl
Internal
Consistency
Quality of a
measurement instrument
Reliability
(test-retest,
Inter-rater,
Intra-rater)
Validity
Content
validity
Measurement
error
(test-retest,
Inter-rater,
Intra-rater)
face
validity
Criterion
validity
(concurrent validity,
predictive
validity)
Responsiveness
Construct
validity
Structural validity
Hypotheses-testing
Cross-cultural
validity
Responsiveness
Interpretability
www.kmin-vumc.nl
Betrouwbaarheid
Betrouwbaarheid
- Hoe goed kun je mensen van elkaar onderscheiden,
ondanks meetfouten?
Meetfout
- wat is de absolute meetfout, uitgedrukt in de eenheid van
de schaal?
Betrouwbaarheid
www.kmin-vumc.nl
Hoe goed kun je mensen van elkaar onderscheiden,
ondanks meetfouten?
65
70
75
80
gewicht
www.kmin-vumc.nl
Betrouwbaarheid
Betrouwbaarheid
- Correlatie
- Intraclass Correlation Coefficient (ICC)
Meetfout
- Limits of agreement
- Standard Error of Measurement (SEM)
- Smallest Detactable Change (SDC)
Kleinste verandering in score die je kunt
aantonen/meten met het meetinstrument,
boven de meetfout
Validiteit
Meet je wat je wilt meten?
www.kmin-vumc.nl
Inhoudsvaliditeit
- zijn alle vragen die gesteld worden relevant?
- worden alle relevante vragen gesteld?
Structurele validiteit
- komen de dimensies (subschalen) overeen met wat je op
basis van het conceptueel model zou verwachten?
Criterion validiteit
- komen scores overeen met scores op een gouden
standaard?
Construct validiteit
- komen scores overeen met scores op
gelijksoortige meetinstrumenten?
Validiteit
Meet je wat je wilt meten?
www.kmin-vumc.nl
Inhoudsvaliditeit
- zijn alle vragen die gesteld worden relevant?
- worden alle relevante vragen gesteld?
Structurele validiteit
- komen de dimensies (subschalen) overeen met wat je op
basis van het conceptueel model zou verwachten?
Criterion validiteit
- komen scores overeen met scores op een gouden
standaard?
Construct validiteit
- komen scores overeen met scores op
gelijksoortige meetinstrumenten?
Responsiviteit
www.kmin-vumc.nl
Kan de vragenlijst veranderingen meten?
Responsiviteit
- komen veranderingen in scores overeen met veranderingen
in scores op gelijksoortige meetinstrumenten?
Interpreteerbaarheid
www.kmin-vumc.nl
Wat betekent 20 punten op een schaal van 0-100?
Wat betekent een verandering van 5 punten op een schaal van 024?
Wat is een minimaal relevant verschil/verandering in score op deze
vragenlijst?
Interpreteerbaarheid
www.kmin-vumc.nl
Normscores
Scores van relevante (sub)groepen
“Minimal Important Change (MIC)”
Kleinste verandering in score
die voor de patiënt relevant is
Minimal Important Change
www.kmin-vumc.nl
EXTERN CRITERIUM
Relevante
verandering
Niet
veranderd
+
Verandering
op de
vragenlijst
afkappunt = MIC
O
_
Interpreteerbaarheid
www.kmin-vumc.nl
meetfout = 6 punten
MIC = 8 punten
Verandering van patiënt = 5 punten
meetfout (+/- 6)
max verslechtering
-6
0
no change
6
max verbetering
MIC =8
patiënt = 5
Een verandering van 5 punten kan niet worden onderscheiden van meetfout en is niet belangrijk voor de patiënt
Interpreteerbaarheid
www.kmin-vumc.nl
meetfout = 6 punten
MIC = 8 punten
Verandering van patiënt = 7 punten
meetfout (+/- 6)
max verslechtering
-6
0
no change
6
max verbetering
MIC =8
patiënt = 7
Een verandering van 7 punten is een ‘echte’ verandering, maar is niet belangrijk voor de patiënt
Interpreteerbaarheid
www.kmin-vumc.nl
meetfout = 6 punten
MIC = 8 punten
Verandering van patiënt = 9 punten
meetfout (+/- 6)
max verslechtering
-6
0
no change
6
MIC =8
patiënt = 9
Een verandering van 9 punten is een ‘echte’ verandering, en is belangrijk voor de patiënt
max verbetering
www.kmin-vumc.nl
Hoe vind je een geschikt meetinstrument?
“onderzoekers gebruiken liever elkaars
tandenborstel dan elkaars
meetinstrument”
Susan Picavet 2001
www.kmin-vumc.nl
Hoe vind je een geschikt meetinstrument?
Sytematische reviews
Databases van meetinstrumenten op internet
Zoeken: Pubmed, Embase, etc.
www.kmin-vumc.nl
Hoe vind je een geschikt meetinstrument?
Kenniscentrum Meetinstrumenten Vumc: www.kmin-vumc.nl
• Overzicht van systematische reviews van meetinstrumenten
• Databases met meetinstrumenten
• Lijst met relevante websites
www.kmin-vumc.nl
Hoe bepaal je de kwaliteit van een
meetinstrument?
Checklist met kwaliteitscriteria
www.kmin-vumc.nl
www.kmin-vumc.nl
Meten in onderzoek of in de dagelijkse
praktijk?
Onderzoek
- groep
- lange vragenlijst
- responsiviteit
Praktijk
- Individu
- korte vragenlijst
- meetfout
Op individueel niveau is de meetfout veel groter dan
op groepsniveau
Van veel vragenlijsten is de meetfout te groot om op
individueel niveau betrouwbare metingen te krijgen
Samenvatting
www.kmin-vumc.nl
• Denk goed na over wat en wie je precies wilt meten
• kwaliteitscriteria
betrouwbaarheid, validiteit, responsiviteit, interpreteerbaarheid
• meten in dagelijkse praktijk  meetfout!
www.kmin-vumc.nl