Co powinniśmy wiedzieć o promieniowaniu jonizującym?

Paula Roszczenko

Co to jest promieniowanie?

 Promieniowanie to wysyłanie i przenoszenie energii.

Rodzaj promieniowania

gamma mikrofalowe nadfioletowe podczerwone radiowe rentgenowskie widzialne

Źródła emisji

izotopy promieniotwórcze kuchenki mikrofalowe Słońce nagrzane przedmioty radiostacje, urządzenia GSM urządzenia RTG Słońce, żarówki

Co to jest promieniowanie jonizujące?

Rodzaje promieniowania jonizującego  cząstki to jądra helu składujące się z dwóch protonów i dwóch neutonów. Cząstki te posiadają ładunek elektryczny +2;  cząstki mogą być ujemne lub dodatnie;  promieniowanie gamma rozpatruje się jako ruch kwantów gamma lub falę elektromagnetyczną o dużej częstotliwości;

Przenikliwość promieniowania

Źródła promieniowania jonizującego 

promieniowanie kosmiczne

; 

promieniowanie ze środowiska

znamy około 60 naturalnych izotopów obecnych w środowisku człowieka człowieka, m. in. węgiel-14 czy potas-40; 

promieniowanie sztuczne -

bomby jądrowe, elektrownie jądrowe czy medyczne źródła promieniowania;

Napromieniowanie i skażenie Można ulec dwóm typom napromieniowania: 

zewnętrznemu

(np. poddając prześwietleniu rentgenowskiemu); 

wewnętrznemu

(np. izotopy, które dostały się do organizmu z żywnością); Jeżeli na skórze lub wewnątrz organizmu znajdują się substancje promieniotwórcze, tzn. uległ on

skażeniu promieniotwórczemu

.

Mała czy duża radioaktywność?

 Jednostką aktywności jest bekerel (Bq).



Aktywność

jest równa jednemu bekerelowi, jeśli zachodzi jedna przemiana jądrowa w ciągu jednej sekundy.

1 Bq = 1 rozpad/s St ężenie aktywności

to aktywność jednostki masy, objętości lub powierzchni.

Przykłady wartości aktywności  Woda wiślana w Warszawie-

0.1 Bq/ kg

 Ciało dorosłego człowieka-

3500 Bq

 Tona popiołów ze spalania węgla-

2 MBq

 Całkowita aktywność uwolniona podczas katastrofy w Czarnobylu- ok.

2 x 10 18 Bq

Czy aktywność jest niezmienna?

 Substancje promieniotwórcze ulegają rozpadowi.

 Czas, po upływie którego aktywność maleje do połowy to:

okres połowicznego rozpadu

Radioizotopy promieniotwórcze charakteryzują się różnymi okresami połowicznego rozpadu  Krypton-71 - 13 s  Tlen-15 - 2 min.

 Azot-13 - 10min.

 Radon-222 – 91 h  Kobalt-60 - 5.3 roku  Stront-90 - 28 lat  Cez-137 - 30 lat  Rad-226 -1600 lat  Węgiel-14 -5730 lat  Potas-40 - miliard lat

Dawki promieniowania 

Dawka pochłonięta-

przenikliwego pochłonięta w jednostce masy danego ciała (ośrodka) energia promieniowania  Jednostką jest grej (Gy).

1 Gy= 1 J/kg



Moc dawki pochłoniętej

to szybkość przekazywania energii ośrodkowi materialnemu.

 Jednostką jest 1 Gy/h

Dawki promieniowania 

Dawka skuteczna-

biologicznego narażenia radiacyjnego organizmu żywego.

umożliwia ocenę skutku  Jednostką jest siwert (Sv)

1 Sv = w r x 1 Gy

 w r współczynnik jakości promieniowania; zależy od jakości promieniowania

Ochrona przed promieniowaniem

Średnia dawka całkowita od promieniowania naturalnego i procedur medycznych wynosi w Polsce ok.

3.5 mSv na rok

.