Transcript presentatie Wim Eshuis - Nederlands Centrum voor Beroepsziekten

Risque professionel en risque social
(en de toekomst van compensatie +
preventie van arbeidsongevallen en
beroepsziekten in Nederland)
Wim Eshuis
Research institute
for Trade unions
Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies,
University of Amsterdam (UvA)



Wat is Risque Professionel (RP) en
Risque Social (RS)?
RS en RP: weg ermee!
Toekomstblik: compensatie en preventie
Risque Professionel (RP)- Risque Social(RS)

Risque Social (RS)
Het ontstaan van ziekte en arbeidsongeschiktheid wordt beschouwd als
een sociaal risico, dat inherent is aan de productiemethode en dat door ons
allen (de gemeenschap) gedragen wordt. De gemeenschap draagt de
financiële lasten van ziekte en arbeidsongeschiktheid.

Risque Professionel (RP)
Arbeid wordt beschouwd als een dienst aan de private belangen van
de werkgever. Niet alleen de lusten maar ook de lasten moeten worden
gedragen door de werkgever. Arbeidsongeschiktheid is een privaat risico,
waar de werkgever voor op moet draaien,
Risque Professionel (RP)- Risque Social(RS)

RS of RP?> 3 hoofdvragen:



Draagt de gemeenschap of de werkgever alle
lasten van risico’s van de arbeid
Draagt de gemeenschap of de werkgever de
lasten van specifieke risico’s van de arbeid
(arbeidsongevallen en beroepsziekten)
Wordt preventie van arbeidsongevallen en
beroepsziekten vormgegeven via
schadecompensatie of via publiek wetgeving?
RP óf RS bestaat niet: voorbeeld België






Fonds voor de beroepsziekten en
arbeidsongevallenverzekering (RP)
Werkgever betaalt 1e maand ziekte, ongeacht de
oorzaak (RS)
Risico op werkloosheid door arbeidsongeschiktheid is
geen zaak van werkgever maar van mutualiteit (RS)
Brugpensioen (58 +) compenseert veel werknemers met
arbeidsongeval of beroepsziekte (RS)
Cao’s voorzien in aanvulling bij arbeidsongeval of
beroepsziekte (RP noch RS)
Preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten
vooral door publieke wetgeving (RP? RS?)
RP óf RS bestaat niet: voorbeeld NL






Werkgever is verantwoordelijk voor loondoorbetaling bij
alle ziekte (RP noch RS)
Risico op werkloosheid door arbeidsongeschiktheid
wordt gedekt door WW (RS?RP?)
Aansprakelijkheidsrecht functioneert als (inadequaat)
compensatiesysteem (RP)
IAS voorziet in compensatiefonds voor
mesothelioomslachtoffers, voor zowel werknemers als
burgers (RP? RS?)
Cao’s voorzien in aanvulling bij arbeidsongeval of
beroepsziekte (RP noch RS)
Preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten
vooral door publieke wetgeving (RP? RS?)
RS en RP: weg ermee!
Het risico op arbeidsongeschiktheid en/of
beroepsziekte en/of arbeidsongeval wordt via
verschillende bronnen gedragen:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Sociale zekerheidsregelingen arbeidsongeschiktheid
Sociale voorzieningen
Werkloosheidsregelingen
Cao regelingen
Aansprakelijkheidsrecht
Private verzekeringen
Werkgeversbijdrage
Werknemersbijdrage
De toekomst van schadecompensatie en preventie
van beroepsziekten (+ arbeidsongevallen) in NL

Aantal werknemers dat in Nederland jaarlijks letsel heeft
door een arbeidsongeval= 220.000; letsel door
beroepsziekte jaarlijks: 30.000 (?). Stabiel.

Aantal werknemers dat jaarlijks extra schade lijdt door
arbeidsongeval en beroepsziekte: 20.000-30.000

Aansprakelijkheidsrecht dysfunctioneert
Conclusie: aanpassingen nodig in schadecompensatie
én preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten
De toekomst van schadecompensatie van
beroepsziekten (en arbeidsongevallen) in NL
1. Schadecompensatie via de cao en/of directe
verzekering
> in onderzoek!
2. Onafhankelijke claimbeoordeling
> in ontwikkeling?
De toekomst van preventie van beroepsziekten in NL
Problematische preventie beroepsziekten:
-
-
Tijdens ontstaan van beroepsziekte vaak inadequate
interventies
Beroepsziekten h.s.m. arbeidsverhoudingen:
•
•
•
•
•
-
Negeren
Ontkennen
Psychologiseren en individualiseren
Ondermelding
Geheimhouding: meldingsprocedure
Na een beroepsziekte nauwelijks primaire preventie
Slachtofferschap
Beroepsziekten is teveel een zaak van ‘experts’ en te
weinig van andere stakeholders
De toekomst van preventie van beroepsziekten in NL
Adequate preventie beroepsziekten:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Eropaf !
Onderzoek ovv werknemers en/of werkgevers
Openbare melding beroepsziekten
Beroepsziekteonderzoek> maatregelen
Betrek meer stakeholders (actoren in de
arbeidsorganisatie, slachtoffer) bij oplossingen
Onafhankelijke bedrijfsarts> bijscholing
Koppel preventie aan compensatie via cao/directe
verzekering
Rol arbeidsinspectie
Publicaties





Eshuis, Wim (2013). Werknemerscompensatie in de steigers; naar een nieuwe
aanpak van werknemerscompensatie en preventie van arbeidsongevallen en
beroepsziekten. Dissertatie, Universiteit van Amsterdam (te publiceren december
2013).
Knegt, R., W.A. Eshuis, J.M. Gaarthuis, A. Lunenborg, P. Mauser, J.R. Popma, M.
Stekelenburg (2012). Verhaal van werkgerelateerde schade. HSI, Amsterdam.
Onderzoek in opdracht van het ministerie van SZW.
Eshuis, W.A., J. Gaarthuizen, R. Knegt, M. Schaapman (2011). Werkgeverslasten in
verband met arbeidsgerelateerde schade: bestuurlijke boetes en civielrechtelijke
aansprakelijkheid. Den Haag, Ministerie van SZW.
Eshuis, W.A. (2010). Financiële schade door OPS? Onderzoek naar de financiële
situatie van slachtoffers van OPS. Amsterdam, Hugo Sinzheimer Instituut.
Eshuis, W.A., M.H. Schaapman, N.J. Philipsen, J.R. Popma, G. van der Laan, J.G.
Bakker, A.P. Nauta, B. Sorgdrager (2009). Leerzame Schadeclaims, leren van “worst
case scenarios” als opstap naar effectieve interventie en preventie rond
beroepsziekten. Amsterdam, Hugo Sinzheimer Instituut.